Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie

Zoja Jaroszaewicz-Pieresławcew

Instytut Historii i Stosunków

Międzynarodowych Uniwersytetu

Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

IN S T Y T U T H IS T O R II I S T O S U N K Ó W M IĘ D Z Y N A R O D O W Y C H U N IW E R S Y T E T U W A R M IŃ S K O -M A Z U R S K IE G O W O L S Z T Y N IE

Powołanie 1 g ru d n ia 1988 r. In sty tu tu H istorii w Wyższej Szkole Pedago­ gicznej w Olsztynie poprzedził praw ie dw udziestoletni okres jego tw orzenia. W 1969 r. pow stała W yższa Szkoła Nauczycielska, a w raz z n ią w Zakładzie Języ k a i L ite ratu ry Polskiej, kierow anym przez doc. dr. A ndrzeja M arię Ro- galę-Lewickiego1, n a W ydziale H um anistycznym zalążki przyszłego Z akładu H istorii. Doc. Rogala-Lewicki, k tó ry od 1 w rześn ia 1969 r. pełnił funkcję d z ie k a n a W ydziału, z a tru d n ił dr. S ta n isła w a K obelis-Szostakow skiego2, a rok później m gr M ałgorzatę K obelis-Szostakow ską, którzy prow adzili za­ jęcia n a trw ających trz y la ta stu d iach dw ukierunkow ych filologia polska z histo rią3. Oficjalnie Z akład H isto rii powołano n a początku 1972 r., a już od ro k u akadem ickiego 1973/74 rozpoczęto kształcenie n a k ie ru n k u h isto ­ ria, co um ożliw iły nowe u s ta le n ia re so rtu oświaty. D w ukierunkow e stu d ia zawodowe zastąpiono w 1973 r. jednokierunkow ym i, początkowo cztero let­ nim i, a n a stę p n ie pięcioletnim i m ag istersk im i stacjon arn ym i i zaocznymi. P ierw szy egzam in m ag iste rsk i odbył się 27 lipca 1976 r.4 Prom otorem by!

1 A rc h iw u m U W M , sygn. 1407. Doc. d r A n d rzej M a ria R ogala-L ew icki (ur. 1934), d z ie k a n W ydz. H u m a n is ty c zn e g o W S P w O lsz ty n ie (1 9 6 9 -1 9 7 4 ).

2 W d alszej części a r ty k u łu p o m in ięto n a zw isk o rodow e K obelis, p o n iew aż było p o m ijan e w p u b lik a c ja c h n au k o w y c h i s k ła d a c h osobow ych u czeln i

3 G en ezę I n s ty tu tu i o k re s d z ia łaln o śc i w W yższej S zkole P edagogicznej o p raco w an o n a p o d staw ie: H. K o w alew sk a , M. Ś w ią teck i, S t a n i p e rsp e k ty w y h u m a n is ty k i n a W S N , O lsz ty n 1973; I n s t y t u t H is to r ii, [w:] X X la t W y ższ e j S z k o ły P ed a g o g ic z n e j w O ls z ty n ie , p o d re d . T. Z ienkiew icza, O lsz ty n 1989, s. [52 ]-5 9 ; Z. T aź b ie rsk i, Z a k ła d H isto rii W yższej S z k o ły P ed a g o ­

g ic z n e j w O lsztyn ie, „K o m u n ik a ty M a z u rs k o -W a rm iń s k ie ” 1980, n r 4, s. 6 0 5 -6 2 1 ; P o lem ik a:

S. Ł an iec, W sp ra w ie s p r a w o zd a n ia dr. Z d z is ła w a Tazbierskiego, „K o m u n ik a ty M azu rsk o -W ar­ m iń s k ie ” 1981, n r 2/4, s. 483; A. P y ta s z , I n s t y tu t H is to r ii W y ższej S z k o ły P ed a g o g ic zn ej

w O lszty n ie do 1996 ro k u (w za rysie), [w:] O d sta ro żytn o ści do w spółczesności. S tu d ia h isto ry cz­ ne, pod re d . J . Ś liw iń sk ieg o , Z H SS, O lsz ty n 1997, s. 2 1 1 -2 1 6 ; M. R adoch,. Z. T aź b ie rsk i, J u b ile u s z 10-lecia Z a k ła d u H isto rii S ta r o ż y tn e j i Ś re d n io w ie c zn e j w In s ty tu c ie H isto rii W yższej S z k o ły P ed a g o g iczn ej w O lsztynie. (K ro n ika N a u k o w a ), O lsz ty n 1999, ss. 31.

4 P ie rw sz y n a h isto rii, i w ogóle n a WSP, e g za m in m a g is te rs k i z d ał pom yślnie s tu d e n t A le k sa n d er B ieńkow ski. P rz e d sta w ił p racę m a g is te rs k ą p is a n ą pod k ie ru n k ie m doc. T. M. Gelew- skiego, p t. P rzy c zy n y i s k u tk i isto tn y c h różnic m ię d zy S p a r tą a A te n a m i (Z. T aźb iersk i, Z a k ła d

d r T adeusz M a ria G elew ski5. Pierw szym kierow nikiem Z ak ładu został dr S tanisław Szostakow ski (1929-1994). Zakład istn iał do 1984 r., z tym , że od 1974 r. funkcjonował już w stru k tu rz e Wyższej Szkoły Pedagogicznej.

W kw ietniu 1983 r. M inisterstw o N auki, Szkolnictw a Wyższego i Techni­ ki podjęło decyzję o w strzym aniu rek ru tacji n a historię. N a wniosek Rady W ydziału H um anistycznego z d nia 24 lipca 1984 r. od 1 października 1984 r. zaczęły działać następujące jed n o stk i organizacyjne: Zakład H istorii Polski pod kierow nictw em doc. dr. S tan isław a Szostakowskiego (od 1987 r. doc. dr. hab.), Zakład H istorii Powszechnej, którego kierownikiem został doc. dr hab. (od 19 m aja 1988 r. prof. nadzw.) Tadeusz M aria Gelewski i K atedra Stosun­ ków Międzynarodowych XX W ieku początkowo prowadzona przez prof. dr hab. W łodzim ierza T adeusza Kowalskiego. Pracownicy, kontynuując zajęcia na w ygasającym k ieru n k u historia, prowadzili zajęcia n a nowo utw orzonym kie­ ru n k u studiów n a u ki społeczne. Dopiero s ta ra n ia doc. dr. hab. Józefa Śliw iń­ skiego, pełniącego wówczas funkcję p ro rek to ra ds. dydaktyczno-wychowaw­ czych WSP, poparte przez R ektora olsztyńskiej W SP prof. dr. hab. S tanisław a Kawulę oraz przez prof. dr. hab. Tadeusza M. Gelewskiego zakończyły się sukcesem . W skład utworzonego 1 g ru d n ia 1988 r. In sty tu tu H istorii (specja­ lizacyjnego) wchodziły następujące jednostki: Z akład H istorii i K u ltury A n­ tycznej - kierow nik prof. dr hab. Serhiy S harypkin (zatrudniony w In sty tu ­ cie od 1 lutego 1997 do 30 czerwca 2002 r.), Zakład H istorii Średniowiecznej Polski - kierow nik doc. d r hab. Józef Śliw iński, Z akład H istorii Powszechnej Średniow iecza - kierow nik dr hab. Teresa Boraw ska, prof. nadzw. (za tru d ­ niona w Instytucie od 1 p aździernika 1998 do 28 lutego 2002 r.), K ated ra H istorii Powszechnej XIX-XX W ieku - kierow nik prof. Tadeusz M. Gelewski, Zakład H istorii Polski XIX i XX W ieku - doc. dr hab. S tanisław Szostakow ­ ski, Z akład H istorii Narodów ZSRR - doc. dr S tanisław Łaniec, K atedra Stosunków M iędzynarodow ych XX W ieku - prof. d r hab. W łodzim ierz T. Kowalski. Utworzono też dwie pracownie: w K atedrze H istorii Powszech­ nej Pracow nię H istorii Nowożytnej XVI-XVII Wieku, której kierownictwo powierzono dr. Zdzisławowi Taźbierskiem u oraz w Zakładzie H istorii Polski Pracow nię D ydaktyki i Metodologii H istorii, k tó rą kierow ała d r M ałgorzata Szostakow ska. W Instytucie pracowało wówczas n a pełnym etacie 13 osób: 2 profesorów i 3 docentów (i 1 n a pół etatu), 4 adiunktów ze stopniem doktora, 3 starszych asystentów oraz pracownik administracyjny. N a dyrektora In sty tu ­ tu powołano doc. dr. hab. S tanisław a Szostakowskiego, a jego zastępcą został dr Andrzej Szmyt. Ju ż od 1 lutego 1989 r. otw arto Podyplomowe Studium dla Nauczycieli Historii. Od roku akademickiego 1989/1990 wznowiono nabór na kierunek historia. W Programie rozwoju In stytu tu H istorii do roku 2000, pod­ pisanym przez doc. dr hab. S tanisław a Szostakowskiego, czytamy: „Rozwój In sty tu tu je s t ściśle powiązany z pow staniem kieru n k u historia, co umożliwi

