Koncepcja katalogu obiektów planistycznych zagospodarowania przestrzennego

ROCZNIKI GEOMATYKI 2013 m T XI m Z 1(58)

KONCEPCJA KATALOGU

OBIEKTÓW PLANISTYCZNYCH

ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

THE CONCEPT OF THE PLANNED LAND USE

FEATURE CATALOGUE

Joanna Jaroszewicz1_{, Ma³gorzata Denis}1_{, Agnieszka Zwirowicz-Rutkowska}2

1_{Politechnika Warszawska, Wydzia³ Geodezji Kartografii}

2 _{Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski, Wydzia³ Geodezji i Gospodarki Przestrzennej}

S³owa kluczowe: zagospodarowanie przestrzenne, katalog obiektów planistycznych, INSPIRE, GIS, infrastruktura informacji przestrzennej

Keywords: land use, feature catalogue for spatial plans, INSPIRE, GIS, spatial information infrastructure

Wstêp

Informacja o aktualnym i planowanym zagospodarowaniu przestrzennym nale¿y do trze-ciej grupy tematycznej INSPIRE. W kraju rozpoczêto prace nad standaryzacj¹ i harmoni-zacj¹ danych planistycznych, w celu umo¿liwienia w³¹czenia ich do krajowej infrastruktury informacji przestrzennej. Jednak¿e nierozwi¹zanym do tej pory zagadnieniem jest m.in. stan-daryzacja planistycznych obiektów przestrzennych. Jest to zadanie cechuj¹ce siê du¿ym stopniem skomplikowania ze wzglêdu na brak jednolitej terminologii bran¿owej oraz mo¿li-woœæ przenikania siê funkcji zagospodarowania.

Opracowanie standardowego katalogu obiektów planistycznych zgodnego z wymoga-mi INSPIRE przyczyni siê z jednej strony do uporz¹dkowania, na arenie krajowej, zasad opracowania numerycznych opracowañ planistycznych, z drugiej zaœ strony, na arenie miêdzynarodowej, umo¿liwi tworzenie i udostêpnianie raportów dotycz¹cych, wymaga-nej dyrektyw¹ INSPIRE, informacji przestrzenwymaga-nej o planowanym zagospodarowania prze-strzennym na ró¿nych etapach procedury planistycznej. Planistyczne obiekty przestrzenne zorganizowane w strukturze bazy danych, uzupe³nione o informacje z referencyjnych zbio-rów danych infrastruktury informacji przestrzennej, mog¹ w przysz³oœci zast¹piæ za³¹cz-niki graficzne do uchwa³.

Wybrane problemy planowania przestrzennego w Polsce

Prawo. Planowanie przestrzenne w Polsce reguluje ustawa z 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która okreœla nastêpuj¹ce dokumenty planistyczne: stu-dium uwarunkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego (SUiKZP), miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (MPZP) oraz decyzje lokalizacyjne. Ustawa by³a wie-lokrotnie zmieniana, a ostatni tekst jednolity zosta³ opublikowany w ustawie (2012). Ustawa z 2003 roku wprowadzi³a wymóg zgodnoœci planu miejscowego ze studium. Wymóg ten spowodowa³ du¿e utrudnienia, pojawi³ siê problem dotycz¹cy sposobu bezpoœredniego prze-niesienia oznaczeñ graficznych ze studium do planu np.: granic obowi¹zuj¹cych planów miejscowych, granic parków, lasów, czy te¿ stref chronionych. Bardzo czêsto niedoprecy-zowanie tych elementów uniemo¿liwia³o uchwalenie MPZP. Rysunek studium wykonany w skali 1:10 000 posiada inny obrys budynków i inne granice ulic ni¿ rysunek planu, który jest w skali 1:1000. Gdyby planista dok³adnie przeniós³ jeden rysunek na drugi (studium na plan), musia³by zmieniæ np. obrys budynków i linie rozgraniczaj¹ce drogi. Ponadto na rysunku studium nie przedstawiano elementów np. z dziedzictwa kulturowego: budynków wpisa-nych do rejestru zabytków, stanowisk archeologiczwpisa-nych itp., które powinny zostaæ uwzglêd-nione w MPZP. Plan miejscowy wykonywany jest na mapie zasadniczej i jego dok³adnoœæ jest du¿o wiêksza ni¿ rysunku studium, który naniesiony jest na mapê topograficzn¹.

