Konferencja naukowa „Funkcja społeczna prywatnych szkół
średnich w II Rzeczypospolitej”. Augustów, 26-27 maja 2003 r.
W dniach 2 6 -2 7 m aja 2003 roku w A ugustow ie odbyła się konferencja naukowa pt. „Funkcja społeczna prywatnych szkół średnich w Drugiej R zeczypospolitej” . Konferencja zorganizow ana została przez Zakład Historii W ychow ania W ydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku.
K onferencja otwarta została przez W ładze Uczelni, które we wstępie wyraziły nadzieję, iż sympozjum, poprzez analizę czasów minionych, pozwoli odnieść się do czasów obecnych oraz funkcjonow ania w nich szkoły prywatnej.
Dziekan Uniwersytetu w Białym stoku — prof. Jerzy Nikitorow icz, w swoim wystąpieniu zwrócił uwagę na konieczność sięgania przez badaczy do okresu m iędzywojennego, który, jego zdaniem, sym bolizuje okres uw olnienia się Polaków z kom pleksu, jaki odczuwali w stosunku do innych narodów. Podkreślił, iż zamierzeniem organizatorów jest próba prezentacji ośw iaty tamtego okresu oraz, na bazie ow ego historycznego ujęcia, ukazanie konieczności w iększego w zorow ania się na tradycjach szkolnic twa.
R eferaty wygłoszone podczas konferencji koncentrow ały się wokół następujących zagadnień: 1. Polskie tradycje szkolnictwa prywatnego;
2. Polityka ośw iatowa w ładz szkolnych wobec szkolnictw a pryw atnego w II RP; 3. Szkolnictwo prywatne w różnych regionach Polski;
4. Szkoły pryw atne w II RP we w spomnieniach i pamiętnikach; 5. W ybrane średnie szkoły prywatne i zakłady w ychowawcze w II RP; 6. W spółczesne szkolnictwo niepubliczne.
Część referatów w ygłoszona została podczas obrad plenarnych, część natom iast przedstawiono w dwóch sekcjach, w których om aw iano szczegółow o w/w zagadnienia.
W części pierwszej obrad plenarnych Krystyna W róbel-Lipow a prezentując zagadnienie dotyczące polskich tradycji szkolnictwa prywatnego, w ygłosiła referat nt. prywatnej edukacji w kształceniu dzieci Stanisław a Zam oyskiego - XII ordynata na Zamościu. W wystąpieniu swym podkreślała, iż wielką w agę przykładano do edukacji potom stw a m ęskiego. Uw ażano wówczas, że typ szlachcica, to człowiek zdrowy i mądry. Tak też m iało odbywać się kształcenie, aby przygotow ać światłych przyszłych obyw ateli, którzy godnie kierow ać będą krajem.
D rugie z w/w zagadnień podjął Lech W yszczelski, m ówiąc na tem at polityki oświatowo - w ychowawczej władz II RP w odniesieniu do m łodzieży szkół średnich w latach 1919-1926. Ukazał on „pierw sze chw ile” tw orzenia się system u edukacyjnego w niepodległej Polsce. Nakreślił „tło” pow staw ania szkół średnich państw ow ych oraz w skazał na konieczność - w ówczesnej sytuacji - tw orzenia szkół prywatnych.
Zagadnienie szkolnictwa pryw atnego w różnych regionach Polski zainicjowane zostało przez Stanisław a M ajew skiego w referacie pt. „Rozm ieszczenie pryw atnych szkół średnich ogólnokształ cących w II R P ” . Referent zaprezentow ał rozwój ilościow y tych szkół w poszczególnych regionach Polski wraz z ukazaniem ich typów oraz w skazaniem na warunki pow staw ania placówek edukacyjnych.
Drugi referat dotyczący szkolnictwa pryw atnego w różnych regionach Polski wygłosiła Anna G lim os-N adgórska. Przedstaw iła specyfikę funkcjonow ania szkolnictwa średniego ogólnokształcącego w m iędzywojennym w ojew ództw ie śląskim (1 9 2 2 - 1939). C echą charakterystyczną szkolnictwa w tym regionie było to, że przez długi okres po odzyskaniu przez Polskę niepodległości obowiązywało tam praw o pruskie. Pierw szą od początku pryw atną szkołą polską na Śląsku było, uruchomione w roku szkolnym 1925/26, Pryw atne G im nazjum Żeńskie Zgrom adzenia SS. Urszulanek.
