.can, .Polish and other jnvestilgartors. H a;ppea'l'S tha•t the worlks condUK:ted j,n WINIGlU I(Le'lliongrad) by the team under ·tlhe .guidanoce of professar E. Smiekhov are a.t the head of lthe theoreticail re.search wor.ks, at
presemłt. He'llee, afbou't l 00 :sc:ienti·f.ic !Paa>ers ar e a resu'lt of these wol'ikls.
Two mailn rtY(!)es of Hssures .have lbeen diostrngu~·hed as follows: pr.iJmaory, dia1genetical f~sures and second-ary tectoni<:al fiiSisu'res. A<s a rule, both tytpes occur in ithe rOICks. The fuJJ.owilnig are ty.pes of ·basins di<stinguished by E. iSmiekhov: (!)Urely fi!slsured, ca-vel"nous and styiloJitic tY(!)es. Here belong a1so vari:ous oombina.tions of .these tYIPes wi'th tlhe porous -<mes, (togetiher 8 tY(!)es).
OpłniO'lls on fiss-ured lbasilns are 'being ilnte'll<seily di•scUStSed at JPresent. Alccordting .to the WNI\GIRI's QI>inion the voocr ~a ces .be.loogi.lng only
:to
bhe fissures !"epresent IS'Carcely some te'll'th<s or hundredth:s of one per cent ~n t'he total lbulk of <the rocks . .At a deipth belaw 1000 metres there are fuund microfils'Siures only: as a rule, their part iiS restrkted lto the ·filtra'tiron of fluid<s a'nld gases throwg.h the rocłk Jl)O'res. The second viaw, Tefpresented ratheT .by the C'O-MTO'Iiker.s of ·the petroleurn indU'Stry cetl'tres and of · tihe indlJis'trial institutes i-n the Sov'iet Un·i<On and in Poland, is based '011 the falct .that .the iiJs.sure volume of a .bas-in i•s al:so deter:mined by macrofissures twhilch are albie not <Only to fill'trate, ,but aJ<So 'to a·ccl.lllll·wlate flu-ids and tgaJSe's.lin additi'on, the auth<Or gives SOiffie data from hi-s pra;ctice and from ILterature that prove the op;nions mentil(med rubove. To the e'n.d of his ,paQJer the a'uth'OI' dralw.s some 'Conclusions concerni'll1g caloolation metbod of resources in fissureld 'Catibonate rodk deposits, and recommendls to -use, besides thiln ·section meth'Od, a·lso
macrooccą>ilc exalmmation of drilll rores, accoroing to the menbod elalborated by T. Biore·cki in the Petroleuro Institute.
PE3IOME
IIocJie KpaTKOrO BCTynJieHMSI Ha TeMY nepBbiX
HCCJie-~OBaHHtł Tpei.I.V1HOBaTocTH B CIIIA aBTOP H3Jiar.ae·r
B3rJISI~bl Ha npo6JieMy Tpe~I'IHHbiX Kap60HaTHbiX KOJIJieKTOpOB COBeTCKJ1X, aMepi'IKaHCKI'IX, nOJibCKI'IX H ~pymx I'ICCJie~oBareJietł. Be~y~ee Me<:TO B
TeopeTI'I-ąecKI'IX MCCJie~OBaHI'ISIX 33HJ1MaiOT pa60Tbi KOJIJieKTI'IBa BHHrPH (JieHHHrpa~), npoBO~I'IMbie no~ pyKoBo~CTBOM
npo!P. E. CMeXOBa, HTOrOM KOTopbiX SIBJISieTCSI OKOJIO 100 Hay'IHbiX Tpy~oB.
Pa3JII'I'Ia!OTCSI ~Ba OCHOBHbiX Bl'l~a TpexqHH: nepBI'I'I-Hbie (~l'lareHeTI'I'Ie<!KI'Ie) 1'1 BTOpM'IHbie (TeKTOHI'I'Ie<:Klofe).
'LJ:a~e Bcero B nopo~ax coBMecTHO Ha6nro~a!OTCH o6a
Bl'l~a Tpe~I'IH. E. CMexoB Bb~eJIHer cJie.zzyiO~I'Ie Tl'lnbi KOJIJieKTOpoB: COOCTBeHHO Tpe~I'IHHbiH, KaBepH03Hbltł,
CTI'IJIOJII'ITOBbrn H pa3JII'I'IHbie MO~I'I<i>I'IKa~l'l~ 3TJ1X TmiOB C nopi'ICTbiMH (BMeCTe 8 THilOB).