5 J . Ś liw iń sk i, P rofesor T a d e u sz M a ria G elew ski (życie i d zia ła ln o ść) , [w:] O d staro żytn o ści

przekształcenie go w In sty tu t kierunkow y ju ż w 1989 r.” Tak też się stało za jego kadencji. Trzeba też wspomnieć, że n a początku la t dziew ięćdziesiątych dzięki staraniom dr. K rzysztofa Narojczyka i prof. dr. hab. E dw arda Mierzwy ówczesny dyrektor In s ty tu tu H istorii doc. S tanisław Szostakow ski powołał do życia Z akład Kom puterowych Technik W spom agania Dydaktycznego, co w nauczan iu historii było wówczas jeszcze rzadkością.

Po śm ierci prof. nadzw. dr. hab. S tan isław a Szostakowskiego od 1 czerw­ ca 1994 r. dyrektorem In sty tu tu H istorii został prof. dr hab. Józef Śliwiński, a jego zastępcą dr N orbert K asparek. Prof. Śliw iński, który pełnił tę funkcję do 31 października 1996 r., podjął działania m ające n a celu wzmocnienie k adry naukowej In sty tu tu , m .in. w ystępując z wnioskiem o zatrudn ien ie ks. dr. hab. Alojzego Szorca, dr. hab. S tan isław a Łańca, dr. hab. J a n a Sobczaka oraz prof. dr. hab. J a n u sz a Jasińskiego n a stanow isko profesora zwyczajnego. N ależy też wspomnieć, że 1 listopada 1995 r. z przekształcenia Z akładu Kom puterowych Technik W spom agania Procesu Dydaktycznego utworzono Zakład M etod Kom puterowych In s ty tu tu H istorii, którego pracam i kierow ał dr K rzysztof Narojczyk. Wprowadzono także pewne zm iany w stru k tu rz e organizacyjnej In sty tu tu , k tó ra w 1996 r. w yglądała następująco:

I. Zakład H istorii Starożytnej i Średniowiecznej - kierow nik prof. dr hab. Jó zef Śliwiński.

II. Zakład H istorii Polski i Powszechnej XIX W ieku - kierow nik d r hab. S tanisław Łaniec.

III. K a te d ra H isto rii Najnowszej - kierow nik prof. dr hab. Andrzej Skrzypek, a n astępn ie dr hab. Tadeusz Filipkowski.

IV. Z akład H istorii Europy W schodniej - kierow nik prof. d r hab. J a n Sobczak.

V. Z akład N au k Pomocniczych i Metodologii H istorii - kierow nik dr hab. Edw ard M ierzwa, prof. nadzw.

VI. Zakład D ydaktyki H istorii - kierow nik dr hab. M ałgorzata Szosta- kowska.

VII. Zakład Metod Komputerowych - kierownik dr Krzysztof Narojczyk. VIII. Pracow nia H istorii Polski i Powszechnej XVI-XVIII W ieku - kie­ row nik prof. dr hab. S tanisław Achremczyk.

IX. Pracow nia H istorii W arm ii i M azur - kierow nik ks. prof. d r hab. Alojzy Szorc.

K adrę In s ty tu tu stanow ili wówczas: 1 profesor tytularny, 8 doktorów habilitow anych n a stanow isku profesorów nadzwyczajnych, 6 doktorów ad ­ iunktów, 13 m agistrów asystentów , 2 m agistrów specjalistów i 1 m agister bibliotekarz.

W następnej kadencji, począwszy od 1 listopada 1996 r., dyrektorem został prof. nadzw. dr hab. Tadeusz Filipkow ski6, który wprowadził In sty tu t

6 S zerzej o życiu, d z ia ła ln o ś c i n a u k o w ej i d y d a k ty c z n e j prof. T. F ilip k o w sk ieg o zob. I. L ew an d o w sk a, P rofesorow ie M a łg o rza ta S z o s ta k o w s k a i T a d e u sz F ilip k o w s ki. Z a r y s sylw etek

H istorii w s tru k tu ry U niw ersy tetu W arm ińsko-M azurskiego. Jego zastępcą został d r Zbigniew Anculewicz, jed n a k wkrótce po utw orzeniu UWM w Olsz­ tynie JM R ektor powierzył pełnienie obowiązków zastępcy dyrekto ra In sty tu ­ tu dr. Witoldowi Gieszczyńskiem u. Pod red akcją naukow ą prof. Filipkow skie­ go w lata ch 1997-1998 u kazały się dwa tom y „Prac H istorycznych” w ydaw a­ nych w serii „Zeszytów Naukow ych W SP w O lsztynie”. W arto też przypo­ m nieć, że uchw ałą S e n a tu Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Olsztynie n r 144 z dnia 29 w rześnia 1998 r. (z mocą od 1 października 1998 r.) powołano w Instytucie H istorii n a Wydziale H um anistycznym Podyplomowe S tudium H istorii i Podyplomowe S tudium H isto ria Cywilizacji.

Z dniem 1 stycznia 2000 r. dyrektorem In sty tu tu H istorii m ianowano Sław om ira R oberta K alem bkę7, który był zw iązany z olsztyńską uczelnią już

od 1 października 1993 r., a n a pełnym drugim etacie od października 1994 r. do 30 w rześnia 2001 r. (od 1 m aja 1999 r. n a pierwszym pełnym etacie profeso­ r a zwyczajnego). Zastępcą dyrektora ds. naukowych został prof. dr hab. J a n Sobczak, natom iast ds. dydaktycznych i adm inistracyjnych d r Andrzej Szmyt. Z inicjatywy prof. K alem bki w m arcu 2000 r. uk azał się pierw szy tom nowego czasopism a historycznego „Echa Przeszłości”, które przyczyniło się zarówno do dalszego rozwoju własnej k ad ry naukowej, ja k i integracji olsztyńskiego środow iska naukowego oraz pozytywnie wpisało się w poczet polskich perio­ dyków historycznych. Profesor K alem bka angażow ał pracowników do syste­ m atycznych spotkań i sem inariów naukowych.

