• Nie Znaleziono Wyników

"Order św. Stanisława", Zbigniew Dunin-Wilczyński, Warszawa 2006 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Order św. Stanisława", Zbigniew Dunin-Wilczyński, Warszawa 2006 : [recenzja]"

Copied!
4
0
0

Pełen tekst

(1)

"Order św. Stanisława", Zbigniew

Dunin-Wilczyński, Warszawa 2006 :

[recenzja]

Echa Przeszłości 9, 357-359

2008

(2)

Polemiki, recenzje i omówienia 3 5 7 k s i ę g o z b i o r u , d o d a l s z y c h b a d a ń n a d d z i e j a m i k s i ą ż k i , a t a k ż e n a d d z i e j a m i w i e l u d z i e d z i n n a u k i p o l s k i e j . U w a ż n a l e k t u r a k s i ą ż k i w j e j k o r p u s i e z a s a d ­ n i c z y m s k ł a n i a m n i e d o w y r a ż e n i a o p i n i i , ż e a u t o r k a d o b r z e z r e a l i z o w a ł a s w ó j z a s a d n i c z y c e l b a d a w c z y , c z y l i o p i s a ł a w y b r a n y p r z e z s i e b i e k s i ę g o z b i ó r k l a s z t o r n y z e z n a w s t w e m z a g a d n i e n i a . W o p i s i e z j a w i s k n i e m a b e z k r y t y c z ­ n e g o a p o l o g e t y z m u a n i p r z e s a d n e g o k r y t y c y z m u . T o o s t a t n i e n i e o z n a c z a n a t u r a l n i e , ż e r ó ż n i c e m i ę d z y u t r w a l o n ą w r e g u l e i s t a t u t a c h t e o r i ą a p r a k t y ­ k ą c o d z i e n n e g o ż y c i a n i e z o s t a ł y w y k a z a n e . I j e s z c z e j e d n o t r z e b a k o n i e c z n i e p o d k r e ś l i ć o c e n i a j ą c w a r s t w ę m e r y t o r y c z n ą t e g o o p r a c o w a n i a , a m i a n o w i c i e , ż e j e s t o n o d o b r z e u d o k u m e n t o w a n e ź r ó d ło w o . Z a k o n c y s t e r s ó w w d a w n y c h i w s p ó ł c z e s n y c h g r a n i c a c h R z e c z y p o s p o l it e j o d k i l k u d z i e s i ę c i o l e c i c i e s z y s i ę s z c z e g ó l n y m z a i n t e r e s o w a n i e m h i s t o r y k ó w , a p r z o d u j e w t y m o ś r o d e k u n i w e r s y t e c k i w P o z n a n i u . L i t e r a t u r a n a u k o w a p o w i ę k s z a s i ę z r o k u n a r o k , p r z y b l i ż a j ą c c o r a z t o n o w e o b s z a r y j e g o d u c h o - w o - m a t e r i a l n e g o f u n k c j o n o w a n i a i s z e r o k ie j d z i a ł a l n o ś c i , z w ł a s z c z a w ś r e ­ d n i o w i e c z u . M im o t o o p a c t w o s z c z y r z y c k i e , i s t n i e j ą c e n i e p r z e r w a n i e o d p i e r w s z e j p o ł o w y X I I I w ., n i e d o c z e k a ł o s i ę d o t ą d c a ło ś c i o w e j m o n o g r a f i i, a o p r a c o w a n i a , k t ó r e u k a z a ł y s i ę t u i ó w d z i e n a z n a c z o n e s ą d o ś ć o g r a n i c z o ­ n y m z a s o b e m i n f o r m a c j i. P i e r w s z y m h i s t o r y k i e m , k t ó r y p o d j ą ł g r u n t o w n i e j - s z e b a d a n i a n a d p r z e s z ł o ś c i ą t e g o o p a c t w a j e s t J o l a n t a M a ł g o r z a t a M a r s z a l - s k a . W p r o w a d z a j ą c r e g u l a r n i e w o b i e g n a u k o w y r e z u l t a t y p r o w a d z o n e j p r z e z s i e b i e k w e r e n d y , w f o r m i e k s i ą ż k o w e j o r a z w f o r m i e a r t y k u ł ó w z a m i e s z c z a ­ n y c h w r ó ż n y c h p e r i o d y k a c h , u n i w e r s y t e c k i c h i p o z a u n i w e r s y t e c k i c h , c z ę ­ ś c i o w o w y p r o w a d z i ł a t e n k o n w e n t z m a p y j e ś l i n i e z a p o m n i a n y c h , t o n a p e w n o p o m ij a n y c h . R ó w n i e ż o p i s a n a t u p u b l ik a c j a , k t ó r a j e s t z a r a z e m t r a k ­ t a t e m n a u k o w y m i p a s j o n u j ą c ą k r o n i k ą k u l t u r y u m y s ł o w e j m i n i o n e g o ś w i a ­ t a , o d s ł a n i a k o l e j n y f r a g m e n t t a j e m n i c z e g o i k l a u s t r a l n e g o ś w i a t a m n i c h ó w c y s t e r s k i c h . J e s t e m p r z e k o n a n y , ż e j a k o t a k a b ę d z i e b a r d z o p r z y d a t n a s a ­ m y m z a k o n n i k o m w p o z n a w a n i u s w e g o z g r o m a d z e n i a , a t a k ż e n a u c e p o l ­ s k i e j . W s z a k d z i e d z i c t w o k u l t u r o w e t e g o o p a c t w a t o p r z e c i e ż i n t e g r a l n a c z ę ś ć p o l s k i e g o d z i e d z i c t w a k u l t u r o w e g o . K a z im ie r z Ł a ta k ( W a r s z a w a - O ls z t y n )