B3rJISI~bl Ha eMKOCTb rpe~I'IHHOrO KOJieKTOpa B
Ha-CTOSI~ee ·BpeMSI 06CYJK~a!OTCSI BCe'CTOpOHHe. IIo MHe-HI'ISIM I'IC'CJie~oBareJietł BHHrPH noJioe npocrpaHCTBO C311fi'IX Tpe~ COCT3BJISieT ~eCSITbie 1'1 COTbie ~OJII'I
npo~eHTa OT Bcelł eMKOCTH nopo~bi. Ha rJiy6HHe
6onb-wetł 1000 M npi'ICYTCTByiOT, no '11X MHeHHIO, TOJibKO M'I1KpOTpexqHHbl H '11X pOJib orpaHH"'''1BaeTCSI, B OCHOB-HOM, !PHJibTpaqHeJ1 :lK'I1~KOCT'I1 H ra3a Me:lK~Y nyCTO-TaM·'I1 B n:opo~e. ,IJ;pyrotł B3rJIH~, BbiCK33biBaeMbrn KaK npaBHJIO pa60THI'IKaMH He!PTHHOJ1 npOMbiWJieHHOCT~l
'11 npoi'I3BOA'CTBeHHbiX HHCTHTYTOB CCCP '11 IIoJibWI'I, CO'CTO'I1T B TOM, 'ITO Tpe~HHHaSI eMKOCTb KOJIJieKTOpa
onpe~eJIHeTCH TaK:lKe '11 MaKpOTpe~HHaMH, cnoco6-C'l1ByiOiqHM'I1 He TOJibKO !PHJibTpaQ:I1H, HO H
3KKYMYJISI-~lim :lKH~KOCTH H ra3a. ABTOP npHBO~HT pSI~ ~aHHbiX
'113 JIHTepazypbi '11 npaKTHKH, KOTopbie no~TBep:lK~aiOT 3TOT B3rJISI~, a B 3aKJIIO'IeHH'I1 CTaTbH onpe;n;eJISieT CBO'I1 BbiBO~bl OTHOCHTeJibHO Bbi6opa MeTO~a onpe~eJie
H'I1SI 3anaCOB B Kap60HaTHblX Tpe~I'IHHbiX
Me<!TOpO:lK-~eHHSIX. PeKoMeH~yeT npHMeHSITb HapH~Y c Mero~oM
WJIHcPoB MaKpOCKOIIlH'Ie'CKOe '11CCJie;D;OBaHJ1e KepHa no
Mero~y He<PTHHHoro HHCTHTyTa, pa3pa60TaHHOMY T. BHJ>eqKHM.
HENIRYK Jt.mJKI•EW.ICZ
lnstyJ~ut Geol~Lc:r:ny
PROBLEMY STRUKTURALNE NIECKI NIDY I OBRZEZENIA GóR
SWIĘTOKRZYSKICHORAZ MOZLIWOSCI
WYSTĘPOWANIANA TYCH OBSZARACH ROPY NAFfOWEJ l GAZU
Pie•r:w&ZY plan skOOifdynowany~h badań głębokich stru'k:t'l.llf na obs~alf'Ze Gór śwti.~.zysldch, ich obrze-żenia i w 'llielc"ce Niildy, oparty na rzeczowej anałitzie istmiejącY'Ch w(;wczas mateTiałów kan:'tog·raficznych i geofizy'<!Z'Ilych, przedstaiwli.ł w 1955 r. St. Palwłowlski i W. Pożaryski w "Dyskusji nad naukowymi założe niaani p~ty;wic:rhnego ;planu geologli Pols.ki". Do badań głębokilllli wiercMiami wyltYIPOWano sllruk· tu-!"y: Sieniila, Skariy5ika, Alnln.Oip()la!...Gościeradowa, Chełma-Rzejowilc, Dmeniina, Dziaroszyc i Wodzilsła 'W'ia.
ReaHzaoja zan>la'llowanY~Ch prac wierbniC·ZY'Ch była }ed.lnalk ograniC7J01Ila do lepiej Uldollrumentawanych
i
baTd<Ziej peti'"Bipeklty'Wkznych stl"UUktur. Dotychczas na strukitJUJrze AIIlnOipOOa-Oościeraklorwa o1wiercono jeden otwór w Raehowie, ttzyisklując pod osadamij:u:ry środikorwej .podlłoże palleozoiC7Jil.e, zaś na strulk-tune Chełma--,R.zejOIWk - diWa wie.rceniia: Granice i RJzejowtice, k'tóre OO:ią~g~nęły utwary dolnego ret'll nie wy;jaśiniając je:dina'k problemu przebiegu w tym miejscu pa!le{)zok.znych ·s'trn:I'.ktluT wgłębnych oraiZ
wy-~tęjpowalnia dolnego brjasu i cechis.ZJty:np,
U.KD 553.982:.553.27:551.252:55a.54 Strrulk'tura IPaileoz.oicrna, zaz.naczaJją•ca się 'w uz yska-ny'C'h wynikaCih badań goofizY'C7JnY'Ch w ()kOilka.ch
Działoszyc;-:Ska~'l:ml·ieT.za, zootała rcmpooznana wi eTce-niam~ wykonalnym~ przetz. przemysł naftowy w la-taoc'h 1002---ilt964. Osiągnięto tu w pod-łoŻiu podmezo-zoiC:zmym: cechSZJtyn, karibon dolny i dawon. Nie zbada!no wielf'Cen~ami Sltrulktiur Sieinna, Skarżyska i WodlzisłaiWia. Wykonano jedlilaik na tych obs.za~rach szczegółowe i regi·o'lla:Jine profille sej:31llliczne,
poowa-);a.jące w przyfSzłoś'Ci na Ulsta1enł:ie karzystn'iejszej
sytua.oj.i wierceń .na wspomnianych s'ti"'llkturach. W ostatnk'h !altach ,pmeany5ł nallbawy wy«tO'llał kdl-ka Wliell"Ceń 0\P()rowy'<!'h zaTc'xwno na obszaiTze Gór Swieto.krzy!Skidh, jaik rown~erż w przy.Jeglej do .niego od S ceniliramej części niecki N1\dy. Są to wiercenia Ostałó'w ikoŁo SzyiCLłorwca, Radizanów w o~Oil'i•cy Buska i Pacanów oraz szeireg 'wierceń oparCJWych • poszu!ki-wa.'wczych i ek~oatacY'jnych !We rwtschdciJitiej części w~nia.n.ej 'l'llieclki. W 'iCih :rezu:Uade uzy;skano .ze strulkftru.r .podmiocE>ńlslkich (.iuTajiS!ki'ch) prodiUikcję :ropy i ga.z,u, jak r&wliei ;produlkcję
gazu
z
1\ltwQTóWmio-r;ęńs.ltioh.