10 lipca 2001 r. uchw ałą S e n a tu UWM In sty tu t H istorii został prze­ kształcony w In sty tu t H istorii i Stosunków Międzynarodowych. Zm iany orga­ nizacyjne w stru k tu rz e organizacyjnej sprawiły, że w roku 2002 było 8 k a ­ tedr: K a te d ra H istorii Starożytnej i K ultury Antycznej - kierow nik prof. Serhiy S harypkin, a po jego odejściu od 1 października 2002 r. do 30 w rze­ śn ia 2004 r. dr hab. M ieczysław Mejor, prof. UWM; K a te d ra H istorii Średnio­ wiecznej Powszechnej - kierow nik d r hab. Teresa B oraw ska, prof. UWM; K a te d ra H isto rii Średniow iecznej Polski i N a u k Pom ocniczych H isto rii - kierow nik prof. Jó zef Śliwiński; K a te d ra H istorii Polski XVI-XVIII W ieku - prof. S tan isław Achremczyk, K a te d ra H istorii Polski i Powszechnej XIX W ieku - dr hab. S tan isław Łaniec, prof. UWM; K a te d ra H istorii Najnowszej - kierow nik dr hab. Tadeusz Filipkowski, prof. UWM; K a te d ra H istorii E u ro ­ py W schodniej - kierow nik prof. dr hab. J a n Sobczak; K a te d ra Archiw istyki - prof. B ohdan Ryszewski; 4 zakłady: Z akład D ydaktyki i Metodologii H isto­ rii - dr hab. Tadeusz Filipkowski, prof. UWM; Z akład Stosunków M iędzyna­ rodowych - kierow nik d r hab. H en rik h Stronskyy, prof. UWM; Z akład Metod K om puterow ych - kierow nik d r K rzysztof Narojczyk; Z akład B iblioteko­ znaw stw a i Inform acji Naukowej - kierow nik d r hab. B ohdan Łukaszewicz,

7 Szerzej o życiu i d z ia łaln o śc i n au k o w ej i o rg an iz acy jn ej prof. S. K a lem b k i zob. L. K uk,

S ła w o m ir K a le m b k a - uczony, o rg a n iza to r n a u k i, czło w iek, [w:] W k r a ju i n a w ychodźstw ie. K sięg a p a m ią tk o w a o fia ro w a n a P rofesorow i S ła w o m ir o w i K alem bce w sześćdziesięciopięciolecie u r o d z in , re d . Z. K a rp u s i in., T o ru ń - O lsz ty n 2001, s. [3]-18.

prof. UWM, a także 2 pracownie: Pracow nia K opernikańska - kierow nik dr hab. Teresa B oraw ska, prof. UWM; Pracow nia H istorii W arm ii i M azur - dr Ja n u sz H ochleitner oraz B iblioteka In sty tu tu H istorii8.

Po objęciu 1 października 2001 r. funkcji dyrekto ra In sty tu tu przez prof. dr. hab. J a n a Sobczaka, kierow nika K atedry H istorii Europy W schodniej9, do

stru k tu ry organizacyjnej In sty tu tu uchw ałą S en atu UWM z 1 listopada 2001 r. włączono Z akład B ibliotekoznaw stw a i Inform acji N aukow ej, kierow any przez dr. hab. B ohdana Łukaszew icza, prof. UWM, który jednocześnie objął stanow isko zastępcy dyrek to ra ds. naukowych. Z kolei zastępcą ds. dydak­ tycznych i adm inistracyjnych został ponownie dr Andrzej Szm yt, a od 2002 r. funkcję tę pełnił dr N orbert K asparek. Także w 2002 r. Z akład H istorii Średniowiecznej Powszechnej przem ianow ano n a k atedrę oraz pow stał Za­ kład Stosunków M iędzynarodowych, przekształcony w 2004 r. w katedrę. Jak o dyrektor prof. Sobczak znacznie zaktyw izował życie naukow e In sty tu tu poprzez organizow anie system atycznych spotkań i sem inariów naukowych.

Funkcję dyrektora po profesorze Ja n ie Sobczaku od 1 października 2002 r. objął prof. d r hab. B ohdan Ryszewski10 i pełnił j ą do końca 2004 r. Zastępcą dyrektora In sty tu tu H istorii został d r W itold Gieszczyński, a od 1 październi­ k a 2003 r. jego obowiązki przejął d r K rzysztof Łożyński. Z kolei zastępcą ds. naukow ych od 1 m aja 2003 r. została d r Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew. Prof. R yszew ski przybył do O lszty n a z Torunia, m ając bogate dośw iadczenie w kierow aniu zespołam i ludzi. Był długoletnim dyrektorem Biblioteki U ni­ wersyteckiej UMK, zastępcą dyrektora pełniącym obowiązki dyrektora Insty ­ tu tu H istorii i Archiwistyki U niw ersytetu M ikołaja Kopernika. N a olsztyńskiej uczelni od roku 1998 kierował Zakładem Archiw istyki. W czasie kadencji prof. B ohdana Ryszewskiego zatrudniono w Instytucie H istorii i Stosunków M ię­ dzynarodowych następujących doktorów habilitow anych: Grzegorza Białuń- skiego, G rzegorza Jasińskiego, Wojciecha Łysiaka, Aldonę P ra sm a n ta ite , A n d rzeja Topija, W ojciecha Ł y siak a oraz trz e c h doktorów : M agdalenę Bonowską, A leksandra Holiczenkę i Ja c k a Kowalewskiego. Powrócił do In ­ s ty tu tu ks. prof. Alojzy Szorc, a z W ydziału Teologii przeniosła się d r Iren a M akarczyk. N a posiedzeniu Rady Naukowej In sty tu tu 4 listop ad a 2003 r. prof. Ryszewski rozpoczął dyskusję n ad przygotow aniem w niosku o przy zna­ nie Wydziałowi u p raw nień do n ad aw an ia stopnia naukowego doktora h ab ili­ towanego w dziedzinie n a u k hum anistycznych, dyscyplina historia. Powołano w tym celu zespół i rozpoczęto prace n ad wnioskiem , ale do końca kadencji prof. Ryszewskiego nie został on ukończony. Kolejną w ażną spraw ą, z któ rą

8 Por. S k ła d osobow y. U n iw ersy tet W a rm iń s ko -M a z u rsk i, O lsz ty n 2002, s. 7 6 -7 9 .

9 S z e rze j o ży ciu , d z ia ła ln o ś c i n a u k o w e j i d y d a k ty c z n e j pro f. J a n a S o b c z a k a zob. P. P. W ieczorkiew icz, R. J u rk o w s k i, J a n S o b c za k - h isto ry k i d y d a k ty k , [w:] D a w n a a n o w a

R o sja (z d o św ia d c ze ń tra n sfo rm a cji ustrojow ej). S tu d ia ofia ro w a n e P rofesorow i J a n o w i S o b c za ­ k o w i w sie d e m d zie s ią tą rocznicę u r o d z in , pod red . R. Ju rk o w sk ie g o i N. K a s p a rk a z p rz ed m o w ą

S. K alem b k i, W arsz a w a 2002, s. [17 ]-2 5 .

10 S zerzej o życiu i d z ia ła ln o śc i n au k o w ej prof. B o h d a n a R yszew skiego zob. K. Ł a ta k ,

przyszło się zmierzyć prof. Ryszewskiem u, była zapowiedź zm iany s tru k tu ry Wydziału. W ładze rekto rsk ie planow ały likwidację instytutó w i zastępow anie ich bardzo silnym i kadrowo k a te d ram i lub zm ianę w ew nętrznej s tru k tu ry instytutów . Zdecydowana postaw a dyrektora Ryszewskiego, w sp a rta głosami pracowników oraz w szystkich dyrektorów instytutów i władz dziekańskich, u rato w ała in sty tu ty n a Wydziale, ale trzeb a było w w yniku uchw ały S en atu i decyzji R ek to ra zreorganizować ich stru k tu rę . Zlikwidowane zostały k a te ­ dry i zakłady.

