Charakterystyka piasków strefy litoralnej morza dolnooligoceńskiego na Lubelszczyźnie

!ł:3jtc$lia

flYTH

coo6ir(eHH.FI H BO)lHhle apTepHH, TeppH-TOPHRJihlłbie ycJIOBHR rrpe)lC'l'RBJieHbi Ha reoMoJXl>ononr-•rec:Kołt KR'pTe

(pm:.

1).

. PJ.ic. ,2 npeACTa_BJIReT paapea 3-B 'lepea npaAOJIH-HY BHCJibł a Bapruaae. BapruaBa n ITpara (npaBo6e-pemHan 'łaCTb BaplliaBhi) pacrronomeHbi B npaAOJIHHe BHCJibi łia ropHsoarax paaHoro Boapacra n .·c paaHbiM reonora'łecHHM crpoeRHeM . . ropHaOHT BaplliaBbr HBJIH-ercH roplłaOHTOM spoaHOHHo:ll: reppacbi IT.paBHCJibi, ne-plłcma i>TciryrraHHH cpe,l{HenoJihCHoro oneAeHeRHH.

ITpamcHaf! reppaca cnomeaa HCHJIIO'lHTeJihHO rrecHa-MH, OTJIOOKeHHbiMH ITpaBHCJIOil! BO BpeMf! HY.FIBCHO-Ma-aypCHOil! _ (MeHJieMóyprcHoil:) cTa)lHH no·cneAHero, ceBe-po-noJibCHOro OJieAeHeHHfl. .[(eTaJibHble CTpaTHrpaqm-. 'łeCHHe · HCCJieAOBaHHfl, npOBe)leHHbie B ceBepHOM. pałto­ He BaplliaBbi HerrpepbiBHbiM npocpHJieM AJIHHoii: B 52 HM H TaHHe me lłCCJieAOBaRH.FI BbiCOHOrO, JieBoro óepera AOJIHHbi BłicJibi Ha y'łaCTHe BeJIHHbi-MJio~HHbi (AJIH-Ho:lt B 2 HM), OÓHapyiHHJIH 4 pa3JIH'łHbiX ropH30HTa ;!OłłHO:ll: MopeHbi. ITepecnaHBa!Oll\He ee O'ÓpaaoBaHHfl :YHa3biBąiOT Ha 'łeTblpeXHpaTHOe. OJie)leHeHIIe 3TOH

•Ja-CTH HH3MeHHO•Ja-CTH, T; e. 'H TeppHTOpHH BaplliaBbl (12, 14) .. CrpaTHrpaqmqecHHe HccJieAt:>BaHHH rrneH:cTo~eHa, npoiłeAeHH'bre noame n paaJIH'łHbiX paH:orJax IToJihlliH,

IIO.i{TBep;l{HJIH npHBeAeHHble peayJibTaTbl, yBeJIIFIHBlJ,l1 KOJIH'leCTBO OJie;l{eHeHH:ll: AO 6, BHJI!O'laH cesepO-ITOJib

-CKOe (6aJITHfiCHoe) OJieAeHeHHe. LITERATURA

l. H al i ck i B. - Z zagadnień stratygrafii plej-stocenu. ,,Acta GeoL Pol." voL I/2. Warszawa 1950. 2. K o b e ń d z a J. i R. - Puszcza Kampinoska jako teren stołecznego Parku Narodowego. "Ochrona Przyrody". Kraków 1957.

3. K o b e

n

d :ta J. i R. - Rozwiewane wydmy Puszczy Kampinowskiej Wydmy śródlądowe Polski. Warszawa 1958.

4. I,. e n c e w i c z S., J a n o w s k i A. - M:iru.rto Warszawa. Przewodnik Kongresowy II Zjazdu Slo\fi.a.ńsltich · Geogr. i Etnogr. w Polsce 1927.

K!'iiłkow 1927. ·

5. L

e

w i

n

ski J. "'-- "Preglacjał i tzw. preglacjalna

·dolina Wisły pod Warszawą. "Przegląd · Geogra-ficzny" vol. IX. Warszawa 1929. ·

6. M oś c i ck i W. - Pierwsze wyniki datowania wieku drewna kopalnego w Polsce metodą radio~ węgla. "Acta Geol. Pol." v. VIII/l. Warszawa 1953. 7. M u s i a n o

w

i c z K. - Gród i osada podgro-dowa w Bródnie Starym koło Warszawy. Ma-teriały Wczesnośredniowieczne,

t.

IV. Warsza-wa 1956.

8. Pożary

s

k i W. - Plejstoc~n w przełomie Wisły przez Wyżyny Połudhiawe. Inst. Geolog. Prace t. IX. Warszawa 1953.

9. R o m e r E. iRmUJt lOika na·· rPol;sikę. •Pr.zew·od'niik Kongresowy II Zjazdu Słowiańskich Geogr . i EtnQgr. rw Polsce .1927. K:raków 1927.

10. S a m s o n o w i c z J. - Budowa geologiczna i dzieje okolic Warszawy. Przewodnik geologiczny po Warszawie i okolicy. Warszawa 1927.

11. S a m s o n o w i c z J. - O złożach w utworach jurajskich północno-wschodniego zbocza ·Gór świętokrzyskich. "Wiadom. Archeolog." t. VIII. Warszawa 1923.

12. S a w i c k i L. - Budowa geologiczna oraz mor-fologia okolic Warszawy . .,Ziemia" 1934, nr 9. · 13. S a w i ck i L. - Profil utworów ~zwartorzędo­

wych Zoliborza. Posiedzenia Naukowe PIG nr 44. Warszawa 1936.

14. S a w i ck i L. - Przemysł Świderski I stano-wiska wydmowego świdry Wielkie I. .,Przegl. Archeolog." t. V. Poznań 1935.

15. S a w i ck i L. - Zagadnienie wieku wydm. Wydmy śródlądowe Polski. Warszawa 1958. 16. Suj·kowskd. Zb., Różyc;ki S. Zb.-Geooog]a

Warszawy. Wodociągi i kanalizacja m. st. War-sza,wy, 1886-1936. Warszawa 1937. ·

17. Wójtowicz W. J. -Dzieje Pragi warszaw-skiej od czasów najdawniejszych do obecnych Warszawa 1934.

18. Kil' u k o w ski S. - Zlodowacenia Niżu polskie-go i Wyżyny Małopolskiej w świetle stref paleo-litu. PIG Posiedz. Nauk. nr 10, 1925.

JAN MORAWSKI

Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie

CHARAKTERYSTYKA PIASKÓW STREFY LITORALNEJ MORZA

DOLNOOLIGOCEŃSKIEGO

NA

LUBELSZCZYŹNIE

Z

AŁEW DOLNOOLIG?C~ŃSKI,

który

Witalr)gJnął od WiSCihodJti 11 IPObnocy n.a

kre-dowe

osady

płyty lubelskiej, p07JOistawlł

w

pół­ nJoortej

i

~owej Lubelszczyrźnlie ·dość grubą serię osaidów

•pila!SrlOZ.ystych.

