Leonard Górka
"Das gemeinsame Credo. 1600 Jahre
seit dem Konzil von Konstantinopel",
wyd. Th. Piffl-Perčević, A.
Stirnemann, Insbruck-Wien 1983 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 54/2, 184-185
184 r e c e n z j e
zów , scen , p o sta c i. W sw y m p ie r w s z y m z n a c z e n iu n a jb a r d z ie j p o d s ta w o w y m w y r a ż a ją o n e m iło ść lu d z k ą , m iło ś ć m ężc z y z n y i k o b ie ty , o p ie w a n ą ju ż p rz e z p ie rw s z e g o m ę żc zy zn ę w r a j u (R dz 2,23). N a tc h n io n y a u to r P n p , o b d a rz o n y ta l e n te m p o e ty c k im , d e li k a tn ą w ra ż liw o ś c ią i s iln ą w y o b ra ź n ią , w ie lb ic ie l p ię k n o ś c i n a tu r y i z w ła s z c z a c z ło w ie k a , d o ś w ia d c z a ł w s w o je j o so b o w o ści te j m iło śc i m o c n e j i g łę b o k ie j. A le ja k o sy n A b r a h a m a i z n a w c a P is m ś w ię ty c h o d c z u w a ł ra z e m z e sw y m i w s p ó łb r a ć m i je s z c z e m o c n ie js z ą tę s k n o tę za n a d e jś c ie m n o w e g o D a w id a , n o w eg o S a lo m o n a , K ró la M e s ja ń sk ie g o . A u to r P n p n ie m ó w i ju ż j a k O zeasz, J e r e m ia s z czy Iz a ja s z o m iło ś c i m ię d z y J a h w e i I z r a e le m h is to ry c z n y m , lecz ś n i o d o s k o n a łe j m iło ś c i m ię d z y K ró le m P o k o ju M e s ja s z e m a C ó rą S y jo n u , n o w ą J e ro z o lim ą , o k tó r e j p ó ź n ie j b ę d z ie m ó w ić A p o k a lip s a (19,7; 21,2nn). I d o p ie ro w ś w ie tle N T P ie ś ń o s ią g n ie p e ł n ię sw o je g o s e n s u : C h r y s tu s -O b lu b ie n ie c o g a r n ia s w o ją n a jg łę b s z ą b o sk ą m i ło ś c ią O b lu b ie n ic ę b e z sk azy , D z ie w ic ę K o śció ł (Ef 5,25— 27). W y d a je m i się, że tu m o ż n a p rz y to c z y ć p ro r o c tw o J e r e m ia s z a , k tó r y w k o n te k ś c ie N o w eg o P rz y m ie rz a k ie r u je do I z r a e la ta k i e oto w e z w a n ie : „W ró ć D z iw ic o -lz ra e łu , w ró ć do tw o ic h m ia s t! D o k ą d ż e b ę d z ie sz c h w ie jn a C ó ro b u n to w n ic z a ? A lb o w ie m J a h w e s tw o r z y ł rz e c z n o w ą n a z ie m i: n ie w ia s ta z a c z n ie c z u le k o c h a ć m ę ż a ” ( J r 31,21b—22). T o w ła ś n ie tę w iz ję ro z w in ą ł p o e ta - p r o r o k w P n p , u k a z u ją c p e łn e m iło ś c i i u p o rc z y w e s z u k a n ie O b lu b ie ń c a p rz e z O b lu b ie n ic ę . I n t e r p r e t a c j a T o u r n a y cz y n i z a d o ść w y m o g o m k ry ty c z n e j eg zeg ezy i m ie śc i się w n u r c ie tr a d y c y jn e g o d u c h o w e g o r o z u m ie n ia P ie ś n i. N ie m o ż n a je j p o s ta w ić z a r z u tu d o w o ln o śc i czy a r b itr a ln e g o n a g in a n ia te k s tu do p rz y ję ty c h zało ż eń , j a k to n ie r a z się d z ia ło n a p o lu in t e r p r e ta c j i a le g o ry c z n e j. T o u r n a y w w ie lu m ie js c a c h z a s trz e g a się, że n ie m a z a m ia r u i n ie chce p o p a d a ć w c z y stą a le g o rię . I le k ro ć s z u k a s e n s u d u c h o w e g o , sy m b o lic z n e g o , czy n i to z a w sz e ze w s k a z a n ie m jeg