Z b ig n ie w D u n in -W ilczy ń sk i, O rd er Św. S ta n is ła w a , A g en cja W ydaw ­

n ic z a C in d e r e lla B o o k s, W arszaw a 2006, ss. 259. F a l e r y s t y k a , j a k o d z i e d z i n a w i e d z y h i s t o r y c z n e j , a t a k ż e k o l e k c j o n e r ­ s t w a , p r z e ż y w a w P o l s c e s w o i s t e g o r o d z a j u r e n e s a n s . Z a i n t e r e s o w a n i e r ó ż ­ n y c h ś r o d o w i s k , n a u k o w y c h i p o z a n a u k o w y c h , t ą d z i e d z i n ą w i e d z y t ł u m a c z y f a k t , ż e o r d e r y , o d z n a c z e n i a , o d z n a k i i o z n a k i t o n i e t y l k o m n ie j l u b b a r d z ie j k u n s z t o w n e r e l i k t y p r z e s z ł o ś c i , l e c z t a k ż e i n t e g r a l n a c z ę ś ć w s p ó ł c z e s n e g o

(3)

3 5 8 Polemiki, recenzje i omówienia d z i e d z i c t w a k u l t u r o w e g o ś w i a t o w e g o , e u r o p e j s k i e g o i p o l s k i e g o . W c a l e n i e ­ r z a d k o p r z e c i e ż m a m y o k a z j ę s ł y s z e ć i c z y t a ć o n a d a n i a c h o r d e r ó w i o d z n a ­ c z e ń , b ą d ź t e ż o g l ą d a ć f r a g m e n t y z c e r e m o n i i d e k o r a c j i n i m i z a s ł u ż o n y c h lu b w a ż n y c h z p u n k t u w i d z e n i a p o l i t y k i p a ń s t w a o s o b i s t o ś c i . N i e k t ó r e z n a d a ń r o z b u d z i ł y n a w e t e m o c j e s p o ł e c z n e i w y w o ł a ł y p u b l i c z n ą p o l e m i k ę . J a k w a ż ­ n a i a k t u a l n a t o d z i e d z i n a u k a z a ł a w s k a l i P o l s k i n i e d a w n a d y s k u s j a n a d k s z t a ł t e m o r a z s y m b o l i k ą k o l e j n e g o o r d e r u p o l s k i e g o - O r d e r u K r z y ż a W o j­ s k o w e g o , u s t a n o w i o n e g o w p a ź d z i e r n i k u 2 0 0 6 r. W n a j n o w s z y n u r t d y s k u s j i o r a z b a d a ń n a d f a l e r y s t y k ą p o l s k ą w p i s a ł a s i ę k s i ą ż k a Z b i g n i e w a D u n i n - W i l c z y ń s k i e g o n a t e m a t O r d e r u S w . S t a n i s ł a w a , n a p i s a n a i w y d a n a d l a u c z c z e n i a 2 4 0 r o c z n ic y u s t a n o w i e n i a t e g o ż o r d e r u . P u b l i k a c j a m a c h a r a k t e r m o n o g r a f i c z n y , s k ł a d a s i ę z e w s t ę p u , t e k s t u w ł a ś c i w e g o , k t ó r y z o s t a ł p o d z i e l o n y n a p i ę ć r o z d z ia łó w , k r ó t k i e g o p o d s u m o ­ w a n i a , o b s z e r n e g o a n e k s u , b i b l i o g r a f i i o r a z s p i s u t r e ś c i . B i b l i o g r a f i ę t w o r z y w c a ł o ś c i p o n a d s t o p o z y c j i w i e l o j ę z y c z n y c h . J e s t t o z e s t a w i e n i e i n t e r e s u j ą c e , z w ł a s z c z a d l a z a j m u j ą c y c h s i ę p r o b l e m a t y k ą f a l e r y s t y c z n ą o r a z n a u k a m i p o ­ m o c n i c z y m i h i s t o r i i , a c z k o l w i e k w s p o s ó b n i e k o n w e n c j o n a l n y o d b i e g a o d z a ­ s a d m e t o d o l o g i i s t o s o w a n e j z a z w y c z a j w p r a c a c h o n a u k o w y m c h a r a k t e r z e , t z n . n i e u w z g l ę d n i a p o d z i a ł u n a ź r ó d ł a