A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S FOLIA OECONOMICA 72, 19 8 7
K O l í U B 1 ' K A T Y •
J o n L . B ednarczyk*
CO NOWEGO WNOSI "SUPPLY-SIDE ECONOMICS" DO PROBLEMATYKI STABILIZACJI GOSPODARCZEJ WE WSPÓŁCZESNYM KAPITALIZMIE
Załflmanie a i ę e fe k ty w n o ś c i stosow anych od wojny w r o z w i n i ę -t y c h k r a j a c h k a p i -t e l i e -t y c z n y c h me-tod r e g u l a c j i g o s p o d a r c z e j , opar- ty o h na z a ł o ż e n i a c h k e y n e siz m u , p o s t a w i ł o pod znakiem z a p y t a n i a s ł u s z n o ś ć i p r z y d a t n o ś ć t e o r e t y c z n e j podstaw y o d d z ia ł y w a n ia pań-stw a k a p i t a l i s t y c z n e g o n a g o s p o d a r k ę . C oraz w i ę k s z a l i c z b a ekono-m istów , a w ś l a d za n iekono-m i praktyków g o s p o d a r c z y c h , z a c z ę ł a o b a r -c z a ć keynesizm winą a a różne n ie p o w o d z e n ia g o s p o d a r-c z o ( ł ą -c z n i o z wysoką I n f l a c j ą i b e z r o b o o i e m ) , j a k i e u w id o c z n iły s i ę w l a t a c h s i e d e m d z i e s i ą t y c h . W r e z u l t a o l e , w program ach p o l i t y k i g o s p o d a r -c z e j na l a t a o s i e m d z i e s i ą t e r o s n ą -c e z n a -c z e n i e z a -c z ę ły zdobywać a l t e r n a t y w n e w s t o s u n k u do keyneelzm u d o k tr y n y ekonom iczne, wćród k t ć r y c h na c z o ł o wysuwają e i ę n i e w ą t p l i w i e monetaryzm i tz w , oup- p l y - s i d e econom ics ("ekonom ia podaży") , Podstawowe r ć ż n i c a pom ię-dzy keynesizmem (d o ty c z y to r ó w n ie ż najnow szego o d c i e n i a t e j dok-t r y n y , o k r e ś l o n e g o mianem p o l i dok-t y k i dochodow ej, o p a r dok-t e j na p o d a t - kaoh t a x - b e s e d incom es p o l i o y ) ^ z j e d n e j s t r o n y , a monetaryzmem i "ekonom ią podaży" z d r u g i e j e t r o n y p o l e g a na tym, że o i l e k e y n e sizm u p a t r u j e w r e g u l a c j i p o p y tu główne z a d a n i e i k i e r u n e k o d d z i a -ł y w a n ia p o l i t y k i g o s p o d a r c z e j , o t y l e zarówno z w olennicy m o n eta -ry zmu, J a k 1 "ekonom ii podaży" w s k a z u ją na podaż j a k o główny o - b i e k t z a i n t e r e s o w a n i a .
S ta n o w isk o zejmowane p r z e z k e y n e a ls tó w w ynika z pow szechnie znanego i c h p r z e k o n a n i a , m ającego awe ź r ó d ł o w " O gólnej t e o r i i - . "
* D r, Z a k ład Ekonomii P o l i t y c z n e j , Wyższa S z k o ł a I n ż y n i e r s k a , Radom.
* Zob. n p • S . W e i n t r a u b , M. G o o d s t e i n ( e d s ) , Reaganomics i n th e S t a g f l a t i o n Economy, U n i v e r s i t y o f Penn- s l l v a n i a P r e s s . , P h i l a d e l p h i a 1 9 8 3 .
