Ryszard Grygiel,Piotr Bogucki
Brześć Kujawski, woj. włocławskie.
Stanowisko 3
Informator Archeologiczny : badania 12, 23-25
23
BARYCZ, gm. W ieliczka Muzeum Żup K rakow skich
woj. krakow skie W ieliczka
Stanowisko 8
B adania prow adził m g r Adam Szybowicz. F inan sowało Muzeum Żup Krakowskich W ieliczka. Drugi sezon badań; O sada kultury len d zielsk iej.
2
Założono ogółem 6 wykopów o pow ierzchni około 76 m . C zęść wykopów założono p rzy kraw ędzi zapadliska, a c z ęść nawiązano do ubie głorocznych.
Odkryto 11 obiektów: dwie jam y produkcyjne, 1 jam ę zasobową, 7 jam o nieokreślonej funkcji o ra z frag m en t szerok ieg o rowu /? / . Do szczególnie in teresu jący ch należy jam a 1, W rz u c ie poziomym posiadała k sz ta łt owalny o w ym iarach 4 x 3 m . W profilu posiadała k sz ta łt niecko- waty. Z aw artość jam y stanow iła p o p ielato -czarn a ziem ia, w k tó rej zna leziono ponad ty sią c fragm entów c e ra m ik i, k ilk ad ziesiąt wyrobów k r z e m iennych, frag m ent toporka kam iennego, p rzçélik wykonany ze skorupy, fragm en t kamiennego ro z c ie ra c z a i dużą ilo ść cegiełek polepy. Ja m a posiadała c h a ra k te r produkcyjny. Prawdopodobnie warzono tu solankę. P ozostałe jam y posiadały k ształt k olisty o śre d n ic y w ahającej s ię od 146 do 192 cm , a jedna k sz ta łt prostokątny o w ym iarach 170 x 100 cm . Z a w arto ść jam stanow iła ceram ik a i wyroby krzem ienn e, należy więc s ą d zić, że były jam am i użytkowymi. M ateriał z osady należy łączyć ze ś re d n ią fazą kultury len d zielsk iej.
M ateriał znajduje s ię w Muzeum Żup K rakow skich w W ieliczce, Badania będą kontynuowane,
9 i
BRZESC KUJAWSKI woj. włocław skie Stanowisko 3
B adania prow adził m gr R y szard G rygiel /a u to r sp raw ozd ania/ przy w spółudziale P io tra Boguc kiego /H a rv a rd U n iv ersity , C am bridge, U . S . A . / , Finansow ali; WKZ we W łocławku, U rząd M iasta i Gminy w B rz e śc iu Kujawskim o ra z Muzeum A rcheologiczne i E tnograficzne w Lodzi, Konty nuacja badań z 1937 ro k u. O sada i cm entarzysko k ultury c e ra m ik i wstęgowej r y te j, o sad a i cm en tarzy sk o grupy brzesk o -k u jaw sk iej kultury le n d z ie lsk ie j, o sad a i cm entarzysko k ultury am for k ulistych, o sad a kultury p rzew o rskiej ze śro d k o wego ok resu lateA sklègo, o sad a ze schyłku ΙΠ o k resu wczesnego średniow iecza,
Muzeum A rcheologiczne i Etnograficzne
24
Stanowisko 3 należy do najm niejszych a z a ra z e m n a jb a rd zie j k ra ń cowych stanow isk na o lbrzym in cyplu w cinającym s ię w bagna dawnego je z io ra Smętowo. Odkryte zostało i częściow o przebadane p rz e z p r o f ,d r , K onrada Jażdżew skiego i Stanisław a Madaj alcie go w roku 1937, W te g o ro c z nych badaniach nawiązano sia tk ę odcinków o w ym iarach 5 x 5 m do g ran icy północnej i zachodniej wykopów z 1937 roku,
2
W tym sezonie przebadano 725 m , Zaobserw owano n astępującą s tra ty g ra fię ; w arstw a ziem i o rn ej 0 - 2 0 cm , w arstw a kulturow a 20 - 70 cm /w ystępow ała tylko w przypadku najw iększego n ag rom adzen ia o b iek tó w /, glin iasty calec z wkładkami żw iru i piasku, na w ięk szo ści badanego o b sz a - ru zaleg ający tuż pod w arstw ą ziem i o rn e j, na jego pow ierzchni czytelnie rysow ały s ię w ypełniska obiektów,
Z ku ltu rą c e ra m ik i wstęgowej ry te j zw iązanych je s t s z e ś ć w yjątko wo bogatych jam gospodarczych, zaw ierających m a te ria ły c e ra m ic z n e , kam ienne, k rzem ien n e, kostne, a także n ieliczn e ozdoby c e ra m ic z n e i z k ości, ponadto pojedyńczy grób ludzki p rzy leg ający do cen traln eg o , naj w iększego obiektu o długości 12 m i sz e ro k o śc i 3 m ,
W przebadanej c z ę ś c i stanow iska liczebnie zdecydowanie p rze w aż a ły obiekty grupy b rzesk o -k u jaw sk iej kultury le nd ziela kie j , k tó re funkcjonal nie s ą ś c iś le zw iązane z dwiema chatam i trapezow atym i z badań w 1937 roku /ob iek ty te p rzy leg ają bezpośrednio do dłuższych ś c ia n c h a t/. W g ru pie odkrytych obiektów wyróżniono dwa zasadn icze ro d z a je , z których p ierw sz y , lic z n ie jsz y , związany je s t z w ybieraniem gliny na budowę ścian ch at, drugi n ato m iast stanow ią jam y sp ecjaln ie drążo ne w glin ie, p rz e z n a czone do m agazynowania żółwi, m ałży i ry b . O bserw acja p ro fili pierw szego rodzaju obiektów , tzw» glinianek, w ykazała, że także niektó re z nich po uprzednim zasypaniu do odpowiedniej głębokości sp ełn iały funkcję obiektów gospodarczych. Z w racają uwagę szczególnie dwie jam y o śre d n ic y ok. 6 m , z których każda z a w a rto śc ią odpowiada jednej z dwóch chat trapezow atych na tym stanow isku, powiązanych, ze sobą s tra ty g ra fic z n ie . N ależy to s p e c jaln ie p o d k reślić . Obiektom tym tow arzyszył b ardzo liczny m a te ria ł, głównie ce ra m ic z n y , krzem ienny i kostny, ponadto p łask ie , a sy m etry czn e e ie k ie rk i kam ienne. Jedno n arzęd zie w iercone o ra z m łot w k sz ta łc ie dyeku, ozdobny z m ie d z i, z kości zw ierzęcych, z m u sz li m ałży o ra z z bu rsztyn u /fig u rk a z w ie rz ę c a /. Do niezwykle rzad k ich należy rów nież zaliczy ć obiekty zw iązane z produkcją toporów rogowych i ślad am i hutnictw a m ied zi. Z om aw ianą k u ltu rą związane są ponadto dwa groby: ludzki w jam ie gospo d a rc z e j i z w ie rz ę cy -p sa , rów nież w jam ie .
