MENTE ET MALLEO GŁÓWNEGO GEOLOGA KRAJU II Polski Kongres Geologiczny – „Geologia jedna?!”

II Polski Kongres Geologiczny – „Geologia jedna?!”

Piotr WoŸniak

„Geologia jedna?!” to has³o tegorocznej edycji Pol-skiego Kongresu Geologicznego, chocia¿ w programie tego wydarzenia znajdziemy zagadnienia z zakresu wielu ró¿-nych, czêsto odleg³ych od siebie dziedzin nauki o Ziemi. Kongres obejmuje wyk³ady, panele i dyskusje na temat bezpieczeñstwa surowcowego i zrównowa¿onego rozwoju, geologii in¿ynierskiej i hydrogeologii, geozagro¿eñ i geo-turystyki. WyraŸnie daje siê odczytaæ ambicja Organizatorów do objêcia zakresem kongresu jak najszerszego spektrum zagadnieñ geologicznych. II Polski Kongres Geologiczny, poprzez prezentacjê najnowszych dokonañ polskich naukow-ców ró¿nych dyscyplin, na pewno przyczyni siê do integra-cji œrodowiska geologicznego, nawet na tle polaryzaintegra-cji niektórych pogl¹dów i teorii.

Cieszê siê, ¿e wœród tematów przewodnich spotkania znalaz³ siê w¹tek niekonwencjonalnych z³ó¿ gazu ziem-nego. W dyskusji publicznej brakuje fachowych wypowie-dzi, które nie bêd¹ sk³ania³y do bezpodstawnej euforii ani nadmiernego sceptycyzmu, ale przybli¿¹ kwestiê tzw. gazu z ³upków w sposób naukowy, kompletny i zrozumia³y. Mam nadziejê, ¿e sesja poœwiêcona temu zagadnieniu zgro-madzi wielu specjalistów oraz przyci¹gnie uwagê osób, które pragn¹ poszerzyæ swoj¹ wiedzê i poznaæ szczegó³y dotycz¹ce poszukiwañ i eksploatacji gazu ze z³ó¿ niekon-wencjonalnych. Liczê tak¿e, ¿e trwaj¹ce obecnie prace poszukiwawcze wkrótce doprowadz¹ do odkrycia i udoku-mentowania nowych z³ó¿ wêglowodorów oraz spowoduj¹ uformowanie innowacyjnego i konkurencyjnego przemys³u naftowo-gazowego w Polsce.

Drugi temat przewodni kongresu – zmiany klimatycz-ne – wydaje siê równie trafiony. Bardzo cenklimatycz-ne bêdzie spojrze-nie na zmiany klimatu w ujêciu geologicznym, z uwzglê-dnieniem przesz³ych fluktuacji klimatycznych. Cykliczna zmiennoœæ od zawsze by³a podstawow¹ cech¹ klimatu – powtarzalne okresy ociepleñ i och³odzeñ (udokumentowane miêdzy innymi wystêpowaniem tillitów i dropstonów) sk³a-daj¹ siê na ca³¹ historiê geologiczn¹ Ziemi. Tu mo¿emy byæ pewni du¿ego zainteresowania mediów.

O globalnym ociepleniu i zasobach niekonwencjonal-nych z³ó¿ gazu dyskutuj¹ ju¿ niemal wszyscy rodacy – wyraŸnie widaæ, ¿e szeroko rozumiana geologia budzi coraz wiêksze zainteresowanie Polaków. Warto wykorzystaæ tê sposobnoœæ, by promowaæ nauki o Ziemi – zak³adaæ kolej-ne geoparki krajowe, tworzyæ œcie¿ki geoturystyczkolej-ne, lapi-daria i inne formy propagowania turystyki geologicznej. Ju¿ nied³ugo w Chêcinach powstanie Europejskie Centrum

Edukacji Geologicznej. Liczê, ¿e podobnych inicjatyw z czasem bêdzie przybywaæ.

