A N N A L E S
U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N – P O L O N I A
VOL. XXV (2) SECTIO EE 2007
*Katedra Higieny Zwierz t i rodowiska Akademii Rolniczej w Lublinie, ul. Akademicka 13, 20-950 Lublin
e-mail: leszek.tymczyna@ar.lublin.pl **Drobiarstwo Działy Specjalne D bówka 1a, 05-530 Góra Kalwaria
LESZEK TYMCZYNA*, BEATA TRAWI SKA*, IWONA PIJARSKA**, ANNA CHMIELOWIEC-KORZENIOWSKA*
Ocena przekazywania piskl tom brojlerów
odporno ci matczynej na reowirusy i wirusy
zaka nego zapalenia torby Fabrycjusza
Evaluation of maternal resistance transmission to broiler chickens against reoviruses and viruses of infectious bursal disease
Streszczenie. Celem bada było okre lenie odporno ci matczynej na reowirusy i wirusy zaka
ne-go zapalenia torby Fabrycjusza jednodniowych piskl t brojlerów pochodz cych od matek uodpor-nionych na te choroby.
Badania przeprowadzono w zarodowej fermie kur reprodukcyjnych. Ocen obj to 3 stada kur linii Cobb i 2 stada – Ross oraz jednodniowe piskl ta brojlerów pochodz ce od tych kur. W ka -dym ze stad przeprowadzono monitoring serologiczny testem ELISA, oceniaj c w surowicy krwi obecno przeciwciał przeciwko wirusom REO i IBD. Badane kury były szczepione według przy-j tego programu profilaktycznego.
Monitorowane jednodniowe piskl ta były wystarczaj co zabezpieczone przeciwko wirusom REO i IBD, co wynika z prawidłowej odporno ci matczynej. Kury reprodukcyjne Cobb i Ross w 25 tygodniu ycia odznaczały si zadowalaj c odporno ci przeciwko wymienionym wirusom, wykazuj c do wysokie rednie miana geometryczne i niskie współczynniki zmienno ci. Efekty produkcyjne kur obejmuj ce nie no , procent wyl gu i procent zapłodnie we wszystkich stadach były zbli one.
Słowa kluczowe: monitoring serologiczny, jednodniowe piskl ta, kury reprodukcyjne,
L. Tymczyna, B. Trawi ska, I. Pijarska, A. Chmielowiec-Korzeniowska 80
WST P
Zdrowotno piskl t oraz ich prawidłowy rozwój zale w du ej mierze od uodpor-nienia matek. Okre lenie poziomu przeciwciał matczynych odgrywa wa n rol u jedno- dniowych piskl t. Pozwala mi dzy innymi dokona oceny programu szczepie w stadach rodzicielskich oraz umo liwia okre lenie terminu immunizacji brojlerów [Szeleszczuk 1996]. Dlatego wa nym aspektem jest monitorowanie serologiczne piskl t ju od pierw-szego dnia ycia. Obecnie w monitoringu serologicznym cz sto stosuje si immunoen-zymatyczny test ELISA (Enzyme-Linked Immunosorbent Assay), który odznacza si du powtarzalno ci , dokładno ci i czuło ci [Kozdru i in. 2000]. Minta i in. [1999], okre laj c status immunologiczny kur reprodukcyjnych, ocenili poziom odporno ci mat-czynej piskl t, skuteczno zastosowanego programu profilaktycznego oraz mo liwo wyst pienia ewentualnych zaka e podczas odchowu ptaków. Ponadto zastosowanie diagnostyki serologicznej ma na celu optymalizacj produkcji drobiarskiej i popraw jako ci otrzymanych produktów [Szeleszczuk 1996].