Dopie-g w l o b m y S ai n e z d ¹ z r o p z o R 4 6 1 r n 3 0 0 2 . U .z D ( ) 7 8 5 1 .z o p si p O , Y N A L P M W G B 1 1 0 2 h c y n z c y t si n al p ñ a w o c a r p o h c y n a w o zi l a n a z y c ¹ j a k i n y w si p O e c sl o P w h c y n a n o k y w N M –terenzabudowy j e w o i n a k z s ei m j e n n i z d o r o n d e j N M –tereny y w o d u b a z j e w o i n a k z s ei m j e n n i z d o r o n d e j M–terenyzabudowymeiszkaniowej N M –terenyzabudowymeiszkaniowejjednorodzinnej i c œ o n w y s n e t n i j ei k si n o Z J M –terenymeiszkalncitwajednorodzinnegowgranciach j e z c r a d o p s o g i c œ o n l a ³ ai z d j e n a w o zi n a g r o z u r a z s b o U M S –terenyzabudowyœródmeisjkeiju³sugowo-meiszkalnej N W M –terenyzabudowymeiszkaniowej W M –terenzabudowy j e w o i n a k z s ei m j e n n i z d o r o l ei w W M –tereny y w o d u b a z j e w o i n a k z s ei m j e n n i z d o r o l ei w W M –terenyzabudowymeiszkaniowejweilorodzinnej u W M –terenyzabudowymeiszkaniowejweilorodzinnej i m a g u ³ s u z W M –terenyzabudowymeiszkaniowejweilorodzinnej g u ³ s u m ei n e z c z s u p o d z ai n el œ e r k o k a r B MZ–Tereny y w o d u b a z j e w o i n a k z s ei m ai n a k z s ei m a z o g e w o r o i b z Z -W M –terenymeiszkalncitwazbiorowegoihoteil K Z -Z W M –terenyzabudowyzameiszkanaizbiorowego– y n r a k d a ³ k a z A -Z W M –terenyzabudowyzameiszkanaizbiorowego– k c n e d u ts m o d i ai n el œ e r k o k a r B ML–Tereny y w o d u b a z j e w o k si n t el L M –terenyzabudowyrekreacijindywidualnej Tabela 1. Przyk³adowe opisy dotycz¹ce terenów zabudowy mieszkaniowej i us³ugowej

w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego

ro zmiany w omawianej ustawie, w tym m.in. zapis, ¿e plan nie powinien naruszaæ ustaleñ studium, poprawi³y proces opracowywania planów miejscowych. Jednak¿e brak odpowied-nich wytycznych lub zbyt ogólny zapis w ustawie powoduje, ¿e plany miejscowe powstaj¹ce w gminach ró¿ni¹ siê niejednokrotnie szczegó³owoœci¹, terminologi¹, stosowanymi oznacze-niami i symbolami terenu.

Dostêpnoœæ map zasadniczych. Mapy zasadnicze s¹ niezbêdne do wykonania planów miejscowych. Zdarza siê, ¿e gmina przystêpuj¹ca do sporz¹dzenia planu nie posiada map zasadniczych, a jedynie mapy ewidencyjne. Powoduje to obni¿enie standardu projektowania i uniemo¿liwia wprowadzanie uszczegó³owieñ na rysunkach planu, poniewa¿ mapa ewiden-cyjna nie posiada wielu elementów niezbêdnych do prawid³owego utworzenia planu.

Dostêpnoœæ planów miejscowych w Internecie. Na oficjalnych stronach internetowych gmin, czêœæ gmin posiada opracowania planistyczne w formie zeskanowanej mapy (g³ównie pdf i jpg), które s¹ czêsto o s³abej rozdzielczoœci. Bywaj¹ sytuacje, ¿e gmina umieszcza na stronie internetowej mapy o ograniczonej (niepe³nej) treœci.

Autorku przeprowadzi³y analizê uchwalonych planów miejscowych w województwach: mazowieckim, ³ódzkim, ma³opolskim oraz skorzysta³y z opracowania Biura Geodety Woje-wództwa Mazowieckiego (BGWM plany, 2011). W tabeli 1 przedstawi³y przyk³adowe wyniki analizy opisów dotycz¹cych terenów zabudowy mieszkaniowej i us³ugowej w MPZP. Poka-zuj¹ one potrzebê wprowadzenia standaryzacji opisów funkcji terenów wystêpuj¹cych w opracowaniach planistycznych. Standaryzacja ta przyczyniæ siê mo¿e do poprawy wspó³-pracy projektanta z gminami, zwiêkszenia dostêpnoœci danych i partycypacji spo³ecznej w procesie planowania przestrzennego.

