5. Konferencja Naukowa Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego „Nauka o informacji (informacja naukowa) w okresie zmian” (Warszawa, 4–5 kwietnia 2011 r.)

(1)

rzy BOBCATSSS 2011, czyli studenci z Amsterdamu (Hogeschool van Am-sterdam, University of Applied Scien-ces), Stuttgartu (Stuttgart Media versity) i Groningen (Hanze Uni-versity Groningen), którzy zaprosi-li wszystkich uczestników na kolejne, jubileuszowe spotkanie BOBCATSSS, które odbędzie się w 2012 r. w Am-sterdamie pod hasłem “Information

in E-emotion” (pol. „Informacja w ru-chu”).

Irmina Obermüller

studentka II roku uzupełniających stu-diów magisterskich z zakresu infor-macji naukowej i bibliotekoznawstwa w Instytucie Informacji Naukowej i Bi-bliologii Uniwersytetu Mikołaja Koper-nika w Toruniu

5. Konferencja Naukowa Instytutu

Informacji Naukowej i Studiów

Bibliologicznych Uniwersytetu

Warszawskiego „Nauka

o informacji (informacja naukowa)

w okresie zmian” (Warszawa,

4–5 kwietnia 2011 r.)

W

dniach 4−5 kwietnia 2011 r.

w Instytucie Informacji Nauko-wej i Studiów Bibliologicznych Uni-wersytetu Warszawskiego odbyła się konferencja naukowa pod hasłem „Na-uka o informacji (informacja nauko-wa) w okresie zmian”. Było to już pią-te spotkanie środowiska bibliologicz-nego zorganizowane pod auspicjami warszawskiego ośrodka naukowego. Celem tegorocznej konferencji sta-ło się ukazanie zmian, jakie zachodzą w informatologii, w polu badawczym tej dyscypliny, a także w praktycznym jej zastosowaniu.

Konferencję rozpoczęło powitanie uczestników przez prof. dr hab. Barba-rę Sosińską-Kalatę, która była także mo-deratorem sesji plenarnej. W czasie jej trwania swoje referaty zaprezentowali: David Nicolas (University College Lon-don), Bruno Jacobfeuerborn (Deutsche Telecom), prof. dr hab. Mieczysław Mu-raszkiewicz (Uniwersytet Warszawski) oraz prof. dr hab. n. med. Waldemar Ko-szewski (Warszawski Uniwersytet Me-dyczny). Szczególne zainteresowa-nie wzbudziło pierwsze wystąpiezainteresowa-nie, w którym prelegent wykazał, że

wirtu-alna rewolucja ogarnęła każdy aspekt naszego życia. Sposoby pozyskiwania wiedzy i informacji zmieniły się diame-tralnie w przeciągu ostatnich kilku lat. Wiele czynności, takich jak czytanie czy wyszukiwanie informacji, przeniosło się z bibliotek do Internetu. Ponieważ zachowanie użytkownika sieci różni się jednak od zachowania osoby korzysta-jącej z tradycyjnych źródeł informacji, badaniu zachowań użytkowników na-leży poświęcić szczególnie dużo uwagi. Pozostałe referaty w tej sesji dotyczyły interdyscyplinarności informatologii: Bruno Jacobfeuerborn wykazał, że na-uka o informacji wspomaga przedsię-biorców w ich codziennej pracy, prof. Muraszkiewicz uwydatnił związki

in-© Copyright by Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Miko łaja Kopernika

(2)

formatologii z kognitywistyką, a prof. Koszewski podkreślił zmieniającą się rolę i znaczenie informacji w społe-czeństwie otwartym.