J . К. K e y n e sa , że w g o s p o d a rc e k a p i t a l i s t y c z n e j w y s tę p u je t e n d e n -c j a do w o l n i e j azego w z r o s tu w i e l k o ś -c i ogóln y -ch wydatków n i ż do-cho- docho-dów, oo prow adzi w копеекw e n o ji do o g r a n i c z e n i a p r o d u k c j i i z a -t r u d n i e n i a . W związku z -tym, aby zap«wnló s -t a ł y rozw ój g o s p o d a r -c z y , n a le ż y ( d r o g ą o d p o w ie d n ie j p o l i t y k i g o s p o d a r -c z e j p a ń s tw a ) stymulować w z r o e t g l o b a l n y c h wydatków* Począwszy od połowy l a t s z e ś ć d z i e s i ą t y c h w warunkach d z i a ł a n i a w i e lu czynników i n f l a o j o - gennych s t y m u l a c j a popytu s t a w a ł a s i ę Jednak c o r a z m niej s k u t e c z -nym środkie m na p r z e z w y c i ę ż a n i e t e n d e n c j i s t a g n a c y j n y o h , p r z y o z y - n l a ł a s i ę n a t o m i a s t do p o d s y c a n i a z j a w i s k i n f l a c y j n y c h , co z kol e i wpływało na o s ł a b i e n i e d łu g o o k re s o w e j dy n a m ik i w z r o s tu g o s p o -d a r c z e g o , powo-dująp s y s te m a ty c z n y w z ro e t b e z r o b o c i a . Spa-dek s k u -t e c z n o ś c i r e g u l a c j i w i e l k o ś o l o g ó ln eg o p o p y -tu j a k o me-tody e t a b l r l i z a c j l g o s p o d a r c z e j z a z n a c z y ł s i ę s z o z e g ó l n l e w y ra ź n ie w l a t a c h 1 9 7 4 -7 8 , k ie d y r o z w i n i ę t e k r a j e k a p i t a l i s t y c z n e s t a r a ł y s i ę upo-r a ć ze s k u tk a m i t z w . szo k u podażowego, spowodowanego podwyżką oen surowców e n e r g e t y c z n y c h na r y n k u światowym.
"Szok podażowy" o z n a c z a p r z e s u n i ę c i e w g ó r ę krzywej g l o b a l n e j p o d a ż y , bowiem w skutek w z r o s t u c en towarów Im portow anych ( p r z y zachow aniu danego poziomu p ł a c r e a l n y c h i w i e l k o ś c i p r o d u k c j i ) n a s t ę p u j e ogólny w z r o e t kosztów p r o d u k c j i , prowadzący do w z ro s tu c en wyrobów gotow ych. I l u s t r u j e t o na r y s . 1 p r z e s u n i ę c i e l i n i i bq do p o z y c j i o 1 . P rzy zaohow anlu czynników o k r e ś l a j ą c y c h d o t y c h -czasow ą w i e l k o ś ć g l o b a l n e g o p o pytu ( d Q ) o z n a o z a t o w n a s t ę p s t w i e o g r a n i c z e n i e w i e l k o ś c i p r o d u k c j i w porów naniu z poziomem w y j ś c i o -wym PQ i u s t a l e n i e s i ę równowagi g o s p o d a r c z e j w p u n k c ie B. Próby u t r z y m a n i a p r o d u k c j i na poziom ie PQ d r o g ą eksp an sy w n ej p o l i t y k i dochodowej ( p r z e s u n i ę c i e l i n i i g l o b a l n e g o p o p y tu do p o z y c j i d^ ) prow adzą wprawdzie do p o d trz y m a n ia wysokiego poziomu p r o d u k c j i , a l e r ó w n o c z e ś n ie n a s t ę p u j e p r z y s p i e s z e n i e tempa w z r o s tu eon do poziomu p2 (róvmowaga w p u n k c ie c ) . Wysokie te n p o i n f l a c j i , j a k i e c h a r a k t e r y z u j e g o sp o d a rk ę w p u n k c ie C, z a g r a ż a s t a g n a c j ą w z r o s tu g o s p o d a rc z e g o i dalszym p r z y s p i e s z e n i e m i n f l a c j i ze względu na wpływ " e f e k t u przewidywań i n f l a o y j n y c h " . Równowaga g o s p o d a r c z a może prze su w a ć s i ę w ięc w k i e r u n k u punktu D.