Wiercenie Ostałów pod utworami jury i triasu
we-szło w osady ceclhis2Jty1Ilu facj.i ISa.Una~nej, a następuje
w dewon górny. Uzy.s:kano
•
tu
IWięc !Wyiil!iesioną sbr.Uk-turę ipa•leozoiczną, za'Zinaczającą -się IWyraźmiew
sejs-mice oraz .~nnych wylk·onanycoh 1badaniaoh geofi'Zy'CZ-ny'C'h. Komit)'lnuacją badań g'łęlbo!kicth .strulk•tur byłyprowadzone Ido -1964 T. !prace •geologiez.n<Hw·ierlJntiaze
(otwór Boża •Wola) w zachodnim obrzeżeniu Gór
Swiętdkr:zyskwh. Temjpo !Prac geOlogiCZIIlo-w.iertni-czytC'h na tym terenie jest ljeldnak bartł!zo wolne,
ro
jast powodem !PrZedłużenia zaiSaldn'iczeogo /Wgłębnego
roZipOZnan1a tego ,balrtW.oo oielk:ruwego talk pad w~lędem
geologi.lczatym; jak i SUTQWOOW)'Iffi ObsZiall"U.
Siady ibEbumnn~ strw.ielrdzono wieiJ.ok!romie na ob-szaTze cdkoł'U ipa1eozo1C'Zilego Gór ŚWię!tokrzyskich
oraz IW .jego ob1ilslk:Em olbrzażenill.l. Są to •naciek.j ropy
opłyJl!Il.ej hzb IPÓ~plyniilej w skałach cedhisxtYillu (Gałę
zke), dewonu górnego i śradlkowego ~Za;ręby, Bos.tt'Yw, Rad'O'l'lllice), ordowilkru (IZarobiny, BulkQWiany) i ślady
gaZIU ziemnego IW pstTYiffi opia~OWCU i(ToUmlin) 0\TaZ ·na kontalk:C'ie derwon'u dOlnego i środkowego (.Zarę.by). Nacieki Topne ~ąza:ne są rz.e szcze1rnami i żyłami
lkaJl.cytowymi. B!i'bumicz.ność wykarują lŻyły kaicytowe
młodszej gen&acjf, co rupaw·atżmilło J. Czeormińskiego
{11956) do przyjpu.szozeiil'ia, że mEg~ra~ja :węglowodorów
('PNyiilaj.m!niej
w
okolicy Łagowa) do skałgórnode-wońslkic.h oclibyłwała się IW ·tTzeciorzędizde.
Pow~ze arg~umen;ty upawa.i!niają do IWYISU'Ilięda o'kreślonych kierunlkt'Jw 1badań IPOziwala·jących wyjaś nić IPOdsta.wdwe zagaldinienia goologii !Stml'k:tmlrll!lej
i naftowej, a więc: uchwycenie w.iercen'iami
odjpo-wiedilllich s'!JrulkłJulr WJgłęibny'Ch w warunkach
sprzyja-dącyoh lkonceiilbracji :b~łiulmi'nt'Jw; oz.ba'<ia'n1e :war.to§ci
ko-łald;orów dla r-Qpy j gaeru ipOszoze.góliilyoh ogn·i:w stra-t)'lg!t'aficzny<!'h tydh ISitmuik't.ur oraz :wy\iaśni,en'ie kieorn.m-ków i wieku mli!gracji bl"ltUm:iiil(Jw 111a /I)O'dstarwie
szcze-gółowych .stud.j(Jw ,pa~rametr8w złożdwyOh uzy.ska'nych
z wie'r.ceń. Już obecnie lila ipOidlstaWie iStn1ejących
ma-teriałów ·geologkZIIly'c'h IPQWiemchnimvyc'h 'i z IWierceń
oraz geofizyki moima ;wyitYJPOWać IPerS(pektyłw.icZ!ne
ob-sza~ry lpod !W'zlg1lędem możl.i.iwości występowania ropy na·:litowej i 1galzu na obrzeżeniu Gór Swiętokrzy&doh.