W śr~Orwę-j ożęści

ltegn

dbslzialrru rOSaidy

:morSikrlie dolnego

o.i.ir-gOcenu

.aknimuliÓIW.ały

w srtre:fiie

~ilto~railnej

:zb.iJo,r-n:ika :nlO!l'Sk:i.ego. Serl!ao piaJskóW

g1aukomi:owy!ch

ma

tu

·

stosulnllrowro

lnlie!W!iei1ką i1111iąższi0ść {3,

s.

~5) r'W'y'lnels.Zącą · pmooię1Jn!iJe niewiretle ponad

5

m,

_

jedymlie

w orlrol:ky

Lt1harrrboiW1a

:rnti.ążsmść

.

ClrSbiQiów'

<:LOO!ńooiilgpoeńrskich jest większa',

ale

w waJrStw.a:,ch stropdwych Wy!r.at2m!i!e

z.arzm.ac.zają się pli"ęgi.

f

.

arlli:ste

(ripple!matlikJi:)

śW!iJaldc:zące o. rldewti.elilrim

oddra,lendlu

tego orbszruru

ord

br'Zle-gu

inrOtl:la.

·

Ku

lpołudniOIWii Ultwoiry olJi.g()oeńJStktie

wy!kli-.

· nówuja

;się,-

naltlo!nriiast

w

:

kderunku

póhn1oono-_

~choda1tim ~F

ku

tJÓłnooy

·

mdią!ższość

osadów

domoo~h w.zr.arśta i

w orkOiJd,cy

Warr:-szawy dochodzi

według badań

E. Ruhlego

(6,

s.

163)

do

80

:m.

_

Piask!i

dol!nool<igoceńsk.ie. są

irlia•

tY!m

·

rl:e!rerruie

rwyjątk:OWIO ubogie

w

.skiar-mii!Emli~

m«sklie,

makrofoSluny

i

miikrdfauny

628

nie

spotyika

s.i.ę. W p:iaskarch wysi;ęJ>ują naJto-miast licznie żwiry tworzące niekiedy

nawet

Wla:rstewJlci

!i

rocze.wk:i.

Średnica żw.irow

wyru>-. si. pi'IZlecdęrtmie

od

tkdllru

rmilimertrów do

ork..

3 cm. Głównymi sk:Ładnilkami żwirów są kwaroe ży­

rowe, kltó:rych

:ilość wytlllOisi!

od 600/o (Gó.rai

Pu-łaJWSka)

do

·

91°/o

(DzJiew1icza Góra.

koro

Cheł­ ma), i

lidyty

od

2,10/o

(LUibartów)

do

2a-o/o

(Gór:a

iPuł:aiwskla). P-orostaiłymi. IZJaś skłardinik.almi są:.

(3,

s.

96)

ktm:emiende

szare

w

:ilości!

od 2 do

14°/o,

~n:ndreinde i

rogowce

brUJOOitne-,

rktórydh ilooć drehodzd.

do 2°/o.,

:rog·owoo

llielOII"lle

do 70/o

o/arz;

,gezy

d

piastkOIWre

kwlal-cyrowe:

do 20/o·.

ZW!iłry są

doslkonaJe

obtoozxl!Il!e,

kainciaJStyiC'h

skŁardndrków

n!ie

~yka 1się, p:rooonrt ŻtWiirów

crz.ęśoiowo olbtocoon~h

w;ahar

się

w

g,r.arrticach

od 4

(Dziirewiioz.a

Góra~

do

150/o

(LUibarl6w),

obtoozJ01nych

.rzaś

od 8-5°/o

(Lrufbamtów)

do

960fo

(Dz.dewircza G61ra).

N

:a

ógół

n· eoo lepsze orbtoCIZJeillie

żlW'irów 2'.laTmalCIW się

w &adach dolm.ego oligooenu

występujących

we

wschodn!lie•j

ozęśeii.

Luhel

-szczy2ny,

oo

jest

uwa:I"Uin,lrowane tprarwdqpo-dloibndę

samym

-skł.a(lęm

twdrlrów,

Za~wa~yć bq~

SKŁAD MINERALNY PIASKÓW STltEFY LITORALNEJ MOił.ZA I>OLNOOLlGOCll:~SK.lEGO

NA LUBELSZCZYŹNIE*

Skład procentowy objętościowo Miejscowość

l

Glaukonit

l

l

Limonit

l

Kalcyt

Minerały akcesoryczne i uwagi

Kwarc Skalenie

Góra P!u.ławska 57 41

-

2

-

_{I:iczne ziarna cyrkonu,, mniej licm1e}

z1a:rna rutylu, ~anatu, okruchy rogowców, mikroklin, albit. ,

Snopków 65 34 l

-

-

Skaleń występuje w postaci

mikro-Jakubowice Końskie 50 48

-

2

-

klinu i albitu. _{Glaukonit jest nieco}

:zJl.imonityzo-wany; akcesorycznie występuje· mi-kroklin, cyrkon i minerały ilaste.

Luba:rtów 74 16 6

-

2 Skaleń należy do mikroklinu.

Akce-sorycznie pojawia się piJryt i cyr-kon.

Pawłów 39 60

-

l

-

Akcesorycznie pojawia s.ię

mikro-klin, muskowit i cyrkon.

Dziewicza Góra 76 18 2 l

-

Akcesorycz.riie pojawia się cyrkon

i muskowit. * Z wyjątkiem Dziewiczej Góry wyniki analiz mineralogicznych podano wg M. Tur.nau-Morawskiej.

wiem możnai rwy~r.aźną z.aJl~ność stopn:ia, Olbto-czen;il~ qd składu .petrograftczmetglo żwtilrów, dm więcej jest

w

żwdxacll kw.a~rców ŻY'łorwych,

a

więc

skbadlników

niaJjodipotrnriej,seych, tym

więcej obtoc.zOI!le j€1Sit ~no. Zadelimość

ta

wskalzuje na elimi.n101wanlie

w

aZJasile :tr:aJilJSipo!I'II:Ill składinri.ków mruiej

odipomych.

Stopień

obto-czenliia żwdrów z

pilasków

dolJnool!i.gO!Ceń:ski.ch

W12'JraiSIIla na terenie środilroWJej Lubelszaz.y~ny na ogół

od

:zachodu ku WISIOh.odowii., oo

w

paw-inYiffi

:sbopn:1u

morż:e rtakże 'WISkaeywać :i noai

kde-runelk ;bra~n:~tu "żW!iJrów,

Głównymi! skŁadndikJami:

pi181sików

do:Lnoo1tgo-oońsikich stre!fy ·1ttoll'iailm.ej są . dwa mrlinerały:

detrytyC2lny ikw.aJI1c

i

a'Llltigeniocrzmy

glallllkonJilt

(bab). K'Wial'C

występuje

w

dwóch

odmianoach

..,...- w

I2'Jilamach

pil'\ZeiZ'l'OOZY'stycll doibrne

obto-CIZOiilych ·

o

błySIZCIZących poiWiiell'zchJntiaiCh ti. w .pO!Sitacl kwiarcu

ni€100

zadymioneg·o, słaJxLej

wy:pol€1l'10Wa!netgo o !J?Ołys!ru rtłustalwo~mart:O­

wym.