Rye. 1 . Sposoby przezwyoięteujia zjaw isk a ta g fla o y jn y ch w gospodar-ce kap i t a l i e ty c znej ' 0 i l e k e y n e s i á c i s k ł o n n i b y l i nuwet p o g o d z ić a i ę z p e r s p e k t y wą " ż y c i a z i n f l a c j ą " , mająp na uwadze e k u t k i d z i a ł a ń on t y i n f l a -c y jn y -c h d l a p r o b l e m a t y k i z a t r u d n i e n i a , o t y l e ze równo n o n e t a r y é -c i , j a k i z w o le n n ic y " ekonom ii podaży" o d r z u c a j ą zdecydow anie t e k ą e w e n t u a l n o ś ć . Zarówno j e d n i J a k i d ru d zy u w a ż a ją , t a państw o po-winno p o d j ą ć r e a l i z a c j ę d łu g o o k re s o w e j s t r a t e g i i a n t y i n f l a c y j n e j , b a z u j ą c e j na o g r a n i c z e n i u i n g e r e n c j i p a ń s tw a w mechanizmy ryn k u k a p i t a l i s t y c z n e g o , a w p e r s p e k t y w i e p r z y w ró c e n iu w o ln e j gry s i ł rynkow ych. Rynek k a p i t a l i s t y c z n y g w a r a n t u j e bowieia n a ć ł u ż g a ą me-t ę " p e ł n e z a me-t r u d n i e n i e " i c a ł k o w i me-t ą s me-t a b i l i z a c j ę c e n . Prawo Saya u z n a j e s i ę zatem znowu z a - z a s a d n i c z ą p ra w id ło w o ś ć g o s p o d a r k i k a -p i t a l i s t y c z n e j . O c z y w iśc ie w y s t ę -p u j ą s -p o r e r ó ż n i c e -pomiędzy dok-t r y n ą s dok-t a b i l i z a c j i g o s p o d a r c z e j , j a k ą p r e z e n dok-t u j ą z j e d n e j s t r o n y
Komunikaty
m oK í.ta ryáoi, z a í z d r u g i e j а!году z w olennicy " ekonom ii p o d a ż y " . C hociaż wykazywanie r ó ż n i c między poglądam i zwolenników ty c h k i e -runków n i e m ie ś c i s i ę w z a k r e s i e tego k o m u n ik a tu , to Jednak n i e -zbędne J e a t u k a s u n ie o d m ie n n o ś c i z a l e c a n y c h p r z e z n i c h sposobów d z i a ł a n i a w c e l u o s i ą g n i ę c i a - równowagi g o o p o d a rc z e j i s t a b i l n o ś c i x'en * * . ' • M o n e ta r y ś c i za warunek k o nieoe ny o g r a n i c z e n i a i n f l a c j i , a n a - e tg p n ie o s i ą g n i ę c i a równowagi g o s p o d a r c z e j u z n a j ą o g r a n i c z e n i e stopy w z r o s tu i l o ś c i p i e n i ą d z a w o b i e g u . P r z y j ę c i e i c h d o k try n y s t a b i l i z a c y j n e j wiąże s i e я r e g u ł y z o g r a n io z e n le m a k ty w n o ś c i g o sp o -d a r c z e j (wzjeatan b e z r o b o c i e )w t z w . o k r e s i e p rz e jś c io w y m - zanim s t o p a w z r o s tu c e n n i e o s i ą g n i e w y s t a r c z a j ą c o n i s k i e j w a r t o ś c i . J e ś l i przyjm iem y, że wskutek p o d j ę t e j w c z e ś n ie j ekspansyw nej p o -l i t y k i dochodow ej, r e a -l i z o w a n e j w c e -l u p r z e z w y c i ę ż e n i a " sz o k u p o - dażowego", g o s p o d a rk a z n a j d z i e s i e w p u n k c ie С ( r y a . l ) - odpowia-dającym w y so k iej i n f l a c j i ( p2) i wysokiemu poziomowi p r o d u k c j i (P ) wówczas sto p n io w e o g r a n i c z e n i e etopy w z r o s tu I l o ś c i p i e n i ą d za w o b ie g u b ę d z ie p r o w a d z ił o do o g r a n i c z e n i a i n f l a c j i . P r z y w r a c a n i e s t a b i l n o ś c i c en b ę d z ie odbywało s i e J e d n ak k o sz te m o k r e s o
-2
wej d e p r e s j a c j l g o s p o d a r k i , w i ą ż ą c e j s i e ze zralajaą c h a r a k t e r u oczekiw ań cenowych podoiotów g o s p o d a r c z y c h , J a k rów nież o g r a n i -czaniem z a k r e s u d z i a ł a l n o ś c i g o s p o d a r c z e j p a ń stw a ( p r z e s u n i e c i e l i n i i p o p y tu z p o z y c j i d 1 do p o z y c j i dQ a n a s t ę p n i e d2 )«
