Urszula Ruszkowska
Chełm - Bieławin. Stanowisko 1
Informator Archeologiczny : badania 13, 149-151
149
BRODNLA w o j. s i e r a d z k i e -S tan o w isk o 15patrz
okres halsztacki
B R Z E S C K U JA W SK I w o j. w ło c ła w s k ie S ta n o w is k o 3 p a t r z n e o lit C H E Ł M -B IE Ł A W IN S ta n o w is k o 1 M u z e u m O k rę g o w e w C h e łm ie B a d a n ia p r o w a d z iła m g r U r s z u l a R u s z k o w s k a . F in a n s o w a ł W y d z ia ł K u ltu r y 1 S z tu k i U rz ę d u W o je w ó d z k ie g o w C h e łm ie . D ru g i s e z o n b a d a ń . G r ó d e k z w ie ż ą m u r o w a n ą w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n y 1 Ś r e d n io w ie c z n y .W ykop П o w y m ia r a c h 8 i 2 m u s y tu o w a n o n a p r z e d łu ż e n iu w y kopu I z 1976 r . , n a z a c h ó d od n ie g o . O b ją ł o n sw y m z a c h o d n im z a s i ę g i e m p o łu d n io w o -w s c h o d n i u s z k o d z o n y n a r o ż n ik w ie ż y n a p r z e s t r z e n i 1 x 1 m , U s tó p n a r o ż n ik a n a g łę b o k o ś c i 9 0 -1 1 0 c m z n a jd u je s i ę o d s a d z k a ła w y k a m ie n n e j s z e r o k o ś c i o k . 120 c m , s k ł a d a j ą c e j s i ę z je d n e j w a r s tw y b r u k u p r z e w a ż n ie w a p ie n n e g o , z n ie lic z n y m g la u k o n ite m , s p o jo n e g o z a p r a w ą w a p ie n n ą . M u r m u s i a ł w ty m m i e j s c u b y i ju ż k ie d y ś o d s ło n ię ty , p o n ie w a ż p r z y k r y w a ł go p r z e m i e s z a n y g r u z z b a r d z o n ie lic z n y m m a t e r i a ł e m c e r a m i c z n y m i k o s tn y m . P ie r w o tn y u k ła d w a r s tw z a c h o w a ł s i ę w e w s c h o d n ie j c z ę ś c i w y kopu i c z ę ś c io w o n a w ią z u je d o w y kopu z 1976 r . K o n ty n u o w a n a tu j e s t s z a r a , s y p k a z ie m i a z g r u z e m , c e r a m i k ą z Х -Х Ш w. i k o ś ć m i m i ą ż s z o ś c i 3 0 -6 0 c m o r a z s z a r o c z a r n a z i e m ia z b a r d z o lic z n y m i k r z e m i e n ia m i i ż w ir e m , b ę d ą c a z a p e w n e h u m u s e m p ie r w o tn y m , m i ą i e z o ć c i 4 0 - 90 c m , p o s i a d a j ą c a je d y n ie w s t r o p i e n ie lic z n y m a t e r i a ł z a b y tk o w y ; w a r s tw a t a p o d ś c i e l a ł a ła w ę k a m ie n n ą p r z y m u r z e , a pod n ią w y s tę p o w a ł c a le c w p o s ta c i m a r g l a . N a jb o g a ts z y w o b s e r w a c j e b y ł w y k o p IV o w y m ia r a c h 8 x 4 m u s y tu o w a n y w p o p r z e k p o łu d n io w e g o m u r u w ie ż y , w o d le g ło ś c i 2 m od w y kopu Π. M u r w ie ż y u k a z a ł s i ę u k o ś n ie pod w a r s tw ą g r u z o w is k a n a g łę b o k o ś c i 3 0 -3 5 cm i p r z e d z i e l i ł w y k o p n a d w a o d c in k i: o d c in e k A p r z e d z e w n ę tr z n y m lic e m m u r