W styczniu 2005 r., kiedy pełnienie obowiązków d yrektora In sty tu tu powierzono d r Zoji Jaroszew icz-Pieresław cew (od 23 m arca 2005 r. już jako dr hab. spraw ow ała funkcję dyrektora, a jej zastępcą został dr K rzysztof Łożyński), dokonano (we w łasnym zakresie) reorganizacji In s ty tu tu H istorii i Stosunków M iędzynarodowych. W jej w yniku nastąpiło połączenie jedno­ stek i ich wzmocnienie osobowe. Z am iast istniejących dotąd 13 katedr, zakła­ dów i pracow ni11 powstało w In sty tu cie 8 jed no stek zajm ujących się b a d a n ia ­

m i i kształceniem w zakresie poszczególnych epok, kierunków i specjalności. Były to następujące pracownie: H istorii Starożytnej i Powszechnej Średnio­ wiecznej - kierow nik ks. prof. zw. dr hab. Alojzy Szorc, H istorii Średnio­ wiecznej Polski i N au k Pomocniczych H istorii - kierow nik prof. dr hab. Józef Śliw iński, prof. zw., H istorii Nowożytnej - kierow nik prof. zw. d r hab. S ta n i­ sław Achremczyk, H istorii XIX W ieku - kierownik dr hab. N orbert K asparek, prof. nadzw., H istorii XX W ieku - kierownik prof. dr hab. M arek Kazimierz K am iński (od roku 2008 funkcję tę pełni dr hab. Zygm unt Kazim ierski, prof. nadzw.), Stosunków Międzynarodowych - kierownik prof. d r hab. H enrikh Stronskyy, Informacji Naukowej i Bibliologii - kierownik dr hab. Zoja Jarosze­ wicz-Pieresławcew, prof. nadzw. Decyzją Rady In sty tu tu w 2008 r. powołano jeszcze Pracownię Dziejów C hrześcijaństw a i Dokum entacji Archiwalnej - kie­ rownik ks. prof. zw. dr hab. Andrzej Kopiczko. Będąca w stru k tu rze In sty tu tu biblioteka została włączona do Biblioteki Głównej i przeniesiona w październi­ k u 2007 r. do nowo wybudowanego, nowoczesnego gm achu n a terenie kam pu­ su uniwersyteckiego Kortowo II, blisko C entrum Humanistycznego.

W 2006 r. zakończyły się sukcesem s ta ra n ia zespołu powołanego do przy­ gotow ania w niosku o u p raw n ien ia do n ad aw an ia stopnia doktora habilitow a­ nego przez Radę W ydziału H um anistycznego w dyscyplinie historia1 2. Pierw ­

11 W s tr u k tu r z e I n s t y t u tu b y ła rów nież b ib lio te k a , w k tó re j praco w ali: k u sto sz M a ria J a g ło w s k a i s ta r s i b ib lio tek a rz e : m g r Iw o n a K o ry tk o i m g r C e z a ry N ałęcz. S ta n zbiorów B iblio­ te k i I n s t y t u tu n a 31 g ru d n ia 2005 r. w y n o sił 16 891 w olum inów , w ty m k s ią ż e k - 14 829, czaso p ism - 872 (w ty m ty tu łó w c za so p ism b ieżący ch p o lsk ich 36, z a g ra n ic z n y c h 10) i zbiorów sp ecjaln y ch - 1280 je d n . S p ra w o z d a n ie z d z ia łaln o śc i b ib lio tek i z a ro k 2005 oprac. C. N ałęcz.

12 C e n tr a ln a K o m isja ds. S to p n i i Tytułów , d z ia łając n a p o d sta w ie a r t. 5 u st. 2 U s ta w y z d n ia 14 m a rc a 2003 r. o sto p n ia c h n au k o w y ch i ty tu le n au k o w y m o raz o s to p n ia c h i ty tu le w z a k re sie sz tu k i, po z a s ię g n ię c iu o p in ii R a d y G łów nej S zk o ln ictw a W yższego, p o sta n o w iła p rz y zn a ć z d n ie m 29 m a ja 2006 r. W ydziałow i H u m a n is ty c z n e m u U n iw e rs y te tu W a rm iń sk o ­ -M azu rsk ieg o w O lsz ty n ie u p ra w n ie n ia do n a d a w a n ia s to p n ia d o k to ra h a b ilito w an e g o n a u k h u m a n is ty c z n y c h w d y scy p lin ie h is to r ia .

szym doktorem habilitow anym po kolokwium w gru d n iu 2007 r. został p ra ­ cownik In sty tu tu H istorii i Stosunków M iędzynarodowych UWM d r Tomasz Strzeżek. N astęp nie stopień doktora habilitow anego uzyskali jeszcze d r J a ­ nusz H ochleitner i d r K rzysztof Narojczyk. W d ru k u s ą kolejne rozpraw y habilitacyjne, a dorobek n astępnych adiunktów rokuje n a pom yślne zakoń­ czenie przew odu habilitacyjnego w najbliższym czasie. Sytuacja kadrow a w Instytucie ustabilizow ała się w porów naniu do wcześniejszego okresu, zwłaszcza od października 1974 r. do listop ad a 1996 r., kiedy to z różnych przyczyn rotacja dotyczyła 25 osób13. N a dzień 1 m arca 2009 r. sta n z a tru d ­ nien ia w Instytucie wynosił: 16 pracowników sam odzielnych (5 profesorów zwyczajnych, 8 profesorów nadzwyczajnych, 3 doktorów habilitow anych), 37 adiunktów, 1 starszy wykładowca, 1 in stru k to r, 1 specjalista i 2 osoby w sekretariacie In sty tu tu ). Znacząco wzrósł w o statnich lata ch w kład sam o­ dzielnych pracow ników w kształcenie k adry naukowej, o czym świadczy licz­ b a wyprom owanych doktorów, recenzji p rac doktorskich i habilitacyjnych.

P roblem atyka badaw cza realizow ana najpierw w Zakładzie, a później w Instytucie, stopniowo rozszerzała się i objęła w szystkie epoki historycz- n e 14. W poszczególnych k a te d rac h i zakładach In sty tu tu (a obecnie pracow­ niach) ukształtow ał się profil badawczy odpowiadający m erytorycznie u k ie­ runk ow aniu jedn o stki organizacyjnej i zainteresow aniom badawczym zespo­ łów naukowych. Tem atyka b a d a ń w zakresie poszczególnych epok koncentro­ w ała się n a następujących problemach:

I. B ad ania w zakresie historii starożytnej (głównie k u ltu ra oraz życie polityczne antycznej Grecji oraz Rzym u - prof. Serhiy S haryp kin (w latach 1997-2002) i prof. nadzw. Mieczysław Mejor (2002-2005):

1) K ult cesarski Tyberiusza i boskiego A ugusta; Sądownictwo cesarza i se n atu w I w. n.e. (dr Ryszard Sajkowski);

2) D ziałania H annibala w Italii n a początku konfliktu z Rzymem 218-217 p.n.e. (dr M iron Wolny);

3) Wpływy rzym skie i wczesne średniowieczne n a ziem iach pruskich w I-X II w. (dr M irosław Hoffmann).

