STEFAN BORKOWSKl
Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów BUdowlanych
. KWARt
·
W
ROZDR~ŻU
IZERSKIM
Z
ŁO~E KWARCU w Rozdrożu Izerskim j~ największym z dotychczas poznanyoh w kraju zł6ż tego surowca. Występuje ono w Górach Izer-skich w postaci żyły d ciągnie się na przestrzeni kilku kilometrów na SW od szosy prowadzącej ze Szklarskiej Poręby przez "Zakręt Smderci" do Swie-rad~wa. ~yła ta przecina wyniesienie zwane ,,Białą G6rą", o wysokoścd 1087,6 m npm, przechodzi przezwspomnianą szosę i końCZY się na tzw. Górze Pia-skowej o wysokości 784 m npm.
ObeCnIe eksploatacja kwarcu odbyWa się u szczy-tu "Białej Góry" i jest nader ,udążliwa ze wzgk:du na wysokie połoźep!e kamieniołomu, w~unk1 kll-matycme oraz trudny dojazd do szczytu g6ry (opa-dy śnieżne zezwalają, na prowadzenie eksploatacjl jedyDie w okresie 7 miesięcy letnich). Odległość. miejsca eksploatacji od Szklarskiej· Poręby wynosi ok. 10 km.
Surowdec ten odznacza ' się wysoką zawartością SiO,. Zawiera jednak wtrącenia mych składnikow, powodUjące nier~Jlllą,' znaczną zrmeoność
charakte-rystyk.! kwarcu. '
Złoże to rOŻpoznawano i dokumentowano etapami.
Pierwszą dokumen.tację geologiczną wykonało
w 1955 r. Przedsiębiorstwo Robót Geologicznych.
Drugą dokumentację, a właściwie aneks do pierw-szej dokumentacji, wykonało
w
1958 r. Przedll'iębiorstwo Geologdczne Suro~c6w Skalnych. Druga doku-mentacja, . obejmUjąca także zasoby opracowane w dokumentacji pierwszej, została ostatnio zatwier-dzona przez CUG.
Złoże ze wzgJ.:du na swą formę żyły jest truqne do udokumentowania. Zal'iczonoje do grupy piątej zł6ż, a więc do najbardziej skomplikowanej' grupy
złóż zarówno pod względem wykształcenia formy, jak i zmiennoścd Charakterystyki.
•... :Ol.9.
pozmlnia
'jakOticl'
ZiOłaWy.kcm.ano'
*-
'130
&na:~1~ pa k~6rych poostawie ustalono rozpiętości
waha'-llla się proporcji najważniejszych składnik6w w D/oD/D:
SiO. AlzO,
+
TIO •. FeaO, 91,39 - 99,40 0,20 - 3,97' 0,02 - 1,40' Dla por6wnanda z innymi surowcam,i krzemJion-kowymi przytaczam wyniki chemicznych analiz kwarcytów:SiO. AlaO. FelO.
Kwarcyty rejonu
Bolesławca .98,1-99,0 '0,2-0,8 0,1-0,8 Kwarcyty rejonu
Swiętokrzysłclego 95,0-98,9 0,9-2,0 0,1~,8
. Nałeży tu poqkreślić, że dotychczas ustalono je-dynde charakterystyki kwarcu w partiach przypo-wierzchndowych złoża.
Pr6bki kwarcu do badań pobierano z płytkich ~owaw i z szybik6w o głębokości do 14 m, a takze z partid spągowych w ścianie eksploatacyjnej.
Obecnie dla udokumentowania dalszych ,partii zło
ża przewidziano wykonanie w żyle kwarcu sztoln.1 i chodników, które powinny dostarczyć więcej da-nych dokładndej charakteryzujących własności' su-roW'ca w 'Złożu. Sztolnie te ł chodniki będą następ
I,11ti wykorzystane do. prowadzenia eksploatacji
kwa?-:-.cu w okresie zimy, gdy eksploatacja odkrywkowK
jest nlemożl1wa. . .