Z k u ltu rą am for kulistych wiążem y tr z y groby ludzkie, zaleg ające we wspólnej ja m ie , grób św ini a także nieliczne m a te ria ły c e ra m ic z n e pochodzące z w arstw y kulturow ej. Należy p o d k reślić wyjątkowo w czesną m etry k ę odkrytych m ateriałó w te j kultu ry , m ogących ew entualnie.w skazy- wać w pewnych wypadkach n a bliski związek z m a te ria ła m i grupy b rz e s k o - kujaw skiej k ultury len d zlelsk iej. Zagadnienie to wymaga jednak g łęb szej analizy posiadanych m ateriałó w , jak rów nież d alszych badań na tym s t a nowisku.
25
K ulturze p rzew o rsk iej ze Środkowego o k resu lateńskiego odpowiada tylko jeden obiekt o c h a ra k te rz e p ó łzitm lan k i /w ym iary: długość 7 tn ( sz e ro k o ść 3 m 1 głębokość 2,30 m / , zaw ierający b ardzo liczny m a te ria ł zabytkowy, w tym niezwykle rz a d k i dla tego ok resu zestaw form c e ra m ic z nych.
Ze schyłkiem Ш o k resu w czesnego śred n io w iecza n ależy w iązać c z te ry paleniska /ob staw a kam ienna siln ie przepalo na i częściow o ro zw le czona przez głęboką o r k ę / o ra z studnię odkrytą na kulm inacji stanow iska /głębo ko ść do 3 m bez śladów cem brow iny/, O pisane obiekty łą c z ą s ię zapewne z krótkotrw ałym osadnictw em , czasow o zbliżonym do o k resu lo k a c ji B rz e śc ia Kujawskiego na praw ach m ie jsk ic h / ok. 1250 r o k u /.
W zorem badań z lat ubiegłych przesiew ano wypełnia к a obiektów głównie neolitycznych, z a pomocą s ita wodnego, co w wielu wypadkach pozwoliło stw ie rd z ić obecność spalonych z ia rn zbóż i r o ś lin dziko ro s n ą cych, a ta k ie szczątków ichtio logicznych, Zebrano rów nież liczne próby węgli drzew nych, któ re m etodą radiowęglową C l4 pozwolą o k re ś lić wiek bezwzględny obiektów neolitycznych,
M ateriały przechowywane są w MA iE w Lodzi. Badania będą kontynuowane,
»
BUDZYŃ woj, pilskie Stanowisko 1
B adania prow adził d r A ndrzej P rin ke. Finansow ał WKZ w P ile , P ie rw sz y sezon badań. O sada kultu r y pucharów lejkowatych.
Stanowisko leży w centrum rozleg łeg o , zalesionego kom pleksu wydmowego, na północ od drogi z Budzynia do P ro sn y , Założono 2 wykopy 0 łączn ej pow ierzchni 126 m. .
Inw entarz obejm uje wyłącznie m a te ria ły zabytkowe kultury pucha rów lejkowatych; siln ie ro zdrobnione, dość liczne /do 121 s z t. /m ^ / f r a g m enty cera m ik i, znacznie rz a d s z e /do 9 sz t. /m 2 / w yroby krzem ienne /rd z e n ie , n arz ę d z ia i odpadki/ o ra z stosunkowo s z e ro k i zestaw n a rz ę d z i 1 wytworów pracow ni k am ien iarsk iej /p ły ty kam ienne do gładzenia, tłu czk i, podkładki, bryły surow ca ze ślad am i obróbki, półfabrykaty s ie k ie r i to porów o ra z gotowe w yroby/.
Duża część m ateriałów zabytkowych w ystąpiła ln situ w dwóch j a m ach o w ym iarach 4 x 1 ,5 m i głębokości 1 ,0 - 1 , 1 m ; jedna z nich zaw ie r a ła w iększość okazów związanych z w ytw órczością k a m ie n ia rsk ą . Cechy m ateriałó w ceram icznych /p rz e d e w szystkim wątki ornam en tacyjn e i o b ec ność fla sz z k ry z ą / w skazują na związek osady z faz ą w iórecką w ym ie nionej kultury.
Badania będą kontynuowane.
Muzeum A rcheologiczne w Poznaniu