„Starania o polską pryw atną szkołę średnią na W arm ii i M azurach” były tematem referatu w ygłoszonego przez A ndrzeja G ąsiorowskiego. A utor przedstawił ogrom ne zmagania i trudną drogę,
jak ą kroczyli założyciele pierw szego pryw atnego gimnazjum polskiego, które po w ielu pertraktacjach z władzami niemieckimi zostało otwarte w 1937 roku w Kwidzynie.
Stefania W alasek zaprezentowała prywatne szkolnictwo na ziemiach Nowogródzkiego i W ileńskiego KOS w II RP, podkreślając kształt organizacyjny i program owy tam tejszych gimnazjów , który wyłaniał się na tle ówczesnej sytuacji politycznej (tereny te zostały w łączone do II RP dopiero w 1922 roku).
Zagadnienie dotyczące szkół pryw atnych we wspom nieniach i pam iętnikach zaprezentow ał M arian Walczak, odtwarzając własne przeżycia, wspom nienia ucznia średniej szkoły prywatnej w latach 1936-1939.
W ramach piątego zagadnienia ciekaw e badania funkcji społecznej i pedagogicznej internatów szkolnych w II RP zaprezentował Zbigniew Węgierski. W edług ustaleń referenta już w 1920 roku działało 12 burs Towarzystwa Szkół Lud., a z czasem liczba ich znacznie wzrastała. Internaty prowadziły: państwo, towariystw a oświatowe, osoby prywatne. Internaty odgrywały dużą rolę wychowawczą - zwracano uwagę na wychowanie społeczne, estetyczne, fizyczne, w ychow yw ano zgodnie z oczekiw aniami państwa.
K rzysztof Jakubiak ukazał wiejskie osiedla szkolne pryw atnych gim nazjów w II RP, podkreślając znaczną rolę, jak ą odegrały w uspołecznianiu m łodzieży. W skazał na wybitnego pedagoga B. Nawroczyńskiego, który rozpoczął propagowanie wiejskich osiedli szkolnych, dzięki czem u w 1933 roku przy M inisterstw ie W yznań Religijnych i Ośw iecenia Publicznego powstał Zespół Szkół z W iejskimi Osiedlami Szkolnymi.
Akcentem kończącym sym pozjum były głosy dotyczące problem u w spółczesnego szkolnictwa niepublicznego. Tutaj Jerzy N iemiec prezentując w sw oim w ystąpieniu pluralizm edukacyjny, ujął go w swoisty dekalog tendencji edukacyjnych, poruszając między innymi takie zagadnienia, jak demokratyzacja szkół, pluralizm edukacji, w ielokulturowość, która spaja, a nie dzieli społeczeństw o, podmiotowość, europejskość kształcenia.
W szyscy uczestnicy konferencji w podsumowaniu wyrazili nadzieję na lepszą przyszłość dla szkolnictwa prywatnego, m.in. poprzez sięganie do tradycji edukacyjnych okresu II Rzeczypospolitej.
Prof. Andrzej Gąsiorowski podziękował organizatorom za miłe przyjęcie oraz w spaniałą ucztę duchową.
Organizatorzy dziękując w szystkim za uczestnictwo, zapowiedzieli również druk referatów.
Justyna Gulczyńska
Konferencja naukowa „Stan i potrzeby badań nad rozwojem
oświaty, wychowania i kultury fizycznej w okresie PRL”.
8 -9 września 2003 r.
Katedra N auk Humanistycznych Akademii W ychow ania Fizycznego i Sportu w G dańsku, Instytut Pedagogiki Uniwersytetu G dańskiego - Zakład Historii N auki i W ychow ania oraz Zakład Historii Myśli i Doktryn Pedagogicznych Akademii Bydgoskiej, pod patronatem Tow arzystw a Historii Edukacji, w dniach 8 - 9 września 2003 roku, zorganizowali konferencję naukow ą nt.: „Stan i potrzeby badań nad rozwojem oświaty, wychowania i kultury fizycznej w okresie P R L ” .
Problematyka poruszana podczas konferencji spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem, czego dowodem była bardzo duża liczba badaczy z w ielu ośrodków naukowych w kraju. Obecni na konferencji przedstawiciele kilku uniw ersytetów i innych uczelni przygotow ali i wygłosili w czasie obrad plenarnych i obrad trzech grup sekcyjnych przeszło 30 referatów.
Otwarcia konferencji dokonał JM Rektor Akadem ii W ychow ania Fizycznego i Sportu w Gdańsku, prof. dr hab. W ojciech Przybylski. Następnie głos zabrali prof. dr hab. Rom uald Grzybowski (Akadem ia