N~iIe' OO!Pl'f8lCl ~ dla ludoikJumen~
towaDi.a omawianego złoża kwarcu dorywcze .bada-n4a tego surowca wykonywaM Antoni Morawiecki z Instytutu' Geologicznego i, Stariis)aw Pawłowski
,z Instytutu Materiałów Ogniotrwałych. P·race.
ba-dawęze . prowadzone pi"zez nich wykazały, że kwarc z ROzdroża Izerskiego składa się z grubYCh ziaren o średni~y do 2,5 1IlIIl, często przerośniętych, ~zę
błających się. Wskutek działań tektonicznych ma' O'h
liczne spękania niekiedy bardzo drobne i drobne. Na płaszczyznach spękań osadziły się w różnych iloś
ciach . substancje ilaste, limonit d getyt, swierdzono
tam.
r6wnież ziarna rutylu i muskowitu. W złożuwyróżniono kilka odmIan kwarcu, z kt6rych
naj-ważniejsze to kwarc biały, szary d szary z brunat-:-nym przerostem, zar6żowiony a niekiedy fioletowy.
Zmienność barwy zależy od rodzaju i ilości domie-szek, a gł6wnie od zawartości substancji (las tych,
związków żelaza związków miedzi. Za.nieczyszczenia
te
obndżają własnoścd technologiczne kwarcu.Przy-znać tu jednak należy, że wymienieni autorzy
ba-ilaIJIi tpIÓW d1abitemalne, ba.rdlJO lCIZyI!lte, 10 ~aścl
SiOa od 99,30% do 99, 77ł/~. W związku z tym należy
zaznaczyć, że wyniki analiz podane
w
dokumenta-ej ach geoloelcznych tylko sporadyczme zbliżone sądo wynik6w badań prowadzonych przez A. Mora-wdecklego l St. Pawłowskiego. .
Zarówno pnemysł ceramiczny, jak i przemysł
hutniczy oraz przemysł materiał6w .ogmotrwałych
1I$lJeżn1aólą' 1!IflosqwJ!de' 'kIwmIc:m..OO staIr1aInnfte.prrz.e-prowadzanej selekcji urobku, a n:ielcledy przemysły te ~ją się . tnaIWIBt jpłukatndia
m1rowo6tw
dla ~e~inowania szkodij.wych domieszek. '
. Poszczeg6lne przemysły usta,liły. krańcowe dopusz-czalne zawartośot składników chemicznych w kwarcu.
Przemysły
I
SiO.~
Al.O.Ceramielln:y 98,0 maks. 0,08
":Jilk 'z' tel(): "W1hfka;" Wytllaganła 'pOszeze;6lnych
przemysł6w są wysoklie. Wybieranie zaś najlePsze-go surowca,' np. dla przemysłu ceramicznego,
ob-niża średnią technol<>giczną charakter)"Stykę
pozo-stałego urobku. W ZWliązku z tym nasuwa. się
ko-nieczność stosowa,nia właŚciwego wzbogacania kwar-cu dla przemysłu ceramicznego, a w szczeg6lnOści
zachodzi potrzeba wzbi>gacan:l.a kwarcu przekazywa-nego do wytwarzania materiał6w ogniotrwałych. Nie-uniknd.ona koniecUlOŚć wzbogacanria eksploatowane-go kwarcu uzasadniona jest tym, jak to wykazuje nowa dokumentacja geologiczna złoża, że większość
badanych próbek kwarcu wykazuje żawartość
AiIaOa
+
ToiOawięlkszą, Illd.ż 'bo ~ wymaga:-ma . przemysłu 'materiał6w ogniotrwałych, a więc wyższą niż (J,~/ ••Warunkom tego przemysłu odpowiadają w kraju jedyDlie niek!t6re odmiany 'kwarcytów bolesławiec
:kich. Wobec tego, że zasoby: tych zł6ż są na wyczer-paniu, przemysł materiał6w ogniotrwałych poszuku-je nowych zł6?; surowc6w krzemionkowych w okrę
gu świętokrZYSkim oraz w perspektywie . rozważa możliwość przejęcia eksploatacji kwarcu w
Rozdro-żu Izerskbn. Czynnikami hamującymi to ostatnie
za-Dlłierzenie jest zmienność własności kwarcu w po-'Szczeg6lnych fragmentach wymienionego Złoża oraz wysokie koszty własne eksploatacji. Orientacyjny Jtoszt inwestycji projektowanych w Rozdrożu może'
osiągnąć od 50 do' 60 mln. zł. Jeden, na przykłaa,
z projektów inwestycyjnych przewiduje:
, a) rozbudowę kapa.1ni kwarcu "Stanisław" w
Roz-drożu Izerskim,
b) budowę :kolejkIi linowej z kopalI.1i "Stanisław"
do łomu granitu ll'l1' 2, znajdUjącego się na SE od
kopalni "Stanisław"; .
c) budowę przeróbczego zakładu ił zasobnika ~ 'łomie
nr
2, .d) budowę domu w Szklarskiej Poręblt!.
