ISSN: 1896-382X | www.wnus.edu.pl/pl/edu/ DOI: 10.18276/epu.2016.122-08 | strony: 95-104
-2$11$3$3,ē6.$-KACPEREK 8QLZHUV\WHWàyG]NL1
.5<67<1$32/$ē6.$
6]NRáD*áyZQD+DQGORZDw Warszawie2
PUBLICZNE ZASOBY INFORMACYJNE W MEDIACH 632á(&=12Ğ&,2:<&+
Streszczenie
&HOHP DUW\NXáX MHVW SRGMĊFLH G\VNXVML QD WHPDW ]DVDGQRĞFL L ]DNUHVX ORNRZDQLD SXEOLF]Q\FK ]DVREyZ LQIRUPDF\MQ\FK Z PHGLDFK VSRáHF]QRĞFLRZ\FK 06 $UW\NXá ]DZLHUD WDNĪHDQDOL]Ċ Z\NRU]\VWDQLD 06SU]H]LQVW\WXFMHSXEOLF]QH=ZUyFRQR Z QLP XZDJĊ QD SUREOHP\ ]ZLą]DQH ] DUFKLZL]DFMą ]DVREyZ LQIRUPDF\MQ\FK QD SURILODFK Z063U]HGVWDZLRQRWHĪ]DJURĪHQLD Z\QLNDMąFH] Z\NRU]\VWDQLD06DWDNĪH Z\QLNL EDGDĔ ĞZLDGRPRĞFL VWXGHQWyZ 6*+ L 8à QD WHPDW LVWQLHQLD DGPLQLVWUDFML SDĔVWZRZHM ZSU]HVWU]HQLVSRáHF]QRĞFLRZHM
SáRZDNOXF]RZH PHGLDVSRáHF]QRĞFLRZHH-administracja, archiwa cyfrowe.
Wprowadzenie
,VWQLHQLH SURILOL LQVW\WXFML SXEOLF]Q\FK Z PHGLDFK VSRáHF]QRĞFLRZ\FK (MS) VWDáR VLĊ IDNWHP 'OD MHGQ\FK WR QLHRG]RZQ\ HOHPHQW SROLW\NL LQIRUPDF\MQHM GOD GUXJLFKZUĊF] ]E\WHF]QHSU]HGVLĊZ]LĊFLH=JRGQLH]DUW\NXáHPuVWDZ\RGRVWĊSLH do informacji publicznej „.DĪGD LQIRUPDFMD R VSUDZDFK SXEOLF]Q\FK VWDQRZL Ln-IRUPDFMĊSXEOLF]Qą LSRGOHJDXGRVWĊSQLHQLXLSRQRZQHPXZ\NRU]\VW\ZDQLXQD ]DVDGDFK L Z WU\ELH RNUHĞORQ\FK Z QLQLHMV]HM XVWDZLH´ =DWHP ZV]HONLH WUHĞFL XPLHV]F]DQHZ,QWHUQHFLHZW\PWDNĪHQDSURILODFKLQVW\WXFMLSXEOLF]Q\FKZ06
1 .DWHGUD,QIRUPDW\NL:\G]LDá=DU]ąG]DQLD 2
SRZLQQ\ SRGOHJDü WDNLP VDP\P SURFHGXURP, FR WUHĞFL ich stron internetowych. 5RG]L VLĊ ]DWHP S\WDQLH R EH]SLHF]HĔVWZR SXEOLF]Q\FK ]Dsobów informacyjnych XPLHV]F]DQ\FKLSU]HFKRZ\ZDQ\FKZVHUZLVDFKVSRáHF]QRĞFLRZ\FKNWyUHex defi-nitione PDMąFKDUDNWHUNRPHUF\MQ\
2EDZ\GRW\F]ą]MHGQHMVWURQ\ĞZLDGRPRĞFLVDP\FKLQVW\WXFMLQDWHPDWLVWQLe-MąF\FK ]DJURĪHĔ D ] GUXJLHM VWURQ\ ZąWSOLZRĞFL – czy podmioty komercyjne fak-W\F]QLH XGRVWĊSQLDMą EH]SLHF]Qą SU]HVWU]HĔ Z NWyUHM SRGPLRW\ SXEOLF]QH PRJą UHDOL]RZDüVZRMH]DGDQLD]ZLą]DQH]SXEOLNRZDQLHPLQIRUPDFMLSXEOLF]QHM
&HOHPDUW\NXáXMHVWSRGMĊFLHG\VNXVMLQDWHPDW]DVDGQRĞFLL]DNUHVXORNRZDQia publicznych zasobów informacyjnych w MS,VWRWQH]WHMSHUVSHNW\Z\Z\GDá\VLĊ SRZV]HFKQH VąG\ FR GR ]DVDGQRĞFL ORNRZDQLD SXEOLF]Q\FK ]DVREyZ LQIRUPDF\j-Q\FKZWDNLFKREV]DUDFK,QWHUQHWXNWyUHQLHVąNRQWURORZDQHSU]H]LQVW\WXFMH]DQLH odpowiedzialne, jDN L REVHUZDFMH SRF]\QLRQH QD VWURQDFK DUFKLZyZ SDĔVWZRZ\FK Z\EUDQ\FK SDĔVWZ 3RPRFą Z W\P SU]HGVLĊZ]LĊFLX E\áR UyZQLHĪ badanie sonda-ĪRZH SU]HSURZDG]RQH ZĞUyG VWXGHQWyZ GZyFK XF]HOQL 6*+ L 8à Z VW\F]QLX U:DUW\NXOHV]F]HJyOQ\QDFLVNSRáRĪRQRQDDQDOL]ĊPHWRGDUFKLZL]DFML]DVo-EyZLQIRUPDF\MQ\FKLQVW\WXFMLSXEOLF]Q\FK]QDMGXMąF\FKVLĊZ06
1. :\NRU]\VWDQLHPHGLyZVSRáHF]QRĞFLRZ\FKSU]H]DGPLQLVWUDFMĊSXEOLF]Qą