GLa~onii.t wy;stępuje

w

IStoLSiu:nkorwo dużyiCh i·l.ościach

od

160/o

w:

g;rubozitarndsltych p1aSkaoh z Luibalrtawa, do

60°/o

(Pawłów), n·ad:aje on p1askom .z00laruotraw:1astą lbrurwę.

Procentowa

ilość

tg.l.auilronJiltu

w

osadlZlie

jest

w

preybldrże-­

n:inl

odiWII'Io1m!ie ptrqpOil'ICjona1na do 'Wiielkości

:ZJita:rn ikw:aii'CU,

wskurtelk. rlle!go

osady

drrobnJoi2'Jilair-nilste

mają

batrdtziej

ID'b...<msywną baJrwę iZii.el10tną.

W

rp!Laskaieh

dolnooltigoceńskich, zwŁasmza we

fr:ak·cjach dlrobrriejszych,

g1aulron1t występuje

w

postaci zri:alr'IIl i drobrututkiego pyłu powsta.-łego praJwdopoddbiil'ie

z

meohalilliJCIZiilego :rozt.a~r­

cia

1glall.Uroniltu.

Zdairina gl,aukonirtu

mają różny

poikrój - są otkrą,głe, amebowlaJte, g;rond.aste,

j~a:jow:atte, ll'iZaidz:iej katniCiilaste i pos1:;mępiiQIIle wskrutek ·

prrooosu

wJet:r.z.en:ia, część g1atuloomi:..

tów wy;gląda

tak, jatk!by

twmzyły one

.ag:ooga.-ty ~ażOne

z

drobniejszych

osoibndlków

zrośnię­ tYICh ~a·lm.de lub Wizdłuż

jedtnej

lub kilku osi. · NieMóre

:ziar.noa .g.lauilmni,tu do

złudzenia

Pl'IZY-pGI!ll!iJnalją swodm Jffizta~m skOil'llllpiki otwor:ndc,

zwŁaSZICza IZ. takich . rodzajów, jak: Anomalina,

Valvulammina. i Karreriella (1). Nie jest

JWy-kluomne, że

w

pdiasiDa:ch do1n.ooliigooeńskdch

proces

glaulkoiilli'tyzacjd mógł doprowai~Ć

do

utwOI".Zen&a

się glaiU:lmnlitu wewną,tl"IZ slrotrutpelk

otwort:nd.c, a otne sarn,e uległy następnie

z.nii.sz-cz.end!u.

Jest

to tym

batrdziej prewdoJPOC}obne,

że

w

osadaich

mOil'Skń.cll

(7,

s.

503)

ezęsto

najpO-tyikam.o odlerwy .glallllk!c:mttowe Silrorupek

otwor-nic li pocrzJątloorwo preypUISZlCIZatrl.JO

narwet

:na

tej

podstawie, !Że wszysbkie 12Jiailina

,g1awkonilbu

po-WJSt,aiWiaiły plil€ll"wwotin

w

ten

sposób,

a

dopie:ro wtóT.niie ul~ gły :zm.ietk!ształceniu,

tak

że

tpOCho-d:zende Ol'l'lgam.i~ne :zalta.II'ło się .. Tego iZdain!i.a by-lJi:

J

.

Mumay, A. F.

Retn:aii'd

0\t"aJZ L. W. Collet

iG.W.Lre.

.

Według tych ,a;utorów pro!Ces twoll".z.elnia się

gLaf\llko:nd:tóW: prtoobó.egał

w

3

faJzach: l)

wype1_ł­ nie:nie S!kO!l'Upek otwoll"nllic przetz suibstancję

ilastą; 2) pow(>Jne i stopiliiowe ~tępo!Waiilie

Al20s przez Fe20s, przy czym tworzy się izo-tr.o!powy btrulooltny :kriZJemi,an żeLaza; 3) dopływ

potasu i wody .lronstytucyjnej, ten ostatec.żny

;proces n.atzyw:a

L. W.

Co Het ".glanllkO!nity~cją". Prrzecd.ęt!nai Ś'l'lednic:a zi.ailill

gLaUJkonliltu

wyno-$i. oik. O, l mm, wysrt:ępują !beż .zńiall'"e~Ill{Ja barrdzo

drobne

o

ś:ood.nicy

0,02

mm,

~yka się także dużo ziarn. >g!l"Ulbstz.ych o średnllicy pi1ZJekrac:za;ją­

cej

100wert

1,5

nllffi

12'JWlasw.z.a

w

~uibO·"

ti.

śred­

nd.ooia!l'IQiislt;ych piasl«roh

z dkoliiC Luball"towa

i

Chełma.. GlaiUlkOinli.t jest

w

zasadzie św.ierży

i

tyli:l~o

w

tnriellliaznych

próbkach

!lliielzln;a~nie

:zllimoni,tyww;airiy.

Źlródłem g1a~ukand:1m były

pl'latwdqpodobnde j·aikli.eś skaiły OSaJOOwe LZawli€'-ra~jące

rudy

żelal2la:, np. ut•wory j'll1'aJjsktie IZ osłiO'Ily

me:zozod.crzmej

Gór

Świę1xllkll'lz.yskdch,

być może syderyty ilaste ll"elt.y~ol:i.a•su (4). ·

W oza!Si.e p.rooosu Wlietrnem.d.a ra12l€1Ill lZ !piaskiem

i iłem

(7, s. 54 7)

ZIOtSta:ją lltlnOISi2'JOine

do

~a

koloidalJn,e il'OrZt:wocy ipr.zede wsz.ystlkim

k:rz.>e-mi<mkń. a potnadto 1gliDk:i i ilelatza.

K:

1_astyaztny

ma1ter.ia1ł

te!l"y;geniOZIIly szybki()

qpada

:w

opasie pl"ZybmeŻ!n•Yiffi.

jako

ptodiOOt

glauroQrl!it~jti. rorzmallit:y1ch ·

kla ...

styC1ID.Y1CJh

aktruchów

mdinetralmych :(biotyltu,

sm.:lilwia

wrulikalruiCIZilego,

'grudek

lilastych

itp.).

P~

jedinak

s1laindwią ,<me II1aJjiPI"lawd,o.;.

po.doibndej

Z'Wia!rty

i

stwamndiały

ilmaJgu1a!t

Slllb-telnych ~ :i

llroloidów: poohodi7.ein.da Iron:..

tynelriitallnego,

wytrącany

·

w

ll"uchlliwej IWIOdliie

ilrliomkiej jej

.

elekrtJrQ11tycrzmym

d!Zliiałam:iem.

Jalk stw:ieromł

K.

Srmulii1rowsk!i

(7,

s.

556),

. :wszel!kliie

~le milneralne

w

Qg:ó1ności,

w

sz,c:ze..-gó~

-

IIliB!jbaiJ.'Idiztej · ~chinlion)l! żel

iklrzem:Lanikawy, ulega~ją

.

p!"lzyi odlpcmiedruicih

warurilGłch fdrl:,y:ko-cllemiomych oo

diniDe

mama'

prrwoib:rwżeruiam, ;m;i,a~ndW!iic!ie piiZyjmują

w.

swój

sMad 17JnajCZIIle lilości że]_,aza, a .. inastępn:ie

:adisoll"-.. ibtiją rz;

WIOdYl

~OirSkiej

potaS.