Są to:
l. abszair IP6ł1Iloono-zac<hddni 1 .zachodni iwymienio-nego obrzeżenia, ogid'Zie w strullctiurn.rcfu •glłównie pa1eo-roicZIIlych, wys·tęmt.iacyeth IW strefach sła~bo zaanoga-wwa!nyc·h tektonicznie u~ort'Yw me:z.ozroicmyc;h, mogą wyst~awać nagrCI!llardlzenia <b1bum!ilnow. Szczególną
u,wa;gę nale-ży zatem ZIWTócić lila pog.r.zebane s•trulk:itulry
;pa.J.eoz.o~zne ·synlk:Hlnor.ialline:j jedn·oobki lkie1ecko-ła ..gowSrkieoj i łysogórSrki·e!j. Na ru.warge zarsłrulgu~e talide :pr:o'blem bitumilczmości w rejonie T.umlina-ćmińska,
dotychczas .nie wyjaśniony.
2. Oblszar !P6łiilocno-łWsohodniJ: otirzeżenia Gór Sw.ię
tokT.zys'kftah. Na pie'l"wszy IPlan należy jpOOnieść
ZaJPO-czą~tkowaine badamia •s:tirtulkfuT lpaileozdfoznv~h wie;rce-niem :Ra.ohów IW strefie ld·UIŻyc!h meikłsuT: Stenno-Oża
o:rów, Graibaw.iec, Ohłwałowke oraz aiiltyik.J~.ny Dębo
we-go Pola. WYIStętpawać 1tu mogą nagromadzenia
bi-tuminów w rpogrzebany.ch s•bruk'turach paleozoi'Cznych
oraz w 'ilzollowarnyrch st.I11J11t!burach Śl"<*ikowojrura·jskicth. ·Rt'Jwnolegle z rtymi pracami powiln.111y 1być prowa-tlzone lbald'a111ia s-ej!91Thilozine, lkltóre WS!Pó1nie z uzy!tka-nymi dauzy!tka-nymi ·geologfrcznyim'i z <wlierceń pozwolą na
IUS'ta~en1e rpr;zebielg:u Sbriulk1JuT hereyńsko-kaledońslkich
rw ozaehrodnilm i !P8łiiloooo-.zachodinEm jprzedlhużeniu Gór S:wieitOikTzy51k'ich. Wy.ioaśnią one 'l'ÓWitlież zasięg
her-cyń·s'kie:j strefy łyiS·dgórsldej .j
sto-sliiilelk
pokrywy orazmłodyah rs1lruik!buT mezolkenozoicznydh do
pogrzelba-nych strłuiktuT ;paleozdioCzny.c'h na obrzeżeniu Gór
S
więotokrrl.ysk ic:h.Obszar ·nieclki Nrildy, ,po <*łrkrY'(!iu lrO!PY na:libowej
w jego połłuidiiliOiWo-'Wscbodrnieoj części, jest obecnie szeroko baldany za ,pomocą ge<>logicZIIly.oh !prac :wiert-niczych. Wiercenia !PI'dwadzone :przez IPI"Zemy.~ł : naf-lt.owy skoncenifu:owane są gł-ównie we ~WSChodniej
cze-Ślei nieelki .po liniP, Działoszyce-Pińoczów-Ohm'ieliil:lk.
Dla cenotra'lnej i zachodniej czE'ści niecki Nfdy 7JOSitał opr.a.Nwan:y pro.~ J?adań gootogilozn.Yif;'h
prze?;
$.wię~340
takrrzyską S;tację Terenową IG {autorami projekrtu
są: H. Jrurldewd-cz, ;Zlb. !Kowallczewsk'i i J. Woiński). iP.rojełdt ma lila ceiru :wy:jaśn~ć za pomocą wierceń
kil-ika zasad:ni'Czyclb !P'I'Oblemt'Yw :z rzalkresu badań podsta-<wQWyoh:
l. Rozpozatać ibukidWę geologi'cmą w strefie
kontak-tującej IIlie!Ok>i z ol)rz.eieni·eim, a IW jej podl!ożru z
co-lkołem palleozoic.znym Gór $więtokrzyskich i 'wypię
trzeniem ~ą9kokira!kow1Skiim.
o2. Wyjaśhić b'udowę .geologtic~ną nieck·i Nidy w jej pa·l"tia.ch przyomowyoh i lrozw~j :tiltolog!jozny seriri me-zozoicozonych.
3. Wyjaśnić stoounelk IPOikryrwy pe!Mlomezozoiczatej
Ido sta~zego podłoża·, jego lito:logię i 'W\PłYlW .tego pod-łoża r11a bukiorwę geol.og·iC'ZIIlą IUtiworlJw młod.szych.
4. Wy\iaśnić p~tyiwy występQWa:rtia ll"O!>Y i gazu oraz zbadać skały mogące być •kolelkrtoramri dla ty'Ch tJi1rulrninlJw w J!)OIIG"ylwde !Pe'fllUome:z.owiaz:neoj oraz w jej
jpOOłoim !Pa;J.eozorcmYiffi.