i o p r a c o w a n i a , p o d c z a s g d y w y o d r ę b ­ n i a d r u k i c i ą g ł e i c z a s o p i s m a . R e d a g u j ą c p r a c ę a u t o r p r z y j ą ł o g ó l n ą z a s a d ę , ż e n i e z b ę d n e o d n o ś n i k i i p r z y p i s y b ę d z i e u m i e s z c z a ł n a k o ń c u p o s z c z e g ó l ­ n y c h c z ę ś c i . N i e d o k o ń c a j e d n a k p r z y te j z a s a d z i e w y t r w a ł , w s z a k c z a s e m o d n o ś n i k m o ż n a z n a l e ź ć r ó w n i e ż w t e k ś c i e . W t r a k c i e l e k t u r y s p o r y d y s k o m ­ f o r t w y w o ł u j ą z a r ó w n o b r a k o b j a ś n i e ń d o s t o s o w a n y c h s k r ó t ó w , j a k i d o ś ć l i c z n e b ł ę d y l i t e r o w e , c o s u g e r u j e , ż e p r a c a n i e p r z e s z ł a o d p o w ie d n i e j k o r e k t y j ę z y k o w e j p r z e d d r u k ie m . Z u z n a n i e m n a t o m i a s t n a l e ż y m ó w ić o s z a c i e g r a ­ f ic z n e j p u b l ik a c j i , o d o b w o l u t y i o k ł a d k i p o c z ą w s z y . R o z d z ia ł y k s i ą ż k i s ą s t o s u n k o w o k r ó t k i e , a l e w s p o s ó b w ł a ś c i w y i w m i a r ę p r z e j r z y s t y u j m u j ą i s t o t ę p o d e j m o w a n y c h k w e s t i i . T a k w i ę c w r o z d z i a l e p i e r w s z y m z n a l a z ł s i ę o p i s w y d a r z e ń z w i ą z a n y c h z u s t a n o w i e n i e m o r d e r u p r z e z k r ó l a S t a n i s ł a w a A u g u s t a P o n i a t o w s k i e g o w 1 7 6 5 r. i j e g o p r z y z n a w a ­ n i e m d o u p a d k u R z e c z y p o s p o l i t e j w 1 7 9 5 r. D z i e j e o r d e r u i z a s a d y j e g o p r z y z n a w a n i a w o k r e s i e K s i ę s t w a W a r s z a w s k i e g o p o d a u s p i c j a m i e l e k t o r a s a s k i e g o F r y d e r y k a A u g u s t a , K s i ę c i a W a r s z a w s k i e g o , o p i s u j e r o z d z i a ł d r u g i p r a c y . W r o z d z i a l e t r z e c i m p r z e d s t a w i o n e z o s t a ł y d z ie j e o r d e r u i z a s a d y j e g o p r z y z n a w a n i a w d o b ie K r ó l e s t w a K o n g r e s o w e g o , c z y l i w l a t a c h 1 8 1 5 - 1 8 3 0 . R o z d z i a ł c z w a r t y o m a w i a l o s y o r d e r u w o k r e s i e p o w s t a n i a l i s t o p a d o w e g o , c z y l i w l a t a c h 1 8 3 0 - 1 8 3 1 , n a t o m i a s t r o z d z i a ł p i ą t y l o s y o r d e r u p o d b e r ł e m c a r ó w r o s y j s k i c h , c z y l i w l a t a c h 1 8 3 1 - 1 9 1 7 . O p is i n i c j a t y w z m i e r z a j ą c y c h d o p r z y w r ó c e n i a o r d e r u , p o d e j m o w a n y c h o d 1 9 7 9 r. z n a l a z ł s i ę w s k r o m n y m p o d s u m o w a n i u . W m o i m p r z e k o n a n i u p o d s u m o w a n i e m o g ł o j e d n a k p o z o s t a ć p o d s u m o w a n i e m , z a ś o p i s i n i c j a t y w z m i e r z a j ą c y c h d o p r z y w r ó c e n i a o r d e r u m ó g ł s t a n o w i ć o d r ę b n y i z a r a z e m o s t a t n i r o z d z i a ł o p r a c o w a n i a . C e n n y m u z u p e ł n i e n i e m t e k s t u z a s a d n i c z e g o j e s t a n e k s z a w i e r a j ą c y d o k u m e n t y d o t y ­