Dzi~ tym

reB!k-'

cj!Otn

O'Stalteelmi.e

powstaje

iSikompliJklowooe

po-łąoz€1nlie

aidsaribcyjne 17JW!aine

g,1a.lumrotem. ,

z

miJnelr8Jłó~ ~ymnych Wi)TStęPfUJją~ycll

w

~ach ol.'ilgoceńsktiJch (iba!b.) JnJalerży wy:mie-:

·

··nić ~a:lende, oibok Jrliicih występuje !pliJryJt

i

ka:l-_

cyrt,

~.

JniieJkieldy

w

IW\i~j :ilości

(GÓJ.\9J

PuŁawska) pojalw']aJ się cyfl'!lron. Stw:ier-dlzoin;q .Wde ~a. rut)l!hu-:i ,gl':~, b1aszikli

~~. mtitneiały. ~. okiruchy .:rqgo!WCÓW\

a .

pdnadtQ

iW skał d:rdbrriUibk!i.e Olklruchy qpokii, wyStęplljąoo .:nlieik:i~y

w

Wtl.ększęj

:UOOcti:.

-·

·

-

w

piaskach

ol-ilgoceńskdch !WyiStępującycll

w:

~gu

sa11ma.1tu w

m.iej1SCQWIOŚCii! Gir'uszów koło Rejowca

.(10, s:

151), zawierających. 300/11

gLarukiolruLtu

d 70%

iklwlarou

1

stoouneik:

tiJości,owy

milnerałów :rmdlkreh -dblibzoin.y pil"ZeZ M.-

Tur-. illlalU"'MO!I'la!W'Siką (PQ . Odmuoe!nd.l\1

g,lanlkon:i.rtJu

-i

rtleników: że1atza,

·

w

pr:zeltLczeiilliu II1a sumę 100)

pmedstaiwtLa

się 11WS1lępująro:

rurmalm

s1lalnoM

9°/o,

cyjlaJrliJt

9%, stloorolit 11

Ofo,

piroksen l%,

irlulty;l 14%,

cytrilron.

,56°

l

o.

MliJn.elrały akicesarycme. ·występujące

w.

pi•as-kaich

diolnoollilgooońsik:ich

w

wtiJęksmści są

bar-diw

IOidpcxrtne n-a ilmalnspart d· Wiel1fuzetnie

i

.·mogą

póchodizic

z

.

wiel.oikirortm!ie

p:rv.erob.Lónego

mro-t€1l"ialłu

bsadQWego. · N!i.eiktóre

iilltiine!ralły

ialkcesó-cyOZJll.YICh

p:ilaskawców . · · g1aU!kontirtowy;ch Zil)Jalile

są :talkrżJe IŻ

,OJSadów

ikredy

lui~'l.sikOOj środikOWiej

·

Lwbelsi1Jczy:z:ny.

Rutyl

1:

grnnat

~tyka się

w

st!ropo!wych WraJi'SVwiOOh ikrtedy w Niasi·łowd.e

nad WliSłą., eytrikOlil ~aś 5-twile:OOititmo {9)

w

Pa~r­

chart:ce,

Nałęażowie, NaJSiłOWilie

i

w

llU!iiejooo-·VIotścd iKlrupaJ pod

Rejowoorn.

W ·UtWIOirach

o1i-'gooeńskicih .okoldc Chebrna aJnalizdwatnych przez

M:

Tuil"'EJalU-Mib!J.'aiWISką

·

(11,

s.

383)

,wys;t.ępuje

podioibny

zespół mirn.i€11":ałów

jak·

w

!plia'Sikiacll

;~l'bskńoh,, dysten d

-

staA1roliit

staJnQw:ią rtu

17J!lówt

cha:r'lak!terystyczny rmspół. Wytm!ie~

;milne-"taiły mogły się dostać dO utWiorów Ą)~ń­ ~ WSirutek i'toizmly:wlaJnliJa strqpu

OISiaJdórw

.

kre-do~ycli. M:in€1l"ałem boodizó

odjpamym

na

pro-. ces

:W:ieJtmen;iial

jeSJt CYfl'lk!an, mn:iej ibr.wały jest

,.

giian1ait, · iaJle

·iWystępuje

jedy;ruie

·

spo~radycmde

w

·

'dlrold.cBioh Góry PułiaiWISkdej.

SikaileJnlie:

mi1

k-r&l!fui ~ ai~bit Są ·taiicie naijlbrur-di1liej triWałe rz ·tej

· grupy

gldtnl0ik!rzem1anów. :JY.[OOna przypUSZIC!Zać, że !be trwlałe minelrlaJły !l'laczej

iUiie

pocho~ą

ibez-~ze. ska1ł ma!gmowyoh ozy

:mert;amOil"-fiic1Jnycil,

gdyż

w

tYJm

p~YJpadilru mchowałJ71by się

:i:

mtiJnerały mniej odpoil'Jrl.e

:na

prooosy

-w.ie-tJ:"zetma,

,lecz diOistruły się 1Ql1e

do

piJasków

oo:Lno-olilgoce!ń.skńioh IZ

'Witór!ne1g10

źródba.

WllliOJSkrl,

·

dotyczące

pochodzenia

materiaiłu

(11,

s.

36~365) 'qpielmją się

przede

wszystikńim

na

iZałQOOnd:u, ~e

IOSaldy

IC:WI'Ipiące: swój·· maiteciał

okruchowy · beizpośredrii10 ze ~

ma:gmowyoch

lub

metalmOII"fti.cizJnych ma~ją u:rorzma!icotny s.kład .f:rlakcjli ciężikd.ej, miWti.erająooj rzm.-óWIIlO minełra'"'

ły odporn.e

na

~e li

-

tr.anspc:rnt,

j,aJk d

ma-ło odlporine.

NartlotmiaSt

osaidy

ki~

p!l'lZe-robiOJne,

t1traciły c!Zię'Ści.olw.d IIIllaJte!l'\ia~ mniej wylt:rzymały II1Ja W!PłY'Wi 'Wii.l€fÓriZeln!ita oraJZ :tlran-sparJttu

i

rza!W!Lelrają

jedynie

te skłaJdtnliki,

które

mogą ipll"mUrwalć

ikflika cyklów

sedy:mentącjti.

ł 2

,

[_

. .