S k a la d e p r e s j a c j l g o s p o d a r k i może być r ó ż n a , z a l e ż n i e od t e -g o , J a k d a l e k i p o s t ę p chce a l e uzy sk aó w d z i e d z i n i e s t a b i l i z a c j i c e n . J e ż e l i za w y s t a r c z a j ą c e u z n a j e s i e o s i ą g n i e c i e tempa w z r o s tu cen z b l i ż o n e g o do poziomu pQ (uznawanego za "możliwy do z a a k c e p to -w a n i a " ; , -wó-wczas ś c i e ż k a d o c h o d z e n ia do końco-wej ró-wno-wagi Może p r z e b i e g a ć od p u n k tu С do B, a n a s t ę p n i e A i E . J e ż e l i chce s i ę osii-«gnąć s to p ę i n f l a c j i z b l i ż o n ą do z e r a , wówczas s k a l a d e p r e a j a - c j i irusi być w ię k s z a w i e l k o ś ć p r o d u k c j i może s p a ś ć nawet do p o -ziomu Pg - i g o s p o d a rk a b ę d z ie " poauw ała s i ę " wzdłuż l i n i i CBPGH. P unkty A, S , G, H d l a t e g o p o ło żo n e a ą na n i ż s z y c h w s t o s u n k u do s-j krzywych p o d e ż y , ponieważ zarówno w Jednym, J a k 1 w drugim
O k r e ś l e n i a " d e p r e s j a c j a " ( a n g . d e p r e s a - dop ro w a d z ić do kry-zy au ) używt^ a i ę w tym t e k ś c i e na o k r e ś l e n i e p o l i t y k i świadomego wywoływania r e c e c j i g o s p o d a r c z e j d l a o s i ą g n i ę c i a o k r e ś l o n y c h c e -lów ^ o e p o d a r c z y c h (w tym wypadku o b n i ż e n i a e to p y i n f l a c j i ) .
p rz y p a d k u poziom p r o d u k o j i osiągftny p rzy d o c h o d z e n iu do s t o n u koń-cowej równowagi d o ró w n u je , a n a stęp n i« , p rz e w y ż s z a p o t o n c j a l n y po-ziom p r o d u k c j i możliwy do o s i ą g n i ę c i a w w arunkach w y s o k ie j i n f l e - o j i ( P )» * zw iązku z z a k ł a d a n ą w tym modelu poprawą e f e k t y w n o ś c i g o s p o d a r o w a n ia , w skutek p r z y w r ó c e n i a w p e ł n i i n f o r m a c y j n e j f u n k -c j i -c e n , w z r o s t u k o n k u r e n -c j i i i n n o w a -c y jn o ś -c i g o s p o d a r k i , w w yni-ku zmień w s t r u k t u r z e p r o d u k o j i I t p . T e n d e n c je t e z n a j d u j ą w ł a ś -n i e wyraz w stop-niowym p r z e s u w a -n iu a i ę l i -n i i podaży z powrotem w d ó ł na prawo do p o z y c j i eQ, a n a s t ę p n i e a ? 1 d a l e j . W o d r ó ż n i e n i u od m o n eta ry s tó w z w o le n n ic y " e k o n o m ii podaży" n i e u z n a j ą d e p r e o j a c j i g o s p o d a r k i za n ie z b ę d n y e t a p p r z y docho-d z e n i u docho-do s t a b i l n o ś c i c e n . W m ia r ę docho-dokonywania p r z e s u n i ę c i a z a a o - b<5w " o d wydatków do o s z c z ę d n o ś c i i od a e k t o r a p u b l ic z n e g o do s e k - t o r a p r y w a tn e g o * 3 g o s p o d a rk a b ę d z ie p r a c o w a ł a c o r a z b a r d z i e j e f e -k t y w n i e , co z n a j d z i e wyraz zarówno w stopniowym w z r o ś c i e p r o d u -k c j i , Ja -k i stopniowym p r z y w r a c a n iu s t a b i l n o ś c i c e n . Narzędziem r e a l i z a c j i t e j p o l i t y k i J e s t m a n i p u l a o j a s to p a m i podatkowymi, i d ą c a J e d n a k w k i e r u n k u r e d u k c j i ś r e d n i e j s to p y o p o d a tk o w a n ia , re d u k c j a wydatków p u b lic z n y c h , a ta k ż e o g r a n i c z e n i e z a k r e s u I n g e r e n -c j i pańatw a w meohanizm rynkow y.