o p o d s ta w w te k ś c ie , tr a k to w a n y m n ie o d m ie n n ie z w ie lk im s z a c u n k ie m . N ie k tó r e a lu z je , z b liż e n ia , r e m in is c e n c je m o g ą s ię w y d a w a ć d la n ie w ta je m n ic z o n e g o c z y te ln ik a z b y t d a le k ie czy n a w e t m a ło p r z e k o n u ją c e (ja k by ć m o że a lu z ja do H ira m a , k r ó la T y ru , w ty tu le m e le k , P n p 7,6). M u s im y so b ie je d n a k u ś w ia d o m ić , i k s ią ż k a T o u r n a y p o m a g a w ty m d o sk o n a le , że m a m y do c z y n ie n ia z p is m e m szczeg ó ln y m , w y k w ite m h e b r a js k ie g o g e n iu s z u p o e ty c k ie g o i m ą d ro śc io w e g o . W u m y ś le a u to r a n a tc h n io n e g o p o szczeg ó ln e sło w a , z w ro ty , o b ra z y scen y , o so b y u r u c h o m ia ły c a łe g a m y s k o ja r z e ń z h is to r ią , w ia r ą , d o ś w ia d c z e n ia m i i o c z e k iw a n ia m i I z r a e la , a p rz e d e w s z y s tk im z t ą n a jw ię k s z ą p rz y g o d ą d u c h o w ą I z r a e la , ja k ą b y ło P rz y m ie r z e M iło ści B o g a z n a ro d e m . P rz y b liż e n ie teg o b ib lijn e g o ś w ia t a p o ję ć , o b ra z ó w d z is ie js z e m u c z y te ln ik o w i, 'z r o b io n e z ta k i m s p o k o je m , a z a ra z e m ta k i m z n a w s tw e m , p o z o s ta je n ie o c e n io n ą z a s łu g ą o jc a R. T o u rn a y .
ks. T a d e u s z B r z e g o w y , T a r n ó w
D as g e m e in s a m e C redo. 1600 J a h r e s e it d e m K o n z il v o n K o n s ta n tin o p e l,
w y d . T h . P i f f 1-P e r ć e v i ć i A. S t i r n e m a n n . I n n s b r u c k - W ie n 1983, T y ro lia V e rla g , s. 262 (S e ria P ro O rie n te ).
R e d a k to rz y p r e z e n to w a n e j k s ią ż k i, o b a j s to ją c y n a czele z a s łu ż o n e j d la e k u m e n iz m u w ie d e ń s k ie j f u n d a c j i P r o O rie n te , d o s ta rc z y li o d b io rc y b o g a te k o m p e n d iu m r e f le k s ji h is to ry c z n o -te o lo g ic z n e j o ra z d o k u m e n ta c ji, p o w s ta ły c h z o k a z ji 1600 ro c z n ic y e k u m e n ic z n e g o S o b o ru K o n s ta n ty n o p o ls k ie g o I i 1550 ro c z n ic y S o b o ru E fesk ieg o . O b o k p r z e k ła d u w y b r a n y c h te k s tó w w s p o m n ia n y c h s o b o ró w w to m ie ty m z e b ra n o o fic ja ln e w y p o w ie d z i w y g ło sz o n e p o d c z a s u ro c z y s to śc i ju b i le u sz o w y c h w Is ta m b u le , R z y m ie o ra z K o lo n ii. U z u p e łn ia ją j e : lis t p a p ie ż a do p a tr ia r c h y e k u m e n ic z n e g o D y m itrio s a I, e n c y k lik a s y n o d a ln a p a tr i a r c h a t u e k u m e n ic z n e g o orazj d e k la r a c je K o śc io łó w c h r z e ś c ija ń s k ic h w R F N i N RD . P o g łę b io n ą te o lo g ic z n ie i w a ż n ą z e k u m e n ic z n e g o p u n k tu w id z e n ia w iz ję S o b o ru K o n s ta n ty n o p o ls k ie g o o d n a jd u je m y w z a m ie sz c z o n y c h r e f e r a ta c h s y m
R E C E N Z J E