'

6 8 9 o t

~--Ryc. 1. Sklad grariulometrycz:n.y piaskÓW

.d.otnooligo-ceńskich strefy litoralnej z ohszaru Lubelszczyzny. Kolorem czarnym oz:naczono frakcję poniźej_ 0,1 mm, frakcja 0,1 mnn' ~-·kolor biały, frakcja. 1,02,0 mm

-kreski pionowe.: Numery ozTW,CZają miejsce

pobiem-rul.a próbek: 1) Góra Pulawska, 2) &nopków, 3) Jaku-bowice Końskie 4) Lubartów, 5) Kotania · Łu.ck(l,

-6) · GraszóW, 7) okolice Pau:·łO'IJ}(L, 8) Brzeziny, 9)

Dzie-. ·.· · · micza Góra kolo Chelma ·

Fig. ' 1. · Granulometrical composibion

of

the lower ·on!}.ocene sands of the littoral zone in the Lublin

re-gion. Fraction .below 0.1 mm - bUwk co~our; fraction 0.1 mm white colour; jracfraction 1.02.0 mm -vertical dashes. Numbers show the point_s

ot

sl:i:mpling: -1 ,.,... G6Fa PułaiWsk.a, 2.- . Silolpltów, 3 - Jakubow;i.ce Końskie,

4 - Lubairtów 5 '"'" ·Kolonita Łucka, 6 - · Gruszów, 7 -environs of· Piiwłów,.· 8 ~ Brzeziny,, 9 . ..,.. Dziewicza .Góra

nea;r Chełm

S'rop.ień

.

.

wy~atnd.ai

daLnooJrug,oceóskticll_

[piasków g.Ia~OJnditowych ~je

(ryc. 1),

że. staJe ,pl"1JeeW1~ W

tnfuh

maJkeja ~ imwatrCU

mndej,szych

od.

l

mm,

.

;pooostałe fraik>cje ąpeł­

mają, rolę pdzedną.

_

_

Jedytnde tylJko

w

olroli<:y

Lubalr.bowiaJ

.d.

.

Dzilewdozej

Góry

w

piaskacll

glau-lroniltowyiOh

spotyka

się wruęcej ~ gtrubsz)I!Ch

"

słabiej wyemtow.a~ne IDliż

z

mnych

obazalr6w

LuibeJSDCZymy

środkowej.

.

Obok .

sbqpnda

wysartowania

ważną cechą

'WSkazującą

na

środowisko

·akumulacji:

mate-:r:La~u

.jest

stQpień

obf:acrzJem:iiSI

rlJiaJm

piasku.

Ob-1x><mm:ie pLaskówr

dolnooHgooeńsk:ioh zostało

opraoowa~Je illa ~

metody

!pOlegającej

na

~u ziaJm

kwoSiroll

IZai iPQIDOCą

po-o

1lll

l

l

Wll

llli

~

lliU

IIII

llll

~

_Jill

~Jill

80 co. o o o 1. o o

-""' % acho41nia ~od kowa w s c h o d n i a E

,.".

"

Rvc.

2. Stopień· obtoczenia · zlam k.wa.rcu w płaskach

dolnooligoceńskich środkotce; Lubelszczv:mv U dołu

toe fmkcji 0,25-41,5

mm.

u gór.u

we

frakc;i

0,5-l,O mm, K - ziama kancia:&te, CO - częlcłowo obtoczone, O ·- obtoczone. Próbki

z

poszczególnych

mte;~wości Lub~szczvmv :US2le"'"E!g!W111e na

cl.ia-gra.mach

w

kierunku równoteżnikotDiłm. od W ku E.

Pod dła.gmmami zaznaczono poszczególne obszarv

Lubelszczv=.v _

Fig. 2. Degree of roundness of quartz grains ift the lower Oligocene sands of middle part of the Lublin

region. Below - in. the ;fraction 0.25-0.S mm;

abo-ve - in. the fraction 0.5-l.O mm. K - angular

grain.s, CO - partlv roun.ded grlllins, O - roun.ded

grain.s. The sa.mples trom several localUies of the

Lublin. region. ordered on the ciiagrame łn the ~ralle1

direction, Below the diagrams the in.dividual areas

of the Lublin. region are .marked

w.ięla;rlalŃka fotograf·~

(2)

i

utr.wał81D!ia

kształtów

zii8ll'1Il

lila papierr1Je

fabogJro81ficmym.,

a

następn!ie

db1iioaJnda

li1aśclt ~6lnych

typów

ziaim. .Ain.ailiimjąc stqpień obtoozelliia

zia.tm

~ wzięto

pod

u'WISg~

dwde

frakleje

osadu:

0,25--{),50 mm

i

0,5---1,0

mm.

Zd:amn.a

kwarou

opodrmeJ.oniO

llf8l

11ny !klasy:

1)

:lJi.alma

kamaste,

2) ezęściowo

obtoczone,

3)

obt.o<:U.o-ine. Wytn:iki oblliJcrLeń

z obu fralkcji

mstały

za,-mie!rtcl.one

w.

ujęc:iu

.

procen1xJwym

na dwóch

d!iJaW'amach (cyc. 2),

prrzy

czym

próbki osadów

dolnool1Lgoce6skich

pobr.a~ne

z

obszairu.

Lubel-fm:1LYZ!lY

~ 'Zil9łlały ~ane

w

kierunllru

ll'ÓWtn.oJeri.mlrowy1m

a to

w

celu

uohwycandia

~tualn..ych

IZJD:ilaln

w

stopniu

o~

ziaJmla

bvaroaweg.o

w

strefiie

lirto-ralloej morza

doln~o.

Ponladlbo

dla

możld.wo9ci.

paróWilly;MIID!isa obtocrr.enD:i ikw.arców .

z

piasków

dligooeńsklicll

z

iilnn.yJmi

typami

osa-dów IllOl'Sldch

i

tkKmtynenita11Ilych, 'W'al'\tlości

ob-1loazenlia

~Y IIlJ8IllliJeśKm 111a

trójkiWt

A.

Osan-~ (S.

s.

152),

na;

w.ie!l.'20łloł00a!h tr6jkątlllrz:i.amna.

kanciaste

ZCBtały OZIIla8ICI'ZQil ld!terą

"K",

obbo-ozane

Jdrterą

"O"

a

~

dbtoar.Qne

sym-.

bolem "CO". Na bokaJch

trójkąta riJCBtały za,..

znamane

WI!IIE'bościl

prooeiJJtawe, a pole

trójkąta

pod7Jielono

(5,

s.

197) na: ~ \trójkąty

wew-nętrrme,

trzy

znajdujące się

przy

Wlienlchoł­

.kach

trojJkąrta

a

jeden ~z iJro]q

trój-kąt I'1JOI!Jbaj

podrzielorny,

IIl8ł ezbelry

mn:iejSze,

w

l'e-CO

Rvc.

3. Obtoczenie .zia.ma ktoo.f'COtOVCh pia.skcSto do1-7100Ligoce1i.akich . stretrJ litoralne; obszaru Lubels.zczvz-nv. Frak.c;a 0,5-l,O

mm.

Lift.iq ~nq

oz:nac.zo-. no gronicę pola próbek.

Fig. 3. Gmin. roun.dness of the lower Oligocene quart.z

sands' of the lłttora.l zone włthłn the Lublin. region.

Fra.ction. 0.5-l.O mm. The boun.darv of sampltng area

marked

boJ1

mean.s of a da.shed lin.e

IZUltaaie

cały rt:r6jkąlt I7JOStalł II"'Zbilty lll& szesnaś­

cie

pót

Z ob:Jdm.eń

wynib,

że

we

frakcji

0,5---1,0

mm

w

·piMk.ach

o]dgooeńskdoh występuje stała

plTlJ9W'8Igll ziaim

ikwalrou

m;ęściowlo obtoczonych

(CO)-i obtocmnych (0),

rzliam

kanc:Lastych jest

ndeW'iele.