Drugą sesję plenarną poświę-cono omówieniu problemów bieżą-cych, jakie napotyka nauka o informa-cji. Prof. Wanda Pindlowa (Uniwersy-tet Jagielloński) dokonała porównania obszarów zainteresowań informatolo-gii w ujęciu historycznym. Prelegentka zwróciła uwagę na powstawanie inte-resujących kierunków badań − biblio-metrii oraz inforbiblio-metrii, kwestie zwią-zane z kształtowaniem się nowej ter-minologii dyscypliny oraz otwieranie się informatologii na współpracę z in-nymi dziedzinami nauki. Prof. Miro-sław Górny (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) swoje wy-stąpienie poświęcił z kolei problemom badawczym w nauce o informacji. Sku-pił się głównie na niedocenianiu meto-dologii i problemach związanych z oce-ną wyników wyszukiwania. Kolejny re-ferat był dedykowany współzależności zagadnień bibliologii i informatologii. Jego autorka − dr Małgorzata Góral-ska (Uniwersytet Wrocławski) − udo-wodniła, że prekursorzy nauki o in-formacji korzystali niejednokrotnie z kultury druku. Czerpali z treści, ma-teriałów oraz wybranych struktur or-ganizacyjnych. Zamysłem prelegentki było zwrócenie uwagi na fakt, że spoj-rzenie na problemy komunikacyjne oraz sposoby ich rozwiązywania przez pryzmat dziedzictwa słowa drukowa-nego stawia je w innej perspektywie. Ciekawym wystąpieniem była prelek-cja dr hab. Marii Próchnickiej

(Uniwer-sytet Jagielloński), mówiąca o projek-cie ustawy „Prawo o szkolnictwie wyż-szym”. Plany wprowadzenia Krajowych Ram Kwalifikacji wymagają od instytu-cji kształcących opracowania nowych programów studiów i ich realizacji. Re-ferentka skupiła się na absolwentach informacji naukowej i bibliotekoznaw-stwa, a dokładniej na stworzeniu wzor-ca standardów efektów kształcenia. Przeprowadzone przez dr Próchnicką badania mają pomóc w przygotowa-niu programów nauczania i wykształ-ceniu pewnej swobody ich tworze-nia oraz utrzymaniu wysokiej jakości kształcenia. Sesję zakończyły wystą-pienia dr hab. Diany Pietruch-Reizes (Uniwersytet Jagielloński) oraz dr. Ar-kadiusza Pulikowskiego (Uniwersytet Śląski). Pierwsze dotyczyło źródeł in-formacji naukowej oraz prowadzenia badań w ujęciu interdyscyplinarnym, a drugie − stanu badań nad nauką o in-formacji za granicą w kontekście anali-zy danych Wydawnictwa „Emerald”.

Pozostałe prelekcje pierwsze-go dnia konferencji odbywały się w dwóch równoległych sesjach. Od-rębnie były dyskutowane zagadnie-nia związane z zawodami informacyj-nymi i kontekstem ich transformacji oraz kwestie dotyczące bibliotek cy-frowych. Ponieważ autorka tego spra-wozdania uczestniczyła w obydwu se-sjach na zmianę, poniżej zaprezento-wano jedynie tematykę wybranych re-feratów.

W sesji poświęconej problemom bibliotek cyfrowych interesujący refe-rat na temat prognoz działalności bi-bliotek naukowych i usług

informacyj-© Copyright by Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Miko łaja Kopernika

(3)

nych przedstawił dr Marek Nahotko (Uniwersytet Jagielloński). Prelegent mówił o przeobrażeniach, jakie zacho-dzą obecnie w sposobach prowadze-nia działalności naukowej, w szczegól-ności o korzystaniu z serwisów spo-łecznościowych tworzonych w kon-cepcji Web 2.0. Autor zwrócił uwagę na zmieniające się potrzeby informa-cyjne użytkowników informacji, na które wpływ ma zarówno rozwój tech-nologii urządzeń mobilnych, jak i moż-liwość zdalnej pracy. Referent przed-stawił trzy wizje możliwego rozwoju działalności bibliotek naukowych. Jed-na z nich roztaczała obraz kontynu-owania dotychczasowego tempa i kie-runku rozwoju. Druga mówiła o zmia-nach w części usług, natomiast trze-cia przewidywała całkowite zmiany w działalności tych instytucji oraz ich reorganizację. Inny referat w tej sesji był dedykowany kryteriom wyszuki-wawczym w bibliotekach cyfrowych. Ryszard Nowakowski (Zakład Naro-dowy im. Ossolińskich) postulował w nim opracowanie jednolitych zasad opisu dokumentów zarówno dla bi-bliotek tradycyjnych, jak i cyfrowych.