u i o d c in e k В z a w e w n ę trz n y m l i c e m m u r u . S tro p m u r u j e s t n ie r ó w n y , u s z k o d z o n y s k u tk ie m e k s p l o a t a c j i . S z e r o k o ś ć m u r u b e z ła w y k a m ie n n e j w y n o si 165 c m . O d s a d z k a p o ja w ia s i ę n a g łę b o k o ś c i 8 0 -1 0 5 c m w o d c in k u A , m a 2 0 -3 0 c m s z e r o k o ś c i , a g łę b o k o ś ć ła w y do s to p y fu n d a m e n to w e j w y n o s i 3 0 -4 0 c m . L a w a j e s t tu z b u d o w a n a z d w ó ch w a r s tw b r u k u . O bok r y s u j e s i ę ró w fu n d a m e n to w y o s z e r o k o ś c i 40 c m 1 g łę b o k o ś c i 30 c m , w y p e łn io n y g r u z e m . W e w n ą trz w ie ż y w o d c in k u В o d s a d z k a j e s t na g łę b o k o ś c i 90 c m , m a s z e r o k o ś ć 6 0 -7 0 c m i g łę b o k o ś ć d o s to p y fu n d a m e n to w e j 2 0 - 2 5 c m . Rów fu n d a m e n to w y m a s z e r o k o ś ć 3 0 -7 5 cm i g łę b o k o ś ć 35 c m i j e s t w y p e łn io n y ja s n o b e ż o w ą z i e m ią / w a r s tw a V I / . Z a ró w n o m u r , j a k i ła w y ^ h o d o w a n e s ą z n ie c io s a n y c h lub
b a r d z o le k k o ob c io s a n y c h d u ż y c h g ła z ó w w a p ie n n y c h , s p o r a d y c z n ie i n n y c h , le c z n ie g la u k o n ito w y c h . U ży w an o z a p r a w y w a p ie n n e j. W e w n ę trz n e lic o m u r u je e t r a p o w a n e .
S t r a t y g r a f i a w a r s tw k u ltu ro w y c h u k ła d a ła s i ę n a s tę p u ją c o : O d c in e k A l a g r u z o w is k o d o s y ć z w a r te z m ie s z a n e z s z a r ą z i e m ią o b e jm u ją c e -n i e m a l c a ły o d c i-n e k p r ó c z c z ę ś c i p o łu d -n io w o -w s c h o d -n ie j, m i ą ż s z o ś c i 130 c m , z a w ie r a ło n i e l i c z n ą c e r a m i k ę i k o ś c i, I b - ru m o w is k o z ło ż o n e ze z w a r ty c h d u ż y c h i m a ły c h k a m ie n i w a p ie n n y c h i s p o r a d y c z n ie g la u k o n ito w y c h , n ie k ie d y sp o jo n y c h z a p r a w ą w a p ie n n ą , w id o c z n e je d y n ie w p r o f ilu w s c h o d n im , m i ą ż s z o ś ć o k , 90 c m , II - z b ita t w a r d a , t r u d n a w e k s p l o a t a c j i s z a r o c z a r n a z i e m i a , p r z e m i e s z a n a z u ła m k a m i c e g ły i z a p r a w y , z d ro b n y m g r u z e m , w k ła d k ą p ia s k u g la u k o n ito w e g o , d a to w a n a n ie lic z n ą c e r a m i k ą n a X IV -X V H w. / ? / , w id o c z n a w c z ę ś c i p o łu d n io w o -w s c h o d n ie j, m i ą ż s z o ś c i 130 c m ,
