Henryk Janocha,Franciszek J.
Lachowicz
Dźwirzyno, gm. Kołobrzeg.
Stanowisko 1
Informator Archeologiczny : badania 13, 210-211
210 DZIERŻ.Ę1CINO, g m .M a n o w o P o l s k i e T o w a r z y s tw o S ta n o w is k o 4 A r c h e o lo g ic z n e i N u m iz m a ty c z n e O d d z ia ł w K o s z a lin ie B a d a n ia p r z e p r o w a d z i l i m g r H e n ry k J a noc h a i m g r F r a n c i s z e k J .L a c h o w i c z . F in a n s o w a ł W KZ w K o s z a lin ie . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . S k a rb m o n e t ś r e d n io w ie c z n y c h / X V - X V Ï w . / S ta n o w is k o p o ło ż o n e J e s t n a p ó łn o c n e j s k a r p i e b r z e g u d aw n eg o z a s ię g u J e z io r a L u b ia to w s k ie g o , o k o ło 2 0 0 m n a p o łu d n ie o d s k r z y ż o w a n ia d r ó g K o s z a lin , L u b ią to w o . D z i e r ż ę c tn o i o k o ło 50 m n a z a c h ó d od m ie js c o w e j u lic y w o b r ę b ie z a b u d o w a ń g o s p o d a r z a Z a j ą c a p o d n r 1 7 . W s i e r p n i u 19 7 9 r . B o g d a n M iło s z p o w ia d o m ił M u z e u m w K o s z a l i n i e , ż e n a t e r e n i e D z ie r ż ę c ln a m ie js c o w i c h ło p i z n a jd u ją m o n e ty s r e b r n e i o d s p r z e d a j ą j e p r z y g o d n y m n a b y w c o m . M o n ety w y s tę p o w a ły w r o z p r o s z ę n iu n a z n a c z n y m t e r e n i e o g r ó d k a p r z y le g a ją c e g o do z a b u d o w a ń g o s p o d a r c z y c h . D o p r a c b a d a w c z y c h w y ty p o w a n o i p r z e b a d a n o o b s z a r o p o w ie r z c h n i 6 m x 5 m i g łę b o k o ś c i ś r e d n io 2 0 - 4 0 c m . O d k ry to 168 m o n e t. Z e b r a n e m o n e ty w y s tę p o w a ły na t e r e n i e c a ł e j b a d a n e j d z ia łk i p o je d y ń c z o lu b w n ie w ie lk ic h s k u p is k a c h . U s ta lo n o , ż e m o n e ty n a t e j d z ia łc e z n a jd o w an o Już o d k ilk u l a t . I lo ś ć ic h z n a le z io n y c h p r z e z c h ło p ó w 1 p r z y g o d n y c h In n y c h z n a la z c ó w w y n o s iła o k o ło 4 0 -5 0 s z t u k .
S k a r b m o n e t. Jak m o ż n a w n o s ić z r ó ż n y c h d a n y c h , z o s t a ł o d k r y ty o k o ło 15 l a t te m u t j . p o d c z a s k a p a n ia w ykopu p o d f u n d a m e n ty s to d o ły i r a z e m z z i e m i ą w y rz u c o n y n a t e r e n o g r ó d k a .
Z e b r a n e p o d c z a s b a d a ń m o n e ty p r z e k a z a n o M u z e u m O k rę g o w e m u w K o s z a lin ie , g d z ie w e s z ły w s k ła d z b io ró w D z ia łu H is to r y c z n e g o . D a ls z a c z ę ś ć te g o ż z b io r u m o n e t, k tó r y m u s i a ł p r z e k r a c z a ć p o n a d 2 0 0 s z t u k z n a jd u je s i ę w r o z p r o s z e n i u u r ó ż n y c h p o s ia d a c z y . W a k ła d o d k ry te g o s k a r b u w c h o d z ą n a s t ę p u j ą c e m o n e ty : 1 / N a jlic z n ie j r e p r e z e n to w a n e s ą g r o s z e K r z y ż a c k ie z l a t 1 5 1 3 -1 5 2 5 , z w ła s z c z a o s ta tn ie g o m i s t r z a za k o n u A l b r e c h t a . 2 / D o ś ć l i c z n e s ą r ó w n ie ż g r o s z e b r a n d e n b u r s k i e e m ito w a n e w l a t a c h 1 4 9 8 -1 5 3 1 . 3 / J a k o p o je d y n c z e z n a l e z i s k a w y m ie n ić m o ż n a m o n e ty B o g u s ła w a X k s i ę c i a Iz a c h o d n io p o m o rs k ie g o , 4 / R ó w n ie ż r z a d k i m i z n a l e z i s k a m i s ą m o n e ty m i e j s k i e b ite w R o s t o k u . D z ię k i s p o łe c z n e m u z a a n g a ż o w a n iu c z ło n k ó w O d d z ia łu P T A tN w K o s z a lin ie z o s ta ło u r a to w a n e p r z e d z n is z c z e n ie m b a r d z o c e n n e z n a l e z i s k o .
