RECENZJE — CRITIQUES — REVIEWS
„TURYZM" 1991, z. 2
W. ŁĘCKI, F. JA SK O W IA K : W I E L K O P O L S K A — PRZ EWODNIK, WYDAWNICTWO „SPO RT I TURYSTYKA”, W ARSZAW A 1989, SS. 667
W roku 1989 w ydaw nictw o „Sport i T u ry sty k a ” w ydało pierw szy z nowej serii przew odnik tu ry sty czn y zatytułow any Wielkopolska. A uto ram i pracy są W łodzimierz Łęcki i Franciszek Jaśkow iak. O pracow anie to z założenia jest jedną z cztern astu części obejm ujących sw ym zasię giem obszar całej Polski. Pozycja ta nosi n um er 7, ale w brew pozorom ja k dotąd jest to jed y n a część, k tó ra ukazała się drukiem . W edług za powiedzi w ydaw niczych „Sportu i T u ry sty k i” w najbliższym czasie m ają
ukazać się cztery następne przew odniki z tej serii.
Przew odnik teoretycznie obejm uje teren historycznej W ielkopolski, co w p rak ty ce sprow adza się do pow ierzchni pięciu obecnych województw: poznańskiego, pilskiego, leszczyńskiego, kaliskiego i konińskiego oraz niew ielkich obszarów w ojew ództw przyległych.
O pracow anie liczy 667 stron i składa się z czterech części, ale zasad nicza jego treść zgrupow ana została w części trzeciej i czw artej, któ re obejm ują łącznie ponad 90% całej objętości pracy. Pozostałe dwie, choć nie m niej ważne, są znacznie m niejsze objętościowo i giną w całości.
Część pierw sza opracow ania (s. 5— 15) zaw iera: spis treści, spis p la nów i map, spis rysunków , przedm ow ę oraz notkę redakcyjną. Na u w a gę zasługuje tu przede w szystkim bardzo czytelny spis treści, w k tó ry m zamieszczony jest w ykaz w szystkich tra s sam ochodow ych oraz ich w a riantów . Pozw ala to na łatw e odszukanie opisu in teresu jącej tra s y w krajoznaw czej części przew odnika. U kład treści w oparciu o tra s y samochodowe sugeruje, że jest to pozycja przeznaczona dla tu ry stó w zm otoryzow anych, ale jej zakres pozwala n a w ykorzystanie przez osoby upraw iające rów nież inne rodzaje tu ry sty k i. W części te j na uw agę za
sługuje także przedm ow a, która w sposób zwięzły i treściw y przedstaw ia
potrzebę opublikow ania pracy oraz w yjaśn ia dobór obszaru opracow ania. Nie jest przy ty m długa i nużąca, co uznać należy za zaletę w tego typu pozycjach.
ogólnym , dotyczącym om aw ianego regionu. Z aw arto w niej opis w szyst kich podstaw ow ych dziedzin życia człowieka, opis środow iska n a tu ra l nego, zarys dziejów, sztukę ludową, a także inform acje pośw ięcone
tu ry sty ce i wypoczynkowi. J e s t ona o ty le in teresująca, że w sposób bardzo p rzejrzy sty przedstaw ia podstaw owe inform acje, posługując się przy tym prostym i zestaw ieniam i tabelarycznym i oraz bardzo p rzy stęp nym opisem. Rozdział ten stanow i bardzo dobry w stęp do głów nej części przew odnika, tj. opisu krajoznaw czego.
Trzecią i zarazem najw ażniejszą częścią opracow ania jest krajoznaw czy opis tras sam ochodow ych (s. 60— 628). A utorzy przew odnika w yróżnili na teren ie W ielkopolski 16 tra s samochodowych. Z tego 13 ma swój po czątek w stolicy regionu Poznaniu. W raz z różnym i w arian tam i tras głów nych oraz z trasam i bocznym i jest ich łącznie 68. K ażda z tra s na w stępie posiada załączoną schem atyczną m apkę oraz k ró tk ą notkę ogólną, m ówiącą o jej przebiegu i trudnościach, a także inform ującą kierow ców o w ażniejszych skrzyżow aniach, przecięciach z innym i trasam i itp. K on s tru k c ja opisu krajoznaw czego poszczególnych tra s jest w całym p rze w odniku podobna. W yjątkiem jest tu tylko tra sa 1, k tó ra dotyczy ob szaru Poznania i jej opis różni się od pozostałych.