$GPLQLVWUDFMD SXEOLF]QD ]DF]ĊáD Z\NRU]\VW\ZDü ,QWHUQHW Z ODWDFK ;; wieku. Tworzono wówczas strategie budowania elektronicznej administracji, czyli Z\SRVDĪRQHM Z QDU]ĊG]LD GR HOHNWURQLF]QHJR ĞZLDGF]HQLD XVáXJ SXEOLF]Q\FK RUD] HOHNWURQLF]QHM NRPXQLNDFML ] RE\ZDWHODPL D WDNĪH SRPLĊG]\ VZ\PL MHGQRVWNDPL organizacyjnymi. WHGáXg raportu UE w 2006 roku NLHG\ RNRáR XVáXJ XU]Ċ GRZ\FKE\áRGRVWĊSQ\FKZ,QWHUQHFLHW\ONREDGDQ\FKSRELHUDáRH-formularze i zaledZLHSRáRZDMHZ\V\áDáD .( 0DáHZ\NRU]\VWDQLHH-XVáXJDGPLQLVWUa-FML SXEOLF]QHM NWyU\FK ZGURĪHQLH SRFKáDQLDáR GXĪHQDNáDG\ ILnansowe, a bez ma-VRZHJRXĪ\FLDQLHSU]\QRVLáRRF]HNLZDQ\FKRV]F]ĊGQRĞFLVSRZRGRZDáRSRWU]HEĊ V]XNDQLD QDU]ĊG]L ĞFLĞOHMV]HM LQWHUDNFML ] SRWHQFMDOQ\PL NOLHQWDPL H-administracji. =DF]ĊWR]DXZDĪDüĪHZLWU\QDLQWHUQHWRZDMXĪQLHMHVWZ\VWDUF]DMąFRQRZRF]HVQ\m QDU]ĊG]LHP NRPXQLNDFML 2EVHUZRZDQR ZWHG\ GXĪH ]DLQWHUHVRZDQLH VSRáHF]QH DSOLNDFMDPL:HEWDNLPLMDNSRUWDOHVSRáHF]QRĞFLRZHF]\DSOLNDFMHZVSyáSUDF\ grupowej wiki. 'RVWU]HĪRQRĪHSRUWDOHVSRáHF]QRĞFLRZHPRJąE\üEDUG]RSRPRc-ne w sytuacjach ekstremaOQ\FK WDNLFK MDN QS RSDQRZDQLH FKDRVX Z\ZRáDQHJR NOĊVNąĪ\ZLRáRZą3RWU]ĊVLHQLX]LHPLQD+DLWLZURNX poszkodowani publi-NRZDOL LQIRUPDFMH L ]GMĊFLD GHZDVWDFML – w efekcie czego w zaledwie 48 godzin CzerwoQ\.U]\ĪRWU]\PDá8 mln USD darowizn. W 2011 roku w Japonii po tsuna-mi OXG]LH XĪ\ZDOL 06 GR NRPXQLNRZDQLD VLĊ *DR L LQ. 5yZQLHĪ ZVNXWHN WDNLFK GRĞZLDGF]HĔ SRZVWDá\ NRQFHSFMH WUDNWRZDQLD SRUWDOL VSRáHF]QRĞFLRZ\FK
MDNRQDU]ĊG]LNRPXQLNDFML]RE\ZDWHODPLLNRQVXOWDFMLVSRáHF]Q\FK:W\PREV]a-rzH Z\NRU]\VW\ZDQR GRĞZLDGF]HQLD L VSUDZG]RQH Z]RUFH JURPDG]HQLD L DQJDĪo- ZDQLDVSRáHF]QRĞFLZRNyáPDUNLOXESURGXNWXXVáXJLVWRVRZDQHZVIHU]HEL]QHVo-ZHM 7XWDM QDMZF]HĞQLHM GRVWU]HĪRQR SRWHQFMDá PHGLDOQ\ VHUZLVyZ VSRáHF]QRĞFLo-Z\FK=DF]ĊWR]ZUDFDüXZDJĊQDXĪ\WHF]QRĞüMS Z]ZLĊNV]DQLXWUDQVSDUHQWQRĞFL G]LDáDĔ ILUP\ L PRĪOLZRĞFL GZXVWURQQHJR NRPXQLNRZDQLD VLĊ ] ILUPą SRSU]H] MHM profil w serwisie spoáHF]QRĞFLRZ\P 3RVWPDQ V =ZáDV]F]DVHNWRUILQDn-VRZ\EDUG]RV]\ENRGRFHQLáV]F]HJyOQHPRĪOLZRĞFLWNZLąFHZORJLFHNRPXQLNDFML sieciowej przydatne do budowania dobrycK UHODFML ] NOLHQWDPL 3RODĔVND 2013, V $GPLQLVWUDFMD SXEOLF]QD SRGąĪDáD ĞFLHĪNDPL SRGREQ\PL GR EL]QHVRZ\FK, Z\NRU]\VWXMąF06GRNRPXQLNRZDQLDVLĊ]RE\ZDWHODPL8Ī\FLH7ZLWWHUDZ roku SU]H] ZáDG]H ORNDOQH GR RSHUDFML SU]\ZUDFDQLD SRU]ąGNX QD XOLFDFK SRGF]DV ]DPLHV]HNZ/RQG\QLHMHVWWHJRSU]\NáDGHP7ZLWWHUSRPyJáWHĪZGHPHQWRZDQLX SORWHNLLGHQW\ILNRZDQLXSRGHMU]DQ\FK$OHE\á\WREDUG]LHMG]LDáDQLDVSRQWDQLF]QH QLĪ zaplanowane (Panagiotopoulos i in. 3RND]DáRWRSRWU]HEĊWZRU]HQLDVWUa-tegii istnienia podmiotów publicznych w MS. WHGáXg raportu OECD pierwsze EUDá\WRSRGXZDJĊDGPLQLVWUDFMHVNDUERZH FKRü]EDGDQ\FKW\ONRSRVLDGDáR VWUDWHJLĊG]LDáDQLDZMSDQDGWDNą GRSLHURSUDFRZDá\ OECD 2011), to w wielu NUDMDFK XĪ\ZDQR QDU]ĊG]L VSRáHF]QRĞFLRZ\FK JáyZQLH GR NRPXQLNDFML ] SRGDWQi-kami: nDMF]ĊĞFLHM QD SRUWDODFK <RX7XEH L 7ZLWWHU SR SDĔVWZ RUD] )DFHERRN (6), a najrzadziej – DSOLNDFMLZVSyáSUDF\ Z$XVWUDOLL.DQDdzie i Japonii).