II. B ad an ia w zakresie h istorii średniowiecza:

1) O statn i Piastow ie w Polsce (prof. zw. dr hab. Józef Śliwiński);

2) Dzieje dawnych Prusów w okresie średniow iecza (dr hab. Grzegorz B iałuński, prof. UWM);

3) Zakon Krzyżacki w P ru sac h (prof. J. Śliwiński, dr hab. Grzegorz Bia- łuński, prof. UWM, dr J a n Gancewski), w tym:

13 A. P y ta sz , op. cit., s. 214.

14 E fek tem prow adzonych b a d a ń s ą publikacje n aukow e pracowników, ale ich w ykaz w formie d ru k o w a n ej m a m y ty lk o z a la t a 1 9 6 9 -1 9 9 5 . Por. B ib lio g ra fia p u b lik a c ji p ra c o w n ikó w W S P

w O lsztynie (1969-1984), oprac. N. W oronczuk, O lsztyn 1993 i B ibliografia p u b lika cji p racow ników W yższej S zko ły Pedagogicznej w O lsztynie z a la ta 1985-1995, oprac. N. W oronczuk, O lsztyn 2000.

- Folw arki Zakonu Krzyżackiego w P ru sac h w lata ch 1466-1525 (dr J a n Gancewski),

- K ontakty cystersów z Oliwy i P elp lina z Zakonem K rzyżackim w P ru ­ sach w X IV - XV w. (prof. Józef Śliwiński),

- Rola zamków w p aństw ie krzyżackim (dr J a n Gancewski),

- Działalność k sią ż ą t m azowieckich wobec p ań stw a krzyżackiego w P r u ­ sach w latach 1385-1407 (dr M arek Radoch),

- Rozwój osadnictw a n a ziemi lubaw skiej V III-X III w. (dr Kazimierz Grążawski);

4) Osadnictwo w P ru sac h Krzyżackich i Książęcych od XIII do XV w. (dr hab. Grzegorz B iałuński, prof. UWM);

5) Kolonizacja i ad m inistracja n a Podlasiu i Grodzieńszczyźnie w XIV- XV w. (prof. zw. d r hab. Jó zef Śliwiński, d r A nna Kołodziejczyk, dr Krzysztof Łożyński, dr M arek Radoch);

6) Rola zakonów w k u ltu rze Europy i Polski (dr hab. Andrzej Wałkówski, prof. UWM, dr hab. Kazim ierz Łatak), w tym:

- Kongregacja kanoników regularn y ch late ra ń sk ic h w Polsce i Europie n a p rzestrzeni dziejów (dr hab. K. Ł atak, prof. UWM, pracow ał z przerw ą do 1 m arca 2009 r.),

- S kryptoria cystersów n a Ś ląsku do końca XIII w. (dr hab. Andrzej Wałkówski, prof. UWM),

7) S tu d ia n a d początkam i m iast w Polsce, m.in.: Lubaw a i Ruciane N ida (prof. zw. dr hab. Józef Śliwiński), Dzierzgoń i Braniew o (prof. zw. d r hab. Alojzy Szorc), m ia sta n a wschodnich M azurach: Węgorzewo, Olecko, Pisz (dr hab. Grzegorz B iałuński, prof. UWM).

III. B adan ia w zakresie histo rii nowożytnej:

1) Reform acja i stosunki wyznaniowe (prof. zw. dr hab. Alojzy Szorc); 2) H istoria P ru s Książęcych, Królew skich i W arm ii (prof. prof. Alojzy Szorc, A ndrzej Kopiczko i S ta n isła w A chrem czyk, G rzegorz B iału ń sk i, dr Sław om ir Augusiewicz, d r Ire n a M akarczyk, dr Tadeusz Brzeczkowski w lata ch 1974-1986);

3) Wojny szwedzkie w P ru sac h w XVII-XVIII w. (dr Andrzej Korytko, dr Józef Bagiński n a em eryturze od 1995 r.);

4) Stosunki polsko-angielskie i dzieje dyplomacji w czasach nowożytnych (dr Zdzisław Taźbierski - n a em eryturze od 1994 r. oraz dr B a rb a ra Kryszto- pa-Czupryńska);

5) K u ltu ra Wielkiego K sięstw a Litewskiego (dr hab. Zoja Jaroszewicz- -Pieresławcew, prof. UWM).

IV. B ad an ia w zakresie XIX w.:

1) Z agadnienia histo rii wojskowości Polski i powszechnej XIX i pocz. XX w., w tym:

- I wojna św iatow a w P ru sac h W schodnich (dr hab. N orbert K asparek, prof. UWM, d r D ariusz Radziwiłłowicz);

2) Rządy i ludy wobec polskich pow stań (prof. zw. dr hab. Sławom ir K alem bka, dr hab. N orbert K asparek, prof. UWM, dr hab. S tan isław Łaniec n a em eryturze od 1 m arca 2004 r., dr Andrzej Szmyt);

3) H istoria M azur (dr hab. Grzegorz Ja siń sk i, prof. UWM);

4) Dwór ziem iański w XIX w. (prof. zw. dr hab. B ohdan Ryszewski); 5) H isto ria Rosji; stosunek Polaków do p ań stw a carów (prof. dr hab. J a n Sobczak, dr Rom an Jurkow ski);

6) H isto ria B iałorusi (dr hab. S tanisław Łaniec n a em eryturze, dr Ro­ m an Jurkow ski);

7) Zycie społeczne, naukow e i k u ltu ra ln e kresów północno- i południowo- wschodnich w I połowie XIX w. (prof. prof. UWM: d r hab. Zbigniew Ancule- wicz, d r hab. A ldona P ra sm a n te ite , d r hab. Wojciech Łysiak, k tóry od 1 m arca 2009 r. nie pracuje, d r hab. M ałgorzata Szostakow ska n a e m ery tu ­ rze od 2001 r., dr M aria K orybut-M arciniak, dr H enryk Rietz od 1 paździer­ n ik a 2008 r. n a em eryturze, dr M agdalena Bonowska).

V. B ad an ia w zakresie historii najnowszej (po 1918 r.):

1) Polskie formacje zbrojne we wschodniej Rosji oraz n a Syberii i D ale­ kim Wschodzie, 1918-1920 (dr D ariusz Radziwiłłowicz);

2) Problem y społeczne i polityczne n a W arm ii i M azurach po II wojnie światowej (prof. prof. UWM: d r hab. Tadeusz Filipkow ski i dr hab. B ohdan Łukaszewicz, oraz d r W itold Gieszczyński, dr Paw eł Letko, dr Radosław Gross);

3) Z agadnienia ludnościowe n a W arm ii i M azurach po II wojnie św iato­ wej (dr hab. Tadeusz Filipkowski, prof. UWM oraz dr W itold Gieszczyński);

4) P ra s a Polskiego P a ń stw a Podziemnego, ru ch kom unistyczny w II RP (dr Karol Sacewicz);

5) O św iata, działalność w ydaw nicza i k u ltu ra ln a n a W arm ii i M azurach (prof. prof. UWM: d r hab. Tadeusz Filipkowski, dr hab. B ohdan Łukaszewicz, dr hab. M ałgorzata Szostakow ska, dr Izabela Lewandowska);

