Tomasz Sawicki
Gniezno, woj. poznańskie, st. 15
Informator Archeologiczny : badania 22, 95
Ją/armator A rcheologiczny 1088
9 5
s t . I S G n ie s n o ,
w o j. p o z n a ń s k i e ,
M u zeu m P o czątk ó w P a ń s tw a Polskiego w G n ieźn ie_______
B adani;) prow adzi! m gr T om asz S aw icki. F in an so w ało M.P.P. P. w G n ieź nie. C z w a rty sezo n b a d a ń . G ó ra Lecha - g ro d zisk o w c z e sn o śre d n io w ie czn e. p ó źn e średniow iecze, o k re s now ożytny.
K o n ty n u o w an o p ra c e w y kopaliskow e z la t 1985 - 19 8 7 przy kościele św . Je rz e g o . B a d a n ia m i o b jęto o b s z a r po z a c h o d n ie j s tro n ie ko ścio ła, gdzie założono dw a w ykopy:
s o n d a ż n r 8 - o p o w ierzch n i 18 m a , p rzylegający do z a c h o d n ie j ś c ia n y ko ścio ła, po p ó łnocnej s tro n ic w ejścia (ary 25/261- W ubiegłym sezonie p ró b n ie ro zk o p an o wschodni.-) część s o n d a ż u . N atrafio n o w ów czas, n a głęb o k o ści ok. 17 cm , n a p ó łk o listy fu n d a m e n t с e g ln n o -k a m ie n n y zw iązan y z fu n d a m e n te m zach o d n iej ś c ia n y kościoła. O b ecn ie o d sło n ię to całkow icie ow ą k o n s tru k c ję o raz ro zp o zn an o sy tu a c ję w k ie r u n k u za c h o d n im . F u n d a m e n t te n p okryw ały re g u la rn ie u ło żo n e cegły - palców ki (p o sad zk a?). Niżej zn ajd o w ały się k a m ie n ie p o ln e l w tó rn ie użyte k o stk i ro m a ń sk ie . C ało ść łączyła s ła b a z a p ra w a p ia sk o w o -w a p ie n n a u z u p e łn io n a g r u z e m ceg la n y m . Lekko zag łę b io n ą w c a le c sto p ę fu n d a m e n to w ą k o n s tru k c ji - pozostałość) a n e k s u u ch w y co n o n a głęb o k o ści 1,2 m.
W części z a c h o d n ie j so n d a ż u , n a głęb o k o ści 0 ,3 ■ 0 ,8 m, n a tra fio n o n a u szk o d z o n ą w a rstw ę w c z e sn o śred n io w ieczn ą { Ш - c z a rn o b r u n a ln a ) z a w ierającą u łam k i c c ra m lk l z XI w. (faza D /E ) 1 k o śc i zw ierzęce. Z w a rstw ą 111 zw iązan e były dw ie ja m y w y p ełn io n e o d p a d a m i b u d o w lan y m i. J a m a n r 1, zlo k alizo w an a p o śro d k u profilu północnego w y p ełn io n a była c z a rn ą ziem ią z o k rz e s k a m l, b ry łam i g ip s u I fra g m e n ta m i ty n k u gipsow ego z p o lich ro m ią. U zyskano ta k ż e liczne u ła m k i ccram lk l, kości zw ierzęce I rogow ą o p raw k ę noża. J a m a n r 2, w iększa od p o p rzed n iej (m iąższo ść Im ), z n a jd o w a ła się w n a ro ż n ik u południow o - z a c h o d n le m w ykopu. Je j z a w a rto ś ć była p o d o b n a J a k w Jam ie n r 1. Nie w y stąp iły Jedynie frag m en ty ty n k u z |>oU- c h ro m lą . W s tro p ie Ja m y n r 2 zn alezio n o p o n a d to dw ie bryłki b u rs z ty n u .
Przy pro filu z a c h o d n im , n a poziom ic w a rstw y Ш. o d sło n ięto niew ielki fra g m e n t p ra w d o p o d o b n ie fu n d a m e n tu ro m a ń sk ie g o w y k o n an eg o z bryl m artw icy w a p ie n n e j, k a m ie n i polnych 1 o k rzesk ó w p o łącz o n y ch z a p ra w ą w a p ie n n ą . Zły s t a n z a c h o w a n ia o b ie k tu n ie pozw ala n a p e łn ą In te rp re ta c ję .