P o s i ł k u j ą c e i ę J e s z c z e r a z r y s . 1 i t r a k t u j ą c p u n k t С Jako s y t u a c j ę w y jś c io w ą , można z i l u s t r o w a ć t e o r e t y c z n e s k u t k i w d ra ż a -n i a te g o modelu Jako d o c h o d z e -n ie do s t a -n u d łu g o o k re s o w e j rów-nowa- równowa-g i równowa-g o s p o d a r c z e j , n p . w zdłuż l i n i i 0E1 l u b CKL. ś c i e ż k a stanów rów-nowagi g o s p o d a r c z e j może p r z e b i e g a ć t a k ż e między tymi l i n i a m i , może hyó o d c h y lo n a b a r d z i e j w prawo ( p o z a l i n i ę CKL), l u b b a r -d z i e j w lew o ( p o z a l i n i ę CM ) - z a l e ż y to g łó w n ie o-d t e g o , w J a kim s t o p n i u r e d u k c j ę podatków i związany z tym w z r o e t p o p y tu s e k -t o r a p ryw a -tne go re k o m p e n s u ją spadek p o p y -tu ze s -t r o n y s e k -t o r a publ i c z n e g o ( o k r e ś publ a to p o ł o ż e n i e publ i n i i p o p y t u ) o r a z J a k mocno d z i a -ł a e f e k t podażowy p r z e s u w a ją c y l i n i ę podaży w d ó -ł na prawo do po-z y c j i s ^ i d a l e j . W każdym Jednak r a po-z i e , n i e po-z a l e ż n i e od s i ł y dpo-zi*> ł a n i a ty o h t e n d e n c j i , na w y j ś c i u o t r z y m u je s i ę zarówno w z r o s t p r o -d u k c j i , J a k i poprawę w -d z i e -d z i n i e s t a b i l n o ś c i c e n . Zgo-dnie z po-glądem A. L a f f e r a ( ilu s t r o w a n y m w p o s t a c i t z w . krzyw ej L a f f e r a ) ,
3 М. K. E v a n s , The T r u t h About S u p p l y - S i d e E c o n o m ic e ,^ Kew York 1 9 8 3 .
p r z y r o s t p r o d u k o j i spowodowany r e d u k c j ą s to p y o p o d a tk o w a n ie bę-d z i e tu k z n a c z n y , że w J e g o wyniku n a s t ą p i po pewnym c z a s i e p e ł n a k o m p en sa cja początkow ego spadku wpływów podatkowyoh b u d ż e t u , co g w a r a n t u j e r ó w n ie ż o s i ą g n i ę c i e p e ł n e j równowagi b u d ż e to w e j * .
