Orzech, gm. Świerklaniec, woj. katowickie, St. 2, AZP 94-46/18

Ryszard Abłamowicz

Orzech, gm. Świerklaniec, woj.

katowickie, St. 2, AZP 94-46/18

Informator Archeologiczny : badania 24, 39-40

informator Archeologiczny 1990 3 9

p ia sk u , W dwu stw ierdzono fragm enty ceramiki, a w jednym ponadto 2 łuski krzem ienne. Tegoroczne b a d a n ia pozwoliły uściślić południową granicę cm entarzyska.

W obrębie osady zlokalizowanej w północnej peryferii st. I odkryto n a s tę p n ą p artię zacie­ m nienia. 8 ja m 1 10 śladów po słu p ach . Badany fragm ent zaciem nienia stanow i d alszą część prosto k ąta. Jeg o kształt Jest mniej ostry, ale wypełnisko i inw entarz analogiczne ja k w pozo­ stałych. Na wymienienie zasługują pochodzące z niego krzem ienny groclk sercow aty I guzik brązowy. Większość znalezionych śladów po słupach koncentrow ała się pod. n a granicy lub obok zaciem nienia. Być może mam y tu do czynienia z budowlą. Tuż n a nim rozciąga się w arstw a bru n atn eg o piasku, która Jest pozostałością w arstwy kulturow ej. Na resztki w arstw y tego rodzaju, o stosunkow o bogatym inw entarzu, natrafiono także w jednym z pozostałych wykopów, n a których występowały głównie jam y. w kopane w żółty piasek. S ą one koliste lub owalne, w przekroju n a ogół o prawie pionowych ściankach i płaskim dnie, przeważnie o czar­ nym lub szarym w ypełnlsku niekiedy zróżnicowanym zależnie od głębokości. Zawierały one duże ilości ceram iki, czasem także okruchy krzem ienne i kości zwierzęce. Ślady po słu p a c h (3 wbitych. 6 w kopanych, 1 nieokreślonym) s ą koliste lub owalne, w przekroju stożkowate lub o łukow atych ściankach i płaskim dnie, szarym lub szarobrunatnym w ypełnlsku. W 7 stw ier­ dzono niewielkie ilości ceram iki, a w 1 tłuk kam ienny. Okazało się, że b a d a n a osada rozciąga się dalej ku północy w k ieru n k u Okrzejkl i n a w schód.

Stanow isko 2. Przekopano 25 m 3. Wykop zlokalizowano w części północnej n a zboczu obniżenia, odkrywając analogiczny układ w arstw ja k w wykopie usytuow anym n a przeciwleg­ łym zboczu, n a którym b ad a n ia prowadzono ju ż wcześniej. W ystępują tu dwie warstwy z m ateriałem k ultury łużyckiej: piasku brązowego o grubości 20 cm, w yplycająca się ku południowi, zaw ierająca m.in. trzpień szpili brązowej, oraz piasku brunatnego, dość zbitego, ilastego, o miąższości 10-20 cm, ograniczoną od dołu grubym poziomem orsztynu. W wykopie tym natrafiono na 2 obiekty: strop nieckowatej w przekroju jam y o czarnym w ypełnlsku zarysował się niewyraźnie w warstw ie brązowego piasku, a sk upisko kam ieni stw ierdzono n a pograniczu obu warstw.

Prowadzono n ad al b ad an ia nad zaw artością fosforu w glebie, W tym roku pobrano 43 próbki rozmieszczone w 4 ciągach w północnych i południowych częściach obu stanow isk.

Badania będą kontynuowane.

I Madety, gm. Pątnów woj, sieradzkie St. 1 p atrz epoka brązu

M ąkolice, gm . Wola K rzysz­ to p o rsk a woj. p iotrkow sk ie St. 3 AZP 7 4 - 5 2 /4 __________

M uzeum O kręgow e w P iotrkow ie T rybunalskim

B adania prowadzi! mgr Mirosław Szukała. Finansow ał WKZ w Piotrko­ wie Trybunalskim . Siódmy sezon bad ań . C m entarzysko ciałopalne p ła s­ kie. K ultura łużycka, okres halsztacki, wczesny okres lateński (?).