Temat danych zagospodarowanie przestrzenne

W³¹czanie danych planistycznych do infrastruktury informacji przestrzennej wymaga przeprowadzenia wielu prac, m.in. o charakterze harmonizacyjnym (INSPIRE D2.8.III.4, 2013), w tym identyfikacji i mapowañ planistycznych obiektów przestrzennych (Jarosze-wicz, Denis, Zwirowicz-Rutkowska, 2013). Jednak¿e wszelkie dzia³ania harmonizacyjne wymagaj¹ elektronicznej postaci danych (Ustawa o IIP, 2010), a tak¿e standaryzacji baz danych planistycznych i prezentacji (wizualizacji) danych.

Katalog planistycznych obiektów przestrzennych

Proces standaryzacji w zakresie opracowañ planistycznych (Jaroszewicz; Denis; Zwiro-wicz-Rutkowska, 2013) zak³ada m.in. opracowanie katalogu planistycznych obiektów prze-strzennych. Planistyczne obiekty przestrzenne mog¹ byæ zdefiniowane jako tematyczne obiekty przestrzenne przedstawiane w za³¹cznikach graficznych opracowañ planistycznych (MPZP oraz SUiKZP). Mog¹ byæ one tak¿e kreowane w procesie planowania przestrzennego, b¹dŸ pochodziæ z referencyjnych zasobów danych – wówczas okreœlane s¹ jako obiekty tematów zewnêtrznych.

Za³o¿enia koncepcyjne

Poni¿ej przedstawiono listê najwa¿niejszych za³o¿eñ koncepcyjnych katalogu obiektów planistycznych.

1. Katalog obiektów planistycznych powinien umo¿liwiæ opracowanie baz danych do gromadzenia, przechowywania i udostêpniania danych planistycznych niezbêdnych do sporz¹dzenia czêœci graficznej MPZP oraz czêœci graficznej prezentuj¹cej kierunki dla SUiKZP, u³atwiaj¹c wspó³uczestnictwo spo³eczeñstwa w procesie planowania prze-strzennego oraz prowadzenie analiz.

2. Listy kodowe stosowane w definicjach atrybutów powinny byæ rozszerzalne, tak by w uzasadnionych przypadkach, istnia³a mo¿liwoœæ wprowadzania dodatkowych ro-dzajów obiektów. Jednoczeœnie listy kodowe powinny byæ zorganizowane hierarchicz-nie, tak by u³atwiæ wyszukiwanie informacji na ró¿nych poziomach uogólnienia. 3. Katalog obiektów planistycznych powinien byæ podstaw¹ do zapewnienia spójnoœci

danych z tematów zewnêtrznych, przez umo¿liwienie w³¹czania danych pochodz¹-cych ze Ÿróde³ referencyjnych.

4. Katalog obiektów planistycznych powinien byæ podstaw¹ do zapewnienia optymaliza-cji wprowadzania, przechowywania i spójnoœci danych na potrzeby zarówno MPZP, jak i SUiKZP.

5. Katalog obiektów planistycznych powinien umo¿liwiæ harmonizacjê z wymaganiami INSPIRE.

6. Katalog obiektów planistycznych nie powinien ograniczaæ twórczego procesu plano-wania przestrzennego, pozostawiaj¹c swobodê dla kreacji planistycznej, przy jedno-czesnej standaryzacji.

Zaproponowano podzia³ obiektów planistycznych na 3 typy obiektów, oznaczone na ry-sunku 3 kolorami: bia³ym, jasnoszarym i ciemnoszarym oraz zestawione odpowiednio w tabeli 2.

Typ 1. Obiekty wspólne dla MPZP oraz SUiKZP (rys. 1 – kolor bia³y): za³¹cznik graficz-ny, mapa podk³adowa, uwarunkowania, infrastruktura techniczna, podzia³ terytorialny. Wspólne typy obiektów u³atwi¹ w znacznym stopniu zachowanie zgodnoœci miêdzy ustaleniami za-wartymi w opracowywanych planach miejscowych a zapisami studium. Szczególnie istotne jest to w przypadku obiektów odwo³uj¹cych siê do tematów zewnêtrznych, tj. zasobów referencyjnych.