p o z ju m (2—3.04.1981), z o rg a n iz o w a n e g o p rz e z f u n d a c ję P ro O r ie n te , a u k a z a n ą w ś w ie tle te o lo g ii K o śc io ła p r z e d c h a lc e d o ń s k ie g o (A. G r e g o r i o s ) , b iz a n ty ń s k o - p r a w o s ła w n e g o (J. A n a s t a s i o u), e w a n g e lic k ie g o (A. M. R i t t e r ) o ra z r z y m s k o k a to lic k ie g o (A. G r i 11 m e i e r). N a le ż y d o d ać, iż z n a c z n ie p o s z e rz o n ą i w n ik liw s z ą r e f le k s ję w ty m z a k r e s ie d o s ta rc z a c e n tr u m p r a w o s ła w n e w C h a m b é s y (S z w a jc a ria ) w d z ie le p t. L e I I e C o n c il O e c u m é
n iq u e . S ig n ific a tio n e t a c tu a lité p o u r le m o n d e c h r é tie n d ’a u jo u r d ’h u i, C h a m
b é s y 1982, s. 592. — J a k o a n e k s n a le ż y p o tr a k to w a ć s y n te ty c z n e z e s ta w ie n ie w y n ik ó w ro z m ó w p rz e p r o w a d z o n y c h p o d c z a s p ie rw s z e g o k o lo k w iu m e k le z jo lo g ic z n e g o m ię d z y te o lo g a m i p r a w o s ła w n y m i i r z y m s k o k a to lic k im i w W ie d n iu (1974) n t. K o in o n ia , a ta k ż e o s ią g n ię c ia c z te re c h (1971, 1973, 1976, 1978) „ k o n s u lta c ji w ie d e ń s k ic h ”, o d b y ty c h m ię d z y K o śc io łe m r z y m s k o k a to lic k im a K o śc io ła m i o r ie n ta ln y m i p r z e d c h a lc e d o ń s k im i n t. z a g a d n ie ń c h ry s to lo g ic z
n y c h c z w a rte g o s o b o r u e k u m e n ic z n e g o . O w o c e m ty c h s p o tk a ń b y ła m . in. tz w . „ w ie d e ń s k a f o r m u ła c h ry s to lo g ic z n a ”, k tó r a o d d a liła z a r z u t m o n o fiz y - ty z m u w z g lę d e m K o śc io łó w p r z e d c h a lc e d o ń s k ic h i n e s to r ia n iz m u w z g lę d e m K o śc io ła rz y m s k o k a to lic k ie g o . — T o m z a m y k a in d e k s o so b o w y i rzeczo w y .
O trz y m a liś m y c e n n ą k s ią ż k ę . Z a w a r te w n ie j tr e ś c i d o w o d z ą , iż w ie lk ie w a r to ś c i tr a d y c ji p ie rw s z e g o ty s ią c le c ia p o z o s ta ją n ie z a s tą p io n y m p u n k te m o d n ie s ie n ia d la w sp ó łc z e s n y c h p ro b le m ó w e k u m e n ic z n y c h . W d e p o z y c ie w ia r y sło w a C re d o n ie e js k o - k o n s ta n ty n o p o ls k ie g o n a b i e r a j ą szc z e g ó ln e g o z n a c z e n ia d o k tr y n a ln e g o , p r z y p o m in a ją g łę b o k ie w ię z y , ja k i e łą c z ą K o śc io ły n a s z y c h czasó.w z K o śc io łe m c z w a rte g o w ie k u w je d n e j c ią g ło śc i ty c h sa m y c h p o c z ą tk ó w . N o r m a ty w n a i n ie o d w o ła ln a tr e ś ć te g o sy m b o lu w ia r y je s t z a ra z e m p r z y n a g la ją c y m z a p ro s z e n ie m , b y w ia r ę K o śc io ła C h ry s tu s o w e g o o ra z jego, s t r u k tu r ę k s z ta łto w a ć w ś w ie tle d o g m a tu tr y n ita r n e g o . O z n a c z a to —- ja k z a u w a ż a ją te o lo g o w ie z a c h o d n i A. G r i l l m e i e r i A. M. R i t t e r — u m ie ję tn o ś ć g o d z e n ia n a p ię ć i tw o r z e n ie s y n te z y m ię d z y je d n o ś c ią i w ie lo śc ią , h is to r i ą s tw o r z e n ia i h is to r i ą z b a w ie n ia , m ię d z y c h ry s to m o n iz m e m i p n e u m a to m o n iz m e m .