!Na \PO(futa\Wiie dotyahczasow)'lC'h w.ioaldom•Ośd • uzysoka-!11ych z rwier.ceń oraz z prac se:ilsmic:z:nych nalleży
pit'tly-puszozać, .że !p(>łnoooe .sknydoło niecki ułożone jest
dość stromo (rycina). Badania te jednak nie wyjaś
niają wgłębnego ułoieinia wa!TS'tw pa-leozoicznyc-h ani
głębokości IWy"StęfpO!Waillia mezoz.dinru IWe IW.spomiilia-nym ObszaTOZe. Sipolw<Jidowane jest to ZaJpe'W'Ile bra-k·iem dOlbrych re:me!lmaw IW silnie :zaiburzonych !Wa:r-sbwaroh ,paleozmC'Zil)'lC'h ln'awędrziorwej strefy niecki Ni'dy i mezozoicznych w 'bl~Em otirzeżeoniu cokolru pa[eoz.oicz;nego Gór świętok!r.zyslkłich. Tek'tonika i
s•tra-rt)'lg'raf.i'a połuldaliowego sBn-zyld~a IIl~ectd IPTZYlegającego
do wy'pięltrzenia śląSkolkralkowlsoldego nie jersit dotych-czas wyjaśniona. Nie wyjoaśniOIIle jers't również podłoże
:nierclcl w tej stref.ie, oc'h()ICia~ wier.cenie Sllęozany rzuca nam pewne światło na tę sprawę (ryc.).
Bardzo 'Cielkalwylm :zagadnieniem jest poznanie roz-w<Jiju fa.cja1nego .utlworów rnezozoiiczatych w 'kieorul!llku :zaoohodn.ilm w maksytmalnYiffi obnitżeiili'U n'iooki. Utwo-ry te we !W1schodnie~j cześci oma.wiaiilergo Te.gi'onu
.geo-logicznego mają glł6wlnje zna~enie jako kolełktory
:ropy :naf)tawerj. Na pierlw.szy !plan wyiSu<wa słę
pro-Iblero .rozrwojru facjalnego cenomanu ·i afuu, a talk:.że
po7Jiom6w ongan<Jidetryt~yoh, piaiSIZozysty'C'h i
ooli-:tv.cznycb :jury ora.z pjars'kowców i wapieni 1r'iasu.
WaŻI!lym zagadnieniem dila iP<J'Sz-uklilwań ;ropy i ga~u są r6wnież lwaól'IUłnlki iStrulk:buraJno-<tekitoniczne daiile~o
obszaru. Jaik d'otychrczas, IPfZYna::iun.niej dla zac'hodxdei
części nieelki o waruinkach 'tych możemy powiedzieć
bardzo nieowi'etle. :Nie wieimy jaki je'St os'tolsunek
po-kry·wy permomezozoicznej do ,podłoża oraz nie
zna-my :stosunku lk:a.ledon.iJku do heTt'Yillik'U w .podłożu ~ni:eclk.i.
Na profilach sejlsmicznych sprawy tej nie moona jeldn.oznac:z:nie interiPJ:etować. Reffi.elksy z !partii glłę'b szyieh są słaibe i zanikają wraz z głębokością. Nie-mniej }edlnalk mOlima z dużym pra:wldopodobieńsotwem
uchwycić g~rani.'cę pa'leozoilk-merozoiok, kierują.c się
poziomymi s'brelami zalbunonyrch reoflelk;sów
sejsmicz-nych. W wyiszydh !Pat'ltiach rprofillt'Yw sej!Sr!llic·znych
<Jidnoszącyoh się do utworów mez.ozoilcz.nyoh refleksy
są dobre. Na ioh ll)OidiStawie z nieldUIŻY!ffiti Mętdarni
moo-na wyrznaczyć występowanie !Strqpu -utworó'w jury
•i trias-u.
Wyjaśn~enie wioelopięotrowej tekitonilki 111iecki wraz
z doej ipałeozoiCZIIlYiffi pddlłożem, ~roz.porznaiilie struktur her.cyńsJdJC'h,
a
!Przy je1 s'klrzydłowy'c'h partiachka-łedońlslk'i'clh i przed'łiwżeinia tych ostru'k'tiur w !det'lurttku zarohodniim, pozrwoli .na ujediilolircenie .głów.nycoh pro-blemów 'St'l'ułctUTaJJIJ.yc<h omarwianej niec.ki i 1ej
pod-łoża oraz na opracorwaiilie rpodsta<wowycih kierun.'ków
po.sz·uki'Wań orqpy i g.a:zu. Objawy bi'tumiłnlJw znane
są z IIl'iecki d jej pOdłoża ll\llb ipTzYiległyoh in1Ilyc1h
O<b-szarów geologicznych od karnibru do kredy ;wqącmie.
W wde<ree.n.f'U UsZikQWce stw:ierldzono 'w karnibrze i
sy-•lurze objałwy .gai2JU, a w deiwonie rejonu INilwbs.k :uzys -kano dość polkaźną rprodurlroję gazu. Nacielki ropne
ssw
NNE
~
1DJTITI2
m
3•4
•
5 ~6
-7---8-9
Przekrój geologiczny przez nieckę Nidy, wykonany na podstawie sejsmiki, wierceń i geologii
poWierz-chniowej
1 - kreda, 2 - ;!tura, 3 - otrdas, 4 - cechsi7Jtyn, 5 - pa!eo-rz:o.Lk nl.źlszy (1 w ·kóllku - karoon dolny, 2 - dewon, 3
-syl].ur), 6 - w~e.rcenia, 7 - większe niezgodności
st.ratygra-fi~ne, 8 - pra:y;puszcrz:al'nę óyslokaocje, 9 - dySLokacje St.wler-·dlzone.
bilturninów WY'S>tęlpqwały także w kar.bonie w Słom nilka.ch i SkaJJbmier:zm .
