R. S.
Dyskusja
Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 5, 313-314
RECENZJE
313
w a n ie w y ję te z k o n te k s tu m o ż e być źle z r o z u m ia n e . Ś w ia d c z y o n ie p e łn y m z r o
z u m ie n iu tr u d n e g o w swej n a t u r z e p r o b le m u w o ln o ś c i re lig ijn e j, z a d e k la r o w a
nej p rz e z S obór W a ty k a ń s k i II. J e s t u p ro s z c z e n ie m z a g a d n ie n ia n ie d o p u s z c z a l
n y m w p r a c y n a u k o w e j.
D ru g ie s fo rm u ło w a n ie ze str. 198, że „ je d n y m z K o ś c io łó w p a r ty k u la r n y c h
z w ła s n y m p ra w e m p a r ty k u l a r n y m je s t K o ś c ió ł r z y m s k o k a to lic k i, re a liz u ją c y
w szy stk ie e le m e n ty K o ś c io ła C h ry stu s o w e g o i tw o rz ą c y w s p ó ln o tę " , w y m ag a
w y ja ś n ie n ia , że K o ś c ió ł r z y m s k o k a to lic k i je s t id e n ty f ik o w a n y z K o ś c io łe m ł a
ciń sk im , gdyż b ez te g o m o g ło b y to b y ć z r o z u m ia n e ja k o p rz y ję c ie je d n e j z te z
n ie k tó r y c h b ra c i o d łą c z o n y c h (theoria r a m o r u m ), czego o czy w iście A u to r n ie
c h c ia ł p o w ie d z ie ć .
P ow yższe u w ag i b y n a jm n ie j n ie p o w in n y d y sk w alifik o w a ć ro z p ra w y , w k tó
rej n ie w ą tp liw ie n a le ż y u z n a ć s łu s z n o ś ć z a s a d n ic z e j m yśli p r z e w o d n ie j ro z p r a
wy. S ą to refleksje, e w e n tu a ln ie d o p e ł n ie n i a i k r y ty c z n e uw ag i, w sk a z u ją c e n a
p e w n e n ie d o c ią g n ię c ia , le cz n ie z m n ie jsz a ją c e og ó ln ej o c e n y p o z y ty w n e j. O p a r
cie się n a ź r ó d ła c h p a try s ty c z n y c h , k a n o n ic z n y c h , k o r z y s ta n ie z p ew n e j ilości
rę k o p isó w i o b sz e rn e j lit e r a tu r y św ia d cz y o w ło ż o n e j p r a c y i sz ero k o p r z e p r o
w a d z o n e j k w e re n d z ie . O k re s o b ję ty n in ie jsz ą ro z p ra w ą je s t b a rd z o ro z le g ły
i n ie w ą tp liw ie stw a rz a o g ro m n e tr u d n o ś c i. N ie ła tw o b o w ie m stw o rz y ć p e w n e g o
ro d z a ju s y n te z ę w ie lu p r o b le m ó w d y s k u to w a n y c h i w y ło w ić e le m e n ty z d a tn e
do n a ś w ie tle n ia o m a w ia n e g o p ro b le m u . J e s t to p r a c a p o w a ż n a , w k tó re j nie
sp o só b u n ik n ą ć p e w n y c h n ie d o c ią g n ię ć .
M a ria n Ż u ro w sk i
D y s k u s j a :
W a ż n ą ro lę dla ro z w o ju n a u k i s p e łn ia dyskusja, w k tó r e j ś c ie ra ją się h ip o te
zy i te o rie , ja k im i k a ż d a n a u k a m u si się p o s łu g iw a ć . Z tej to p rz y c z y n y Ś lą sk ie
S tu d ia H is to r y c z n o -T e o lo g ic z n e u w a ż a ją z a k o n ie c z n e z a m ie s z c z a n ie re c e n z ji
n ie ty lk o re f e r u ją c y c h i p o le c a ją c y c h , ale ta k ż e (a m o ż e p r z e d e w szystkim ?) r e
cenzji k ry ty k ó w b ę d ą c y c h in n e g o z d a n ia n iż a u t o r d z ie ła o m a w ia n e g o . C h c ie
libyśm y te ż , aby p o d ję c ie dyskusji p rz e z ' a u t o r a i d alsza w y m ia n a p o g lą d ó w
n a linii a u to r — r e c e n z e n t s t a ł a się d o b rą tr a d y c ją n a s z e g o p ism a.