B ezp o śred n io pod w a rstw ą III zale g ały w a rstw y niw elacyjne (IV 1 IV a-b) u tw o rzo n e z Żół- to szareg o l żółtego g lin iasteg o p ia s k u ze sm u ż k a m i po drew n ie 1 k a m ie n ia m i polnym i. W arstw y te u s y p a n e z o sta ły n a c a lc u , k tó ry bard zo siln ie o p a d a na zach ó d (s lro p calc a: 1, ! w części E 1 3 ,1 5 m w części W so n d a ż u ). N asyp te n um ożliw ił w y ró w n an ie z ach o d n ieg o s to k u G óry L echa do poziom u m a jd a n u pozostałej części g ro d zisk a. W s tro p ie n a s y p u zn alezio n o u ła m k i c c ra m l kl z pocz. XI w. I k ości zw ierzęce.
W ykop 8 x 8 m n a a rz e 24 - założony po s tro n ie zach o d n iej c h o d n ik a biegnącego w zdłuż ś c ia n y frontow ej k ościoła św . Je rz e g o . Do głęb o k o ści 1 , 5 - З ш w ystępow ały w a rstw y now ożyt n e siln ie n a sy c o n e g ru z e m ceg lan y m . W części p ó łnocnej w yk o p u , n a głęb o k o ści 0 ,5 - 2 ,6 m o d sło n ię to d u ż y m u r ceg lan y położony n a osi NW ■ SE . U chw ycona d łu g o ść m u r u w ynosiła 8 m (p ra w d o p o d o b n ie Je s l o n Jeszcze dłuższy), w ysokość 2,1 m, g ru b o ś ć ok. 0 ,8 m. U kład cegieł w licu po łu d n io w y m , n ie g d y ś o ty n k o w an y m , Je s t n ie re g u la rn y (d o m in u je sy s te m krzyżowy). P raw d o p o d o b n ie Je s t to m u r oporow y, n a co w sk a z u je Jego celow'c p o ch y len ie w k ie r u n k u p ó łn o cn y m o ra z zn a c z n ie lepiej w y k o n an e lico p o łu d n io w e (w p o ró w n a n iu z p ozbaw ionym ty n k u licu północnym }. O d sło n ięto tak że c e g la n o -k a m ie n n e fu n d a m e n ty niew ielkich z a b u d o w ań . p ra w d o p o d o b n ie g o sp o d a rc z y c h , d o sta w io n y c h do m u r u oporow ego od s lro n y p o łu d niow ej. Na p o zo stało ści p o d o b n y ch z a b u d o w a ń n a tra fio n o rów nież p rzy profilu p o łudniow ym w y k o p u , W w a rstw a c h g ru z u zn alezio n o b a rd z o liczne u ła m k i c e ra m ik i (XI - XIX w.), frag m en ty kalli (XV * XIX w,), d ach ó w ek , p ły tek p o sad zk o w y ch o raz p rzedm iotów m etalow ych, a ta k ż e 11 m o n e t (XVII - XI X w.).
Na g łęb o k o ści 1,4 - 2 ,1 5 m. w śro d k o w ej I w sch o d n iej części w y k o p u , o d k ry ło relikty w a rstw y w czesn o śred n io w ieczn ej będ ącej k o n ty n u a c ją w arstw y III z s o n d a ż u n r 8. W arstw a la z aw ierała d u ż ą liczbę u łam k ó w c e ra m ik i (XI w. - faza D /E ), kości zw ierzęce, fra g m e n t z d o b io nej łyżki z poroża, o stro g ę żela zn ą, s r e b rn y d e n a re k krzyżow y (2 poł. XI w.) I In. l*od o m a w ia n ą w a rstw ą z n a jd o w a ła się k o n s tru k c ja z k a m ie n i 1 o k rzesk ó w z a la n y c h d u ż ą Ilością za p ra w y gipsow ej. O b iek t te n o d sło n ięto w d o ln ej części profilu w sch o d n ieg o . D o k ład n e z b a d a n ie o b ie k tu w ym aga p o szerzen ia w ykopu.
M ateria ły z n a jd u ją s ię w M .P.P.P. w G nieźnie.
P r a c ę w w y k o p ie n a a r z e 2 4 p rz e r w a n o n a g łę b o k o ś c i 2 , 5 - 3 (n . T e r e n b a d a ń z a b e z p ie c z o n o d o c z a s u ic h w z n o w ie n ia w p r z y s z ły m r o k u .