Typ 2. Obiekty wprowadzane tylko w przypadku MPZP (rys. 1 – kolor ciemnoszary): granica opracowania, elementy zagospodarowania terenu, wskaŸniki, tereny planu.

Typ 3. Obiekty zdefiniowane dla SUiKZP (rys. 1 – kolor jasnoszary): tereny studium, komunikacja, struktura przestrzenna.

Czynnikiem zapewniaj¹cym spójnoœæ zapisu MPZP z zapisami SUiKZP, oprócz wspól-nych typów obiektów, s¹ powi¹zania miêdzy typami obiektów studium i planów miejsco-wych, w tym przede wszystkim relacja miêdzy typem obiektu TERENY PLANU a typem obiektu TERENY STUDIUM. Dla ka¿dego terenu wyznaczonego w miejscowym planie za-gospodarowania przestrzennego istnieje mo¿liwoœæ uzyskania informacji o przeznaczeniu terenu okreœlonym w studium oraz informacji, w jakiej zdefiniowanej strukturze przestrzen-nej gminy jest on po³o¿ony. Drugim istotnym zwi¹zkiem jest relacja miêdzy typem obiektu GRANICA OPRACOWANIA (dla planu) a typem obiektu ZA£¥CZNIK GRAFICZNY (dla studium). Powi¹zanie to, w przypadku studium, dostarcza informacji o wszystkich