Gdyby t e o r e t y c z n e z a w o ż e n ia " ekonom ii podaży" m ia ły p o k r y c i e w r z c c z y w l e t o á o i , byó może w s p ó łc z e s n y k a p i t a l i z m z y s k a ł b y w t e j t e o r i i pewną podstaw ę do fo rm u ło w a n ia p o l i t y k i g o s p o d a r o z e J , da-j ą c e da-j s z a n s e na o d w ró c e n ie t e n d e n c da-j i s t a g n a o y da-j n y c h , da-j a k i e o b s e r -wuje s i e w czołow ych k r a j a c h k a p i t a l i s t y c z n y c h od końca l a t sześó- d z i e s i ą t y o h . Wydaje s i ę j e d n a k , że t a k n i e J e a t . W iele poglądów g ł o s z o n y c h p r z e z zwolenników " ekonom ii podaży" ( k t ó r y o h t u z b r a -ku m i e j s c a s z e r z e j n i e p r e z e n t u j ę ) , J a k n p , p o s t u l a t pow rotu do p e ł n e j swobody g ry e i ł r y n k u k a p i t a l i s t y c z n e g o ozy p o w ro tu do wa-l u t y z ł o t e j , j e s t p o w tó rz e n ie m s t a r y c h , d o b r z e z na nych t e o r i i , k t ó r e z o e t a ł y j u ż d ość surowo z w eryfikow ane p r z e z c z a s 1 mają n i k ł ą s z a n s ę r e a l i z a c j i w p r a k t y c e . Bardzo t r u d n o j e s t c h o c ia ż b y w y o b r a z ić s o b i e o b e o n le p r o o e a p r z y w r a o a n i a n ie m a l i d e a l n e j ( J a k t e g o ż y o z y l l b y s o b i e z w o le n n ic y " e k o n o m ii podaży" ) " p r z e j r z y s t o ś -c i " , " e l a s t y -c z n o ó o i " i " p r z e n o ś n o ś -c i " r y n k u k a p i t a l i s t y c z n e g o p r z y zaohow aniu i a t n i e j ą c e j o b ie k t y w n i e w y e o k ie j J e g o m o n o p o li-z a c j i , j a k a n a s t ą p i ł a pod wpływen. n a s i l a j ą c y c h a i ę od końca XIX * p ro c e s ó w k o n o e n t r a o j i i o e n t r a l l z a o j i k a p i t a ł u ( r ó w n ie ż w a k a l i m ię d z y n a r o d o w e j ) . Zw olennloy " e k o n o m ii p o d a ż y " , obok p o s t u l a t u de* r e g u l a c j i , c z y l i r e z y g n a c j i z m i e s z a n i a s i ę p a ń s tw a k a p i t a l i s t y c z -nego do g o s p o d a r k i , n i e z g ł a s z a j ą p r z e c i e ż r ó w n o c z e ś n ie p o s t u l a t u d e m o n o p o l i z a c j i ! Co s i ę t y c z y p r z y w r ó c e n i a w a l u t y z ł o t e j , t o d l a p raw idłow ego j e j fu n k c jo n o w a n ia k o n ie o z n a j e s t n i e t y l k o równowa-g a b u d ż e to w a , a l e rów nie* i równowarównowa-ga b i l a n s u p ł a t n i o z e równowa-g o . Z n ając r e a l i a w s p ó łc z e s n e g o kap t a l i z m u s ą t o p o s t u l a t y t r u d n e do z r e a -l i z o w a n i a .
Obok ż ą d a ń , k t ó r e można nazwać t ru d n y m i do z r e a l i z o w a n i a , w p r a k t y c e z w o le n n ic y " e k o n o m ii podaży" z g ł a s z a j ą i n n e , k t ó r e t y l k o p o z o r n i e d a j ą s i ę s p e ł n i ć , Do t a k i o h n a l e ż y n p . p o s t u l a t z n a c z n e j r e d u k c j i s to p y o p o d a tk o w a n ia we w s p ó ł c z e s n e j g o s p o d a rc e k a p i t a l i -Zob. n p . A. B. L a f f e r . An e q u i l i b r i u m R a t i o n a l Maoro- e c o n o a io Framework, w: N. K a m e r a n y . R, D a y e d . , Economic I s s u e s o f t h e E i g h t i e s , London 1979, s . 5 4 .