P o ty m w s tę p ie c h c ia łb y m n a w ią z a ć do z a m ie sz c z o n e j w yżej re c e n z ji sp o rzą
d zonej p rz e z prof. M a r ia n a Ż u ro w sk ie g o o p r a c y Chrzest ja k o podstawa je d n o
ści Kościoła. D y sk u sja m a se n s w te d y , gdy d o ty c z y s p ra w is t o tn y c h dla te m a tu .
N ie p o d e jm u ję p r z e to p o le m ik i o d n o ś n ie do p ro b le m ó w d ru g o p la n o w y c h , a c z
k o lw ie k m ia ło b y się o c h o tę p o s p rz e c z a ć z R e c e n z e n te m n a te m a t z a g a d n ie ń
m e ry to ry c z n y c h (np. czy is to tn ie tr z e b a c z y te ln ik o m p r a c y n a u k o w e j o b ja ś n ia ć
p o w s z e c h n ie p rz y ję te s k r ó ty w z g l. ja k i m a se n s p r z y ta c z a n ie a u to ró w p o w ta
rz a ją c y c h ju ż ty lk o u s ta lo n ą d o k tr y n ę — ch o d z i o obfite w y k o rz y s ta n ie d e k re -
ty s tó w p r z y m n ie jsz y m u w z g lę d n ie n iu d e k re ta lis tó w ) w zgl. co do n ie k tó r y c h
u w ag rz e c z o w y c h ( c h c ia ło b y się n p . p o w ie d z ie ć , że p rz e d L o m b a rd e m o k re ś le
n ie corpus
mystic
urn sto s o w a n o do E u c h a ry s tii, a d o p ie ro H u g u c c io sp o śró d
k a n o n is tó w o d n o si to o k re ś le n ie do K o ś c io ła ; g o d z iło b y się z a u w aż y ć, że p o w o
ł a n i e się n a ro z w a ż a n ia o s k u tk a c h c h rz tu u d z ie lo n e g o w e śn ie o b ra z u je w ła ś n ie
p r a w n e sk u tk i c h rz tu , w a r t a ł o b y w re sz c ie z a a k c e n to w a ć o k re ś le n ia , ż e K o śc ió ł
ła c iń s k i i K o ś c ió ł r z y m s k o k a to lic k i u ż y w a n e są ja k o sy n o n im y , w sz a k o p ró cz
314
RECENZJE
K o ś c i o ł a r z y m s k o k a t o l i c k i e g o i s t n i e j ą k o ś c i o ł y w s c h o d n i e k a t o l i c k i e , o k t ó r y c h m ó w i w ł a ś n i e
D ekret o Kościołach W schodnich katolickich.
' ■W y ł a n i a j ą s i ę n a t o m i a s t d w a z a g a d n i e n i a , z a k t ó r y c h p o d n i e s i e n i e n a l e ż y s ię w d z i ę c z n o ś ć R e c e n z e n t o w i i k t ó r e w y m a g a j ą n i e t y l e p o l e m i k i , c o d a l s z y c h b a d a ń . R e c e n z e n t n i e j e s t p r z e k o n a n y , c z y w ł a ś c i w e j e s t r o z r ó ż n i e n i e m i ę d z y K o ś c i o ł e m C h r y s t u s o w y m a w s p ó l n o t ą k o ś c i e l n ą . S ł u s z n i e z a u w a ż a , ż e i n n a n a z w a n i e p o c i ą g a z a s o b ą r ó ż n i c y t r e ś c i . S ł u s z n a j e s t t e ż u w a g a , z g o d n a z r e s z t ą z t w i e r d z e n i a m i z a w a r t y m i w o m a w i a n e j k s i ą ż c e , ż e K o ś c i ó ł C h r y s t u s o w y j e s t w s p ó l n o t ą . J e s t t o o c z y w i s t e — a l e w s p ó l n o t a k o ś c i e l n a -jest w s p ó l n o t ą o c h a r a k t e r z e d y n a m i c z n y m . O n a j e s t z a d a n i e m K o ś c i o ł a — K o ś c i ó ł b u d u j e w s p ó l n o t ę , a z e w n ę t r z n y w y r a z z n a j d u j e o n a w E u c h a r y s t i i . T r u d n o ś c i z w i ą z a n e z z a g a d n i e n i e m p r z y n a l e ż n o ś c i d o K o ś c i o ł a m a j ą s w e ź r ó d ł o w r ó ż n e j t r e ś c i r o z u m i a n e j p r z e z o k r e ś l e n i e K o ś c i ó ł . C o i n n e g o r o z u m i e p r z e z K o ś c i ó ł k a n . 