archi-Tabela 2. Typy obiektów dla MPZP i SUIKZP

ród³o: opracowanie w³asne w ó t k ei b o u p y t a w z a N Objaœneinei P Z K i U S i P Z P M a l d w ó t k e i b o y p y t e n l ó p s W . 1 K I N Z C ¥ £ A Z Y N Z C I F A R G sTtyapnoowb¹ieicketjuzsat³a¹ncozwnik¹icgyrapfocidzsnyta:w1ê)ddloawpylaknounamniaiessjtcaondwaergdoow–edjowuzicuhawlziaa³c,yij ) 2 ; y w a t s u 1 .t s u 0 2 .t r a w a w o m j e r ó t k o dlastudium–stanow¹icyrysunek -a d o p s o g a z i k n u r ei k e c ¹ j al œ e r k o ai n el a t s u j e n z ci f a r g ei m r o f w y c ¹ j ai w a t s d e z r p a w o m h c y r ó t k o , w ó r a z s b o e ci n a r g e ¿ k a t a ,y n i m g o g e n n e z rt s e z r p ai n a w o r .y w a t s u 2 .t s u 0 1 .t r a w A W O D A £ K D O P A P A M Referencyjneopracowaneikatrografcizne,natelktóregoprzedstawainajest ê j z y c e r p i æ œ o w o ³ ó g e z c z s o i n d e r œ o p a c ¹ j al œ e r k o , a n z c y t si n al p a j c a m r o f n i . h c y n z c y t si n al p h c y n a d A I N A W O K N U R A W U Obeiktywp³ywaj¹cenazagospodarowaneiterenuizw¹izanez:rolnciz¹lub elœn¹ ;¹ i g o l o e g i ¹ k s r o m ¹ k r a d o p s o g ,¹ n d o w ¹ k r a d o p s o g ;¹ n j y c k u d o r p ¹i n e z rt s e z r p ¹ n o r h c o ; y d o r y z r p ¹ n o r h c o ;i m y w o r d ¹ j i m a t k ei b o ; a k si w o d o r œ ¹ n o r h c o u z a r b o j a r k z a r o j e n s e z c ³ ó p s w y r u tl u k r b ó d , w ó k t y b a z i o g e w o r u tl u k a w t ci z d ei z d . o g e w o r u tl u k A R U T K U R T S A R F N I A N Z C I N H C E T Obeiktyinrfasrtukturytechncizne.j £ A I Z D O P Y N L A I R O T Y R E T 1T)ypzaowbeieirkatóowbeiPkOtyDpZoIdAz£ai³TuEaRdYmTinOsiRrtaIAcyLjnNeYgop,eg³rnaindciweojejadkn¹ofsutenkkcejêw:idency-j u k i n z c ¹ ³ a z w ¹ s e n ai w a t s d e z r p e r ó t k , h c y n œ el w ó ³ ai z d d o i w ó b ê r b o , h c y n ;) P Z K i U S i k a j P Z P M u k d a p y z r p w o n w ó r a z ( m y n z ci f a r g P Z K i U S ai n a w o c a r p o r a z s b o y c ¹ j al œ e r k o t k ei b o – y n i m g ê ci n a r g a r ei w a z ) 2 . P Z K i U S al d o g e n z ci f a r g a k i n z c ¹ ³ a z g êi s a z z a r o P Z P M a l d w ó t k e i b o y p y T . 2 A C I N A R G A I N A W O C A R P O G_ner_ga_onci_lua_bo_gb_rs_az_na_ciru_ao_op_br_sa_zc_ao_ruw_oa_bn_jai_êtm_egei_osj_zc_mow_aine_¹go_Mp_Pal_Zn_Pu_.zagospodarowanaiprzesrtzen -U N A L P Y N E R E T Terenyookreœlonymprzeznaczeniuizasadachzagospodarowanai. Y T N E M E L E A I N A W O R A D O P S O G A Z O G E N N E Z R T S E Z R P ei s o , ei k sj ei m e c al p , ci l u e j e z r ei p e n a w o t k e j o r p i e c ¹ j ei n t si i c œ o n l ó g e z c z s W e n z c y t s y r e t k a r a h c ,j e n n e z rt s e z r p ij c y z o p m o k y t n a n i m o d , e w o k o d i w y t k n u p i . m e n e r e t m y n o l ei z d y w m y n t e r k n o k z e n a z ¹i w z i n el ei z y n e r e t e ¿ k a t a ,y t k ei b o K S W ANIKI Paramertyzabudowyizagospodarowanaiterenuorazzasadyochronyiksztat³o -u k n u s y r a n êi s o g e c ¹ j u d j a n z u n e r e t o g e d ¿ a k al d o g e n n e z rt s e z r p u d a ³ ai n a w al a w z o p u t k ei b o p y t n e T . o g e n n e z rt s e z r p ai n a w o r a d o p s o g a z u n al p o g e w o c sj ei m z a r o w ó k i n Ÿ a k s w h c y n o i n d êl g z w u ai n e z c z s ei m z o r e n n e z rt s e z r p y zi l a n a a n h c y n a r b y w )i l e b a t i c a t s o p w ( ij c a t n e z e r p e r h c y n z ci f a r g ei n e z r o w t a n wskaŸników . P Z P M ij c a zi l a u zi w j e w o d r a d n a t s w P Z K i U S a l d w ó t k e i b o y p y T . 3 M U I D U T S Y N E R E T TerenyookreœlonychwSUiKZPkeirunkachzmainprzeznaczenaiorazkeirunkach . ai n a w o k t y ¿ u i ai n a w o r a d o p s o g a z A J C A K I N U M O K Obeiktynael¿¹cedosystemukomunikacj.i A R U T K U R T S A N N E Z R T S E Z R P Oksbzteiakt³tuyj¹wcechpordzez¹scrtezewñsgkm³aind,ysprtourkzt¹udrkyupj¹rczeesj¹rtziepnonkejazwujs¹tcuedikumeirutnokeiwelmjeanktiy .y n i m g b u l a t s ai m e n l a n o j c k n u f y f e rt s :. p n æ a ji w z o r êi s e ¿ o m a n i m g b ó s o p s

walnych i obowi¹zuj¹cych planach, a nawet o planach miejscowych, do których opracowy-wania dopiero przyst¹piono. Natomiast dla miejscowego planu zwi¹zek ten dostarcza infor-macji o zasiêgu fragmentu studium pokrywaj¹cego siê z obszarem opracowania planu miej-scowego.

Okreœlenie planowanego zagospodarowania terenu

Kluczowymi typami obiektów, które umo¿liwiaj¹ okreœlenie planowanego zagospodaro-wania terenu, s¹ TERENY PLANU oraz TERENY STUDIUM. Dla obydwu typów przezna-czenie terenu okreœlane mo¿e byæ na dwóch poziomach:

m europejskim – za pomoc¹ wartoœci z hierarchicznej listy kodowej HILUCS (Hierar-chical INSPIRE Land Use Classification System) (INSPIRE D2.8.III.4, 2013); m krajowym – za pomoc¹ wyboru wartoœci z listy kodowej przeznaczenia terenu

uzgod-nionej na poziomie krajowym.