Wielu polityków, w tym V]HIyZ U]ąGyZ V]\ENR SU]\VWRVRZDáR VLĊ GR SU]e-PLDQ=DXZDĪRQRQS, ĪHSRQDGSRSXODFML86$L(NZDGRUXRGZLHG]DáRSURILOH przywódców tych krajów na Twitterze (Mickoleit ,QVW\WXFMHU]ąGRZH]QDFz-nie wol ,QVW\WXFMHU]ąGRZH]QDFz-niej VWDMąVLĊUyZQLHF]\QQHZMS&HOHXĪ\ZDQLDQRZ\FKĞURGNyZSU]HNa-zu przez LQVW\WXFMH QLH Vą WDN RF]\ZLVWH MDN GOD SROLW\F]Q\FK RVRERZRĞFL W 26 NUDMDFK]EDGDQ\FK ZDĪQHLQVW\WXFMH PLQLVWHUVWZDDJHQFMHU]ąGRZHXU]ĊG\ Oo-NDOQH SRVáXJXMąVLĊ7ZLWWHUHP, a 21 – Facebookiem (Mickoleit 2014, s. 14).
2. :DG\L]DOHW\Z\NRU]\VWDQLDPHGLyZVSRáHF]QRĞFLRZ\FK
6SRVRE\ Z\NRU]\VW\ZDQLD WUDG\F\MQ\FK PHGLyZ HOHNWURQLF]Q\FK Z G]LDáDl-QRĞFL DGPLQLVWUDFML SXEOLF]QHM WDNLFK MDN QS LQIRUPDF\MQD VWURQD LQWHUQHWRZD SODWIRUPD WUDQVDNF\MQD XU]ĊGX UyĪQLą VLĊ RG VSRVREyZ Z\NRU]\VWDQLD PHGLyZ VSRáHF]QRĞFLRZ\FK. :áDĞFLFLHOHP L RSHUDWRUHP W\FK GUXJLFK MHVW ]DZV]H SRGPLRW SU\ZDWQ\GODWHJRSXEOLNRZDQHQDQLFK]DVRE\LQIRUPDF\MQHQLH]DZV]HEĊGąPo-Já\E\üZ\NRU]\VW\ZDQHMDNNDĪG\]DVyESXEOLF]Q\
2EVáXJD 06 Z\GDZDü VLĊ PRĪH UHODW\ZQLH WDQLD :HGáXg raportu OECD na WHPDW VWUDWHJLL G]LDáDQLD DGPLQLVWUDFML VNDUERZHM ZMS (OECD 2011) utrzymanie NRQWDQLHSRFKáDQLDGXĪ\FK ]DVREyZRVRERZ\FKFRWHĪNUDMHNWyUHZyZF]DVMXĪ
istniaá\ Z 06 ZVND]\ZDá\ MDNR ]DOHWĊ 1LH Z\PDJDáR WR ERZLHP ]DWUXGQLDQLD GXĪHMOLF]E\QRZ\FKSUDFRZQLNyZDEDUG]RF]ĊVWRZ\VWDUF]DMąFHRND]DáRVLĊRGGe-OHJRZDQLHGRW\FK]DGDĔNLONXMXĪ]DWUXGQLRQ\FKXU]ĊGQLNyZ:'DQLLZ\VWDUF]Dáo tylko 1/10HWDWXDQDMZLĊFHj – bo 5 etatów w okresach szczególnego nasilenia ruchu
na profilach – E\áRSRWU]HEQ\FKZ(VWRQLL'RW\F]\WRMHGQDNNRQNUHWQHJRVHJPHn-WX DGPLQLVWUDFML Z SU]\SDGNX NWyUHJR ]ZLHORNURWQLHQLH ]DLQWHUHVRZDQLD XĪ\WNRw-QLNyZWąIRUPąNRPXQLNRZDQLDVLĊ]XU]ĊGHPjest sezonowe i przypada zwykle w RNUHVLH VNáDGDQLD URF]Q\FK ]H]QDĔ SRGDWNRZ\FK : SU]\SDGNX LQQ\FK LQVW\WXFML SDĔVWZRZ\FKNWyU\FKLQWHQV\ZQRĞüG]LDáDĔMHVWZ\UyZQDQDSU]H]FDá\URNELHĪą FHXWU]\PDQLHNRQWZ06R]QDF]D]DWUXGQLHQLHMXĪQLHW\ONROXG]L]DMPXMąF\FKVLĊ SU]\JRWRZDQLHP L XGRVWĊSQLDQLHP WUHĞFL DOH WDNĪH QD ELHĪąFR UHDJXMąF\FK QD ]a-FKRZDQLD ]H VWURQ\ VSRáHF]QRĞFL RUD] PRQLWRUXMąF\FK SU]HVWU]HĔ ZRNyá GDQHJR SURILOX =EDJDWHOL]RZDQLH SUREOHPX OXE QLHSU]HP\Ğlana reakcja PRĪH Z\ZRáDü niezamierzony VNXWHNLVWUDW\ZVIHU]HZL]HUXQNRZHMLQVW\WXFML:W\PNRQWHNĞFLH PRĪHG]LZLüĪHGODQRUZHVNLHMDGPLQLVWUDFMLVNDUERZHMZ\PyJFLąJáHJRZVSDUFLDL monitorowania uznano za MHGHQ]LVWRWQ\FKSUREOHPyZ']LĞZLDGRPRĪHSRVLDGa-nie konta w popularnych MS przynosi NRU]\ĞFLDOHSRWU]HEDXWU]\PDQLDSURILOXZ QLHVáDEQąFHMDWUDNF\MQRĞFLZ\PDJDVWDOHQRZ\FKNUHDW\ZQ\FKSRP\VáyZFRZLą ĪHVLĊ]]DWUXGQLDQLHPFRUD]OHSLHMZ\VSHFMDOL]RZDQ\FKSUDFRZQLNyZ