Porocent 2lism.

kanciastych waha

~

w

3faJilłiJCach

od

1

do

5, maiksfma,

to

jest

po

5°/o

ziall"n

ika!ooiastych, mają

pji8Sk!i.

glwlronli.-tawe

z ak:ollicy Góry

Puła!wskdej :L Lu~

Największy

procerut

IZI:am

~owo

Obtoczo-nych

<l'Jiągający

m.aammm.mn.

86°/o

spatyb

się

w

piaakaclh

środllww'ej

Lubelszczyzny

w

oko-licach LUJbarlowa,

pile

IZl'eS'lJtą

piaski

.

są

tak-że słabiej wysarttowaJne

i

!bardziej

.grubaziat'-illliste.

iProcent ~

dbtncrmnych waha

się

w

granoj.cach

od

12°/o

(Luobalrttów)

do 31°/o

(Góra

Puławska), wdększe ~

dalm

k!w.a:rou

Lubel-~yznae

•

wsehodn:ieJ ..

iwŁaiSZ.ciz~

··w

okalli.cach

RejiOWIOO:

Nt81

1lrójikąCrl.e

·

A.

'

e>aa111ir'iia

(ryc .

.

3)

:zii:aT-:na łw'.arrcti IZ 1irakcjli

0,5----'-1,0

mm

rozmiesrozo:-ne

są

w

górnej

części ibrójkąrt;a

tprrzy

w.ier:zchoł­

lru

olzinaCIZIOOlylhl

symbolem

~,CO"

i

.g:M11P'ują się. W!żdłuż

OISi:

·(boku)

"CO--D".

Stąpień

obtooooma

!ZliJalrtn tkwiaJl'ICU

we

fralk.cji

0,25-0,50

mm na

ogół

jest

tpatdObny

do

sropma

abtoozen!iiaJ

we

fr:aJkcjd 0,5----'-1,0

mm. ROOnice

pOlejgają

JP1'12'lede

:wszystikńim

Cl1a

~ększemu :się

IPtOSai ·.

rzWaJi:tn

lm!nciastyoh

ikWiarrou, w

badanyoh

próbkach frailreji 0,2.5----'-0,50

mm

:i jetdlnoozes,-.

n.ym

lllfue!wre.lkiirm

~ejszenliu s:ię ·

iProoontu

zilam·.dlolbr.ze

·olbtotaz.anyclh.

Tadme

i

w

tej

drob-nne•jmej

~.aJkcjd dsrtnJieje sta~a

.pr.zewa;ga

z.i:am

częścidwo obt002J0inyoh,

która

osiąga

900/o

w

piJaskaiah

Lu!barrOOiwa,

lillajilllll1!iej Zliam częścio­

WIO oibtócrzanych

(73°/o)

wyst~puje

w

~h

g1arutronitowych DztiewtkZej · Gó:ry koł.o · Cheł­

ma.

Plroceintt

:7JiJaJm

k.a~Qciastych

Wlaha

się

w

gr.a-n:ioach

od

3 do 11,50Jo, tPa ogół IIl1Jilliejsre ik>ści

:m~

ik:alnciastylch

występują

w

okolicy

.

Gro-. srowa ;i iParwŁ~a, w,ilę.ks7Je IZlaś

w

pi:askaoh

DZJiewtLczed Góry

a

talkrże

Lubamw.3l,

,

gdzie

.

występuje malksdmum

··

Zi:alr:n

ika111ciastych,. a.Ie

co

Ryc. 4. Obtoczen.ie ziarna kiwarrowego piasków

dol-nooligoceńskich strefy litoralnej obszaru Lubels~­

ny. Fr(Lkcja 0,25"--0,5 mm, Liniq, prZel'l"'fWUJ1!4 oz:na.czmzo

· · granicę · pola próbek. ·

F.ig. 4. Grain .roundnęss of the lower Oligocen;e quartz sands of the littoral zone within the Lublin region. Fraction 0;25"--'-0,5

mm.·

'i'he bowndarjJ of sa:inpling

. area · marked by··. means of a dashed line · ·

~patY'Im mę też

w

tym :te:oondle mdin:ilmaLne

iloścli

tziam.

ka'Ilciastych W1

ilośai:

30/o.

.

·

·

Obraz

.

pmedstaWJia:jący stopień

obtooze!nia

.zJiiatrn ikw!arou :firaJkcjii 0,25-Q,M mm ma

trój-kącile

A

0saJ!llna (tryc.

4)

·lp.t'l~ · ObtraJZ

ifmlooji

0;15---l,O

mm,

ale

II"ÓŻintioa

poleg.aJ

prrzede

wmystikii:m

na a:rlroo

iDillytm ~u

2'JiJair:n :f:NilkJCjm

0.,25- 0,50 mm.

Pttmkty

:rotmliesz-CIZJone są

w

gćxrtnej ozęścd: 1lrójkąlta1 'W!iJemchołko­

Wiego

(CO),

w

śr:odlkowej i .praMTej części

wtiarlz'-dhoh

tró

jikąita; il

llllie

gtr'wpują się

tak

śaiśle

pl'1iy

OSilt@>dku)

"C0"-"0"

jak

we

fr.adreji-

po-pr.'ł'Jedmej.

.

·choc

"me:

W'jlkQn;ytwS!no

dokŁadnyiCh ohld.~n

zrnartlowiehiia

lZiiiarn,

to

·

jedinak

:na

!Zdjęciach

pLasków

rimrżCI1a•

·

LZalllwarżyć, tŻe i!la§ć maJI'IIl

o

po~

W!i:emJc:hJnj; małt1dWej nlieZJn:aiCIZIIllie maleje

w

k!ie-rtl!Ilku

wschodlnlim; .

Te111

faikJt

\lllógłby

·w

pew1nym

sbqpniti. św.tad­

~yć o lnlieco w.iększej odl~ strefy ałrumu­

lacyjlllej p1asków. g,l.aiuJkonrlltowych

od

ibr.zegu

moma

dldłlnoolliigooeńsk:i:ego 'W'e

!WSChodntilej

Luibelszczymli.e, at więc o w.iękiazym zasięgu

ku. ~n:iJOWii·

mtOit'Za

:na tym

terenie.

·

SUMMARY

During tthe 'lower Ol:igoce:p:e trarnSigl"eSsion, aoro.ss :the middle and! north Lublin region there ran a iittoo:-al zone of ~ocene sea. Withlin this zon.e the glauoa-niltic sarndiS were deposited in JWhiC'h the r.1pple-ma:rlks · are /Pl"€Sent •ti11 lll'OW; . ' ·

-The lOWter Oligocene depa;its are fOs.sńll-poor oon7

tain, however, tthe numel'IOUIS inter~bedidli.ngs and inter-calaitions of glraJVels. The maJin CO/liliPOilents of gravels arre: vein quartz atri:d lydiies with neax by occurring f,lim:ts, homstOIIles, q'lllal"trzitic ISlaiildstones and gailzes. Togebher 1Wittih detritaJI. quarbz a:uthigenic glauconite, arilOUJnting even J!lo 60 per cerit,

toceurs.