S tr o n a p r a w o s ła w n a — J . A n a s t a s i o u , S. K o n s t a n t i n i d i s —.. s łu s z n ie z w r a c a u w a g ę , iż s f o r m u ło w a n ia d o g m a ty c z n e s o b o r ó w n ie b y ły n ig d y s u c h y m i i f o r m a ln y m i tw ie r d z e n ia m i, lecz d o k so lo g ic z n y m m o d lite w n o - -e h w a le b n y m w y ra z e m ż y w e j w ia ry . J e s t to c e n n a w sk a z ó w k a w d o b ie p r o w a d z o n y c h d ia lo g ó w k o n fe s y jn y c h . P r a w o s ła w ie p o d k re ś liło p o n a d to , iż o jc o w ie w s p o m n ia n y c h so b o ró w s p r o w a d z ili w ia r ę n ie ty lk o d o w ła ś c iw y c h p o d sta w , a le p r z e k a z a li n a m ta k ż e m o d e l i sp o só b r e a liz a c ji k o śc ie ln e g o a u to ry te tu . C h o d z i t u o w s k a z a n ie n a k o le g ia ln ą w s p ó ło d p o w ie d z ia ln o ś ć p a s t e r z y K o śc io ła , k tó r z y o p ie r a ją c się n a w s p ó ln e j ś w ia d o m o ś c i p rz e ż y w a n e g o d o ś w ia d c z e n ia K o śc io ła , w y k ła d a ją t r a d y c ję a p o s to ls k ą w sp o só b w ła ś c iw y i in te g r a l n y (e n c y k lik a s y n o d a ln a ). R u c h e k u m e n ic z n y , z m ie r z a ją c do u r z e c z y w is tn ie n ia „ w s p ó ln o ty s o b o r o w e j” z n a jd u j e z a te m w s ta r o ż y tn y c h so b o ra c h m o d e l p o s z u k iw a n e j d ro g i do je d n o ś c i.
C zas z ro c z n ic s o b o ro w y c h w y c ią g n ą ć n a d z is ia j o d p o w ie d n ie w n io s k i d la p ra k ty c z n e j e g z y s te n c ji K o śc io łó w ro z d z ie lo n y c h . W a rto ś c i tr a d y c ji p ie r w szego ty s ią c le c ia n ie m o g ą by ć b o w ie m je d y n ie w s p o m n ie n ie m z o d le g łe j p rz e s z ło śc i. M u s z ą o dżyć w w ie rz e K o śc io ła , w je g o d u c h o w o śc i, a b y m o g ły p rz y c z y n ić się do w z a je m n e g o z ro z u m ie n ia z n a s z y m i b ra ć m i, z k tó r y m i r a z e m d ą ż y m y , do' z je d n o c z e n ia w p ra w d z ie . ks. L e o n a r d G ó rk a S V D , L u b lin H. R. S E E L IG E R , K ir c h e n g e s c h ic h te — G e sc h ic h ts th e o lo g ie — G e s c h ic h ts w is se n s c h a ft. A n a ly s e n z u W is s e n s c h a fts th e o r ie u n d T h e o lo g ie d e r k a th o lis c h e n G e s c h ic h ts s c h r e ib u n g , D ü s s e ld o rf 1981, P a tm o s V e rla g , s. 292. A u to r u s iłu j e ro z p r a c o w a ć n a u k o w o -te o r e ty c z n e p o d s ta w y h is to r ii K o śc io ła , o k re ś lić m ie js c e h is to r ii K o śc io ła ja k o n a u k i h is to ry c z n e j w r a m a c h te o lo g ii, a p r z e d e w s z y s tk im o k re ś lić i o p is a ć o r a z u p o rz ą d k o w a ć z w ią z k i