W chwili obecnej nie ma uzgodnionej, na poziomie krajowym, listy kodowej przeznacze-nia terenu. Listy kodowe, opracowane w ramach katalogu obiektów planistycznych, mog¹ byæ punktem wyjœcia dla przeprowadzenia uzgodnieñ. Uzgodnione listy kodowe katalogu obiektów, przy zachowaniu warunku rozszerzalnoœci i hierarchicznoœci, pozwoli³yby na stan-daryzacjê oznaczeñ przeznaczenia terenu. Dopiero po uzyskaniu standardowych list kodo-wych mo¿liwa jest ich harmonizacja z wymaganym przez INSPIRE opisem przeznaczenia terenu, zgodnym z list¹ kodow¹ HILUCS.

Rys. 1. Typy obiektów dla MPZP i SUiKZP oraz relacje miêdzy typami obiektów:

kolor bia³y – typy obiektów wspólne dla MPZP i SUiKZP, kolor ciemnoszary – typy obiektów MPZP, kolor jasnoszary – typy obiektów SUiKZP (Ÿród³o: opracowanie w³asne)

W przypadku MPZP przeznaczenie terenu na poziomie krajowym okreœlane jest za po-moc¹ trzech atrybutów: przeznaczenie podstawowe, przeznaczenie dopuszczalne, przezna-czenie dopuszczalne czasowo, przy czym wymagane jest podanie przynajmniej jednego prze-znaczenia podstawowego. Przeznaczenie dopuszczalne, b¹dŸ dopuszczalne czasowo jest opcjonalne – mo¿e zostaæ zdefiniowane, ale nie jest to wymagane. W przypadku zdefiniowa-nia wiêcej ni¿ jednego przeznaczezdefiniowa-nia podstawowego s¹ one traktowane jako przeznaczezdefiniowa-nia równowa¿ne. Istnieje równie¿ mo¿liwoœæ okreœlenia udzia³ów procentowych poszczegól-nych przeznaczeñ terenu. Mo¿liwe przypadki ilustruje rysunek 2.

W zale¿noœci od zaistnia³ego przypadku okreœlane s¹ krotnoœci poszczególnych atrybu-tów (tab. 3). Dla ka¿dego z trzech atrybuatrybu-tów okreœlaj¹cych planowane przeznaczenie terenu dopuszczalne wartoœci wybierane s¹ z jednej, uzgodnionej na poziomie krajowym, listy ko-dowej, która zawiera tylko proste funkcje zagospodarowania terenu. Mo¿liwych do

zdefinio-Rys. 2. Przypadki okreœlania funkcji przeznaczenia terenu (Ÿród³o: opracowanie w³asne)

Tabela 3. Atrybuty dla typu obiektu TERENY PLANU przechowuj¹ce informacje o planowanym przeznaczeniu terenu w nomenklaturze krajowej.

ród³o: opracowanie w³asne u t u b y rt a a w z a N Typ Obilgatoryjnoœæ y n a g a m y w – W y n l a n o j c p o – O æ œ o n t o r K e w o w a t s d o p ei n e z c a n z e z r P Lsitaprzeznaczeneiterenupalnu W 1..* o g e w o w a t s d o p ai n e z c a n z e z r p ³ ai z d U numeryczny O 1 e n l a z c z s u p o d ei n e z c a n z e z r P Lsitaprzeznaczeneiterenupalnu O 1..* o g e n l a z c z s u p o d ai n e z c a n z e z r p ³ ai z d U numeryczny O 1 ei n e z c a n z e z r P o w o s a z c o g e n l a z c z s u p o D Lsitaprzeznaczeneiterenupalnu O 1...* o g e n l a z c z s u p o d ai n e z c a n z e z r p ³ ai z d U o w o s a z c numeryczny O 1

wania w ten sposób konfiguracji przeznaczeñ terenu jest nieograniczona iloœæ, przy jedno-czesnym zachowaniu zwartej listy kodowej. Dziêki temu zapewniona zostaje elastycznoœæ rozwi¹zania, nieograniczaj¹ca planisty, przy jednoczesnej standaryzacji.

W przedstawionej koncepcji katalogu obiektów planistycznych zaproponowano roz-wi¹zanie pozwalaj¹ce na œledzenie zmian w planowanym zagospodarowaniu przestrzen-nym. Zarówno w przypadku typu obiektów TERENY PLANU, jak i TERENY STUDIUM zdefiniowany zosta³ atrybut pozwalaj¹cy na ocenê stopnia wprowadzanych zmian w zago-spodarowaniu terenu. Atrybut Wp³yw ustaleñ pozwala na wybór z listy kodowej jednej z trzech wartoœci: 0 – przeznaczenie terenu pozostaje bez zmian, ustalenie zasad zagospoda-rowania, 1 – podstawowe przeznaczenie terenu pozostaje bez zmian, zmiana przeznacze-nia dopuszczalnego (np.: MW/MN na MW/U), 3 – zmiana podstawowego przeznaczeprzeznacze-nia terenu (np.: R na MW).