. WaTStwy me.zO.Wi'CZIIle da~y .już na OlbszaTze
'WIOOhod-llllego prrzeidl'lllże!n1a llliedki dość poka7mą produkcję !ropy d ,gaiZU. Poziomami prod'llllciY'Wtn.ymi są tu
utwo-ry kajpru, tktihleutwo-rydu i asta:rtu
o:rarz:
cenomanu. Podab-nych horyzontów należy oczelkiwać także na obiszal"Ze centrallnej i za!chodllliej części niec'ki N.idy. Podista-wowymi za.gadn~·eniami, które należy ro:l'Jw'iązać zapomocą wierceń, to: poZIIlanie iWammików s~tu:ral
no-tekrt:Oillicrz.nyc.b
l
litologi'eZIIlego WY'kiształcenia waors1iw,z
czyim wiąJże ISiię waor.tość kol€1lttorska pr.ze-wiereanycll seri~ ocaz. mOOI'twość wystę,powania złoża a:opy lub ga~u.Odtworzenie piętn'owej !budowy ni~ i poznanie
Wpły:wu poszczególinych orogen(;w i faz ocogenicznych
na pow~Stalwani'e d lks:z;talłtowalllie <się nie tyliko samej
nieC!ki:, lecz :tak,ż.e jej pa:looz.oicz.nego /P()dlłoż.a pozwoli
lll·am 'l'OZWiązać zagadnienie możliwości za'chowania
~ię .złoża na arnaWi.amym Olbszarze. Zagadniemem
du-zej Wagti jest wyJaśnienie !P'rOCe'sÓW mig;ra'Cjf ropy naftowej i .gazu. 'Sądząc z prac potSz'llk'i'wawczych w okoli'Cy WójCfly na1eż.ałaby wnioskować, że migracja
~rapy !była
oo
nadmniej t;rzeoiomędawa. Swiaklczyo tym występowanie !l'opy w Wójczy na kontakcie doLnego ltort0111u i górnej kiredy. Waa:stwy :Dla.ste mio-cenu były .tu osłoną i'zolu!jącą i z.altlrzymującą m~gtra
cję .węgldWodo'rów IPl"ZY'Ilajlmn'i.ej IW kierunku
lpion.o-IW:VIffi.
P'l'a'Ce wfertini'Cze tprzewidziane do wykonania w projekcie rdbót geolo:g'i;cznych, wyja.śn~ająee przed-'StawiOille IWyrże:j zagadrn.ienia powd.n'ny być prowadzane
w mażlł!ilwie szy'bilcim rt.emiPie tak, aby IW lk.róbkim
cza-sie zalbezipieoczyć roZ1poz.na111ie eenltra.lnej i zacholdniej
części tego itntea'e!Sującego pod W.?lglęidem 'występowa
nia 'wę~owodorów dbsz·a!l'u i udostępnić go dla IPTaq poszuki'Walwczych il)rzemY!slowd naftowetnflł,
Geological cross section -through the Nida trough, m.ade on the basis of seismics, drilling works and
surface geology survey
1 - C.retaceous, 2 - JurassiJC, 3 - TriassLc, 4 - Zechstein,
5 - Lower Padaeozolc (1 i'll olrole - LCliWe.f ca~bonlferous,
2 - Devonian, 3 - SHurlam), 6 - bore holes, 7 - greater
strat1graphical dtscordances, 8 - ~ dlslocatlons,
9 - dislocations
LITEBATUHA
l. B u k o wy St. - Uwagi o budowie południowo
za'chadniej części niecki tl'Il'i·ec'ho1Ws1dej. Prz. geol. 1958, nr 2.
2. C z a 'l' n o c lk i J. - O bU1dOW.ie geolo,giiCQ:nej oko-lic Bu!ska, w zwią~ z kwestią sdla'nek. PIG. Poo. Nauk.
nr
5. •WaTSzawa ;1>923.3. C z a t' 111 o
c
ik i J. - O budowie zachodniej częścifałdu dhęcińJskiego. PIG. Pos. Nauk. 111r 21.
War-szawa
1928.4. c~a:rnoclki J. - Spraw07idain•ie
z
badańwy-kona.nyclt w okoLicach Wójczy. RIG. Pos. NaUk.
,nr 27. Warszawa 100'0.
5. Kall'nikowskli iP., G,}owackd E . - O •
budo-•Wie geologicz:ne•j utw:orów poldmioceńlskich przed-g6irza Kaa:pat ś:radkowych. KJwa.nt. geol. 1>961,
t.
5,n!r 4.
6. K o n t lk. f
e
w
j: cz
St. - l~ra:woidanie z badań geologlicmyCh dokonanych w rdlru 11880 wpo-Łudlniowej części ·glllibel'ln! kiellOOkiej. Pam. Fi~j.
T. II. WarszaiWa 1882.
7. LeiW~ńsiki J . - U1iwory 'ju:rajskie na
zach<>d-ntm
ZJboc:zm Gór ś.więtokrzyskiooh. Tow. Nauk. Wamz., Spraw, z ,pos. ot. V. z. 8. Wa=wa 1912.8. M
a
-o
u
·T e k A. - Nowe dane o Cenomanie i tu-ronie niecitli nid'Ziiańslk'ie:j. PIG. Pas. Nau-k. lllT 5,W·arszawa 1923.