Allriiong detrital

m.i:nerałs of the OJ:iigocene IS!llnds shouid be mentioned: :lleldspaxs, pyrl.te, caJcite, 7li.treon, furthelmore rutile,

gamet, muscov.ilte, as well a:s the f.Mgments of clayey

m:ion-emls. .

Within 1ftle g!laucOilUic saJIJ.ds, the :flracliQn of · grairu;

smailler than l mm. prediamiilnaJtes.

The am.all.ysils iCXf the gmin Shape in the fractfons

0.25-0.5 I!Iliin. indicates · 1!h8Jt ltihe partfally rounded

a.nd rOUIIlded g~ra:ins prevaiill.. · The q'llal!lJtilty of duli graitns decreases in the sampies

01'1igmtilng :flrom the eaJStern part of the Lublin re-gion; it ma,y dndicate on t1lhe. IW'ilder, more oolithem extenskm ,df the lower Oligbcene sea 'l!n this al"ea.

PE310ME

B riepHOA HHmHeonHroqeHoBoH: TpaHcrpeccHH 'll:epea TeppHTOpHIO qeHTpaJihHOH H CeBepHOH JII06eJII>IqH3Hbl rrpoxowma JIHTopaJI&HaH soHa OJIHroqemoooro MOpH.

B STOH 30He OTJiai'aJIHCb rJiayKOHHITOBble rreCRH, B KO-TOpbiX IIO ceroAJif!IIIHHH ,!{eHb C<lXpaliHJIHCb 3HaRH pH6H. HmKHeoJIHroqeHoB&Ie wnomemrn 6eAHbi oRaMeHe-JIOCTHMH, HO CO~epmaT MHOl'OYIHCJieHHble .BRJIIO'leHHf! H npOCJIOHRH rpaBHf!. 0CHOBHbiMH ROMIIOHeHTaMH

:rpa-BHf! .lłBJif!IOTCSI lRH:JibHbiH RBapq H JIH,!{HTbl,. CpeAJi

RO-T<JpbiX BCrpe'laiOTCf! Rpe.MHH, pOI'OBHHH, RBapqHTOBhle

. neclfa-HHRH H res&I. CoBMecTHO. c ,!{eTpHTOBbiM RBap-qeM BCTpeYiaeTCf! a.BTHreHHbiH I'JiayROHHT, B R'OJIH'le-CTBe, AQCII'HI'aiD~eM ,!{alRe 6QG/o. 113 ,1\eTpHTOBbiX MH-HepaJIOB OJIHroqeHOBbiX neCROB CJie,JzyeT Ha3BaTb IIOJie-Bble IIIIIaTbl, IIHpHT, RaJibqHT, qH:pROH, saTeM · pyTHJI,

r.paHaT, MYCROBHT H 'laCTHqbi I'JIHHHCTbiX MHHepaJIOB. B rnayRoHHTOBPIX rrecRax ITpeo6na,!{aeT ą>paRqHf!

ae-peH MeRbille l MM. AHaJIH3 ą>opMbl sepeH ą>paitqHH

0,25-0,5 MM H .0,5-1,0 MM IIORa3b!BaeT, 'ITO

IIpe-o6JiaWiiOT sepHa qacTH'lliO oRaTaHHble H oRaTaHHbie. HoJlli'lecTBO MaTOBbiX aepeH YMeH&IllaereH ;s rrpo6ax

H3 'BOCTO'IHOi% "łaCTH JII06eJibllUi3Hbl, 'ITO, ,!{0

HeROTO-poił CTeiieHH, MOlReT OBH,!{e'l'eJibCTBOBaTI'! O 6oJiee IIIH-poROM IIPOHH'RHOBeHIUI MOpf! Ha .. STOi% TeppHTOpHH

B IOlRHOM HanpaBJieHHH .

LITERATURA

. l. C u s h m a IIl J. A. ---, ;Foraminifera, their

Classi-fication and Economic Use. Cambridge 1950.

2, M o rawski J. - Metoda badania morfologii .

ziarn piasku za pomocą powiększalnika fotogra-ficznego. Arin. Univ. Maria e· Curie-SkłOdowska,

sectio B, vol. \X. Lublin 1955. ·

3. M o rawski J. - Z zagadnień sedymentacji i rzeźby trzeciorzędu środkowej i północnej Lu-belszczyzny. Ann. Univ. Mariae Curie-Skłodowska,

.4. P.a w l i c a W. Ilaste. rudy żelazne .z

Stara-chowic. Spraw. PIG, t. I, z. l. Warszawa 1920.

5. R i n

n:

e F. - Gesteinskunde. Leipzig 1928.

6. R li h l e E. - Przegląd wiadomości o podłożu

czwartorzędu pólnocno-wschodniej części Niżu

Polskiego. IG Biul. 70. Warszawa 1955.

7. S m u l i k o w ski K. - O glaukonicie. "Kosmos"

t. 49, Lwów 1924.

8. S m u l i k o w ski K. - Rozważania na temat

glaukonitu. "Przegląd Geologiczny" 1953, nr 2.

9. S u j k o w s k i Zb. · - Petrografia kredy Polski.

·Kreda z głębokiego wiercenia w· Lublinie

w

po-równaniu z ktedą niektórych innych obszarów

Polski. Spraw~ PIG, t. VI, Warszawa f931. · ·

10. T urn a u- M o r a w s.k a·· M.'-'-Spostrzeżenia do"

tyczące .sedymentacji i diagenezy sarmatu Wyżyny

Lubelskiej. Ann. Univ. Mariae Curie-Skłodowska,

sectio B, vol. IV. Lubli.n 1949. ·

11. T u r n a u -M o r a w s k a M. - Znaczenie

atut-lizy minerałów ciężkich w rozwiązywaniu

zagad-nień geologicznych. "Acta Geol. Pol." vol. V.

Warszawa 1955. ·

. ZBIGNIEW WÓJCII(

Mwzeum Ziemi

CHARAKTERYSTYKA

FALDOWAŃ

GLACI'l'EKTONICZNYCH W TUROSZOWIE

TEREI."f6W,

GDZIE LUZNE OSADY

goone-gci

~ęóu

i

plejiSiiooe!niu

uległy· sf.ałdowlar

nli.u

pod w.płytWelffi SUJD.ącycih :z północy

na

po-łtidnJi.e

mars lodOIWIOOiwych, jest

Iliai

obs:z.alrre

ża;;.

chodniej

i

póŁnOC!Ilej iPolSkii! ball."ldw

wdele

(1).

Od daiwln.a były one' szcz.egóŁo.wo

badam.e

i

jak:

to :podlkrreśli~

J.

Zwń.ell'IZycld

(8).,

dl?lięlci!

mten-sY'Wlllym

przemietSZCZ1€1IlliiOOn

ser.id.

burowęgloWej

pQid

WipływJeffi nruciJSknl .1odowców udało się

odik!ryć

szereg

złóż

o podistaiWIOwym maiOZein.iu

gospóda~rmy!m.'