e t y c z n e j i d o k o n a n ia w t e n sposób p r z e s u n i ę c i a zasobów z s e k t o r a p u b l i c z n e g o do s e k t o r a p r y w a tn e g o . Pom iojąo nawet w ą t p l i w o ś c i , k t ó r e n a s u w a ją s i ę w zw iązku s k s z t a ł t e m k rzyw ej L a f f e r a , t r z e b a s t w i e r d z i ć , że w y d a tk i rządowe w r o z w l n i ę t y o h k r a j a o h k a p i t a l i -s t y c z n y c h -s t a n o w i ą d ość -s t a b i l n ą w i e l k o ś ć ( n p . w o d n i e -s i e n i u do p r o d u k t u s p o łe o z n e g o b r u t t o ) i J e s t b a r d z o mało prawdopodobno do-k o n a n ie anaoznyoh d ę ć ty o h wydatdo-ków w p r z e o l ą g u do-k i l do-k u czy nawet k i l k u n a s t u l a t ( v i d e o s t a t n i e d o ś w i a d o z e n i a g o s p o d a r k i amerykańs k i e j ) . J e á l i t a k , t o r e d u k c j e podatków muamerykańszą p ro w a d z ić do p o g ł ę -b i e n i a d e f l o y t u -b u d ż e to w eg o . A-by p o k ry ć d e f i o y t -bud ż e to w y , pań-stw o k a p i t a l i s t y c z n e - J e á l i n i e ohce o d d z ia ły w a ć n a g o s p o d a rk ę i n f l a c y j n i e p o p r z e z e m i s j ę p i e n i ą d z a - m usi k o r z y s t a ć ze środków s e k t o r a p ry w a tn e g o ( g o s p o d a r s t w domowych i k o r p o r a o j i ) w zamian za o b l i g a c j e rz ą d o w e , oo s i ł ą r z e c z y z m n i e js z a w i e lk o ś ć p o t e n c j a l -n y c h árodków, j a k i e p o z o s t a j ą do d y s p o z y c j i s e k t o r a p ryw at-nego 1 tym samym n i w e l u j e e f e k t o b n i ż k i p odatków . O czywiáoio o b n i ż e n i e podatków może wywoływać pew ien e f e k t p s y c h o l o g i c z n y n a podm ioty g o s p o d a ro z e - d z i a ł a ć p o b u d z a ją c o p r z e z pewien o k r e s c z a s u - a l e n a d ł u ż s z ą metę J e g o wpływ wydaje e i ę być n e u t r a l n y .
W r e s z o ie , z w o le n n ic y " e k o n o m ii podaży" w y r a ż a j ą czasem s ą d y , k t ó r e s ą w i s t o c i e b a r d z i e j h i p o t e z a m i n i ż udowodnionymi naukowo p r a w id ł o w o ś c i a m i. N a l e ż ą do n i o h n p . p o g l ą d y , ż e : l ) o b n i ż e n i a s to p y o p o d a tk o w a n ia muel d o p ro w a d z ić do w z r o s tu s t o p y o s z c z ę d z a -n i a , 2 ) o b n i ż k i s t o p y o p o d a tk o w a n ia w y w ie r a ją dom lnująoy wpływ n a w z r o s t g o s p o d a r c z y 1 i n w e s t y o j e , o r a z że w y w ie r a ją one t r w a ł y wpływ n a t e k a t e g o r i e , 3 ) o b n i ż k i podatków d e c y d u ją o podejmowa-n i u p r a c y 1 w z r o ś c i e z a i n t e r e s o w a n i a p r a c ą ze s t r o n y r o b o tn i k ó w , a t a k ż e d e c y d u j ą o w i e l k o á o l p r o d u k o j i I t p . W iele b s d a ń naukowych prowadzonych n a Z a c h o d eie n i e p o t w i e r d z a t y c h , wydawałoby s i ę na p i e r w s z y r z u t oka o c z y w l s t y o h , sądów^. J e s z c z e r a z o k a z u je s i ę , że r z e c z y w i s t o ś ć g o s p o d a r c z a j e s t b a r d z i e j skomplikowana n i ż c h o l e - l i b y j ą w i d z ie ć tw óroy t e o r i i ekonom icznych.
Reasumująo k r ó t k o t e r o z w a ż a n i a t r z e b a s t w i e r d z i ć , że tzw . ekonomia podaży w nosi w i s t o o l e n i e w i e l e do p r o b l e m a t y k i s t a b l l l - z a o j l g o s p o d a r c z e j we w spółczesnym k a p i t a l i z m i e . R o z g ł o s , j a k i
^ Zob. np* Tax P o l i c y : A F u r t h e r Look a t S u p p l y - S id e E f f e c t s , "The Am erican Economic Review . P a p e r s and P r o c e e d i n g s " , May 1984.