Wa nym aspektem jest ocena odporno ci piskl t na zaka enia reowirusowe i zaka -ne zapalenie torby Fabrycjusza (choroba Gumboro). W ostatnich latach u kur i kurcz t brojlerów cz sto wyst powały zaka enia reowirusowe, prowadz c do znacznych strat ekonomicznych [Czekaj i in. 1998, Heggen-Peay i in. 2002, Kozdru in. 2000, Wielicz-ko i in. 1998]. Dlatego wa ne jest precyzyjne okre lenie terminu szczepie przeciwWielicz-ko tym wirusom. Chorob wirusow rozpowszechnion na całym wiecie i w Polsce jest tak e zaka ne zapalenie torby Fabrycjusza [Maciołek i Olczyk 2000, Szeleszczuk i in. 1996]. Dlatego te wydaje si konieczne monitorowanie ptaków pod k tem tej choroby i zaka e reowirusowych oraz ich prawidłowa immunoprofilaktyka [Czekaj i in. 1998, Wu i in. 1998, Jackwood i in. 1999, Heggen-Peay i in. 2002, Herdt i in. 2005]. Według Marquardt i in. [1980] test ELISA ze wzgl du na du czuło i specyficzno powinien by u ywany w diagnostyce choroby Gumboro.
Bior c pod uwag powy sze dane, postanowiono dokona oceny odporno ci mat-czynej na reowirusy i wirusy zaka nego zapalenia torby Fabrycjusza jednodniowych piskl t brojlerów, pochodz cych od rodziców uodpornianych przeciwko tym chorobom. Ponadto ocenie poddano wska niki produkcyjne i wyl gowe.
MATERIAŁ I METODY
Badania wykonano w zarodowej fermie kur, która składała si z 7 kurników dla stad reprodukcyjnych i jednej wychowalni dla kogutów. Jej integracyjn cz stanowiła wyl garnia piskl t pochodz cych z jaj produkowanych na tej fermie, o redniej liczbie l onych piskl t 25 mln rocznie. Ocen obj to trzy stada linii Cobb i dwa stada kur re-produkcyjnych Ross w 25 i 50 tygodniu ycia. Badano tak e poziom przeciwciał u jed-nodniowych brojlerów pochodz cych od tych kur. W ka dym z ocenianych stad wyko-nano monitoring serologiczny, oceniaj c testem ELISA obecno przeciwciał przeciwko reowirusom i wirusom zaka nego zapalenia torby Fabrycjusza. Krew do bada pobierano ka dorazowo od 23 ptaków. Kury monitorowano w 25 tygodniu, brojlery za w pierw-szym dniu ycia, pobieraj c krew w zakładzie wyl gowym przed transportem piskl t. Surowic krwi badano za pomoc komercyjnych zestawów ELISA firmy IDEXX. Wyniki
Tabela 1. Odsetek ptaków serododatnich, zakres mian przeciwciał, rednie miana geometryczne i % CV w trzech stadach jednodniowych piskl t brojlerów linii Cobb
Table 1. Percentage of seropositive birds, antibodies titre range, mean geometric titres and % CV in 3 flocks of one-day old chicken broilers Cobb line Stado Cobb 1 Flock Cobb 1 Stado Cobb 2 Flock Cobb 2 Stado Cobb 3 Flock Cobb 3 Pochodzenie ptaków Origin of birds Kierunek bada Examination towards % ptaków serododatnich (zakres mian) % seropositive birds (titre range)
rednie miano geometryczne mean geometric titre % CV % ptaków serododatnich (zakres mian) % seropositive birds (titre range) rednie miano geometryczne mean geometric titre % CV % ptaków serododatnich (zakres mian) % seropositive birds (titre ange)
rednie miano geometryczne mean geometric titre % CV REO (2449–11712) 100 4548 51,0 (1177–12787) 100 3407 77,7 (1284–9353) 100 3801 48,6 Od 25-tygodniowych kur From 25-week-old hens IBD (2124–5687) 100 3602 24,7 (1289–6439) 100 4146 28,2 100 (1931–6125) 3746 26,4 REO (1093–11130) 100 3636 64,0 (1985–11529) 100 4235 51,5 (1370–7794) 100 3875 43,9 Od 50-tygodniowych kur From 50-week-old hens IBD (1048–6728) 100 4262 30,3 (1853–4662) 100 3173 27,6 (1461–5333) 100 3032 31,5
Tabela 2. Odsetek ptaków serododatnich, zakres mian przeciwciał, rednie miana geometryczne i % CV w dwóch stadach jednodniowych piskl t brojlerów linii Ross