6) Sytuacja dem ograficzna i polityczna Łotwy, Litwy i E stonii w lata ch 1918-1939/41 (dr hab. Andrzej Topij, prof. UWM, pracował w latach 2005-2006);

7) Polska a Czechosłowacja w XX w. (prof. dr hab. M arek Kazimierz Kam iński, pracow ał w lata ch 2001-2006);

8) S to su n k i polsko-rosyjskie, p o lsk o -u k raiń sk ie i p o lsko-białoruskie (prof. d r hab. J a n Sobczak, prof. d r hab. H en rik h Stronskyy, d r hab. S ta n i­ sław Łaniec, prof. UWM, d r hab. Zbigniew Anculewicz, prof. UWM, dr Alek­ san d er Holiczenko);

9) Polska i Federacja Rosyjska wobec krajów nadbałtyckich (Litwa, Ło­ tw a, Estonia) w lata ch 1991-2008 (dr Paw eł Letko, dr Tomasz Gajownik);

10) P olska Północna w system ie ochrony k ra ju w lata ch 1918-1926 (dr W iesław Łach);

11) H isto ria techniki wojskowej (dr hab. Zygm unt K azim ierski, prof. UWM);

12) Zbrodnie wojenne w czasie II wojny światowej n a m orzu (prof. zw. dr hab. Tadeusz M. Gelewski);

13) Rola Polski we współczesny świecie (dr Wojciech Stankiewicz, prof. dr hab. H en rik h Stronskyy, prof. zw., d r K rzysztof Sidorkiewicz).

VI. P roblem atyka w a rsz ta tu h isto ry k a (metodologia b a d ań historycz­ nych, archiw istyka, inform atyka historyczna oraz n a u k i pomocnicze historii):

1) Podstaw y teoretyczne archiw istyki, histo ria i kom puteryzacja arch i­ wów (prof. zw. d r hab. B ohdan Ryszewski, dr hab. K rzysztof Narojczyk, dr A nna Zeglińska);

2) Edytorstw o źródeł historycznych (prof. prof. Alojzy Szorc, ks. Andrzej Kopiczko i B ohdan Ryszewski, d r Ire n a M akarczyk);

3) Metodologia b ad a ń (prof. prof. B ohdan Ryszewski, ks. Alojzy Szorc, dr hab. Kazim ierz Ł atak , dr hab. K rzysztof Narojczyk, d r Ja ce k Kowalewski, dr Izabela Lewandowska);

4) Problem y edukacji historycznej (dr hab. M ałgorzata Szostakow ska n a em eryturze, d r Izabela Lewandow ska, d r M aria Bieniek);

5) B ariery informacyjne. Zarządzanie wiedzą-koncepcja i zastosow ania (dr M arzena Świgoń);

6) H istoria książki i bibliotek (dr hab. Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew, prof. UWM).

Pracownicy In sty tu tu brali udział w projektach badawczych koordynowa­ nych centralnie przez Kom itet Badań Naukowych, a potem M inisterstwo Nauki:

- Podstawowe problem y kom puteryzacji archiwów, kierow nik i wyko­ naw ca prof. dr hab. B ohdan Ryszewski;

- H istoria Wielkiej E m igracji 1831-1863, kierow nik i wykonaw ca prof. dr hab. Sławom ir Kalembka;

- Problem budowy badawczych baz danych d la statystycznych źródeł h i­ storycznych (okres realizacji: la ta 2002-2005), k ierow nik i w ykonaw ca dr K rzysztof Narojczyk;

- Krajobraz po klęsce. Ziem ie polskie w latach 1831-1833 (okres rea liz a ­ cji: la ta 2004-2006), kierow nik i wykonawca dr hab. N orbert K asparek;

- Liceum Krzemienieckie w systemie szkolnym Wileńskiego Okręgu N a ­ ukowego w latach 1805-1832 (okres realizacji: la ta 2004-2006), kierow nik i wykonawca dr Andrzej Szmyt;

- Puszcze hospodarskie na Podlasiu i Grodzieńszczyźnie w X V -X V I wieku: podziały, administracja, służby leśne i wodne (okres realizacji: la ta 2004-2007), kierownik prof. zw. dr hab. Józef Śliwiński, dr A nna Kołodziejczyk i dr Krzysz­ tof Łożyński.

Od 2007 i 2008 r. realizow ane s ą dwa g ran ty m inisterialne: Rzeczpospoli­ ta w oczach rezydentów angielskich w I połowie X V III w. (okres realizacji: la ta

2007-2010) kierownik i wykonawca B arb ara K rysztopa-Czupryńska oraz Se­ natorowie koronni za W ładysława I V Wazy (okres realizacji: 2008-2010), kie­ rownik i wykonawca d r Andrzej Korytko. G ran t M inisterstw a N auki i Szkol­ nictw a Wyższego n a zadanie badawcze w łasne nt. Folwarki Zakonu K rzyżac­ kiego w kom turstw ie m alborskim od pow stania do wojny trzydziestoletniej. Z obrazu funkcjonow ania stru ktu ry gospodarczej p a ń stw a Zakonu Krzyżackie­ go otrzymał dr J a n Gancewski, który jest również kierownikiem projektu wspól­ nie z doktorem Adamem Chęcikiem z UMK (term in realizacji 2007-2010). N ato­ m iast dr Jacek Kowalewski jest koordynatorem regionalnym i współwykonaw- cą b a d ań m inisterialnych nt. Czas wolny, świadom ość ku ltu ra ln a i kom peten­ cje kulturalne. Zróżnicowanie i stan k u ltu ry w Polsce (kierow nik projektu badawczego - prof. dr hab. Wojciech Jó zef B urszta, Szkoła W yższa Psycholo­ gii Społecznej w W arszawie)

G ran ty prom otorskie KBN:

- m gr B a rb a ra K rysztopa-C zupryńska, Angielska K am pa n ia W schodnia a Rzeczypospolita, kierow nik p rojektu d r hab. E dw ard M ierzwa, prof. WSP Kielce (wcześniej UWM), od 18 października 1998 r.,

- m gr A ndrzej K orytko, A n g ielska m ediacja w rokow aniach polsko- szw edzkich w 1635 roku, kierow nik projektu: dr hab. E dw ard M ierzwa, prof. W SP Kielce, od 30 m aja 2000 r.,

- m gr A nna Zeglińska, A rch iw u m F inckensteinów , promotor: prof. zw. dr hab. B ohdan Ryszewski,

- m gr Tomasz Gajownik, D ziałalność polskiego w yw iadu wojskowego na Litw ie w latach 1921-1939, promotor: prof. dr hab. J a n Sobczak (okres re a li­

zacji: 2006-2008).

Tem aty badawcze realizow ane są również w ram ach tem atów s ta tu to ­ wych i własnych.

Efektem pracy naukowej pracowników In sty tu tu je s t pokaźny dorobek badawczy i edytorski. N ależy wym ienić dwie publikacje w ydane przez Wy­ dawnictwo U niw ersy tetu W arm ińsko-M azurskiego w Olsztynie, które uzy­ skały nagrodę im. prof. Jerzego Skow ronka n a Targach K siążki Historycznej: dr. N o rberta K aspark a, Powstańczy epilog. Żołnierze listopadowi w dniach klęski i internow ania (O lsztyn 2001) i dr. Tomasza S trzeżka Kaw aleria Króle­ stw a Polskiego w p ow staniu listopadow ym - mobilizacja i podstaw y funkcjo­ nowania w wojnie (O lsztyn 2007).