Rozg³osu i promocji potrzebuj¹ nie tylko krajowe atrak-cje geologiczne, lecz równie¿ dokonania polskich naukow-ców. W ostatnich latach polska geologia zyska³a uznanie œwiatowego œrodowiska geologicznego za spraw¹ dwóch odkryæ o fundamentalnym znaczeniu dla naszej wiedzy o historii Ziemi. W 2010 r. czasopismo Nature opubliko-wa³o artyku³ dotycz¹cy prze³omowego znaleziska polskich geologów, Grzegorza NiedŸwiedzkiego i Piotra Szreka, w kamienio³omie Zache³mie. Badacze natrafili w nim na tropy œrodkowodewoñskich czworonogów, które okaza³y siê prawie 20 mln lat starsze ni¿ znane dotychczas skamie-nia³oœci pierwszych tetrapodów. Odkrycie to zmieni³o obo-wi¹zuj¹ce do tej pory koncepcje pochodzenia czworono-gów. Dwa lata póŸniej, w innym presti¿owym czasopiœmie naukowym – Lethaia, ukaza³o siê doniesienie o odkryciu œp. Adriana Kina, który w rejonie Opoczna opisa³ unika-towe w skali œwiata stanowisko paleontologiczne w kamie-nio³omie w S³awnie. Geolog znalaz³ w nim miêdzy innymi skamienia³oœci pierwszego polskiego pterozaura, skrzyd³a wa¿ki, skrzyp³ocze, ryby oraz ma³¿e i amonity o charak-terystycznych muszlach. Wiêkszoœæ z tych szcz¹tków nale¿y do rodzajów i gatunków nieznanych wspó³czesnej nauce. W ska³ach licz¹cych oko³o 150 mln lat przetrwa³ tak¿e zapis pierwszego polskiego tsunami.

Ci¹g dalszy na str. 457

Przegl¹d Geologiczny, vol. 60, nr 9, 2012

454

MENTE ET MALLEO G£ÓWNEGO GEOLOGA KRAJU

1

II Polski Kongres Geologiczny – „Geologia jedna?!”

– ci¹g dalszy ze str. 454

Obu powy¿szych odkryæ dokonali m³odzi naukowcy, tym bardziej warto wiêc podkreœliæ fakt, ¿e kongres jest spotkaniem otwartym dla m³odych geologów, stoj¹cych dopiero u progu kariery zawodowej. Organizatorzy zachê-caj¹ studentów i doktorantów do aktywnego udzia³u we wszystkich sesjach tematycznych i prezentowania swoich osi¹gniêæ badawczych, a tak¿e – co nie jest bez znaczenia – umo¿liwiaj¹ im skorzystanie z obni¿onych op³at reje-stracyjnych. W³¹czenie ludzi m³odych w ¿ycie naukowe, a tak¿e u³atwienie nawi¹zania wspó³pracy z przedstawicie-lami przemys³u czy administracji w przysz³oœci u³atwi im wejœcie na rynek pracy i zdobycie zatrudnienia zgodnego z wykszta³ceniem.

Przy tej okazji warto te¿ uwydatniæ rolê, jak¹ polskie uczelnie maj¹ do odegrania w rozwoju rynku us³ug

geo-logicznych w kraju. Mimo wielu sukcesów rodzimych firm geologicznych (przede wszystkim geofizycznych) dzia³aj¹cych w wielu miejscach na œwiecie, wci¹¿ brakuje wykwalifikowanych praktyków z dziedziny nauk o Ziemi. Kszta³cenie wiêkszej liczby specjalistów to z pewnoœci¹ jedno z wa¿niejszych zadañ do wykonania w najbli¿szych latach.

¯yczê Organizatorom II Polskiego Kongresu Geo-logicznego – Polskiemu Towarzystwu Geologicznemu i Wydzia³owi Geologii Uniwersytetu Warszawskiego – oraz wszystkim jego Uczestnikom owocnego spotkania i wprowadzenia w ¿ycie has³a „Geologia jedna!”, rozu-mianego jako wspólne budowanie marki polskiej geolo-gii, coraz bardziej rozpoznawalnej i cenionej na ca³ym œwiecie.

Wkrótce II Polski Kongres Geologiczny

Krzysztof Szama³ek

Olim-pijskich w Londynie oraz olimpiady geo-logicznej pod postaci¹ II Polskiego Kon-gresu Geologicznego. Porównanie tych dwóch wydarzeñ tylko z pozoru wydaje siê byæ eklektyczne. Ró¿ni¹ siê bowiem one tylko skal¹ oddzia³ywania. S¹ jednak dla organizatorów i uczestników takim samym wielkim œwiêtem przygotowywa-nym przez siebie i dla siebie.