Sam opis tras sam ochodowych składa się z trzech elem entów . Pierw szy z nich to wiadomości dotyczące m ijanych miejscowości, ich ch arak teru , zabytków , m iejsc godnych zwiedzenia itp. D rugi to wiadom ości histo ryczne dotyczące m iejsca bądź obszaru, w ydrukow ane w przew odniku petitem . Mogą one być pom inięte przez osoby m ało zainteresow ane h i storią. Trzeci elem ent to wiadomości inform ujące o m iejscow ościach nie leżących bezpośrednio przy om aw ianej trasie, lecz w niew ielkim od niej oddaleniu, a uznane przez autorów przew odnika za godne zaprezentow ania (pisane pism em pochyłym ). W układzie tek stu trzy w spom niane elem enty w y stęp u ją przem iennie w zależności od potrzeb, co przyczynia się znacz nie do zm niejszenia monotonności opisu. Pierw szy z elem entów opisu c h a rak tery zu je się dużą rzeczowością i zaw iera wiele ciekaw ostek d oty czących m iejsca czy obszaru, np. w yrażenia gw arow e, zwyczaje, obrzędy itp. W szystkie w ażniejsze m iejscowości i m iejsca w yróżnione zostały tłu sty m drukiem , co znakomicie zwiększa czytelność treści.
Prezentow ane tra sy obok opisu krajoznaw czego posiadają na lew ym m arginesie kilom etraż, co jest dużym udogodnieniem dla tu ry sty - - kierow cy.
Cała krajoznaw cza część przew odnika jest bogato ilustrow ana zarówno ry su n k am i (40), jak i opracow aniam i k artograficznym i (86 m ap, planów, rzutów i schem atów ). W przy pad k u pokryw ania się części tra s ich opis zn ajd u je się tylko w jednym m iejscu, natom iast w innych zamieszczone
C zw arta i ostatnia część przew odnika (s. 628—667) poświęcona jest kilku różnym aspektom . Na początku są to propozycje pieszych i w od nych szlaków tu rysty czn y ch na om aw ianym obszarze oraz k ró tk ie notki poświęcone tu ry sty c e kolarskiej i n arciarsk iej. N astępnie podana została bogata lite ra tu ra , z k tórej korzystali au torzy te j pracy. O bejm uje ona 112 pozycji i nie są to tylko pozycje popu larne czy popularno-naukow e, ale w znacznej części rów nież naukow e. Część ta uzupełniona jest przez skorow idz-inform ator, k tó ry oprócz alfabetycznie ułożonych nazw m iejs cowości, wzgórz, jezior zaw iera inform acje dotyczące noclegów, bazy żywieniow ej, kom unikacji, in sty tu cji państw ow ych, k u ltu ra ln y c h itp. P rzy każdym z haseł podane są stro n y , n a któ ry ch w y stęp uje opis danej m iejscowości czy obiektu. Obok części opisow ej jest to najb ard ziej p rzy d atn y praktycznie elem ent całego opracow ania.
Całość przew odnika uzupełniona jest przez zapowiedzi w ydaw nicze „S portu i T u ry sty k i” . W ykorzystane są rów nież w ew nętrzne stro n y okładek, na k tó ry c h umieszczono m apkę tra s tury sty czn y ch oraz skoro widz m ap i planów zamieszczonych w tekście. Do pracy dołączona jest również nie najlepszej jakości m apa tu ry sty cz n a (mało dokładna i n ie czytelna), k tó ra w m inim alnym stopniu ułatw ia całościową percepcję opracow anego teren u . J e s t ona zdecydow anie n ajsłabszym elem entem
publikacji.
F o rm at przew odnika (12X22 cm) oraz jego objętość pozostaw iają nieco do życzenia, ale dobór treści, a także in teresu jąca ich prezentacja, czynią z tego opracow ania pozycję bardzo p rzy d atn ą i poszukiw aną, 0 czym św iadczy bardzo szybkie w y czerpanie n ak ładu (20 270 egz.).
Układ treści krajoznaw czych tra s sam ochodow ych oraz poszerzenie ich o propozycje szlaków pieszych, w odnych i kolarskich pow odują, że publikacja może być w ykorzystyw ana z rów nym pow odzeniem przez tu ry stó w zm otoryzow anych jak i pieszych, row erow ych czy w odnych.
Kończąc, należy mieć ty lk o nadzieję, że k olejne przew odniki u kazu jące się w tej serii swoim poziomem m eryto ry czny m oraz edytorskim będą tak samo dobre, bądź lepsze od recenzowanego.
P rz y ję ty przez w ydaw cę jak i autorów zakres oraz sposób przygoto w ania przew odnika pozwala mieć nadzieję na zm ianę dotychczasowego poziomu tego rodzaju w ydaw nictw i ich zbliżenia do pow szechnie obo
w iązującego w rozw iniętej części Europy standard u.
Mgr Bogdan W łodarczyk W p ły n ę ło :
Zakład Geografii Miast i Turyzmu 31 sty c z n ia 1991 r.
Instytut Geografii Ekonomicznej 1 Organizacji Przestrzennej U niw ersytet Łódzki al. Kościuszki 21 90-418 Łódź