Table 2. Percentage of seropositive birds, antibodies titre range, mean geometric titres and % CV in 2 flocks of one-day old chicken broilers Ross line Stado Ross 1
Flock Ross 1 Stado Ross 2 Flock Ross 2
Pochodzenie ptaków Origin of birds Kierunek bada Examination towards % ptaków serododatnich (zakres mian) % seropositive birds (titre range) rednie miano geometryczne mean geometric titre % CV % ptaków serododatnich (zakres mian) % seropositive birds (titre range) rednie miano geometryczne mean geometric titre % CV REO (512–17375) 100 4568 69,2 (1801–11093) 100 3966 47,6 Od 25-tygodniowych kur
From 25-week-old hens IBD 100
(2800–16765) 7532 36,5 (2858–4935) 100 3723 15,3
REO (1885–17791) 100 5768 53,5 (2196–14328) 100 5115 52,6
Od 50-tygodniowych kur
From 50-week-old hens IBD 100
(2454–8841) 6098 24,2
100
Tabela 3. Odsetek ptaków serododatnich, zakres mian przeciwciał, rednie miana geometryczne i % CV w stadach kur reprodukcyjnych Cobb w wieku 25 tygodni
Table 3. Percentage of seropositive birds, antibodies titre range, mean geometric titres and % CV in reproductive hens flocks Cobb line aged 25 weeks Stado Cobb 1 Flock Cobb 1 Stado Cobb 2 Flock Cobb 2 Stado Cobb 3 Flock Cobb 3 Kierunek bada Examination towards % ptaków serododatnich (zakres mian) % seropositive birds (titre range)
rednie miano geometryczne mean geometric titre % CV % ptaków serododatnich (zakres mian) % seropositive birds (titre range) rednie miano geometryczne mean geometric titre % CV % ptaków serododatnich (zakres mian) % seropositive birds (titre range)
rednie miano geometryczne mean geometric titre % CV REO (3319–23593) 100 11597 47,1 (3152–16300) 100 10745 32,0 (3673–17304) 100 8939 48,4 IBD (4781–9076) 100 6764 14,4 (6233–14870) 100 8711 22,9 (3642–9260) 100 6278 20,3
L. Tymczyna, B. Trawi ska, I. Pijarska, A. Chmielowiec-Korzeniowska 84
bada odczytywano przy u yciu czytnika ELISA SPECTRA SHELL firmy SLT sprz o-nego z komputerem – Flock Menager i Check (IDEXX). W ocenie kur uwzgl dniono rów-nie rów-nie no , wyl gowo , zapładnialno oraz liczb piskl t pochodz cych od jednej kury. Oceniane wska niki wyl gu okre lano, wzoruj c si na wierczewskiej i in. [1999].
Stada kur reprodukcyjnych były szczepione przeciwko wirusom choroby Mareka, zaka nego zapalenia torby Fabrycjusza (Infectious bursal disease – IBD), zaka nego zapalenia oskrzeli (Infectious bronchitis – IB), rzekomego pomoru drobiu – choroby Newcastle (Newcastle disease – ND), zaka nego zapalenia krtani i tchawicy (Infectious
laryngotracheitis – ILT), zaka nej anemii kurcz t (Checken infectious anemia – CIA),
zaka nego zapalenia mózgu i rdzenia kr gowego (Avian encephalomyelitis – AE), reowi-rusom (Reovirus infectious – REO), syndromowi wielkiej głowy (Swollen head
syndro-me – SHS), zaka eniom wywołanym przez Mycoplasma gallisepticum – MG) i Salmo-nella Enteritidis (SE) oraz kokcydiozie według przyj tego programu profilaktycznego.
Po szczepieniach ptakom podawano Levamisol, witamin E oraz witamin C i selen. Immunizacja kur w kierunku IBD przeprowadzona została w stadzie linii Cobb szcze-pionkami Gallivac IBD (Merial) w 18 i 33 dniu ycia ptaków. W 118 dniu zastosowano szczepionk poliwalentn Nobilis IB + ND + REO + G (Intervet). Natomiast w stadzie Ross podano szczepionk Gumboro MB (Abic) w 121 dniu. Szczepienie przeciwko reowirusom w stadzie Cobb wykonano w 11 i 26 dniu szczepionk Bio-Reo1 (Merial), w 74 dniu Bio-Ava (Merial), a w stadzie Ross – w 39 i 88 dniu – Bio-Reo1 (Merial).