Kongresy geologiczne maj¹ swoje odpowiedniki œwia-towe – miêdzynarodowe i narodowe. Polskie œrodowisko geologiczne organizuje swoj¹ olimpiadê po raz drugi. W 2006 roku na 77. ZjeŸdzie Polskiego Towarzystwa Geo-logicznego zdecydowano o wprowadzeniu do kalendarza wydarzeñ œrodowiskowych nowej imprezy naukowej – Pol-skiego Kongresu Geologicznego. Celem tego spotkania, organizowanego co 4 lata pod auspicjami PTG, mia³ byæ przede wszystkim okresowy przegl¹d postêpów polskiej myœli geologicznej.

I Polski Kongres Geologiczny odby³ siê w Krakowie, w dniach 26–28 czerwca 2008 roku i zgromadzi³ oko³o 700 uczestników, zg³oszono 277 referatów i 170 posterów. Obra-dy prowadzone by³y w 12 sekcjach tematycznych. Ponadto odby³o siê osiem wycieczek terenowych i trzy kursy szkole-niowe. W opisie wra¿eñ z I Polskiego Kongresu Geologicz-nego prof. Stanis³aw Skompski (2008, Geologos, 14: 235– 237; http://www.geologos.com.pl/geologos14/Geologos_14_ Kongres_Geologiczny.pdf) stwierdza³, ¿e tak wielke wyda-rzenie by³o trudne do ogarniêcia przez zagubionego uczest-nika. W swoich pokongresowych refleksjach stawia³ te¿ fundamentalne pytania: czy kongres zmieni³ coœ w polskiej

geologii?, czy istnieje potrzeba organizacji kolejnego kon-gresu?, i dochodzi³ do konkluzji, ¿e je¿eli bez specjalnej reklamy i nadzwyczajnej zachêty zgromadzi³ on takie rzesze polskich geologów, to mo¿na za³o¿yæ, ¿e istnieje potrzeba takich spotkañ, niezale¿nie od wszystkich niedogodnoœci, które nios¹ one ze sob¹. Jedynym problemem pozostaje znalezienie grona desperatów, którzy z uœmiechem na ustach zorganizuj¹ II Polski Kongres Geologiczny... (Skompski, 2008). Jako stoj¹cy na czele tego grona pragnê skierowaæ kilka refleksji do Czytelników Przegl¹du Geologicznego. Z analizy przebiegu I Polskiego Kongresu Geologicznego wyci¹gnêliœmy wnioski, aby kolejna jego edycja by³a bar-dziej przyjazna dla uczestników. Zredukowaliœmy zatem iloœæ i uk³ad sesji tematycznych (bêd¹ siê odbywa³y tylko drugiego dnia), uznaliœmy, i¿ dwa obszary badawczo--poznawcze maj¹ szczególne znaczenie dla wspó³czesnej cywilizacji: mo¿liwoœci poszukiwania i pozyskania gazu z ³upków oraz zjawisko i skutki globalnego ocieplenia klimatu. Tym zagadnieniom poœwiêcone s¹ zatem dwie sesje plenarne i przewidziano na nich du¿o czasu na swo-bodn¹ dyskusjê i wymianê pogl¹dów. Wierzê, ¿e spotka siê to z dobrym odbiorem s³uchaczy. W chwili, gdy piszê te s³owa, zarejestrowanych jest nieco ponad 300 uczestników II Polskiego Kongresu Geologicznego, którzy zg³osili prawie 200 abstraktów swoich wyst¹pieñ. Kongres bêdzie odby-wa³ siê w Warszawie w dniach 17–19 wrzeœnia 2012 roku na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego.

II Polski Kongres Geologiczny bêdzie znakomit¹ okazj¹ do podsumowania aktywnoœci naukowo-badawczej oraz aplikacyjnej polskich geologów we wszystkich dyscypli-nach i kierunkach w obszarze geologii. Coraz wiêksza specjalizacja, metajêzyk i stopieñ teoretycznej komplikacji

457