Ш - c z a r n a , s p r a s o w a n a z i e m ia z n ie lic z n y m i u ła m k a m i c e g ły , k o ś c i i c e r a m i k i ś r e d n io w ie c z n e j lub n o w o ż y tn e j, z a l e g a j ą c e j pod w a r s tw ą 1 i II i f r a g m e n t a r y c z n i e w id o c z n a w e w s z y s tk ic h t r z e c h p r o f ila c h ; ró w n o o d c in a e i ę od r o w u fu n d a m e n to w e g o ; m i ą ż s z o ś ć 5 -3 0 c m , IV - h u m u s p ie r w o tn y - b r u n a tn a tw a r d a z i e m i a , p o d ś c i e l a j ą c a p o p r z e d n ie w a r s tw y , m i ą ż s z o ś c i 1 0 -3 0 c m , V - s y p k i p ia s e k d r o b n o z i a r n i s t y , s e g r e g o w a n y , b a r w y s z a r o ż ó łte j, m i ą ż s z o ś c i - 5 -1 5 c m , V I - g ru b y ż w ir z k r z e m ie n ia m i w c ie m n o b r u n a tn e j z i e m i , m i ą ż s z o ś c i 1 -3 3 c m , V II - b ia ły m a r g i e l , p o ja w ia ją c y s i ę n a g łę b o k o ś c i 1 7 0 -1 9 0 c m . O d c in e k В I - g ru z o w is k o z ło ż o n e z r ó ż n e j Î w ie lk o é c i k a m ie n i w a p ie n n y c h i s p o r a d y c z n ie g la u k o n ito w y c h , z a p r a w y , u ła m k ó w c e g ie ł w s z a r e j s y p k ie j z ie m i, w c z ę ś c i w s c h o d n ie j p r z e d z i e l o n e j d a w n y m h u m u s e m / s p r z e d z n is z c z e n ia p ó łn o c n e j ś c ia n y w ie ż y p r z e z N ie m c ó w w 1944 r , / , z k o ś ć m i z w ie r z ę c y m i i c e r a m i k ą z p o ło w y X - p o ł. X III w . , m i ą ż s z o ś c i p r z y w e w n ę trz n y m lic u m u r u 3 5 -7 0 c m , a p r z y p r o f ilu p ó łn o c n y m 7 5 -1 1 0 c m / m i e j s c a m i g r a n ic z y tu z w a r s tw ą V I I /, П i ó ł t o b r u n a t n a z ie m i a z g lin k ą i n ie lic z n y m g r u z e m o r a z s o c z e w -k o w a ty m i w -k ła d -k a m i ró ż o w a w e j w a p ie n n e j z a p r a w y w s t r o p i e , d a to w a n a b a r d z o lic z n ą c e r a m i k ą , d w o m a f r a g m e n t a m i b r a n s o l e t s z k la n y c h n a p o ło w ę X -p o ł, Χ Π Ι w . , m i ą ż s z o ś ć 1 2 -3 0 c m , - 1 5 0
-- 1 5 1 III - in te n s y w n ie c z a r n a s p a le n iz n a z n ie lic z n y m i w ę g la m i d r z e w n y m i, z a w i e r a j ą c a lic z n e k o ś c i i c e r a m i k ę z p o ł .X - p o ł . X III w . . m i ą ż s z o ś c i o k . 5 c m , IV - p ia s e k b e ż o w o ż ó łty , ey p td z n ie lic z n ą c e r a m i k ą z p o l. X - p o i. Х Ш w ie k u , m i ą ż s z o ś c i o k . 10 c m , ’ V - k r u s z y w o w a p ie n n e z z a p r a w ą w a p ie n n ą o r a z w k ła d k ą z ie lo n e g o p ia s k u g la u k o n ito w e g o w s t r o p i e , m i ą ż s z o ś ć 5 -3 0 c m , V I - ja s n o b e ż o w a z i e m i a , ja k o w y p e łn is k o ro w u fu n d a m e n to w e g o o r a z r e s z t k i h a łd y z te g o ż ro w u w id o c z n e w p r o f ilu z a c h o d n im , z a w ie r a j ą c a c e r a m i k ę i 2 f r a g m e n ty b r a n s o l e t s z k la n y c h z p o ł. X - p o i. Х Ш w. o r a z k o ś c i z w i e r z ę c e , m i ą ż s z o ś ć 1 5 - 3 5 c m , V II - c z a r n a , p r z e p a lo n a , tw a r d a z i e m ia ró w n o o d c in a ją c a s i ę o d ro w u fu n d a m e n to w e g o i n ie n a r u s z o n a n a c a ły m p o z o s ta ły m o d c in k u , m i ą ż s z o ś c i o k . 