WYNIKI
Wszystkie jednodniowe piskl ta linii Cobb i Ross wykazywały wysoki procent reak-cji serododatnich (100%) w odniesieniu do REO. Jednak rednie miana geometryczne były do niskie, natomiast stosunkowo wysokie współczynniki zmienno ci (% CV). Najwy szy % CV (77,7%) zarejestrowano w stadzie Cobb 2, pochodz cym od 25-tygodniowych kur reprodukcyjnych i Cobb 1 (64,0%) – od 50-25-tygodniowych matek. Natomiast do niskie współczynniki zmienno ci wyst powały u kurcz t Cobb 3 (48,6%, 43,9%), które pochodziły od kur w wieku 25 i 50 tygodni (tab. 1). Wysoki % CV (69,2%) wykazano równie w stadzie Ross 1 przy niskim rednim mianie geometrycz-nym (4568), co mo e wynika z du ego rozrzutu mian (512–17375) (tab. 2).
Badane piskl ta wykazywały równie zadowalaj c odporno na IBD, poniewa rednie miana geometryczne były do wysokie, niskie za współczynniki zmienno ci, przy serokonwersji wynosz cej 100% (tab. 1 i 2).
Kury reprodukcyjne, zarówno Cobb, jak i Ross, badane serologicznie w 25 tygodniu ycia, odznaczały si prawidłow odporno ci na zaka enia reowirusowe, wykazuj c wysokie rednie miana geometryczne, a do niski % CV (tab. 3 i 4). Najni szy współ-czynnik zmienno ci (28,9%) przy rednim mianie geometrycznym 8685 stwierdzono w stadzie Ross 2 (tab. 4).
Monitoruj c kury w zakresie wirusów zaka nego zapalenia torby Fabrycjusza, u wszystkich ptaków stwierdzono wysokie rednie miana geometryczne, niskie za współ-czynniki zmienno ci, przy 100% serokonwersji. wiadczy to o du ej odporno ci na wi-rusy IBD.
OCENA PRZEKAZYWANIA PISKL TOM BROJLERÓW ODPORNO CI MATCZYNEJ... 85 Tabela 4. Odsetek ptaków serododatnich, zakres mian przeciwciał, rednie miana geometryczne
i % CV w stadach kur reprodukcyjnych Ross w wieku 25 tygodni
Table 4. Percentage of seropositive birds, antibodies titre range, mean geometric titres and % CV in reproductive hens flocks Ross line aged 25 weeks
Stado Ross 1
Flock Ross 1 Stado Ross 2 Flock Ross 2 Kierunek bada Examination towards % ptaków serododatnich (zakres mian) % seropositive birds (titre range)
rednie miano geometryczne mean gemetric titre % CV % ptaków serododatnich (zakres mian) % seropositive birds (titre range)
rednie miano geometryczne mean geometric titre % CV REO (3134–33781) 100 12860 46,5 (4456–15220) 100 8685 28,9 IBD (3621–10783) 100 7317 21,0 (3270–7744) 100 5149 21,7
Tabela 5. Produkcyjno kur stad reprodukcyjnych linii Cobb i Ross Table 5. Performance of hens from reproductive flocks Cobb and Ross line
Linie kur Hen line Wielko stada rodzi-cielskiego Size of parental stock
rednia liczba jaj od kury na pocz t-ku nie no ci Mean egg number
at laying period outset % zapłodnie-nia % fertilization % wyl gu z jaj nało o-nych % hatching from egg input
rednia liczba piskl t od jednej kury Mean chicken number from a hen Cobb 1 6200 170,6 92,8 82,6 140,9 Cobb 2 6100 169,3 91,0 81,9 138,7 Cobb 3 6050 169,3 89,8 82,1 139,0 Cobb – rednio Mean 6116,7 169,7 91,2 82,2 139,5 Ross 1 6100 165,0 90,3 81,7 134,8 Ross 2 6150 165,2 91,6 81,3 134,3 Ross – rednio Mean 6125,0 165,1 91,1 81,5 134,6
Ponadto oceniano równie efekty produkcyjne kur ze stad linii Cobb i Ross, które przedstawiono w tabeli 5. rednia liczba jaj uzyskanych od jednej kury na pocz tku nie no ci w stadach linii Cobb i Ross była zbli ona, jednak w stadzie Cobb nieznacznie wy sza (Cobb – 169,7, Ross – 165,1). redni procent zapłodnie i wyl gu zarówno u kur Cobb, jak i Ross był prawie jednakowy (% zapłodnie – 91,2 Cobb, 91,1 Ross, % wyl -gu – 82,2 Cobb, 81,5 Ross). rednia liczba piskl t w badanych stadach była równie bardzo zbli ona, chocia nieznacznie wy sza w stadzie Cobb (139,5 – Cobb, 134,6 – Ross).