9. M i: obalsiki A. - Nafta z Wójczy i zdrojo-miska miale'l'a•lne IW Bu'slku. Pam. Fizj.
t.
VII.D. II. Wall'SZawa 11887.
l O. R 6 :ż y c lk i S. Z. - Górny dogger i dolny malm jury krakowBko-częstodhowisldej. Bjul. iPIG nr 6, W·arsza:wa 1953.
11.
Seiil'ko:w.icz E . - Ju:ra i !kreda międ.zy Jędrze jowe!ll ą il'Zęlką !Niqą, Bi\lł, IGnr
,159, 'W~TfłZ!lWa 119li9,341
1·2. Tolkał"1Sk1 A . - O tYJPach strukltlur wabu
me-!l:akall'!Pac:kłego. Kwar.t. geol., .1954!,
t.
2, rnr 4.13. Wi:et"zchorw.ska K., ~I(!'Ilqa J . - Budowa geologi(!zna dkollic B'UISka - Solca Cpraca dyplo-mowa) 1957.
SUMMARY
Tra(!e;s 'Oif ibitumens in the maTgimal aTea of the
Swięty KTZyfŻ Mlls. anld im tlhe Nli'da tTough have for
a long t~me .been known in Plolarnd. To investigate ljjbe poos.i:biHties of O'C'Currence of oil and gas in tlhese area's a ser·ies of drillifnJgs iln dee~p s·tructures was execuied. The .bore lholes have e'n.couniereld oill and ga'S_.bearnn:g hOTizons. A 'l:econstrU'Cti'O!l of the Nida tTough -structure and the knowlledlge of the tnfluence of irn.dividual orogen:s and of orogenie .phase.s llJIPOTl the origiln ·and formation of the trouglh and of its substraturn aUIQIW to solve the /prOblem of occuue1l1Ce of a dE!IPOSiit
in
the area discussed.14. Z n o s k o J. - Problemy te\kltonicme obiSzaru pozaka111pa0kiej Polskl. Prace IG. T. XXX, cz. 4, 1963.
PE310ME
Ilp01łBJieHI111 6HTYMOB Ha nJIOllla~H o6paMJieHJol1ł
CseHTOKWHCKHX rop H HH~3Kofl MYJib~bi 6biJIH H3-secTHbi ~aBHO. C QeJibiO Bbllł(!HeHJol1ł B03MOJKHOTO
pac-npocTpaHeHH1ł Heq>Tera30HOCHbiX 3aJieJKeH. B 3THX
paH:oHax nposo~HJIHCb Hccne~osaHHR rny6HHHbiX CTPYKTYP npH noMOll.IH 6yposbiX CKBaJKHH. BypeHHeM 6biJIH BbiHBJieHbi He<i>Te- H ra30HOCHbie TOPJ130HTbi.
Ji13y<łeHHe JipycHOTO CTpoeHH1ł MYJib~bi H CTeneHH
B03-~eHCTBH1ł OT~eJibHbiX oporeHe30B H oporeHH'IeCKHX
cpa3 Ha o6pa3oBaHHe H cpopMHposaHHe MYJib~bi H ee
OCHOBaHH1ł fi03BOJIHT peWHTb sonpoc O B03MOJKHOCTH
coxpaHeHHR 3aJieJKeH: Ha Hccne~osaHHOH nnollla~H.
1~1
METODY PRACY
141
STANILSłJA.W P~N:IOSLO, HUBERT SYLWEST~
JJn.st~ut Geolo~ny
ZASTOSOWANIE KLEJU EPOKSYDOWEGO PRODUKCJI
KRAJOWEJ JAKO SRODKA
ZASTĘPUJĄCEGOBALSAM
KANADYJSKI
P·rzy wylkonYIWarnLu pr~a'l:atów rpetroguficznychstoouje się rnajozęściej - jako środek do tPT-Zyklejania i iim!Pregnacji - hallisam 'kanad~)ski, będący
oczysz-czoną żywicą j.od~y karnadytj91(.iej. lnne środiki, wśród
który.ch m<J0na wymienić hallsam 'Z j!()d'ły ISyłbery-jslkJej (ba:Esam pichtowy), ŻYJWi1cę świerkową, kololit i lak bakel'itowy nje zrnaiaZJły w pra:mtyce pei'Togll';łf<icz.nej szarlsz-ego zastOISowa:nia. fWykony,wanie preparatów :petrografiOZ'nych ,przy za-stosowaniu lba1l.samu kana-dy&skiego oraz innYJCh tradycyj!Ilyc'h materiałów opi-sał S7Jczególowo A. ŁaszJkiemiicz U) i N. A. Woł lkow (3).