Z drugiej Sltr.01r1y

w

cizyn:nych

kqpaJlniach

węgla

brum.aitlnego,

~Łasrom

w

cz·asie z,dej: mo-wania nadkładu skał plejstoceńskich, odsłonięto

smreg

profitłów

o

!intensywnym

pcxfa~dowan!i!u

OfSaJdów

rn.riooońskJi.clh

i

:p:I!Loceńslcich. Dzięki stałemu d! btWdizo SIZyibk:Lemu ip11ZeSUWnu się ściaJn

ekaploart:acyjn:yoh

w

tych kopailo:riach

mOŻina:

stosunilrowo szyibko w

apOISÓb

metodycz-ny

prześledzić cłllair.aktter struktur porfałdowar

nych

w

OZiaJSie

na~c:iJsku ~'Illkówego

lodowca

i

na

tej

:p<rlstaw.iJe

odVWoriZJyć w:aru~rl>lci,

w

ja.,.

kiLch SUJnący lod"CYWiec spowtodio1wlał

zaibtl!l"'2leln!i,a

w:atrstw f.POdłoiża.

Klasyomym

miejscem

.

do

prze~ tego

.

rodlzaJju

badań ·maże· być

lropana

węg1a

brunartmeigo ;, '!:'mów". Szc.z,e-,

góliruie

dinlte!nsywne

sfałdOWiain:ia

·

wńld<icme

.

.

są

w

ipOłudnli.iOW!ej męści.

kopalni

milędrly TW:aroą

Górą

.

a

woięit.ym

·

korytem

Nysy

Łużyclci€·j

(cyc.

1). . .· . . · .· . .·.

Sfałdbwa~ne utWIO!rY burowęglOWiego ~nu

w

Jropalhnó!

"TuTioSZów''

ll:1lie

dooZiek.ały aię

do-tychaz81S

szell"'SZiego opisu*.·

Jedynie J;

·

zw:re-r.zyCilcl

(8),

E.

Ciuk (1, 2,. 3), H.

Tedsseyre

C7)

i

A. Jaihn

(5)

u:tn!ieścili o

indch kih winrruam.ek

E. Clluik {2), który

w

irowiszej

litera

,

twrrze

pośwti.ęcił

kqpa

1

1ni

.

.

w 'Du:i-ioszow.lle wd:ękSz.e

Olj)ra-OOWiamie geologiczne,

'ZlW)raiCa uwagę, że .~

pOIWe paJl"'1lLe utworów· tmooiomz;ędowy~C~h

w

Ź!al­

chOidiniej

części

.

od!kcyw!klr są .

st:Lnli.e

pocięite nliedurżytmiii

'UISlrokami' ',

;

klt~

iku

doł.ow!i. ;

prwe-.

ćhodlżą

"w:

balrOOo skarna>lliikPwane

srfałdOWlanda

. . ' : :

f

*

E. Ciuk (l) stwierdza, że na tektonikę glacjalną

w kopaLni "TuróW" zwrócili uwagę R. Grahamann

i H. Ebert w objaśnieniach do mapy geol .. arkusz

Wla.TStw".

Dallej ku

dolOlWi annpLitruda· falłdów

stalje rsię COtl'aiZ

lmll1lilejsza

li W'l"eS2'Jdie .faiłdy

mni:.:

kają.

W

IIUliStępinych· praJoaiOh

a'\l!toli

.

ten

(2; 3)

st'W!i.erdlza;

że ,

,za:bulliZie!ruiJaJ

w

.

postaci faiłrló.w,

uskoków

i

:naJSIUJn:ięć są

tu

wrspani.alłytm

p.rey'-kŁadiem 'belkltlotnńlki

g1a;cja

·

lnej,

.k!tórą·llllaJ :te,reriach pocłsurleckiioh IWiiąZalno

by

~~

z

·

.tek-tan!ilką 'Wigłębną,

gdyby

odisb01I11i.ęc:ia·

icih

były

fra:gmenrt;,rurycrz~Ue",

· .

OstartirOO

H.

Teisseyre

(7)

podki-cilJi~,

ie

":po-wa.żine iZiaiblllr'zJenria, .a: :llWJiaSZOZial spięlt1r:IŻeaiia

d! z.alliałdowaind.al w.a!I"'Stw WJiąrŻą Się .

:n!ieima.I

wy-:

łąC!ZillJiJe I1Je

:zja'W!iska!rni

·

.

··

·g1a1Ciiteik~Y\[Il:i". _.·

,·· .'

A. Jahn (5) sy.g.nałirruje .obooność

w

utwo-roch

inweci'Ol"'z.ędowych

ki01pailinrl.

"T

·

wrów"

fał­

dów

i

W)71aiiśind.ętych ·~

górne

shljpów przecię­

tycll Ul~ośnym!L

uskomalm.L

· StaŁa eil,{sploatacj:a.

osadów

'\P'(Jikrywla~jących

głÓWlny ~górny) •poiillOrn węgla

iblr:UJniartm.ego

przyczyniŁa się

do J1JnlisZcrzeruiat sf.a[doWia:nycll

u1lwtarów tr~eciO!iZędu

opisalnych

pr:zez

w:Ytinie.-nlionych

,all.liW!rÓW.

J

edinaikże OZiełripak!i eksiploa.~

ta(!yjne (bagry)

na

t:z1w.

dime'Wliąltym poo:iloimi~

kopaJl!Il!i

odSłoiruiły nowy fil"ag.nienlrt .

azomgólniie

:iJ!lltellliSyw.nde stfałd'(jW.aJnego t.r.zecdru!Zędu.

P.o-:sz<:Zególm.e

·

s1n:!Uktuxy

są

doskOIIlJale

'WiidloCIZlle

w

l!ilcamycll

rów:ndległych

do siiefbie ostrog:ach

sika!lin~h,

kltare

ocalały !pl"'t.ed zębami

merpar-!ków.

POŁOZEN:IE

.UTWORÓW

SFAŁDOWANYCH

'

W

orstartmli.ch

lataiCh

!Złoze węgla

brunaJtnegÓ

w

Toooosrrowtie doczeika:ło się ~ OiPTiaJOOW.ań

paileoibotaJil.iiCI1Jnych, W jedinytm. tZ n:ich H. C:z&o coott (4) ,p!IV.€id:stawtiła ISZICOOgółdWą

chairaklte-..

rystyikę profńlu odsłoori!ętego '

w

·

lropai1n[,

w

.któ:rymJ w.ildocmy

ikomplek!s

ska:ł: dzie1.i ;na

sześć

pO!ZiiJoonów,

mldczając l118Jjwyższy

z

.

nlich

do !plejstocenu

'

i miocenu,

IQJart:arnńiast i{)IOrl!OSta~e

do miooon'll.

Wy:rÓŻirlliKme .p:r!ZieZ rtę aJUt~kę

po-7Jiiamy'

częścdlawo potkrY'Watlą stę 11.1

przedstla:w.io::-·nym

p:r1ZeiZ E. CiukaJ

(2)

~

Ojpartym

na

podstawtie ipe:broWI'~YJCh :wł~