U³atwienie partycypacji spo³ecznej w procesie planowania przestrzennego Typ obiektu ZA£¥CZNIK GRAFICZNY stanowi podstawê do wykonania standardowej wizualizacji stanowi¹cej za³¹cznik dla planu miejscowego lub studium. Okreœlone atrybuty typu obiektu przechowuj¹ najwa¿niejsze informacje dotycz¹ce procedury planistycznej – rodzaj opracowania planistycznego, daty m.in. przyst¹pienia do uchwalania, uchwalenia, wejœcia w ¿ycie dokumentu, przeniesienia do archiwum oraz szczególnie wa¿ny, z punktu widzenia wspó³uczestnictwa spo³eczeñstwa w procesie planowania przestrzennego, atrybut okreœlaj¹cy etap procedury uchwalania opracowania. Dopuszczalne wartoœci wybierane s¹ z listy kodowej zawieraj¹cej wskazania etapów otwartych dla partycypacji spo³ecznej.

Rysunek 3 przedstawia wspólne etapy opracowania planu miejscowego i studium uwa-runkowañ i kierunków zagospodarowania przestrzennego z perspektywy informacji istot-nych dla potencjalnego odbiorcy daistot-nych. Kluczowe s¹ dwa etapy: etap po og³oszeniu o przyst¹pieniu do sporz¹dzania projektu zagospodarowania przestrzennego, w którym istnieje mo¿liwoœæ sk³adania wniosków do planu, b¹dŸ studium oraz etap wy³o¿enia projektu do publicznego wgl¹du, w którym istnieje mo¿liwoœæ sk³adania uwag. Etap koñcz¹cy sk³adanie wniosków do projektu planu lub studium nastêpuje, gdy znane s¹ granice opracowania, jednak jeszcze przed wykonaniem opracowania. Na tym etapie istotne s¹ informacje doty-cz¹ce: granicy opracowania (w przypadku MPZP), podzia³u terytorialnego (granica gminy dla SUiKZP), granicy zmiany SUiKZP oraz mapy podk³adowej, a tak¿e informacje z ze-wnêtrznych zasobów np. dzia³ki ewidencyjne i ich numery.

Na etapie uwag do wy³o¿onego projektu partycypacja spo³eczna mog³aby byæ w przy-sz³oœci wspomagana rozwi¹zaniami ICT, pozwalaj¹cymi na organizacjê sk³adania uwag do poszczególnych obiektów, a nawet projektowanie w³asnych rozwi¹zañ (np. wskazywanie lokalizacji projektowanego placu zabaw, projektowanie przebiegu trasy, równie¿ z pojawiaj¹-cymi siê ostrze¿eniami typu: uwaga projektujesz trasê przechodz¹c¹ przez obszar objêty form¹ ochrony przyrody itp.).

Po zakoñczeniu procedury uchwalania atrybut etap wskazywa³by, ¿e plan jest obowi¹zu-j¹cy. Równie¿ plany archiwalne, które przesta³y obowi¹zywaæ, mog¹ byæ czêœci¹ infrastruk-tury informacji przestrzennej. Stanowi¹ one istotn¹ informacjê o zmianach kierunków w planowaniu przestrzennym na danym obszarze, pozwalaj¹c na zachowanie ci¹g³oœci wizji planistycznej.

Rys. 3. Wspólne etapy opracowania MPZP i SUiKZP z perspektywy informacji istotnych dla potencjalnego odbiorcy danych (Ÿród³o: opracowanie w³asne)

Podsumowanie

Planowanie przestrzenne w Polsce jest w trakcie przeobra¿eñ systemowych, na które wp³yw ma wiele czynników, w tym m.in. zmiany legislacyjne, popularyzacja narzêdzi typu GIS oraz realizacja projektów miêdzynarodowych, np. Plan4All oraz INSPIRE.