20 c m . W j e j s p ą g u n a t l e w a r s tw y n a s tę p n e j z a r y s o w a ł a s i ę b a r d z o w y r a ź n ie ja m a k s z ta łtu o w a ln e g o , w c h o d z ą c a w p ro fil· p ó łn o c n y . N a g łę b o k o ś c i o k . 115 c m ja m a m a d łu g o ś ć p r z y б а т у т p r o f ilu o k . 160 cm i s i ę g a o k , 100 c m w g łą b o d c in k a . M ią ż s z o ś ć ja m y o k . 40 c m . W y p e łn isk o id e n ty c z n e ja k w a r s tw a VQ, Z a ró w n o w a r s tw a V II, Jak 1 ja m a z a w i e r a ł y c e r a m i k ę ty p u c h o d lik o w s k ie g o z V III-IX w , , V III . - h u m u s p ie r w o tn y w p o s ta c i b r u n a tn e j z ie m i z n ie lic z n ą c e r a m i k ą z V III-IX w , w s t r o p i e . P o n a d to w y ró ż n io n o j e s z c z e с a le o we w a r s tw y IX -X I s y n c h r o n ic z n e z w a r s t w a m i V -V II w o d c in k u A , p o d o b n ie ja k w a r s tw a V III o d p o w ia d a w a r s t w i e IV w o d c in k u A, O d c in e k В w y e k s p lo a to w a n o d o g łę b o k o ś c i o k . 2 m . W ykop Ш o w y m ia r a c h l x m i V o w y m ia r a c h 3 s 4 m u s y tu o w a n o n a p ła s k ie j ł ą c e b e z g r u z o w is k a , w o d le g ło ś c i 1 0 - 1 2 m od z a c h o d n ie j ś c ia n y w ie ż y , n a p r z e c iw je j n a ro ż n ik ó w . .O ba w y k o p y z a w i e r a j ą s z a r o - c z a r n ą ^ m a ło s p o i s t ą w a r s t w ę k u ltu ro w ą , w s t r o p i e le k k o s h u m u s o w a n ą , w sp ą g u n ie r ó w n ą , p o r y tą k r ę t o w in a m i i p r z e m i e s z a n ą z c a lc e m m i ą ż s z o ś c i w w y k . Ш 7Ç -90 c m , w w yk. V o k . 45 c m . Z a w ie r a ła o n a b a r d z o l ic z n ą c e r a m i k ę p r z e w a ż n ie ś r e d n io w ie c z n ą i n o w o ż y tn ą i n i e l i c z n ą w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n ą o r a z k o ś c i z w i e r z ę c e . P o d n ią w y s tę p o w a ły w a r s tw y c a l - cow e w p o s ta c i p ia s k u , g r u b e g o ż w ir u 1 m i e j s c a m i m a r g l a p r z e m i e s z a n e g o z m u łe m i i ł e m n a g łę b o k o ś c i 6 0 -7 0 cm w w y k .V . M a te r ia ły p rz e c h o w y w a n e s ą w M u z e u m O k rę g o w y m w C h e łm ie . C Z A R N O R Z E K 1, g m . K o r c z y n a M u z e u m O k rę g o w e w o j. k r o ś n ie ń s k ie w K r o ś n ie S ta n o w is k o 2 B a d a n ia p r o w a d z iła m g r E l ż b i e t a P o h o r s k a - K le ja , F in a n s o w a ł W KZ w K r o ś n ie . D r u g i s e z o n b a d a ń . C m e n ta r z y s k o k u rh a n o w e w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e .