In sty tu t był i je s t obecnie organizatorem i w spółorganizatorem wielu konferencji naukowych. Z w ażniejszych m ożna wymienić organizow ane cy­ kliczne od początku la t 90. XX w. ogólnopolskie: M iędzy irredentą a kolabora­ cją, M etody komputerowe w badaniach i nauczaniu historii, Piśm iennictw o pragm atyczne w Polsce do końca X V III w., Las w kulturze (wspólnie Dyrekcją Lasów Państw ow ych i innym i placów kam i, np. OBN). Z konferencji dotyczą­ cych regionu m ożna wymienić: Wysiedlać czy repolonizować? D ylem aty p o l­ skiej p o lityki wobec ludności rodzim ej W armii i M azur po 1945 (wspólnie z OBN, 7 g ru d n ia 2000 r.) oraz W armia i M azury w latach sta lin izm u (15-16

stycznia 2004 r.). Pracow nicy In sty tu tu (dr W iesław Bolesław Łach, d r D a­ riusz Radziwiłłowicz) byli też głównymi organizatoram i IX Ogólnopolskiego Forum Historyków Wojskowości w 2007 r.

N iektórzy spośród młodej k ad ry byli beneficjentam i stypendiów, np. In ­ s ty tu tu H erd era w M arbu rg u - d r M irosław H offm ann (kw iecień-m aj 2005), Niemieckiego In sty tu tu Historycznego oraz Stacji Naukowej Polskiej A kade­ m ii N auk w B erlinie - d r M arek Radoch (18 kw ietnia - 17 m aja 2005); Stypendium Lanckorońskich otrzym ała dr B a rb a ra K rysztopa-C zupryńska (2008), Ecole F ran çaise de Rome - d r M iron Wolny (czerwiec 2008). Stypen­ d y stą Fundacji n a rzecz N auki Polskiej był dr Rom an Ju rk ow ski (2003).

Pracownicy In sty tu tu odgrywali i odgryw ają aktyw ną rolę w organizacji życia naukowego, zarówno n a UWM, uczestnicząc w pracach różnych komisji senackich, w regionie, ja k i w k raju , np. w byłym Komitecie B adań N auko­ wych, Komisji Ekspertów do Program ów i Podręczników MEN, Komisjach PAN (np. N eolatynistyki i B adań n ad O drodzeniem i Reform acją - ks. prof. dr hab. Alojzy Szorc, Komisji P raw Antycznych K om itetu N auk o K ulturze Antycznej - dr Ryszard Sajkowski), U niw ersyteckiej Komisji Akredytacyjnej (prof. Jó zef Śliw iński, dr hab. Andrzej W ałkówski, prof. nadzw.), Zarządzie Głównym Polskiego Tow arzystw a Historycznego i jego kom isjach problem o­ wych oraz w O ddziale O lsztyńskim (dr hab. B ohdan Łukszewicz, prof. UWM), a także w innych tow arzystw ach, np. Stow arzyszeniu Archiwistów Polskich, Stow arzyszeniu Naukow ym Archeologów Polskich (funkcję prezesa Olsztyńskiego O ddziału pełni d r M irosław Hoffmann), Stow arzyszeniu H isto­ ryków Wojskowości, Polskim Towarzystwie H istorii Techniki (członek Z arzą­ du dr hab. Z ygm unt K azim ierski, prof. nadzw.), Towarzystwie Naukowym im. Wojciecha K ętrzyńskiego (członkam i zarządu są prof. S tanisław Achrem- czyk, dr hab. Grzegorz B iałuński, dr hab. Zoja Jaroszewicz-Pieresławcew, prof. UWM), Tow arzystw a P ru th e n ia . Pracow nicy In sty tu tu są także człon­ kam i zagranicznych i m iędzynarodowych tow arzystw naukowych, stow arzy­ szeń i organizacji, np. prof. H en rik h Stronskyy je s t prezesem Stow arzyszenia Uczonych Polskich U k rainy i członkiem Rady Program owej K ongresu Pol­ skich Towarzystw Naukow ych n a Obczyźnie (Kraków), ks. prof. Andrzej Ko- piczko członkiem M agister-und D oktoranden-Stipendien przy H istorischer Verein für E rm land (M ünster), d r M irosław H offm ann członkiem Z arządu Kommision zur E rforschung von Sam m lungen archäologischer F unde und U n te rla g e n a u s dem n o rdö stlichen M itteleu ro p a z siedzibą w B erlinie, dr hab. B ohdan Łukaszewicz, prof. nadzw. członkiem Polsko-Litewskiej D w u­ stronnej Komisji ds. Problem ów N auczania H istorii, dr hab. Zoja Ja ro sz e ­ wicz-Pieresławcew, prof. nadzw. członkiem Polsko-Litewskiej G rupy E k sp er­ tów ds. Zachow ania Dziedzictw a K ulturow ego i Polsko-Białoruskiej Komisji Konsultacyjnej ds. Dziedzictwa Kulturowego.

Pracownicy In sty tu tu H istorii red ag u ją też czasopism a naukowe: „Echa Przeszłości” (dr W itold Gieszczyński, d r J a n Gancewski, d r Rom an Ju rk o w ­ ski, dr hab. N orbert K asparek, prof. UWM), „K om unikaty M azursko-W ar­

m ińskie” (dr hab. Grzegorz Ja siń sk i, prof. UWM), „P am iętnik Kijowski” (prof. d r hab. H e n rik h Stronskyy), „M rągowskie S tu d ia H um anistyczne” (dr J a n Gancewski). W ystępują jako recenzenci, np. C entralnej Komisji K w a­ lifikacyjnej ds. Stopni i Tytułów Naukow ych i ds. G rantów oraz jako członko­ wie kom itetów okręgowych olim piad, np. K om itetu Głównego (dr hab. Boh­ dan Łukaszewicz, prof. UWM) i Okręgowego O lim piady Historycznej w Olsz­ tynie (dr Sław om ir Augusiewicz), olim piady tem atycznej organizowanej przez warszaw ski U niw ersytet K ardynała Stefana Wyszyńskiego n a tem a t „Losy Polaków n a Wschodzie po 17 w rześnia 1939 r.” (dr W itold Gieszczyński i dr Karol Sacewicz).

D ydaktyka zawsze zajm ow ała w ażne miejsce w działalności Zakładu, a później In sty tu tu . W raz z pozyskiw aniem nowej kadry, możliwościami orga­ nizacyjnym i, lokalowymi i finansowym i uczelni wzbogacano ofertę kształce­ nia. N a historii oferta ta obejm owała jednolite stu d ia m agisterskie, n a stę p ­ nie uzupełniające m agisterskie stacjonarne i n iestacjonarn e15 w zakresie następujących specjalności zawodowych:

- nauczycielskiej (ze subspecjalnością edukacja m ultim edialna),

- archiw alnej (ze szczególnym uw zględnieniem zastosow ań kom puterów w archiwach),

- ogólnohistorycznej,

- zarządzan ia inform acją naukow ą (również studenci stosunków m ię­ dzynarodowych i innych kierunków studiów).

Ponadto studenci historii i stosunków m iędzynarodow ych m ają możli­ wość uczęszczania n a ogólnowydziałowe specjalności. Po 2000 r. In sty tu t posiadał w ofercie dydaktycznej różne rodzaje studiów podyplomowych: H i­ storii, H istorii Cywilizacji, Edukacji M ultim edialnej, Problem ów K om putery­ zacji Archiwów, Bibliotekoznaw stw a i Inform acji Naukowej.