Ostatnio obseTrw·uje się tendenc'ję do zastąpienia ba'llsamu karnadyjskiego przez rżyrwice E!lpO'ksydowc
,produkow.ane w wi-e1u ddmiarnach ,pod różmymi
na-zwami. W literaltfurze milneralogiczrnej spotyka się
czę.sto notatki o zastosowarniu różnego il'odza•ju żyrwic
synt€'tycznyc'h do wyłkonywarn.ia prepa;ratów petrogca-fi'CZnych zaa:ówno z materiałów twię;zlłyC'h, jaR
i
syp-kilch, wyma1g.a,jącye'h rws't®nej i:rniPregnaoji lub ce-mentacji (2, 4). Qpisywane ;w litera·1Jurze żyrwice syn-tetyczne są .jedrnalk z reguły nledostę'pne na ryniku kiJ:a,jowyttn. Istmlieje więc konlec7lllooć prorwadzenia prac nad rzastoiSorwan-iem .żywic syntetycznych pro-dlu'kcji krajowej. 'ZaiSI:Oiwwa.ntie ic'h .po~woliłoby na znaczine og·raniczenie ruiŻycia ilmJpor'towarnego ba, lsa-mu kanadyjskiego.Autorzy przaprowad~illi badania nad możliwością wykorzystarnia w pracach preparatorskkh produko-wanego w kiraju klet}u epolkls~orwego o n:azrwie "Ep{-dian 5". Kilelj
tern
ukazał .się osta:ńnio rw sprzedaży w po!Staci ze·staw6w .prodlulrowanyteh przez spółdzielnię w S!Joczku łJulkdWISiklilm. Na zesta-w składa się
żywica {IW'TaJZ z. żywicą ~apasową o iba'T.wie
ciemniej-szej), zmyiWacz i u~artizacz. Wedq załączonego do . zessta.IW'Il opiiSu .. ~di·a:n 5" nada.je się do ·kllejernia metali (z wytjąltlkiem ·metalli szlaohe!l:nyc'h), sz.kla, ba-za•lltu, kam-Fo.nki, ,porcelarny i'liP· we ;wszytStltich wza-jemnych kombi·nacjach.
Przygotowa,nie żytWicy do k!lejen:ia IPQ1ega .na zmie-szapil,l .je~
z
l,l·tw~IJ'<i;>:~~~ęm w stosunku l.Q ;t.
żrw~c;ą342
UKJD 552.-12.1 :535.826:678.6/.7 po zmie:sza,n'iiu z. ubwaroza(!zem pol;DffierYJZuje i
twa.rd-nieje całkowide po UtPływie olkoło 112 godz.i:n. Plroces
polime:rytzacji prz.eli)jega w .temlperatlu'l"z.e ;pokojiQIWej. Plrzeprowadzone badania pozwoliiły na określenie
przydatności żytWicy "·J!1Pidian 5" orn'Z S{posobu jej
zaStosowan,ia. Szczególną uwagę ~WTócono na
im-pregnowanie 1Słalbo zwięZ!łych skaq k·lastycz,nych i wę gai. Metoda ·im!PregnacH rÓŻIIli się zrnaez<nie od me-tody stoiSorwanej przy imiPreg.nacji baJsamem
kana-d~js'kim. Dzięki .zaiStosowa.niu ży,wicy jpO].imeryzują(!ej
w teiiltPera·tur.ze pokojdw-ej unika się kłopotlirwe:go gotowarnia tPT6llki w sulbstancji imlpre.gmn.rjącej.
Impregnację prorwakirz'OOlo w .wysolkiej zlewce z. rćiw
no ze;s7Jlifuwarną górną 1krawęld!zią, do której
nallewa-no w odtpowiedrnilc'h .prqporojach żywicę i ut:wa·rdzacz
mieszając je dolldadrnie .bagietlką. NaiSitępnie podłącza
no zleWlkę do wodnąj ,pompy próżni!owej, zaltykając
górną kirawędź szerolknm korkiem gumowym, przez
który jpi'ZechodZii l"UTka połączona przewodem Z
'Wod-ną pompą. Po dtiwa;rcilu przepły;wu Wlody ord.garzowano
na!jpier'W ·żywicę, a rnastęnmie w)"łączono pr6żnię
i wJclakłano do żywilcy IQikiruoh slka'ły. Przez powtóme
podłąiCZenie do ;pdmlpy woldrneoj usuwano porwietrze
zawM'te w pOTaldh i ~a-nia·ch skały. Moment
za-kończenia proceJSu odga:Z<Jiwania łalt'wo jest zauważyć
wslkuielk 'lllsltaltli·a .wyd'Zi€1J..ania się pęoherzyków po-wietrza. iPo wyqącz€1Ili'U pr6żm.i naiStępuje samoczynne wUoczernie pod d~ieniem a1lmosferycznym płynnej
żywiocy w woline prrzestrzenie, z których zostało
usu-nięte powietrze. limipreg'llację należy prowadz-ić ba.
r-dzo OSotaTannie ze ~ędu .na dUIŻą lepirość żywi(!y. W czasie przeprdwaldzonych doświadczeń stwierdrzo-no pona<łto dn.Iże r6iinice w lEfPkości żyw.i'Cy z różnych zestawCJw, co ultr!tt&ia wł·aści.lwe !Jm!preg,nowanie pró-belk. W tPrzytpadlku kolejnego imjpreg!nowarnia w jednej porcji żywicy ki·lJktu pr{)bek, należy dążyć do
szybkie-go zalkończ€1Ilia iim(preg.nac}i ca~ej partii, lgldyż już po
upły'W'ie okOło pół ,god·Ziny żywica zamy.na gęstnieć
wSik•utek rozą>oczynającej się polimery.zacji.
P:róbki wyjęte z.e ;zlewki, w iktóretj były ,