=GDQLHPDGPLQLVWUDFMLVNDUERZHMQDMZDĪQLHMV]\PL]DOHWDPLNRU]ystania z MS Vą PRĪOLZRĞFL X]\VNLZDQLD V]\ENLHM LQIRUPDFML ]ZURWQHM QD WHPDW SXEOLNRZDQ\FK WUHĞFLRUD]WRĪHLQWHUQDXFLVWDMąVLĊUyZQROHJá\PNDQDáHPNRPXQLNDFML'RĞZLDd-F]HQLDNROHMQ\FKODWSRND]XMąĪHMHVWWRNDQDáQLH Z\PDJDMąF\GRGDWNRZ\FKNRVz-tów, pRGZDUXQNLHPĪHXĪ\MHVLĊJRZSU]HP\ĞODQ\VSRVyE, np. poprzez kampanie DGUHVRZDQHGRZ\EUDQ\FKJUXSXĪ\WNRZQLNyZ:$XVWUDOLL]DXZDĪRQRĪHREVHr-ZRZDQLHG\VNXVMLVSRáHF]QRĞFL]JUXSRZDQHMZRNyáprofilu w MS SR]ZDODG]LDáDü DNW\ZQLHZUR]ZLą]\ZDQLXSUREOHPów, zanim SRMDZLąVLĊZZLĊNV]HMVNDOL.
'RVWU]HJDQRWDNĪHPDQNDPHQW\SURILOLZVHUZLVach VSRáHF]QRĞFLRZ\ch. Jed-Q\P]QLFKE\á\F]ĊVWH]PLDQ\GRNRQ\ZDQHZUDPDFKGRVNRQDOHQLDVHUZLVyZGR NWyU\FKQDOHĪDáRVLĊV]\ENRGRVWRVRZDü3UREOHPWHQZ\QLND]WHJRĪHZáDĞFLFLe-lem platform takich jak Facebook c]\ 7ZLWWHU Vą SRGPLRW\ SU\ZDWQH i instytucje SXEOLF]QHQLHVąWXZĪDGHQVSRVyEXSU]\ZLOHMRZDQH
.ROHMQ\P SUREOHPHP E\á\ SU]HMDZ\ ]á\FK HPRFML np. w Meksyku (OECD ]DXZDĪRQRĪHQLHNWyUHRVRE\WZRU]\á\NRQWDQD7ZLWWHU]HMHG\QLH]P\ĞOą R SU]HND]\ZDQLX QHJDW\ZQ\FK RSLQLL 3UyERZDQR ]UyZQRZDĪ\ü WR SU]H] XPLHVz-F]HQLHSR]\W\ZQ\FKZLDGRPRĞFLLRGQRĞQLNyZGRGDQ\FKRFRG]LHQQHMG]LDáDOQRĞFL administUDFML1HJDW\ZQHZSLV\E\á\WHĪSUREOHPHPZ86$DOHWXF]ĊĞüZ\QLNDáD ]ĪDOXĪHDGPLQLVWUDFMDQLHZSHáQLDQJDĪXMHVLĊZSLHOĊJQRZDQLHNRQWQLHZV]Ċ G]LHXPRĪOLZLDZSLV\ZDQLHNRPHQWDU]\OXERSLHV]DOHZ]JOĊGQLHZFDOHQDQLHQLH
RGSRZLDGD5]HF]\ZLĞFLH QS. na profilu IRS3QD <RX7XEH QLH E\áR Ztedy PRĪOi-woĞFL NRPHQWRZDQLD D QLHNWyUH VWDW\VW\NL E\á\ Z\áąF]RQH 3DSLĔVND-Kacperek =JáDV]DQR WDNĪH SUREOHP SRXIQRĞFL NOLHQFL ]DGDMąF\ V]F]HJyáRZH S\WDQLD PRJą QD LFK SRGVWDZLH E\ü UR]SR]QDZDOQL ]DWHP RJyOQRGRVWĊSQH QDU]ĊG]LD QLH ]DZV]HVWDQRZLąGREUHUR]ZLą]DQLH
.ROHMQą WUXGQRĞFLą GOD DGPLQLVWUDFML VNDUERZHM RND]Dá VLĊ EUDN PRĪOLZRĞFL zastrzegania odpowiednich nazw kont w MS'XĪH]DJURĪHQLHGODEH]SLHF]HĔVWZD NRPXQLNRZDQLDVLĊ]XĪ\WNRZQLNDPLVHUZLVyZVSRáHF]QRĞFLRZ\FKVWDQRZLąSURILOH ]DNáDGDQHSU]H]NU\W\NyZG]LDáDQLDDGPLQLVWUDFMLSXEOLF]QHMOXE]DNáDGDQHGODĪDUWX – F]\OL IDáV]\ZH SURILOH LQVW\WXFML SXEOLF]Q\FK : Uoku na portalu Facebook RGQDOH]LRQRDĪIDáV]\Z\FKSURILOL$724