(4)

Polemiki, recenzje i omówienia 3 5 9 c z ą c e o r d e r u , o d p i e r w s z e g o , k t ó r y m b y ł s t a t u t z r e d a g o w a n y w 1 7 6 5 r. i p o d p i s a n y p r z e z k r ó l a S t a n i s ł a w a A u g u s t a P o n i a t o w s k i e g o , a ż p o o s t a t n i , k t ó r y m b y ł u k a z c a r a A l e k s a n d r a z 1 8 5 5 r ., a t a k ż e w y k a z y k a w a l e r ó w t e g o ż o r d e r u o d 1 7 6 5 r. M a t e r i a ł y z a w a r t e w a n e k s i e b y ł y w p r z e s z ł o ś c i w y d a n e w r ó ż n y c h p u b l i k a c j a c h , a l e t u z o s t a ł y z e b r a n e w p e w n ą c a ł o ś ć , c o d l a h i s t o ­ r y k ó w t e m a t u b ę d z i e s p o r y m u ł a t w i e n i e m w k w e r e n d z i e . O p i s y w a n e w p o ­ s z c z e g ó l n y c h r o z d z i a ł a c h p u b l ik a c j i z a g a d n i e n i a d o p e ł n i a j ą w ł a ś c i w i e d o b r a ­ n e o r a z d o b r z e w k o m p o n o w a n e c z a r n o b i a ł e i k o l o r o w e i l u s t r a c j e , c o n i e j e s t , w e d ł u g m n i e , b e z z n a c z e n i a d l a o s t a t e c z n e j w a r t o ś c i d z i e ł a . O b r a z i p r z y k ł a d z a s t o s o w a n e w e w ł a ś c i w y c h p r o p o r c j a c h o ż y w i a j ą b o w i e m t e k s t i c z y n i ą g o b a r d z ie j p r z y s t ę p n y m d l a o d b io r c y . D o i n t e r e s u j ą c e g o i w y s t a r c z a j ą c e g o o p i s u w k r a d ł o s i ę j e d n a k p a r ę n i e ś c i s ł o ś c i , z k t ó r y c h t u w s k a ż ę t y l k o j e d n ą . W c z a s i e u r o c z y s t o ś c i p o ł ą c z o n e j z w r ę c z e n i e m o r d e r u w 1 7 8 7 r. - w e d ł u g a u t o r a - k a z a n i e w y g ło s ił s a le z ja n in F r a n c is z e k B o r o w s k i ( s . 3 7 ) . A l e k a z n o ­ d z i e j a t e n n i e m ó g ł b y ć s a l e z j a n i n e m , g d y ż z g r o m a d z e n i e z a k o n n e s a l e z j a ­ n ó w p o w s t a ł o d o p ie r o w d r u g ie j p o ł o w i e X I X w . ( 1 8 5 9 ) . S ło w n ik p o ls k ic h teologów k a to lic k ic h p r z y p i s u j e t o k a z a n i e z a r ó w n o F r a n c i s z k o w i B o r o w s k i e ­ m u s e n i o r o w i , n a j p i e r w j e z u i c i e , a p o t e m k a n o n i k o w i w a r m i ń s k i e m u , z m a r ­ ł e m u p o 1 7 9 0 r ., j a k i F r a n c i s z k o w i B o r o w s k i e m u j u n i o r o w i , t a k ż e j e z u i c i e z m a r ł e m u w 1 8 1 7 r. w P o ło c k u (z o b . S P T K , t . 1 , 1 9 8 1 , s . 1 9 9 - 2 0 0 ) . O r d e r o w i ś w . S t a n i s ł a w a p o ś w i ę c o n o d o t ą d w c a l e n i e m a ł o u w a g i w l i t e r a ­ t u r z e n a u k o w e j i p o p u la r n o n a u k o w e j . O p r a c o w a n i e m n a j n o w s z y m i w c a ło ś c i p o ś w i ę c o n y m d z i e j o m o r d e r u j e s t k s i ą ż k a Z b i g n i e w a D u n i n - W i l c z y ń s k i e g o . O p i s u j ą c d z i e j e j e d n e g o z e s t a r o p o l s k i c h z n a k ó w z a s z c z y t n y c h a u t o r w y k a ­ z a ł , ż e b y ł o n i p o z o s t a ł n o ś n i k i e m c e n n y c h i n f o r m a c j i d u c h o w y c h , i n t e l e k ­ t u a l n y c h i a r t y s t y c z n y c h . T y m s a m y m d o w i ó d ł , ż e f a l e r y s t y k a t o s z t u k a u ż y t k o w a b a r d z o p o m o c n a w d z i e d z i n i e p r z e k a z u i n f o r m a c j i . D l a t e g o t e ż p u b l i k a c j ę o p r a c o w a n i a k w a l i f i k u j ę d o w y d a r z e ń o s p o r y m z n a c z e n i u k u l t u ­ r o w y m , a j e d n o c z e ś n i e u ż y t e c z n y c h n a u k o w o , g d y ż m o ż e b y ć w y k o r z y s t y w a ­ n a p r z e z ś r o d o w i s k a u n i w e r s y t e c k i e w z a j ę c i a c h z z a k r e s u n a u k p o m o c n i ­ c z y c h h i s t o r i i . K a z im ie r z Ł a ta k ( W a r s z a w a - O ls z t y n )