L. Tymczyna, B. Trawi ska, I. Pijarska, A. Chmielowiec-Korzeniowska 86
DYSKUSJA
Piskl ta były do dobrze zabezpieczone przed zaka eniami reowirusowymi, gdy jaja przeznaczone do wyl gu pochodziły od kur szczepionych przeciwko REO w 11, 26, 74 i 118 dniu ycia (stado Cobb) oraz w 39, 88 i 121 dniu (stado Ross). Minta i in. [1999] u jednodniowych piskl t pochodz cych ze stad reprodukcyjnych stwierdzili rów-nie wysoki poziom przeciwciał matczynych przeciwko REO.
Monitorowanie jednodniowych piskl t w zakresie zaka e reowirusowych odgrywa równie wa n rol ze wzgl du na mo liwo pojawienia si tej choroby ju w tak wcze-snym wieku ptaków. Potwierdzaj to wcze niejsze badania, w których równie
stwier-dzono dobre uodpornienie piskl t przeciwko tym wirusom [Trawi ska i in. 2003, 2005]. Wynika to z prawidłowo przeprowadzanych szczepie tych ptaków.
Karczewski i in. [1983] wykazali obecno przeciwciał przeciwko REO u 19,2% stad kur reprodukcyjnych. Natomiast w pó niejszych latach liczba zaka onych stad ule-gła znacznemu wzrostowi [Kozdru i in. 2000, Wieliczko i in. 1998]. Według Kozdrunia i in. [2000], oceniaj cych status immunologiczny brojlerów kurzych w województwie lubelskim, przeciwciała przeciwko reowirusom wyst powały w 90% stad.
Wszystkie kury odznaczały si równie dobr odporno ci na wirusy zaka nego zapalenia torby Fabrycjusza, co wiadczy o odpowiednio przeprowadzonej immunoprofilaktyce. Ko-rzystny wpływ szczepie profilaktycznych przeciwko IBD na stan odporno ci kur ze stad reprodukcyjnych potwierdzaj równie badania Minty i in. [1999] i Trawi skiej i in. [2003]. Szeleszczuk i in. [1996] podkre laj konieczno stosowania testu ELISA w celu prawidłowe-go wyboru terminu szczepie przeciwko zaka nemu zapaleniu torby Fabrycjusza.
WNIOSKI
1. Odporno piskl t na oceniane choroby wirusowe była zadowalaj ca i uzale niona od immunizacji matek przeprowadzonej w ustalonych terminach.
2. Wyniki produkcyjne kur reprodukcyjnych w stadach linii Cobb i Ross były wy-równane.
PI MIENNICTWO
Czekaj H., Samorek-Salamonowicz E., Kozdru W. 1998. Reowirusy ptasie. Medycyna Wet. 54, 452–454.
Heggen-Peay C. L., Qureshi M.A., Edens F.W., Sherry B., Wakenell P.S., O`Connell P.H., Schat K.A. 2002. Isolation of reovirus from poult enteritis and mortality syndrome and its patho-genicity in turkey poylts. Avian Dis. 46, 32–47.