8 7 , c o i n n e g o m i a ł n a m y ś l i k a r d . B e l l a r m i n . W y s t a r c z y z r e s z t ą p r z y p o m n i e ć w i e l o r a k i e z a s t o s o w a n i e p o j ę c i a K o ś c i ó ł p r z e z ś w . A u g u s t y n a . W y d a j e s ię , ż e w ł a ś n i e p r z y j ę c i e w p r a w i e k o ś c i e l n y m n i e j e d n e g o t y l k o ( K o ś c i ó ł ) , l e c z d w u o k r e ś l e ń ( K o ś c i ó ł i w s p ó l n o t a ) p o z w o l i p r a w u w y r a z i ć r z e c z y w i s t o ś ć k o ś c i e l n ą w s p o s ó b b a r d z i e j a d e k w a t n y . U p o d ł o ż a n i e j a k o t e j p r o p o z y c j i s t o i f a k t , ż e K o ś c i ó ł m a s t r u k t u r ę s a k r a m e n t a l n ą , ż e s a k r a m e n t y t w o r z ą K o ś c i ó ł , a w s z c z e g ó l n o ś c i z a ś s a k r a m e n t c h r z t u i E u c h a r y s t i i , d o k t ó r y c h w ł a ś n i e n a w i ą z y w a ł y b y o b y d w a p o j ę c i a . Z a z n a c z y ć t r z e b a , ż e b y ł o b y t o z a s t o s o w a n i e p r a w n e , p o z w a l a j ą c e u j ą ć w f o r m y p r a w n e e k l e z j a l n e s k u t k i t y c h s a k r a m e n t ó w , c o w c a l e n i e c h c e o z n a c z a ć , ż e K o ś c i ó ł i w s p ó l n o t a t o d w i e r z e c z y w i s t o ś c i . P r a w o m o g ł o b y p o p r o s t u w t e n s p o s ó b l i c z y ć s i ę z d y n a m i c z n y m c h a r a k t e r e m w s p ó l n o t y k o ś c i e l n e j . O c z y w i ś c i e n a l e ż y s ię s p o d z i e w a ć , ż e d a ls z e b a d a n i a — m . i n n . t a k ż e R e c e n z e n t a — p o z w o l ą j e s z c z e b a r d z i e j p o g ł ę b i ć p r o b l e m . N a t o m i a s t o b i e k c j e R e c e n z e n t a c o d o t w i e r d z e n i a , ż e n i e m o ż n a w y m a g a ć , b y o c h r z c z o n y , k t ó r y n i e p r z y j ą ł w w i e r z e r o l i u r z ę d u P i o t r o w e g o c z y b i s k u p i e g o , p r z y j ą ł i p r z e s t r z e g a ł u s t a w w y d a n y c h p r z e z n a s t ę p c ó w P i o t r a l u b i n n y c h a p o s t o ł ó w , d o t y c z ą z a g a d n i e n i a p o d p o r z ą d k o w a n i a c h r z e ś c i j a n a k a t o l i k ó w u s t a w o m k o ś c i e l n y m . C h c i a ł b y m t u p r z y t o c z y ć t r a d y c y j n ą o p i n i ę w t y m p r z e d m i o c i e : , , S e c u n d u m d o c t r i n a m v e r o m u l t o r u m a u c t o r u m e c c l e s i a h a e r e t i c o s e t s c h i s m a t i c o s , d e q u i b u s s u p r a , i n b o n a f i d e e r r a n t e s , o b l i g a r e n o n v u l t l e g i b u s , q u i p r i m a r i o a d s a n c t i f i c a t i o n e m a n i m a r u m d i r i g u n t u r , ( v . g . l e g i b u s d e s a n c t i f i c a t i o n e f e s t o r u m , d e i e i u n i o e t a b s t i- n e n t i a ) " . ( E l . J o n e , C o m m e n t a r i u m i n C I C , 3 1 ). S t a n o w i s k o t o s z ł o w p a r z e z p r z y j ę t ą w k . 12, z g o d n i e z t r a d y c j ą k a n o n i c z n ą , t e z ą o p o d p o r z ą d k o w a n i u c h r z e ś c i j a n o d ł ą c z o n y c h u s t a w o m k o ś c i e l n y m . S ą d z ę , ż e p r z y p o m n i a n a w y ż e j o p i n i a u c z y n i w n i o s k i z a w a r t e n a s t r o n i e 197 ł a t w i e j s z e d o p r z y j ę c i a . P r z e d k a - n o n i s t y k ą s t o j ą r ó w n i e ż z a d a n i a p o l e g a j ą c e n a w c i e l e n i u w ż y c i e w s k a z a n i a