Stanow isko b ad a n e Jest od 1983 r. Położone n a wydmowym cyplu w pobliżu niewielkiego Cieku uchodzącego dalej od rzeki Bogdanówki, W 1990 r. przebadano powierzchnię 125 nv\ odkrywając 9 grobów Jamowych, ciałopalnych (razem 86). wszystkie pod różnej wielkości bruldcm lub pokrywą kam ienną. Część grobów była zniszczona wkopami współczesnymi. W yposażenie grobów stanowiły fragm enty naczyń glinianych, szczątki przedmiotów me tal o - wych. Sezon nie przyniósł równie ciekawych znalezisk ja k la ta poprzednie.

Na odsłoniętym terenie odkryto ponadto liczne fragm enty rozbitych naczyń glinianych oraz wyroby krzem ienne, z których część datować m ożna n a schyłek epoki b rą z u /o k re s halsztacki, część zaś n a mezolit.

Chronologia cm entarzyska określona n a podstawie typologii ceramiki i wyrobów metalowych. Materiały zn ajdują się w Muzeum w Piotrkowie Tryb.

Przewiduje się kontynuację badań.

I

O kołowi ce, gm. Pabianice woj. łódzkie St. 1 patrz epoka brązu

O r ze ch , gm . Ś w ie r k la n ie c woj. k atow ickie

S t. 2 AZP 9 4 - 4 6 /1 8 ________ _

Muzeum Ś ląskie w Katowicach

B adania prowadził m gr Ryszard Ablamowicz. B adania finansował KZA w Katowicach oraz Muzeum Śląskie. Trzeci sezon b ad ań . C m entarzysko birytualne kultu ry łużyckiej z C-D, z okresu halsztackiego.

Stanow isko położone je s t około 100 m w kieru n k u zachodnim od szosy Bytom -Świerkla­ niec, przy ul. Szkolnej.

40 Okres halsztacki

W wyniku ratow niczych b ad a ń p rzebadano obszar o łącznej powierzchni około 150 m 2 odkrywając 10 grobów (nr 20-29), w śród których wyróżniono 7 praw dopodobnie szkieletowych i 3 ciałopalne.

Groby szkieletowe były zakładane w podłużnych, w przybliżeniu prostokątnych ja m a c h usytuow anych n a osi N-S, z wyjątkiem grobu 21 (na osi NE-SW] i grobu 22 [na osi E-W), D ługość ja m w ynosiła od 1,90 do 2,20 m, szerokość od 0,60 do 1.00 m. Ja m y grobowe były czytelne n a głębokościach od 0.30 do 0,70 m. Należy podkreślić, że w żadnym w ypadku nie stw ierdzono obecności szkieletu, a n a fakt istnienia grobu w skazyw ała jedynie ja m a i układ znalezionych w nich zabytków, n a których podstaw ie m ożna było niekiedy wnioskow ać o u ło ­ żeniu zm arłego (np. że głowy zm arłych były u sytuow ane n a południe). Prawie w każdym grobie (poza grobem 27, pozbawionym jakiegokolwiek wyposażenia) znajdowały się naczynia (ich ilość w ah ała się od 1 do 4), które najczęściej były staw iane przy nogach zmarłego. Oprócz naczyń w grobach wystąpiły również ozdoby brązowe. Były tor kółka Jedno lub klłkuzwojowe (zawieszki skroniowe), szpila o główce rozklepanej i zwiniętej w uszko, bransolety taśmowate. nagolenniki, naszyjnik otw arty o końcach haczykowato odgiętych, guzlczld oraz fragmenty bliżej nie dających się określić przedmiotów. Na uwagę zasługuje kolia z grobu 21, w skład której wchodził jeden większy i 28 m ałych paciorków fajansowych, a ponadto 2 brązowe typu „salta leone".