Herdt P., Jagdt E., Paul G., Van Colen S., Renard R., Destrooper C., van den Bosh G. 2005. Evaluation of the enzyme-linked immunosorbent assay for the detection of antibodies against infectious bursal disease virus (IBDV) and the estimation of the optimal age for IBDV vacci-nation in broilers. Avian. Pathol. 34, 501–504.
Jackwood D.J., Sommer S.E. Odor E., 1999. Correlation of enzyme-linked immunosorbent assay titers with protection against infectious bursal disease virus. Avian Dis. 43, 189–197.
OCENA PRZEKAZYWANIA PISKL TOM BROJLERÓW ODPORNO CI MATCZYNEJ... 87 Karczewski W., Karpi ska E., Minta Z., Czekaj H. 1983. Rozprzestrzenianie si zaka e wiruso-wych w stadach rodzicielskich kur kierunku mi snego. Mat. VII Kongresu PTNW, Lublin, 2, 665–666.
Kozdru W., Samorek-Salamonowicz E., Rzedzicki J., Tokarzewski S., Bo M., Czekaj H. 2000. Status immunologiczny brojlerów kurzych w województwie lubelskim. Medycyna Wet. 56, 461–464.
Maciołek H., Olczyk B. 2000. Niektóre zagadnienia zwi zane z wyst powaniem i zwalczaniem choroby Gumboro u kurcz t brojlerów. Pol. Drob. 5, 22–25.
Marquardt W.W., Johnson R.B., Odenwald W.F., Schlotthober B.A. 1980. An indirect enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) for measuring antibadies in chickens infected with in-fectious bursal disease virus. Avian Dis. 24, 375–379.
Minta Z., Daniel A., Bugajak P., Bartnicka B., Tomczyk G. 1999. Ocena statusu immunologiczne-go stad reprodukcyjnych kur w wietle monitoringu serologiczneimmunologiczne-go. Mat. konf. „Ferma Dro-biu”, Gdynia, 23–25.
Szeleszczuk P., 1996. Zastosowanie monitoringu serologicznego w drobiarstwie. Mag. Drob., 1–2, 46–48.
Szeleszczuk P., Borzemska W., Karpi ska E. 1996. Choroba Gumboro – procesy immunologicz-ne, zasady immunoprofilaktyki. Medycyna Wet. 52, 363–365.
wierczewska E., St pi ska M., Niemiec J. 1999. Chów kur. SGGW Warszawa.
Trawi ska B., Saba L., Tymczyna L. 2003. Status immunologiczny kur reprodukcyjnych w fermie drobiu. Medycyna Wet. 59, 243–246.
Trawi ska B., Tymczyna L., Pijarska I. 2005. Comparison of the serological status of breeder hens of the commercial Cobb and Ross strains. Ann. Anim. Sci. 5, 327–333.
Wieliczko A., Mazurkiewicz M., Gaweł A. 1998. Zaka enia reowirusowe w stadach reprodukcyj-nych kur typu mi snego w wietle bada serologiczreprodukcyj-nych. Mat. konf. „Rola reowirusów w pa-tologii ptaków”, Wrocław, 36–39.
Wu C.C., Thiagarajan D., Lin T.L. 1998. ELISPOT assay for detection of antibody secreting cells to infectious bursal disease virus in chickens. Poultry Sci. 77, 662–665.
Summary. The objective of the studies was to determine maternal resistance in one-day-old
broiler chickens against the REO and IBD viruses from the mothers immunized against these diseases. The researches were carried out in the reproductive hen farm and the assessment covered 3 hen flocks of Cobb strain and 2 flocks Ross strain as well as day-old chickens from these hens. In each flock the serological monitoring was performed with the ELISA tests to evaluate the pres-ence of antibodies against the REO and IBD viruses in blood serum. The examined hens were immunized under the accepted preventive immunization program. The monitored one-day-old chickens showed sufficient immunity against the REO and IBD viruses which resulted from ap-propriate maternal immunity. The reproductive hens of Cobb and Ross strain demonstrated effi-cient resistance towards the above mentioned viruses as they exhibited relatively high geometric titres and low variation coefficients (CV). The hens performance including egg-laying, hatching per cent and fertilization per cent in all the flocks were similar.
Key words: serological monitoring, one-day-old chicken, reproductive hen, antibodies,