W dniach 8 -9 stycznia 2001 r. przebyw ał w Instytucie zespół wizytacyjny Uniw ersyteckiej Komisji Akredytacyjnej, który wnioskował o przyznanie In ­ stytutow i akredytacji n a pięć lat. W 2006 r. In sty tu t otrzym ał akredytację n a kolejne pięć la t po wizycie członków Państw ow ej Komisji Akredytacyjnej. W Instytucie działa również system w ew nętrznej oceny jakości kształcenia, okresow a ew aluacja pracowników je s t przeprow adzana przez studentów (for­ m a ankiety specjalnie opracow ana dla Insty tu tu ), kierowników jednostek (wizytacja zajęć) oraz ogólnouczelniana. N iektórzy profesorowie z własnej inicjatyw y zbierali anonim owe opinie studentów n a te m a t prowadzonych przez siebie zajęć.

Od roku 1976 do końca 2008 r. m ury uczelni opuściło 1255 absolwentów k ieru n k u historia studiów stacjonarnych (w tym 76 licencjatów i 1179 m agi­ strów) oraz 617 absolwentów studiów niestacjonarnych (18 licencjatów, 583 m agistrów studiów jednolitych i 16 m agisterskich uzupełniających), także

15 O d ro k u a k ad e m ic k ie g o 2005/2006 w In s ty tu c ie H is to rii i S to su n k ó w M ięd zy n aro d o ­ w y ch re aliz o w a n y j e s t d w u sto p n io w y sy ste m k sz ta łc e n ia .

713 absolw entów k ieru n k u stosunki międzynarodowe studiów stacjonarnych (713 licencjatów i 4 m agistrów studiów uzupełniających) oraz 307 studiów n iestacjo n arn y ch (292 licencjatów i 15 m ag istrów studiów u z u p e łn ia ją ­ cych)1 6. M am y również 176 absolwentów wyższych studiów zawodowych, z wpisem języ k polski z historią, bo ta k a form a kształcen ia istn ia ła w pierw ­ szym okresie n au czan ia w Wyższej Szkole Nauczycielskiej.

Studenci historii i stosunków m iędzynarodow ych dobrze w ykorzystują możliwości studiow ania za g ranicą w ram ach realizacji program u LLP E r a ­ sm us w tak ich k rajach jak: Niemcy, Szw ajcaria, F inlandia, Włochy, Turcja, Cypr. J e s t to m .in. zasługą koordynatora program u Socrates-E rasm us (od 2007 LLP E rasm us) n a Wydziale H um anistycznym dr. J a n a Gancewskiego, pracow nika In sty tu tu H istorii i Stosunków M iędzynarodowych17.

Zgodnie z planem kształcen ia n asi studenci wyjeżdżali n a wycieczki i objazdy naukow o-dydaktyczne w k ra ju i za granicę. W ażną form ą działalno­ ści studentów je s t p raca w kołach naukowych. N a p rzestrzen i la t działały następujące studenckie koła zainteresow ań:

1. Studenckie Naukowe Koło Historyków Starożytności, 2. Koło Naukowe „Baltica A ntiq u a”,

3. Studenckie Naukowe Koło H istorii Średniowiecznej Polski, 4. Studenckie Naukowe Koło H istorii Europy W schodniej, 5. Studenckie Naukowe Koło E tnografii Historycznej, 6. Koło Naukowe H istoryków Wojskowości,

7. Studenckie Koło Naukow e Inform atyków H istorii i Stosunków M ię­ dzynarodowych,

8. Studenckie Koło Archiwistów,

9. Koło Naukowe Studentów H istorii „Historykon”.

Studenci historii i stosunków m iędzynarodow ych prezentow ali wyniki swoich b a d ań n a zebraniach kół, w formie wydaw nictw m ultim edialnych, swoich p ism18, n a konferencjach studenckich organizow anych przez inne ośrodki, a także podczas organizow anych corocznie przez UWM Ogólnopol­ skich Kół Naukowych. Sam i również podejmowali się tru d u organizacji ogól­ nopolskich konferencji, np. Koło Naukow e Archiwistów (2005) i Koło N auko­ we Studentów H istorii „Historykon” (2009).

W arunki lokalowe k ieru n k u i zakładu, a następ n ie In sty tu tu H istorii zm ieniały się, n a p rzestrzen i la t ulegając stopniowo poprawie. W momencie pow ołania Z akład H istorii m ieścił się w jednym pokoju n a pierw szym piętrze w dzisiaj już nie istniejącym b udynku przy ul. Pieniężnego 3. Od 1 paździer­ n ik a pracowników, bibliotekę19 i studentów przeniesiono do pomieszczeń 16 D a n e liczbow e u d o s tę p n ił a u to rc e d r R ad o sław G ross, k tó ry z e b ra ł je , przygotow ując p u b lik a c ję z o k azji 4 0 -lecia W y d ziału H u m a n isty c zn e g o .

17 D r J a n G a n ce w sk i p e łn i tę fu n k cję od 2005 r.

18 N a p rz y k ła d S tu d e n ck ie Koło N au k o w e H is to rii Ś redniow iecznej P o lsk i w y d aw ało p i­ sm o p t. „M edium A e v u m ”.

19 K sięgozbiór liczył w ów czas 3,5 ty s. w olum inów , p o n a d 100 ty tu łó w czaso p ism , m ap i in n y ch doku m en tó w , por. I n s ty tu t H isto rii..., s. 55.

przy pl. Jedności Słowiańskiej 2. W 1981 r. n a stą p iła przeprow adzka, wraz z pozostałymi jed nostk am i W ydziału H um anistycznego, do b u dynku przy ul. S zrajbera 11, a w lata ch 1997-199820 do b udynku przy ul. Obrońców Tobruku 321. Po oddaniu do u ży tku nowego gm achu W ydziału H um anistycz­ nego w Kortowie 2 przy ul. K u rta O bitza 1 od lutego 2006 r. w aru n k i pracy In s ty tu tu H istorii i Stosunków M iędzynarodowych zdecydowanie się popra­ wiły. L aboratorium kom puterow e In s ty tu tu dysponuje nowoczesnym sprzę­ tem i oprogram ow aniem kom puterowym . N ależy tu dodać, że zaliczano n as do wiodących w Polsce uczelni w b ad aniach n a d zastosow aniem nowocze­ snych m etod kom puterow ych w zakresie historii i archiw istyki. Zajęcia u ła ­ tw iają rzu tn ik i m ultim edialne (trzy przenośne) i zainstalow ane n a stałe w aulach. Do poszczególnych jedn o stek przydzielono kom putery z podstaw o­ wym oprogram ow aniem biurowym.

W jeszcze młodej, tylko czterdziestoletniej działalności funkcjonującego pod różnym i nazw am i In s ty tu tu są także słabe strony. Pow inniśm y zadbać o to, by szerzej rozw inąć współpracę m iędzyuczelnianą i m iędzynarodową. M usim y być aktyw niejsi w zdobywaniu grantów (w tym promotorskich). N a ­ leżałoby także przyspieszyć rozwój naukow y pracowników z zak resu historii starożytnej (brak samodzielnego pracow nika) i doprowadzić do zatw ierdzenia przez władze uczelni specjalizacji, których program y zostały już opracowane, a które uatrakcyjniłyby stu d ia historyczne.

20 W lip cu 1998 r. p rz ep ro w a d z ił się ja k o o s ta tn i Z a k ła d H is to rii S ta ro ż y tn e j i Ś re d n io ­ w iecznej.