(Alam i in. 2011))DáV]\ZHSURILOHSo-VLDGDáR WHĪ SROVNLH 0LQLVWHUVWZR )LQDQVyZ 3DSLĔVND-Kacperek 7R JURĨQH GODZL]HUXQNXLQVW\WXFMLSRQLHZDĪQDVWĊSXMHXWUDWDNRQWUROLQDGSXEOLNRZDQ\PLZ QLFKWUHĞFLDPL WUXGQRMHVWNRQWURORZDüLFKLVWQLHQLHDEUDNXMHQDU]ĊG]LGR automa-W\F]QHJR RGQDMG\ZDQLD WDNLFK NRQW $ ]DWHP GR VNXWHF]QHJR L SU]HP\ĞODQHJR Z\NRU]\VWDQLDSRWHQFMDáX06SRWU]HEQHMHVWQLHW\ONRV\VWHPDW\F]QHXDWUDNF\MQLa- QLHWUHĞFLLV]\ENLHUHDJRZDQLHQDSRWHQFMDOQH]DJURĪHQLDDOHWDNĪHUHJXODUQHPRQi-torowanie caáHMSU]HVWU]HQLVSRáHF]QRĞFLRZHM -DN ZVSRPQLDQR LVWRWQ\P PDQNDPHQWHP E\á\ NRV]W\ SLHOĊJQRZDQLD NRQWD Z062WZDUWąNZHVWLąSR]RVWDMHXVWDOHQLHRSW\PDOQHMF]DVRFKáRQQRĞFLPRQLWRUo-wania i prowadzenia interakcji online. W opinii australijskiej administracji skarbo-wej (OECD 2011 7ZLWWHUZ\PDJDQDMPQLHMSUDFRFKáRQQ\FKG]LDáDĔ
3. Archiwizacja profili instytucji publicznych w MS
(OHPHQWHP SROLW\NL EH]SLHF]HĔVWZD WHOHLQIRUPDW\F]QHJR MHVW DUFKLZL]DFMD czyli w przypadku stron internetowych – NRSLRZDQLH FDáHM ]DZDUWRĞFL VHUZLVX &HOHPDUFKLZL]DFMLMHVWPRĪOLZRĞüMHMV]\ENLHJRSU]\ZUyFHQLDZSU]\SDGNXDZDULL ZáDPDQLDF]\]DZLUXVRZDQLD'ODDGPLQLVWUDFMLSXEOLF]QHMNRQLHF]QRĞüDUFKLZL]o- ZDQLDZ\QLNDWHĪ]RERZLą]NXSU]HFKRZ\ZDQLDWUHĞFLSXEOLNRZDQ\FKSU]H]LQVty-WXFMĊSXEOLF]QąQSZFHOX]DEH]SLHF]HQLDLQIRUPDFMLR]QDF]HQLXKLVWRU\F]Q\PGOD SDĔVWZD:SU]\SDGNXWUHĞFLRGSRZLHG]LQD]DS\WDQLD]DGDZDQHQLHW\ONRQDSRUWa-ODFK VSRáHF]QRĞFLRZ\FK DUFKLZL]DFMD PRĪH E\ü WDNĪH IRUPą udokumentowania realizacji polityki informacyjnej oraz szybkRĞFL UHDNFMLQD]JáDV]DQHNáRSRW\NOLHn- WyZDGPLQLVWUDFMLSXEOLF]QHM6WURQ\LQWHUQHWRZHLSURILOHZ06Vą]Z\NOHDUFKLZi-]RZDQHSU]H]ZáDĞFLFLHOLVHUZHUyZZZZRUD]SRUWDOLVSRáHF]QRĞFLRZ\FKDOHW\ONR w celu odtworzenia oferowanych uVáXJ DQLHSU]HFKRZ\ZDQLDSHáQHMKLVWRULL]PLDQ
3
IRS – Internal Revenue Service. 4
Z GáXJLP RNUHVLH 2]QDF]D WR ĪH SRGPLRW\ SXEOLF]QH SRZLQQ\ WZRU]\ü UHMHVWU\ ]PLDQZUDPDFKZáDVQ\FKV\VWHPyZLQIRUPDW\F]Q\FK
=PLHQQRĞüLXORWQRĞü]DVREyZ,QWHUQHWXSRZRGXMHNRQLHF]QRĞüV\VWHPDW\Fz-nej archiwizacji. Pytanie: MDN F]ĊVWR SRZLQQ\ E\ü DUFKLZL]RZDQH SURILOH QDSRUWa-ODFK VSRáHF]QRĞFLRZ\FK .ROHMQH ]DJDGQLHQLH WR IRUPDW ]DSLV\ZDQLD zawaUWRĞFL kont :LĊNV]RĞü SRUWDOL VSRáHF]QRĞFLRZ\FK RIHUXMH PRĪOLZRĞü VWZRU]HQLD DUFKi-ZXP NRQWD NWyUH PRĪQD QD Ī\F]HQLH Z\JHQHURZDü L SREUDü $OH QLH RG UD]X WD IXQNFMDE\áDGRVWĊSQD 7ZLWWHUVWZRU]\áMąGRSLHURZUoku1DSRF]ąWNXF]Ċ VWR ]GDU]DáR VLĊ VWRVRZDQLH IRUPDWyZ „natywnych”, np. zapisywanie w plikach tekstowych skopiowanych fragmentów tekstu, a nawet screenshotów (NARA 2013, V 1DMF]ĊĞFLHM DUFKLZXP konta WR VNRPSUHVRZDQ\ IROGHU ]LS ]DZLHUDMąF\ Z przypadku Facebooka pliki html, a w przypadku Twittera – plik html, txt oraz csv. W obu SOLNL]DZLHUDMąZV]\VWNLHZSLV\OXELQQHHOHPHQW\XáRĪRQHFKURQROogicznie RUD]IROGHU\]H]GMĊFLDPLL