D & W IR Z Y N O , g m .K o ło b r z e g P o l s k i e T o w a r z y s tw o
S ta n o w is k o 1 A r c h e o lo g ic z n e 1 N u m iz m a ty c z n e O d d z ia ł w K o s z a lin ie
211 B a d a n ia p r o w a d z ili m g r H e n ry k J a no с h a 1 m g r F r a n c i s z e k J .L a c h o w i c z . F in a n s o w a ł W KZ w K o s z a lin ie . O s a d a r y b a c k a l śla d y o s a d n ic tw a p o rto w e g o - R e g o u jś c le /Х Ш - X V I w . / 4 S ta n o w is k o p o ło ż o n e c z ę ś c io w o w p r z y b r z e ż n y c h w o d a c h B a łty k u o r a z n a p la ż y w p r o f ilu p ia ś n lc y w y d m y , o k o ło 500 m n a w s c h ó d od o b e c n e g o k a n a łu p o r to w e g o , łą c z ą c e g o j e z i o r o R e s k o z m o r z e m B a łty c k im o r a z 1 0 0 -1 5 0 m n a p ó łn o c o d S z o s y K o ło b r z e g - D ź w ir z y n o - M ż e r z y n o . W c ią g u o s ta tn ic h t r z e c h l a t , w w y n ik u d z i a ł a l n o ś c i e r o z y jn e j f a l m o r s k i c h , z w ła s z c z a w o k r e s a c h s z to r m ó w , z o s t a ł d o ś ć m o c n o u s z k o d z o ny i z n is z c z o n y p a s p r z y b r z e ż n y c h w y d m · N a s k u te k c z e g o w o d le g ło ś c i o k o ło 2 5 -3 0 m od b r z e g u p la ż y o d s ło n ię te z o s ta ło d o ś ć w y r a ź n ie r e g u l a r n e s k u p is k o p a l i d ę b o w y c h w b ity c h w dno B a łty k u , P a l e te w y s tę p u ją ja k w y k a z a ły w s tę p n e b a d a n ia , n a p o w ie r z c h n i o k o ło 50 x 5 0 m . D o ś ć r e g u la r n y ic h u k ła d w s k a z u je , ż e s ą o n e p o z o s t a ł o ś c i ą j a k i e j ś d a w n e j, b u d o w la n e j k o n s t r u k c j i m o r s k i e j lu b p r z y b r z e ż n e j , k t ó r ą n a o b e c n y m e ta p ie p r a c tr u d n o o k r e ś l i ć . R ó w n o c z e ś n ie , w w yn ik u d z ia ła n ia f a l m o r s k i c h , a n a s tę p n ie p r z e p ro w a d z o n y c h p r a c a r c h e o lo g ic z n y c h , w p r o f ilu w y d m y , n a g łę b o k o ś c i 2 0 0 -2 5 0 m od o b e c n e j p o w ie r z c h n i i o k o ło 50 m n a p o łu d n io w y w sc h ó d
V w s p o m n ia n e j w y ż e j k o n s tr u k c ji, o d s ło n ię to w a r s t w ę k u ltu r o w ą d łu g o ś
c i o k o ło 30 m I m i ą ż s z o ś c i od 2 0 do 50 m . N a je j z a w a r t o ś ć s k ła d a s i ę ■ in te n s y w n a s p a le n iz n a z m ie s z a n a z p ia s k ie m , w ę g la m i d r z e w n y m i, p o le w ą l f r a g m e n t a m i c e g i e ł . W w a r s tw ie t e j w y s tą p iła ta k ż e c e r a m i k a , k a f le , to p o r e k ż e la z n y , b e łt k u s z y , h a c z y k d o ło w ie n ia r y b , a w p o b lis k ic h w o d a c h B a łty k u z n a le z io n o d w ie k o tw ic e . O d k ry ty z e s p ó ł m o ż n a d a to w a ć na X V -X V 1 w ie k . N a jp ra w d o p o d o b n ie j w k o ń c u X V I lu b na p o c z ą tk u X V II w ie k u po s p a le n iu z o s t a ł p r z y s y p a n y 3 - m e t r o w e j g r u b o ś c i w a r s tw ą p la s k u . Z d a n y c h ź ró d ło w y c h w y n ik a , ż e w ty m r e j o n i e , a l e n ie c o d a le j n a z a c h ó d , b l i ż e j m i e js c o w o ś c i M ż e rz y n o z n a jd o w a ł s i ę w ś r e d n io w ie c z u p o r t m i a s t a T r z e b ia to w a zw any R e g o u jś c le m . P o r t te n w z m ia n k o w a n y j e s t w 12B7 r o k u .- W p o c z ą tk a c h X V w ie k u , w w yn ik u w a lk i k o n k u r e n c y jn e j, k p ło b r z e ż a n le z a b lo k o w a li w r a k a m i S t a r e u j ś c i e R e g i i p r z y c z y n i l i s i ę do upadku* S ta r e g o p o r t u . Nowy p o r t w R e g o u jś c lu z o s ta ł zbu d o w an y p r z e z T r z e b ia tó w w 1457 r o k u , po p r z e k o p a n iu now ego ło ż y s k a R e g i w m ie js c u g d z ie o b e c n ie p ły n ie g łów ny n u r t r z e k i z J e z io r a R e s k o , B i o r ą c pod u w a g ę b li s k i e p o ło ż e n ie D ź w irz y n a m o ż n a s ą d z i ć , ż e n a Jego t e r e n i e m u s ia ły s i ę z n a jd o w a ć u r z ą d z e n ia z w ią z a n e z p o r te m w R e g o u jś c lu , a o d k r y te p r z e z n a s r e s z t k i z a b u d o w a ń s ą z n im z w ią z a n e . Z a p e w n e b y ły to b u d y n k i s t r a ż n i c z e lu b n a w e t g o s p o d a r c z e z b u d o w a n e z w z m ia n k o w a n y m Już N ow ym p o r te m w R e g o u jś c lu w X V w ie k u . B a d a n ia a r c h e o lo g ic z n e w in n y b y ć tu d a le j k o n ty n u o w a n e . E L B L Ą G Z a m e k P . P . P r a c o w n ie K o n s e r w a c ji Z ab y tk ó w
