nych ·kierunkaoh biegnace, linie lroleOow'e i
szosy,
co !\llatwia dow6z mineralnych sul'o'wc6whudowla-nych Z odlegiych doz.
Do znacznieOszYch w obszarach dolnej Wisly u6z piask6w budow1anych nalaZc4 uoZa w: Samowie (pow. Z'Woleileki), Dzierz~ej kolo Plocka, Bydgoszczy, Stawka~h (pow. alelksaOOrowSki), Lapinie i Warczu (pow. gdailsiki). 'W lIladwiSlailSlkich wo~etW6dZll;wach (gdailskie, bydgosk'ie, warszawskie, cz~sciowo kielec-kie) udokumentowano~ zarejeatrawano i oszacowano
w 23 zlozalCh ok. 60 min t bila'lllSOWych
+
4,5 IIIlln t pO'ZBbidansowylCh zasob6w piask6w budowlanych, czyli ~. raa~ pozablO.ansowych+
ok. 42% pozabilansa-wycit ogaInqpolSkich lZasob6w. Wydoby'to zas w 1965i'. na obszanlCh wymienionych wojew6dztw lllcznie ok. 175 000 t piaoSk:6w biudowlany,ch, co Btanowi 4" og61-nopolsldego wydobycia tego ISUrowca.
Wsr6d znaczniejBzych d6i piaskOw, stosowanych w obszarach dolnej Wlisly do wytwarzania cegieJ: wapioono-piaskowycb, rWymienie nalety iZloza: Zyt-ko:wiice ,(pow. kozJ.enicik:le), St~a (pow. rycki), Wieliszew (pow. nowodwO'I'Eilri), Radzymin (pow. wo-lomituIIIti), :aelooka i iPrzymbie (pOw. oydgoski), I::iwdecie, Reda (pow. wejherowBki), I::ikarszewy (pow. koScierzytJSki), Kielpino (pow. 'kartuski) , I::izlachta (pow. etarogaro:dti) •
.w
nadwlSJ.ails:kich woj&w6dztwach tgdailsikie, bydgaskie, wars.zlllWSJrie, czll'8ciowo kielec-kie) udokumentowano i oszacowano w 18· uo.Zacb ok. 47 mln m' bil&nso.wycb+
ok. 3,5 mln m' pozabilan-sowych zasob6w lPia:sk6w 9~lika.towych czyli ok. 34% bilansowych+
ok. 24% pozabilansowycb og6lno-polskich lZasob6w p1ask6w. Wydobyto zd w 1965 r. ok. 900 000 m', co stanowi az ok. 49~ og6lnopo)s9dego wydobyci.a tego SU'l'owca.Zn,aczniejsze zloia posp6Hcl stwierdzono w: Zegrzu (pow. !Il()wodworski), Grupie (Jpow. Bwiecki), Skokach (pow. wwciawski) i Ciul:k.owie (potw. plocki). W nad-wiSlafl2!kich fWojew6dztwach (gdailskie, bydgoskie, warszawSkie) udokumeIlltolwano, zarejestrowa·no i
0-szacowano IW 187 zloiach Ok. 95 mln t bilaneowych
+
ok. 24 m1n t IPOzabilansowych zasob6w pospOlki czyli ~. 13'11 bilansowych+
ok. 17'% ,pozabilansowych og6lnqpolsltich zasob6w poap6Dd. Wydobyto zas w 1965 r. I~ie ok. 4 mm t. op0sp6lkoi, co stanowi ok. 26% og61no,poilskiego wydobycia p0s0p6&i.MorUiwoaci S'bwierdzenia smpieil glaz6w narzu.to-wy.ch, Ict6re moglyby rw !SZen!zym zakresie bye rwy-korzystywane w budowniotwie do.lnej Wisly sll w poblizu ddliny domej Wisly raczej niewielkie.