» o s t a ł n a dany tym poglądom n a p r z e ł o m i e l a t s i e d e m d z i e s i ą t y c h 1 o s i e a d z i o s i ą t y o h w z a c h o d n i e j l i t e r a t u r z e e k o n o m i o z n e j , a s z c z e -g ó l n i e w p r a s i e e k onom icznej i p o l i t y o z n e j , w y n ik a ł J a k s i o wyda-j e w i ę c e wyda-j z p r z e s ł a n e k p o l it y c z n o - w y b o r o e y o h , n i ż r z e o z y w i s ty o h w alorów ty o h poglądów . P og lą d y t e c e c h u j e p r z e d e w e z y stk im o d e r -w anie od r e a l i ó -w ekonom iosnych k a p i t a l i z m u p a ń s t-w o -w o -m o n o p o lie ty - oznego w iększym i r e a l i s t a m i w ydają s i ę t u byó a o n e t a r y ś o l , k t ó r z y p r z y n a j m n i e j n i e o b i e c u j ą p r z e z w y c i ę ż e n i a i n f l a c j i b ez d łu g o -t r w a ł e g o o k r e s u d e f l a o j i i o b n i ż e n i a poziomu a k -ty w n o ś c i g o e p o d a r - o z e j a t a k ż e duży ł a d u n e k d o w o ln o ś o i ( o p i e r a n i e s i ę n a n i e s p r a w -dzonych h i p o t e z a c h ) , oo J e a t b a r d z i e j p r z y d a t n e w w a lc e w yborozej n i ż w r z e c z y w is ty m w y t y o s a n iu ram p o l i t y k i g o s p o d a r c z e j . W z w ią z -ku z tym wydaje s i ę , że "ekonom ia podaży" J e s t J e s z o z e jednym przejaw em k r y z y s u z a o h o d n i e j e k o n o m ii, ж którym n i e moie s i ę ona u p o r a ć od p rze ło m u l a t s z e ś ć d z i e s i ą t y c h i s i e d e m d z i e s i ą t y c h , k i e -dy t o n a s t ą p i ł o z a ła m a n ie s i ę s k u t e c z n o ś c i ekonom ii k e y n e s o w s k ie j j a k o podstaw y s t a b i l i z a c j i g o s p o d a r c z e j .
J a n Ł. B ednarczyk
WHAT NEW DOES "SUPPLY-SIDE ECONOMICS" BRINO TO ECONOMIC STABILIZATION PROBLEMS IN CONTEMPORARY CAPITALISM
S i n c e th e t u r n o f t h e s e v e n t i e s and t h e e i g h t i e s t h e r e h a s b e e n o b s e r v e d an e v e r - g r o w i n g a i g n i f l c a n o e o f view s o a l l e d " s u p p l y s i d e e conom ics" i n t h e W e ste rn t h e o r y o f economy. I n t h e o p i -n i o -n o f i t s p r o p a g a t o r s , a p p l i c a t i o -n o f t h e s e view s i -n p r a o t i c e -w as t o c o n t r i b u t e t o l i q u i d a t i o n o f i n f l a t i o n a r y phenomena without
• s i m u l t a n e o u s slow-down I n economic a c t i v i t y and w i t h o u t grow th o f unem ploym ent.
In t h e r e a l i t y , t h e s n view s a p p e a r t o be q u i t e re m o te from
o i r c u m s t a n c e s p r e v a i l i n g i n t h e s t a t e - m o n o p o l i s t i o c a p i t a l i s m . Both num erous e m p i r i c a l i n v e s t i g a t i o n s and t h e e x p e r i e n o e ©f ,je _ v e lo p e d c a p i t a l i s t c o u n t r i e s , where t h e y were a p p l i e d i n p r a c t i c e , p o i n t a t a l i m i t e d u s e f u l n e s s o f t h e t h e s e s o f " s u p p l y - s i d e e c o -n o m i c s " .