Jednym z wyzwañ jest standaryzacja numerycznych opracowañ planistycznych. Wpro-wadzanie jednolitych standardów w zakresie struktur danych planistycznych, wymiany da-nych oraz sposobu prezentacji dada-nych usprawni wszystkie etapy prac nad planami miejsco-wymi, zarówno dla osób opracowuj¹cych plan, decydentów, ale tak¿e przyczyni siê do rozwoju partycypacji spo³ecznej w procesach planistycznych.

Punktem wyjœcia dla standaryzacji jest opracowanie katalogu obiektów planistycznych. W artykule przedstawiono g³ówne za³o¿enia katalogu, typy obiektów i powi¹zania miedzy nimi. Zaprezentowana koncepcja stanowi elastyczne rozwi¹zanie, które umo¿liwi w przy-sz³oœci wykonywanie numerycznych opracowañ planistycznych oraz w³¹czanie zbiorów danych do infrastruktury informacji przestrzennej.

Proponowane rozwi¹zanie pozwala równie¿ na zachowanie spójnoœci z danymi referen-cyjnymi (pochodz¹cymi z zewnêtrznych baz danych, np. dotycz¹cych ochrony przyrody, zagro¿eñ powodzi¹ itp.). Jest to osi¹gniête poprzez zaprojektowanie wspólnych dla MPZP i SUiKZP typów obiektów.

Dalsze prace nad katalogiem obiektów planistycznych wymagaj¹ m.in. uzgodnienia list kodowych dotycz¹cych przeznaczenia terenu (standaryzacja krajowa) oraz harmonizacji tych list z listami kodowymi HILUCS (na poziomie europejskim).

W przysz³oœci, po opracowaniu standardów cyfrowych opracowañ MPZP oraz SUiKZP, wskazuje siê na mo¿liwoœæ dalszych prac zwi¹zanych z wypracowaniem regu³ oceny zgod-noœci proponowanych rozwi¹zañ w dokumentach planistycznych z uwarunkowaniami okre-œlonymi w opracowaniach ekofizjograficznych.

Literatura

BGWM plany, 2011: Opracowanie projektu standardowych modeli danych oraz profilu metadanych dla opra-cowañ planistycznych na potrzeby realizacji projektu „Przyspieszenie wzrostu konkurencyjnoœci woje-wództwa mazowieckiego, przez budowanie spo³eczeñstwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy poprzez stworzenie zintegrowanych baz wiedzy o Mazowszu”. Specyfikacja danych dla dokumentów planistycznych okreœlonych w ustawie o Planowaniu i Zagospodarowaniu Przestrzennym, tom II. INSPIRE D2.8.III.4, 2013: Data Specification on Land use – Draft Technical Guidelines, v3.0RC3. Jaroszewicz J., Denis M., Zwirowicz-Rutkowska A., 2013: Harmonization of spatial planning data model

with INSPIRE implementing rules in Poland. SGEM 2013 Conference Proceedings, book 2, vol. 1, DOI: 10.5593/sgem2013: 745-752.

Rozporz¹dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Dz.U. 2003 nr 164 poz. 1587.

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym. Dz.U. 1994 nr 89 poz. 415 z póŸn. zm.

Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Dz.U. 2012 nr 0 poz. 647 z póŸn. zm.).

Abstract

Information about present and planned land use is referred to in the third thematic group of INSPIRE. In Poland, works have been started on standardization of spatial planning datasets with the aim of including them into the national spatial data infrastructure. However, standardization of spatial planning data is still a problem to be solved. This is a challenging task both due to the lack of generally accepted semantics used in spatial planning practice and to overlapping of land use functions. The paper presents issues connected with Polish methodological solution aimed at creation of the feature catalogue for spatial plans in conformity with the INSPIRE implementing rules. This conformi-ty may be understood as making it possible to create and make available, on different levels of planning procedure, the reports required by the INSPIRE Directive concerning spatial information about planned land use. Spatial planning data included in the spatial database completed with referen-ce datasets of national spatial data infrastructure might replareferen-ce graphical attachments to the official documentation. The paper also presents the assessment of the present state of affairs, problems connected with creation of the feature catalogue for spatial plans, the need to take actions and sugge-sted solutions aimed at its conformity with the INSPIRE requirements.

dr in¿. Joanna Jaroszewicz j.jaroszewicz@gik.pw.edu.pl dr in¿. Ma³gorzata Denis mdenis@gik.pw.edu.pl

dr in¿. Agnieszka Zwirowicz-Rutkowska agnieszka.zwirowicz@uwm.edu.pl