Nalezy przeanaltwwaC moZliwo~ci coraz szerszego wytrorLYstania odpadowych JWapieni z ekBploato-wanych 7l6Z w iPie.cbcinie - Bielawach do produkcji kruszyiWa lamanego dLa opotrIZeb inwestycji nadrwis-lailsk:ilch.Z tnioja.tYIWY dyre.k.tora Depar.tamentu G6r-nictwa, Geologii i Geode7iji IMinilsterstwa Budawnic-twa i przemyslu Materia1:6w Budowlanych, mgr Inz. Wl. Korwna.ckiego juz od k1lk.u la.t odpadowe wapieoie z ·Piechcdna (0 rmacznej zawarloSci Si02) stosowane
s~ . w prod·\JkoQji betonowych mat~ial6lw w budownic-twie wa·rszawskim. OgMne zasoby lWapielli w
rejo-· nie I'lloWl'lOclawia - Mogilna - Znina przekraczajll 600 mIn t, co IPOzwaia projektowae tam wzniesienie cemenJtown'i. . iKorzystne sQ wal'l\lllid dow01Z.u wapieni z rwymienionego ,rejonu do OOszar6w bud6w nadwiS-lailskich. ROwlniei rul8ICZDe .pe-rspektywy /'lJWi~kszania
· dostaw surowc6w w~lanowych zarysowuja si~ w wynilku prac Ibadawozych, IPrzepl'owadzonyoh w ciQgu ostatnich. killlru la.t na stl'Ulkrturze Wojszye przez mgr
· K; ,Wyrwick:~ i mgr Z. Gajews~iego. SIlwtierdzono tarn ponad 1,5 mM
.t
ZBlSobOw wapIeni.Do azczeg6lnie atrakcyj.'nych BUrowc6w ilastych na obszarach dolnej iWlsly naleZ~ plioceilskie Uy IPrzyda.tne do IProduikcji wit:'ksz~ci r6znorodnych ceramicznych material6w budowla.nych. Znaczniedsze Ifch .'wystf:powanie rozpo2IlllUlO w: Fordonie i Brdzie (pow. bydgosld), Rudaku (,paw. toruflillki), Konstan-tynowie l(pow. gOlityl'iSk'i), iDomaniewie (pow. ~z koWl9ki), BU'daeh MszczOnowekich (pOlW. grodzlski), Pilitowie~owiDll'Ch (pow. pI'oti8ki).
168
W kilkudzi.esi~ miejscow06ciach eksploatowane sQ ily !i. mulki zastoiskowe dla 'wytwarzania ceramicz-nych material6w budowlanyeh. Do znac2llliejszych u6z nalezy zaUClZye dOOa IW: Gniewle (pow. tczewski), Rysewie (pow. kartuakl), Nowej ,W&i {pow. s:lJtumski) , Kalinkowde ,i SwierkD.cLnie (pow. grudZ'llldzk1), Gr~ bocinie,. P8ipOwie i MiIohalowie (pow. toruilski), Ru-makach (pow. wlocmwski),· IPlook;ou, Lubnej kolo
Piaseczna.
Me IIIl()Zna me wspomniee 0 elblllskich llach
(nw.
ily yoldiowe), eksploatowanych od kclkudzieSl~(:lU lat ella 'Wyotwarzania speC'jalnych material6w ceramicz-nych <Ha . starego Oudownilatwa na Pomorzu i w ~lemczech. Za&QDy rozpozna,nych wysUWieti. Die prze-kraczajll 2 mkl·m'.
Dy wystfllpujll 'w bardzo s.lmm-plikawanych wanmkach geologiClZnych.Gllny zwalow!l Sll eks;ploatowane dila !l'6Z:nycb po-trzeow budow~ie l1okaJ.nym ,obszar6w doJnej
Wisty. W k.1Ulitunas.tu pr2',Yplldkach 1Ul stosowlllIle takZe do produkqji eagiel pelnych, blldz samodzielnie, bQdZ jako skiadnilk ma:sy wyro'OOwej razem z utworami zastoilskowymi DIP. w: Gol'kowie k. Piaseczna, Koziol-kach K. l'!ocka, Wier2DllCy k. iPultuska, Kuznocirue k. Soch~wa, Ro~zinach d Sadlinkach k. Kwl-<1Zynia i'td.
W deicie Wisly ~loatowane ,sll u,twory ahllWial-,ne do IProdu'kcji cegiel pelnyeh 'w: Wislince, Sztu'to-woie,
Kabiowre,
iNowym l:iItBIWie, Malinowie.W nadlWiSlailskich IWOJew6dztwach {gdail.W:ie, bydgoekie, warszawskie) udokumentowano,· zareje-strowano i 08ZlIICOwano w 160 zlozach ok. '152 m1n m' bila.ru[lOwycb oIk. 151 mln
rn'
pozabilansowych rr.asob6w surowc6w Hastych cer~i budowlanej czyli ok. 18'11 bilansowych+
ok. 33"" ipOzabUanSowych og6lno-polBkich lZasoo6lw tych surowc6w. Wydobyto zaS w 1965 !l'. lQcmie 0Ik. 1,4 mln mS wymienionych surow-row co &tanowi ok. 17% og6lnopol'Slriego wydobycia surowcOw Iila&tych cerami4d bUdowlanej. .Dla !potrzeb budoWlIlietwa nad doln~ ,wis11l mogq bye ;tak.Ze ,pozytteczne surow-ce budowJ.ane, wys~u Ace w nadk:tadzie e~oatowany;ch na Kujawach i w \Wie/lkopolsce
zloz
w~g1a brun8!tnego. Powinny bye takZe wykorzystYlW'ane popioly i iuZle , paie.nisko-we Z 8zeregu eleUdrownl 1 zaklad6w przEmyslowyah Gdafurka, l!Jl.bIQga, KOID:ina itd. NaleZyprzewidziec wyokorzystanie odIpad6w z fabryki sody w Mlltwach, . s:zlam6w z wytw6rni ceIulozy we .Wloclawku d w Swieciu M. 'Posiadany obraz wyst~wanla w dolinie dolnej Wisly i w jed pobllrilu .mineralnych 8urowc6w budo-wlanych . tl'zeiba uzwpelnic pla!Il()wo przeprowadzony-om! badaniami. geologiczny:mi, aby uzyskane wymki mogly zwiE:kBzye IUd~ial lokalnych surowc6w budo-wlany.ch w ·realilZa'oji iIllwestycjl dolnej Wisly, ogra-niczajQC kosztowne IPrzewozy z odleglych obszar6w (illp. z Domego SIQska lub z G6r Swit:toitrzyekich).
SUMMARY
As a .result '()f var'ious geological Il'esearehes COIIl-. aucted for many years, numeroUB OC'CullI'eIlce sites of cla.stic and clayey mineral deposi1B have been discovered and 1nvestigated 'iIn the Lower Vistula River 'ValJ1ey am iIll the adjacent areas. The sumll of these dOClUlIIlented, O'l' recorded, or eetimated mine-ral :resO'lJlrlCes found iIll the voivodeships situated on the V.i.9tula River (Gdailsk, Bydgoszcz and ,Wmaw voivodeshilps) are compared with the sums of ·total resoUll'Ce8 of these building m8lter1als in Poland. In addit1lO'n, :Pu'rIPose.fuilJness of contmuatioo of techno-logical Il"esearches havillg :in view a broader use of local miners[ reso\llI"CeB is stressed, as well.
Attention has aIIso been lPaid to a possibility of util!i:dlllg aocaQ .wasrte materials. Moreover, .the author substantiates a necessity of elaborat1ng and realizing a rese8ll"Ch programme that could complement the present stlWf;e of knowledge of the basis of mi1lleral resources &n 1lhe Vl:Stuila River area, in order·to restrain the su.pply of BlUch mineral matedlllls from remonte regions.