. Inny zaś projekt przewidUje:
a) rozibudowę kopalni "Stanisław" na p6łnocno
WSChodniej stronde wychod~ żyły,
b) przew6z urobku transportem sam<lehodowym .z kopalni do Szklarskiej Poręby,
c) zlokalizowanie' zakładu przer6bczego-,w Szklar-skliej Porębie przy dworcu PKP.
Niezależnie od tego, kt6ry wapant projektu bę
. dzie .przyjętY, koszty rozbudowy kopalm i środków
transportu do' zakładu przer6bczego będą bard:ąo
wysoklie.
Jakość surowca nie została dotychczas dobrze rozpoznana i, nie wiadomo, czy proporcje składu
chemicznego wraz ze wzrostem g~okości będą się zmieniać. Dlatego do chWili ro741oznanda przylDaj-mnliej większej części dokumentowanych :iasopów nie można się zdecydowanlie wypowiedZieć o
celo-wości WY'konywania zamierzeń projektowych dla
zwiększenia wydobycia 1 przer6bki kwarc\l. Wydaje się jednak, że obok właściwego poznaD18 charakterystykli teChnologicznej surowca jest celowe jednoczesne zapoznanie się z jak()ŚCią krzemionko-wych surowców, stosowanych obecnie przez
prze-mysły: materia.ł6w ogniotrwały!!h, hutniczy i cera-miczny. PorÓ'Vrnanle składu chem.i.cznego tych surow-c6w ze składem chemicznym kwarcu z Rozdroża
Izerskliego może najlepiej uzasadnić celowość
roz-I
TiO~,I
FeIO~I
p.O.I·
GranuIacja maka. 250rnmOgniotrwały 98,S Al.OB
+
TiO.+
alkaliamaka.O,5 0,5
.Hutnielly 98,S maka.O,5 maka.O,02 maka.15Omm
a) dla stopu Si : 9~ 98,S maka. 1,0 h) dla stopu Si: 75°0 '97,0 maka.2,O
buOOw,.' kop.mł "stanłsla~ J zaldadu przerObcteg<> kwarcu.
Prq ,projektowaniu całości inwestycji należy ~ąć przede WIIzystklim pod uwagę główne potrzeby kra-jowe, zwłaszcza przemysłów: matertlałów ogniotrwa-łych; ceramicznego, hutniczego, a dopiero 'W dalszej kolejności ,wymagania. jakie stawtla temu surow-cOWI! przemysł optyczny.
Dokumentacja geologiczna złoża kwarcu ' z Roz-droża Izerskiego mogła być wykonami w ciągu
ro..
.Jw ~ ~ ,PjO%iIlIane zBlSldby upaważlli!a.
ją do wYkonawstwa inwestycji związanych z prawa-dmeIDdem EIkEtPllQal1lalclji In~ i 'bIlcbMa. lZI811tla-<lu ~ lliIJbe ~ć po
llri!tl!!!zie
dOOrumen ...tajCji ~ .apt'1IliaaWELnej po iCII6Iawłtym zaIk:oń
CZIeIniu badań ~,2Ił66Ja. ,
rwmb$ttt·, ,
1.
:Należy dątyćdo opracow~ttia d~kUmen~acli g~.
oloeiezhej obejmującej całą żyłę kwarcu w ,RozdrG-'żu lzerskim.
2. W celu us~n1a wa;tości tego obiektu dla go-spodarkJi 'narodowej powinno się przeprowadzić Pl)-r6wnanlie właaności kwarcu z Rozd:r!YŻa Izersklego z własnościami innych krajowych surowców krze-mionkowyen" o analogicznym przeznaczeniu.
3.' Należy dokonać wyboru właściwej, 'ale ekono-,mtcznej metody uszJ.acbetniarua kwarcu. "
, 4. Jest' celowe, rozważenlie możliwości re\Vlizj.t obo-wi~ujących obecnje norm, na surowce krzemionko-we w przemysłach: materiałów ogniotrwałych i hut-llIImytdb" dlIai d~iJEIOw'.ama:łlYkfu , 'W\YIDC€ÓW' do fak-tycznych własności kwarcu !lzerskliego.