ILOPDPL3OLN„index” XPRĪOLZLDSU]HJOąG]DUFKLZL]o-ZDQ\FKHOHPHQWyZ:DUFKLZXP7ZLWWHUDGRVWĊSQDMHVWWHĪIXQNFMDZ\V]XNLZDQLD 7DNDIRUPDQLH]DZV]HRGSRZLDGDZ\PDJDQLRPLQVW\WXFMLSXEOLF]Q\FK:VSyáF]e-ĞQLHDGPLQLVWUDFMDSXEOLF]QDWZRU]\MXĪVWUDWHJLHQLHW\ONRLVWQLHQLDZ06DOHWHĪ DUFKLZL]DFML ]DPLHV]F]DQ\FK WDP WUHĞFL : RSUDFRZDQLX $PHU\NDĔVNLHJR $UFKi-ZXP 1$5$ MHVW ]HVWDZLRQ\FK SRQDG UR]ZLą]DĔ GRVWDZFyZ XVáXJ No-PHUF\MQ\FKNWyUHPRJąSRPyFZDUFKLZL]DFMLNRQWRUJDQL]DFMLU]ąGRZ\FKZ06 %DUG]R F]ĊVWR LFK NUHDWRUDPL Vą VWDUW-upy. Jeden z nich, ArchiveSocial, od 2015 roku ZVSLHUDG]LDáDQLD1$5$ 1DWLRQDO$UFKLYHVDQG5HFRUGV$VVRFLDWLRQ ZW\P obszarze (Jayakumar 2015).
Problem archiwizacji cyfrowych zasobów publicznych, w tym zasobów w MS SRZLQLHQ ]QDMGRZDü VLĊ Z REV]DU]H G]LDáDOQRĞFL DUFKLZyZ SDĔVWZRZ\FK 3U]HJOąG NLONXQDVWX VWURQ LQWHUQHWRZ\FK DUFKLZyZ SDĔVWZRZ\FK SRND]XMH ĪH QLH ]DZV]HVąQDQLFKzasoby cyfrowe, a czasem tylko skierowanie do innego serwisu im SRĞZLĊFRQHJR QSZ3ROVFH5). W publicznych archiwach cyfrowych VąGRVWĊSQH przede wszystkim akta, czyli skany dokumentów, bazy danych oraz fotografie L ILOP\ %DUG]R U]DGNR DUFKLZD WH ]DZLHUDMą WUHĞFL ] SRUWDOL VSRáHF]QRĞFLRZ\FK W przeprowadzonym przez autorki badaniu porównawczym tylko na stronie brytyj-VNLHJR DUFKLZXP ]QDMGXMą VLĊ ]DVRE\ NRQW 7ZLWWHUD ]Z\NOH ] NLONX RNUHVyZ w sumie ponad 65 tys. WZHHWyZ 'R NDĪGHM NROHNFML SU]\JRWRZDQR SOLNL -621 L;0/GRZ\JRGQLHMV]HJRSU]HJOąGDQLDL analizowania informacji. Na stronie bry-tyjskiego archiwum MHVWWDNĪHNROHNFMDILOPyZSXEOikowanych na portalu YouTube – WXMHVWPRĪOLZ\LFKSRGJOąGRUD]SREUDQLH (niedozwolone na YouTube). W Wiel-NLHM%U\WDQLLSUREOHPDUFKLZL]DFML06UR]ZDĪDQREDUG]RZF]HĞnie, a od 2014 roku 5 : U SRZRáDQR GR Ī\FLD 1DURGRZH $UFKLZXP &\IURZH 1$& NWyUHJR MHGQ\P ]]DGDĔE\áRDUFKLZL]RZDQLHVWURQLQWHUQHWRZ\FKQDMZDĪQLHMV]\FKXU]ĊGyZSDĔVWZRZ\FK&]\QLo-no to w latach 2009–2011: zapisywa]]DGDĔE\áRDUFKLZL]RZDQLHVWURQLQWHUQHWRZ\FKQDMZDĪQLHMV]\FKXU]ĊGyZSDĔVWZRZ\FK&]\QLo-no kopie stron 46 instytucji, od kilku do kilkunastu razy (Nowi-na-Konopka 2014). Obecnie 1$&XGRVWĊSQLDW\ONRDUFKLZDOQHIRWRJUDILHQDJUDQLDLILOP\
G]LDáD MXĪ WHVWRZD ZHUVMD DUFKLZXP Twittera (Espley i in. 2014). :ĞUyG SR]RVWa-á\FKDUFKLZyZSDĔVWZRZ\FKZQLHNWyU\FKNUDMDFKQSZ86$L6]ZHFML, RGQDOHĨü PRĪQD OLQNL GR SURILOL ZLHOX XU]ĊGyZ QD UyĪQ\FK SRUWDODFK VSRáHF]QRĞFLRZ\FK. Jednak mimo braku archiwizacji kont w MS same instytucje odpowiedzialne za DUFKLZL]DFMĊSRVLDGDMąWDPVZRMHNRQWDLQLHMHVWU]DGNRĞFLąĪHQDZáDVQ\FKVWUo-QDFKLQWHUQHWRZ\FKSRVLDGDMąOLQNLGRSURILOLZ06 tabela 1).