Ks. T om asz B ła sz cz y k , Z akon y n a Ś lą sk u w d o b ie k u ltu rk a m p fu , P a ­

p ie sk i W ydział T eo lo g ic z n y w e W rocław iu. R o zp ra w y n a u k o w e 54, W rocław 2004, ss. 337.

C h o c i a ż o d p u b l ik a c j i k s i ą ż k i u p ł y n ę ł y c z t e r y l a t a , t o j e d n a k z d w ó c h p r z y n a j m n i e j p r z y c z y n w a r t o n a n i ą z w r ó c ić u w a g ę . P o p i e r w s z e d l a t e g o , ż e z o s t a ł a w y d a n a p o d a u s p i c j a m i P a p i e s k i e g o W y d z i a ł u T e o l o g i c z n e g o w e W r o ­ c ł a w i u w c y k l u r o z p r a w n a u k o w y c h , a p o d r u g ie , ż e n a l e ż y d o g r u p y m o d ­

Cytaty

Powiązane dokumenty

The adopted constitutive modelling, based on memory-enhanced bounding surface plasticity, proved capable of predicting cyclic oedometer compaction over a wide range of loading

She focused on public transport as an urban generator, the station is both a connector and a destination, and on transport-oriented de- velopments including master- plans

Synod krakowski z kolei sugeruje, iż przewidziana przez odnowiony obrzęd możliwość sprawowania sakramentu namaszczenia w czasie mszy św., w szczególny sposób wskazuje na

8: State estimation and ADS FDD of the real-life measurement model of the air raft using the RTS-UKF and the A TS-UKF approa h in the presen e of multiple faults... 9: ADS FDD of

The design and CMOS-compatible fabrication of airgap-based optical filters in a surface micromachining process with sacrificial release using the vapour phase is presented..

Specyfiką dialogów zmarłych jego autorstw a było to, iż pozwalał się spotykać w utworach postaciom żyjącym w tym samym czasie i o podobnej pozycji

METODY DEFINIOWANIA WARTO CI W SYSTEMACH ELEARNINGOWYCH ORGANIZACJI EDUKACYJNYCH ADAM STECYK.. Streszczenie W dobie szybkiego tempa rozwoju technologicznego i informacyjnego,