Podczas b ad a ń odkryto także trzy groby ciałopalne. J a m a grobu 20 posiadała k ształt nieregularny (wymiary: długość 1,90 m. szerokość od 1,20 do 1.60 m) i usytuow ana była n a osi E-W. Kości w postaci zbitej m asy grupowały się w jej w schodniej części obok naczyń. Z kolei ja m a grobu 23 posiadała w przybliżeniu kształt prostokątny o w ym iarach: długość 1,40 m, szerokość 0.60 m, a u sytuow ana była n a linii N-S. Również i w tym w ypadku kości tworzyły zw artą m asę mniej więcej w partii centralnej jam y grobowej. W skład w yposażenia grobu wchodziło m ałe naczyńko, bliżej nie określony fragm ent przedm iotu z brązu, a także ułam ki przedm iotów żelaznych, praw dopodobnie szpili i oransolety. Nieco inaczej prezentował się trzeci grób ciałopalny o num erze 24. Jego Jam a posiadała kształt kolisty średnicy około 0,60 m . W grobie nie stwierdzono wyposażenia.

C m entarzysko należy do podgrupy częstochowsko-gliwlckiej grupy góm ośląsko-m alopols­ kiej k u ltu ry łużyckiej, a Jego chronologię m ożna odnieść do okresu HC-HD.

M ateriały z b ad a ń złożono w Dziale Archeologii M uzeum Śląskiego w Katowicach.

O r z e c h o w o , | m . M iło sła w M uzeum Archeologiczne

woj. p ozn ań sk ie w Poznaniu

S t. 3 AZP 5 8 - 3 3 /4 3

---B adania prowadziła m gr ---B arbara Kirschke. Finansow ało MA w P ozna­ niu. Pierwszy sezon badań. Cm entarzysko ciałopalne kultu ry łużyckiej z okresu halsztackiego oraz p u n k ty osadnicze z okresów w czesnośre­ dniowiecznego, późnośredniowiecznego 1 nowożytnego.

Stanow isko położone je s t w dolinie Warty, ok. 600 m od jej lewego brzegu, n a cyplu opadającym łagodnie w kierunkach: E. SE i NW. B adania miały ch a ra k te r ratowniczy, objęto nim i c a łą powierzchnię stanow iska przeznaczoną do zniwelowania. Łącznie przekopano ok. 2,5 ara . W yeksplorowano 6 obiektów — 5 bardzo zniszczonych grobów popielnicowych kultury łużyckiej, które zawierały wyłącznie fragmenty ceram iki i drobne fragm enty przepalonych kości ludzkich oraz pozostałości klepiska (?) z okresu późnośredniowiecznego.

Badania n ie będą kontynuow ane.

I

R a sz e w y , gm . Ż erków woj. k a lisk ie

S t . n r 4 AZP 5 9 - 3 4 / 5 8

M uzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej

B adania prowadzili: m gr m gr K rystyna D obak-Splitt i Je rz y A. Splitt. Prace finansował WKZ w Kaliszu. I-IV sezon badawczy (lata 1987-1990). C m entarzysko ciałopalne ludności k u ltu ry łużyckiej z okresu h alszta­ ckiego (HaC-HaC/HaD).

Stanow isko położone je s t n a zachodnim , łagodnie wznoszącym się stoku doliny Lutyni, n a jej lewym brzegu. Leży około 600 m n a północny-zachód od szosy asfaltowej Raszewy-Komo- rze-Przybysław, n a terenie zajętym ak tualnie przez Ferm ę Zwierząt Futerkow ych K om binatu Państw ow ych G ospodarstw Ftolnych w Raszewach. J e s t ono stosunkow o rozległe 1 obejm uje obszar o powierzchni około 5 hektarów .