W sesji „Zawody informacyjne i kontekst ich transformacji” na uwa-gę zasługiwał referat Lilianny Nalewaj-skiej (Biblioteka Uniwersytecka w War-szawie), która poruszyła temat przy-szłości usług informacyjnych w Polsce. Autorka uwydatniła brak współpracy między bibliotekami naukowymi i pu-blicznymi oraz podkreśliła potrzebę jej podjęcia. Wykazała także, że w kształ-towaniu się usług informacyjnych moż-na obecnie zauważyć tendencję do

in-teraktywności i multimedialności. Te kierunki rozwoju powodują znaczącą różnorodność źródeł informacji udo-stępnianych w sieci WWW oraz wymu-szają konieczność kształcenia umie-jętności informacyjnych u wszystkich użytkowników informacji, a zwłasz-cza u ich najmłodszych przedstawicie-li. Następny prelegent, dr hab. Adam Pawłowski (Uniwersytet Wrocławski), przedstawił z kolei współczesny ry-nek przetwarzania i analizy informa-cji. Autor omówił od strony praktycz-nej sporządzanie raportów na zamó-wienie instytucji. Sesję, a także obrady pierwszego dnia zakończył referat Mo-niki Halasz-Cysarz poruszający kwe-stię etyki informacji. Referentka podję-ła w nim próbę zdefiniowania terminu

etyka informacji w odniesieniu do

pol-skich realiów.

Drugi dzień obrad obfitował w wy-kłady odbywające się także w równoleg- łych sesjach. W ramach sesji dedyko-wanej teorii i metodologii nauki o in-formacji i jej subdyscyplin swoje wy-stąpienia zaprezentowali: dr Remi-giusz Sapa (Uniwersytet Jagielloński) − mówiący o holizmie w nauce o infor-macji, dr Sabina Cisek (UJ) − przybli-żająca zasady metodologii jakościowej we współczesnej informatologii, prof. dr hab. Barbara Sosińska-Kalata (Uni-wersytet Warszawski) − przedstawia-jąca rozwój badań nad systemami orga-nizacji wiedzy, oraz dr hab. Wiesław Ba-bik (Uniwersytet Jagielloński) − postu-lujący potrzebę wypracowania nowej definicji języka

informacyjno-wyszuki-wawczego oraz uznania języka

natural-nego w procesach wyszukiwawczych.

(4)

Referaty w tej sesji wygłosiły także dr hab. Katarzyna Materska (Uniwersytet Warszawski) oraz dr Marzena Świgoń (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski). Pierwsza prelegentka mówiła o kon-tekstach zarządzania wiedzą na prze-strzeni lat 1990−2010, druga − analizo-wała literaturę poświęconą nowej dys-cyplinie naukowej, jaką jest zarządze-nie wiedzą i kapitałem intelektualnym. W obydwu wystąpieniach wskazano na związki zarządzania wiedzą z informa-tologią oraz potrzebę współpracy spe-cjalistów różnych dziedzin w kształce-niu menadżerów informacji.

Kolejna sesja była poświęco-na metodom i poświęco-narzędziom organiza-cji dostępu do informaorganiza-cji. W tej czę-ści obrad swoją prelekcję wygłosił m.in. mgr Paweł Marzec (Uniwersy-tet Kazimierza Wielkiego), który omó-wił wyniki badań użyteczności serwi-su Biblioteki Uniwersyteckiej w Toru-niu. Badania zostały przeprowadzone techniką wędrówki poznawczej, su-gerowaną przez prelegenta jako wła-ściwą do podnoszenia jakości serwi-sów bibliotek. Inny ciekawy referat za-prezentował dr Mariusz Luterek (Uni-wersytet Warszawski). Przedstawił on wyniki analizy systemów informa-cji publicznej w kontekście wdrażania systemów identyfikacji wizualnej. Wy-stąpienie zweryfikowało tezę, że wraz z rozwojem stron rządowych ujednoli-ca się ich warstwę wizualną. Zaintere-sowaniem cieszyła się także prelekcja dr. Stanisława Skórki (Biblioteka Uni-wersytetu Pedagogicznego im. Komi-sji Edukacji Narodowej) na temat ana-lizy przestrzeni słuchowej, z którą

spo-tykamy się na co dzień w interfejsach głosowych telefonicznych biur obsługi klienta. Dwa kolejne referaty dotyczyły problemu szeroko pojętej wizualizacji informacji. Dr Jacek Tomaszczyk (Uni-wersytet Śląski) przedstawił mapę po-jęć, czyli system reprezentacji wiedzy, będący formą sieci semantycznej, a dr Veslava Osińska (Uniwersytet Mikołaja Kopernika) podkreśliła rolę mechani-zmów wizualizacyjnych informacji.