Tabela 1 3DĔVWZRZH archiwa w MS i zasoby cyfrowe SDĔVWZD na ich stronach internetowych
Kraj Fb YT Tw Fr G+ Zasoby cyfrowe
Finlandia X X X X –
Hiszpania X X X linki do zbiorów danych
Nowa Zelandia X X X X X X
Polska X X X X link do strony NAC
Szwecja X X X X X w tym linki do kont w MS instytucji publ. USA X X X X X X w tym linki do MS instytucji publ. Wlk. Brytania X X X X X X w tym archiwa Tw i YT Fb – Facebook, YT – YouTube, Tw – Twitter, Fr – Flickr, G+ – Google +.
ħUyGáR opracowanie Záasne na podstawie: www.arkisto.fi; pares.mcu.es/; archives.govt.nz; www.archiwa.gov.pl; riksarkivet.se; www.archives.gov; www.nationalarchives. gov.uk.
4. Zaufanie do profili administracji publicznej w MS
Przeprowadzone w pierwszej dekadzie stycznia 2016 roku badanie ankietowe ZĞUyGVWXGHQWyZGZyFKXF]HOQL 6]NRá\*áyZQHM+DQGORZHMZ:DUV]DZLHL:y-G]LDáX=DU]ąG]DQLD8QLZHUV\WHWXàyG]NLHJR U]XFDSHZQHĞZLDWáRQDzaufanie ak-W\ZQ\FKXĪ\WNRZQLNyZ,QWHUQHWXdo sposobów LQIRUPRZDQLDLNRPXQLNRZDQLDVLĊ z obywatelami przez instytucje publiczne w MS. W badaniu uzyskano 143 kom-pletne odpowiedzi.
%DGDQLZ]GHF\GRZDQHMZLĊNV]RĞFLSRVLDGDOLNRQWRQDSU]\QDMPQLHMMHGQ\P ]H ]QDQ\FK SRUWDOL VSRáHF]QRĞFLRZ\FK QDMF]ĊĞFLHM GHNODURZDQR SRVLDGDQLH –5 SURILOL 7\ONRFRSLąW\EDGDQ\QLHZLHG]LDáRLVWQLHQLXNRQWLQVW\WXFMLSXEOLF]Q\FK Z 06 3\WDQL R SRUWDO QD NWyU\P ]QDMGXMą VLĊ WDNLH SURILOH EDGDQL QDMF]ĊĞFLHM wskazywali )DFHERRN R SRáRZĊ U]DG]LHM 7ZLWWHU L <RX7XEH; w kilkunastu przy-SDGNDFK ZVND]DQR WDNĪH QD *RRJOH 3OXV 6ZRMą ZLHG]Ċ R LVWQLHQLX WDNLFK SURILOL respondenci czerpali z odwiedzanych stron internetowych instytucji publicznych (68% –
SRGOLQNRZDQHLNRQ\W\FKSRSXODUQ\FKSRUWDOL DWDNĪHRGLQQ\FKXĪ\WNRw-ników (36%) oraz z folderów reklamowych (26%) lub audycji radiowo-telewizyjnych (24%) :LĊNV]RĞü XF]HVWQLNyZEDGDQLD (84%) RGZLHG]DáD taki pro-fil. Celem tych wizyt E\áRZJáyZQHMPLHU]HSRV]XNLZDQLHLQIRUPDFML WHOHDGUHVo-Z\FKLQVW\WXFMLJRG]LQXU]ĊGRZDQLD]ZLą]DQ\FK]G]LDáDOQRĞFLąLQVW\WXFML DOHWHĪ FLHNDZRĞü, ZMDNLVSRVyEIXQNFMRQXMątakie SURILOHFR]DZLHUDMąZF]\PPRJąE\ü SRPRFQH6SRĞUyGEDGDQ\FKW\ONRFRV]HVQDVWHPXRGZLHG]DMąFHPXNRQWRinstytucji publicznej Z 06 QLH XGDáR VLĊ RVLąJQąü ZVND]DQHJR FHOX &KRü WU]\ F]ZDUWH Ue-VSRQGHQWyZ XZDĪD ĪH XPLHV]F]DQLH ]DVREyZ SXEOLF]Q\FK Z 06 MHVW VáXV]QH WR MHGQRF]HĞQLH F]WHUHFK QD SLĊFLX EDGDQ\FK XZDĪD ĪH VWURQD LQWHUQHWRZD LQVW\WXFML EXG]L ZLĊNV]H ]DXIDQLH QLĪ SURILO Z 06 D FR VLyGP\ ĪH QLH PD SRPLĊG]\ QLPL UyĪQLFSRGZ]JOĊGHPZLDU\JRGQRĞFL1DZHWRVRE\QLHmaMąFHRELHNFMLZREHF]a- NáDGDQLDNRQWZ06XZDĪDMąĪHEDUG]LHMZLDU\JRGQDMHVWVWURQDLQWHUQHWRZDLQVWy-WXFMLSXEOLF]QHMQLĪMHMSURILOQDSRUWDOXVSRáHF]QRĞFLRZ\P
1LHRGNU\WR]DVDGQLF]\FKUyĪQLFPLĊG]\SRJOąGDPLVWXGHQWyZREXEDGDQ\FK XF]HOQL DQL WHĪ PRJąF\FK Z\QLNDü ] SáFL3RQDG respondentów nie przekro-F]\áo 26. URNXĪ\FLDD]DWHPQDOHĪ\GR pokolenia cyfrowegoGODNWyUHJRGRVWĊSGR ]DVREyZZ,QWHUQHFLHĞZLDGRPRĞü]DJURĪHĔZF\EHUSU]HVWU]HQLNRU]\VWDQLH]06 Vą]MDZLVNDPLQDWXUDOQ\PL
Podsumowanie
%H]SRĞUHGQLNRQWDNW]XĪ\WNRZQLNLHPLILOR]RILDNRPXQLNRZDQLDVLHFLRZHJR VWDQRZLą VHGQR QRZHJR SRGHMĞFLD GR RE\ZDWHOD – klienta instytucji publicznej. .ROHMQ\PHOHPHQWHPZVSyáF]HVQHMVWUDWHJLLDGPLQLVWUDFMLSXEOLF]QHMMHVWQLHW\ONR istnieniHZ06DOHWDNĪHDUFKLZL]DFMD]DZDUWRĞFLLFKNRQW
5DFMRQDOQ\PDOHWHĪSRWZLHUG]RQ\PHPSLU\F]QLHSRGHMĞFLHPGR]DJDGQLHQLD EH]SLHF]HĔVWZD]DVREyZ LQIRUPDF\MQ\FKLQVW\WXFMLSDĔVWZRZ\FKZ,QWHUQHFLHMHVW Z\NRU]\VWDQLH SRUWDOL VSRáHF]QRĞFLRZ\FK raczej jako QDU]ĊG]LD UHNODP\ HGXNDFML i kontaktu z obywatelami. Sfera transakcyjna powinna MHGQDN E\ü XORNRZDQD na bezpiecznych serwerach publicznych, na których archiwizacja zasobów informa-cyjnych jest procesem naturalnym1LHEH]]QDF]HQLDVąURG]DMHIRUPDWyZDUchiwi-]RZDQ\FK SOLNyZ ,P EDUG]LHM EĊGą SR]ZDODá\ QD GDOV]H Z\NRU]\VWDQLH ]JURPa-G]RQ\FKGDQ\FKDMHGQRF]HĞQLHLPPQLHMEĊGąREFLąĪDMąFHREV]DU\SDPLĊFLGRLFK przechowywania, tym bardziej EĊGąSU]\GDWQHGODXĪ\WNRZQLNyZ.
Literatura
1. Alam S.L., Campbell J., Lucas R. (2011), Using Social Media in government: the Australian taxation office e-tax Facebook page, w: Dependable, Autonomic and Secure Computing (DASC), 2011 IEEE Ninth International Conference.
2. Espley S., Carpentier F., Pop R., Medjkoune L. (2014), Collect, Preserve, Access: Applying the Governing Principles of the National Archives UK Government Web Archive to Social Media Content, „Alexandria”, No. 25 (1–2).
3. Gao H., Barbier G., Goolsby R. (2011), Harnessing the Crowdsourcing Power of Social Media for Disaster Relief, „IEEE Intelligent Systems” 26 (3).
4. Jayakumar A. (2015), This start-up is helping the government keep track of social media, „Washington Post”, May 24.
5. KE (2006), Online Availability of Public Services, Report of the 6thMeasurement, Capgemini.
6. Mickoleit A. (2014), Social Media Use by Governments: A Policy Primer to Dis-cuss Trends, Identify Policy Opportunities and Guide Decision Makers, OECD Working Papers on Public Governance, No. 26, OECD Publishing.
7. NARA (2013), White Paper on best practices for the capture of social media re-cords, National Archives and Records Association.
8. Nowina-Konopka M. (2014), 3UREOHPDW\ND ]DU]ąG]DQLD LQIRUPDFMą Z SURFHVLH archiwizacji zasobów Internetu, „Media – Kultura – KRPXQLNDFMD 6SRáHF]QD” 10/1.
9. OECD (2011), Social Media Technologies and Tax Administration, OECD. 10. Panagiotopoulos P., Bigdeli A.Z., Sams S. (2014), Citizen – government
collabora-tion on social media: The case of Twitter in the 2011 riots in England, „Govern-ment Information Quarterly”, Vol. 31, Issue 3.
11. 3DSLĔVND-Kacperek J. (2013), 8VáXJLF\IURZH. 3HUVSHNW\Z\ZGURĪHQLDLDNFHSWDFML F\IURZ\FKXVáXJDGPLQLVWUDFMLSXEOLF]QHMZ3ROVFH, àyGĨ :\GDZQLFWZR8à. 12. 3RODĔVND . (2013), 6LHFL VSRáHF]QRĞFLRZH :\EUDQH ]DJDGQLHQLD
HNRQRPLF]Qo--VSRáHF]QH, Oficyna Wydawnicza, Warszawa: SGH.
13. Postman J. (2009), SocialCorp: social media goes corporate, Berkeley: New Ri-ders.
14. 8VWDZDRGRVWĊSLHGRLQIRUPDFMLSXEOLF]QHM]GQLDZU]HĞQLDU ']8 nr 112, poz. 1198).
PUBLIC INFORMATION RESOURCES IN SOCIAL MEDIA
Summary
This article aims at initiating a discussion on the reasons and extend to which public information resources should be available in social media (SM). The article also provides an analysis of the use of SM by public institutions. It highlights the problems associated with archiving information resources on the profiles in SM. Moreover, it presents the dangers ensuing from the use of SM and results of a survey conducted among Warsaw School of Economics and the University of Lodz students on the exis-tence of state administration in SM.
Keywords: social media, e-government, digital archives.