Ostatnia sesja tematyczna doty-czyła nowych mediów w informacji naukowej. Magdalena Wójcik (Uniwer-sytet Jagielloński) oraz Marta Tysz-kowska (Uniwersytet Mikołaja Koper-nika) omówiły zastosowanie nowych mediów oraz narzędzi Web 2.0 w pra-cy bibliotek. Pierwsza z autorek przed-stawiła wyniki badań stron interneto-wych bibliotek publicznych w Krako-wie. Witryny te przeglądano pod ką-tem poszukiwania elementów Web 2.0 oraz powiązań z mediami społecz-nościowymi, a następnie poddano je analizie jakościowej. Wyniki wykaza-ły małe zainteresowanie stronami in-stytucji oraz niewielki zasięg ich od-działywania. Podobne badania prze-prowadziła także Marta Tyszkowska. W tym przypadku ich obiektem były jednak witryny bibliotek uniwersytec-kich. Szkolnictwo wyższe to obszar dy-namicznego życia społecznego, w któ-rym młodzi ludzie są obeznani z naj-nowszymi technologiami i korzystają z narzędzi komunikacyjnych. Podczas analizy 17 stron prelegentka poszuki-wała takich elementów Web 2.0, jak: e-learning (12 bibliotek), formularze kontaktowe (10 bibliotek),

(5)

nie zakupu (10 bibliotek), mapy Google (8 bibliotek), Gadu-Gadu (8 bibliotek), RSS (6 bibliotek), profil na Facebooku (6 bibliotek), FAQ oraz blogi (brak). Badania dowiodły braku na stronach internetowych bibliotek komentarzy użytkowników czy recenzji przeczyta-nych pozycji. Wykazały również ogra-niczone możliwości tworzenia treści za pomocą mechanizmów wiki. W ko-lejnym referacie, tematycznie powią-zanym z ideą Web 2.0, zaprezentowa-no „Bibliodziennik” − blog Bibliote-ki Głównej Uniwersytetu Pedagogicz-nego w Krakowie. Magdalena Janas oraz Katarzyna Mól omówiły cele, ja-kie przyświecały założeniu bloga, jego strukturę oraz możliwości komunika-cji z użytkownikiem. Ostatnim war-tym odnotowania wystąpieniem była prelekcja Marii Lamberti oraz Moni-ki Theus z BiblioteMoni-ki UniwersytecMoni-kiej w Poznaniu. Referentki zaprezento-wały historię Facebooka oraz omówi-ły jego funkcjonalność. Na podstawie wyników badań ankietowych przepro-wadzonych wśród pracowników bi-bliotek, muzeów i archiwów dowiodły, że profilami instytucji na tym portalu

społecznościowym opiekują się naj-częściej osoby w wieku 26−30 lat. Są one zakładane z inicjatywy pracowni-ków, choć zdarza się, że powstają także na polecenie służbowe. Funkcjonowa-nie na Facebooku to dla wielu placó-wek przede wszystkim promocja włas- nej działalności oraz możliwość publi-kacji zdjęć, filmów i odsyłaczy doku-mentujących bieżące wydarzenia.

Podsumowując dwudniowe spo-tkanie, warto podkreślić, że ciekawe prelekcje, interesujące dyskusje kulu-arowe oraz znamienici goście sprawili, że konferencja zakończyła się dużym sukcesem. Wielość i różnorodność re-feratów oraz możliwość dzielenia się swoją wiedzą i doświadczeniami z za-proszonymi ekspertami należy zali-czyć do największych atutów spotka-nia. Materiały konferencyjne, po opu-blikowaniu, będą z całą pewnością cie-kawą lekturą zarówno dla bibliologów, informatologów, bibliotekarzy prakty-ków, jak i przyszłych adeptów tych za-wodów.

Kamila Perlik

Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu