INNOWACYJNOŚCI
LIDERZY
NR 71/PAŹDZIERNIK 2020 www.liderzyinnowacyjnosci.com
Panie prezesie, jak to się wszystko zaczęło?
Spółka ZIAD Bielsko-Biała SA nie jest typowym ośrodkiem targowym – po czę- ści kontynuuje rozpoczętą prawie 50 lat temu działalność innowacyjną ówczesnego Ośrodka Wdrażania Postępu Technicznego w Energetyce, którego celem było podno- szenie kompetencji zawodowych elektry- ków pracujących w obszarze energetyki.
Początek dzisiejszym targom ENERGE- TAB dała organizowana w trudnych latach 80-tych Krajowa Giełda Wynalazczości, której zadaniem była prezentacja i rozpo- wszechnianie w całej energetyce innowa- cyjnych projektów racjonalizatorskich.
W latach 90-tych, po przemianach ustrojowych i gospodarczych w Polsce, na Giełdzie zaczęli pojawiać się producenci urządzeń dla energetyki – zarówno z firm państwowych jak i drobni polscy wytwór- cy konstruujący swoje pierwsze produkty w skromnych warsztatach. Najlepszym z tych zapaleńców udało się wejść na wymagający rynek urządzeń dla energe- tyki i dzisiaj stanowią oni poważną konku- rencję dla multinarodowych koncernów.
Konsekwencją ewolucji Giełdy w kierun- ku wydarzenia komercyjnego była zmiana nazwy w 1998 r. na targi ENERGETAB bę- dąca akronimem zwrotu E NE R G E T CZ NE T A RGI B IE SKIE. W tym czasie targi pozyskały do współpracy niektóre więk- sze polskie firmy energetyczne oraz sto- warzyszenia i izby branżowe, które moc- no wsparły organizowanie ENERGETAB od strony programowo – merytorycznej.
Od połowy lat 90-tych honorowy patro- nat nad targami obejmowali ministrowie odpowiedzialni za działalność energetyki – ostatnio był to minister klimatu.
Jaką, pańskim zdaniem, rolę odgrywają targi E ER ETAB?
Nikogo dzisiaj nie trzeba już chyba przekonywać, że targi są bardzo ważnym i efektywnym narzędziem promocji inno- wacyjnych produktów, technologii i usług, stanowiąc pla ormę bezpośrednich kon- taktów przedstawicieli instytutów, biur kon- strukcyjnych, przemysłu oraz użytkowników końcowych. Odgrywają tym samym bardzo ważną rolę w dwustronnym przepływie in- formacji i nawiązaniu współpracy, co istot- nie wpływa na konkurencyjność na rynku i w efekcie na rozwój gospodarczy kraju.
Przyczyniają się one chyba także do pro- mocji oferowanych na targach produk- tówW promowaniu wyrobów prezento- wanych na targach ważną rolę odgry- wają cieszące się wysokim prestiżem wyróżnienia. Wśród nich, oprócz medali targów ENERGETAB, możemy przykłado- wo wymienić: Puchar Ministra Klimatu (w poprzednich latach – Ministra Energii),
Od ponad 30 lat ZIA Bielsko Biała SA organizuje targi E ER ETAB, na których wystawcy z kilkudziesię- ciu krajów Europy, Azji i Ameryki Północnej prezentują najnowsze urządzenia, aparaturę i technologie przeznaczone dla energetyki zawo- dowej oraz przemysłowej. Od wielu już lat targi te zajmują pozycję lide- ra wśród targów branży energetycz- nej nie tylko w Polsce ale i w Eu- ropie rodkowej – mówi ariusz Mrzygłód prezes zarządu, dyrektor naczelny ZIA Bielsko Biała SA.
ZIAD IE SKO IAŁA SA D A GOSPODARKI KRAJU I REGIONU
Targi ENERGETAB katalizatorem innowacji
Medal Prezesa SEP, Złoty Medal PSE SA, Puchar Prezesa PTPiREE i Statuetkę Pre- zydenta Bielska-Białej. Warto też nad- mienić, że targi ENERGETAB uznawane są przez prezesa Urzędu Patentowego za wystawę publiczną , dającą pierwszeń- stwo do uzyskania prawa ochronnego, w przypadku wystawienia na niej wzoru użytkowego lub przemysłowego.
Jakim potencjałem dysponują i jaką speł- niają rolę targi E ER ETAB oraz co jest na nich prezentowane?
Targi ENERGETAB odbywają się co roku we wrześniu na prawie 20 ha urokli- wie położonego terenu u stóp Dębowca i Szyndzielni, gromadząc przeszło 700 wy- stawców w wielofunkcyjnej hali jak i w pa- wilonach namiotowych oraz na terenach otwartych, na których wystawcy mają możliwość ekspozycji wielkogabarytowych i ciężkich eksponatów a zwiedzający mogą zapoznać się z prezentowanymi nowymi technologiami, na przykład w zakresie prac pod napięciem na liniach napowietrznych niskiego i średniego napięcia prezento- wanych na terenie poligonu Ośrodka Do- skonalenia Zawodowego ZIAD. Przez trzy dni targowe w Bielsku-Białej spotykają się czołowi przedstawiciele sektora elek- troenergetycznego i poznają najnowsze rozwiązania konstrukcyjne oraz techno- logiczne a także dyskutują o rozwoju tej strategicznej branży. Wśród eksponatów znajdziemy pełne spektrum urządzeń, apa- ratury i osprzętu dla energetyki – zarówno niskiego jak i wysokiego napięcia, układów automatyki i pomiarów, specjalistycznych
pojazdów dla energetyki, energooszczęd- nych źródeł światła i wiele innych innowa- cyjnych rozwiązań. Wśród prezentowanych przez wystawców urządzeń w ostatnich latach obserwujemy zdecydowany wzrost liczby produktów związanych z odnawial- nymi źródłami energii.
Jak wyglądała tegoroczna ekspozycja targowa organizowana przecież w bar- dzo trudnych i specy cznych warunkach powszechnego zagrożenia pandemią?
Byłem naprawdę pod wrażeniem bardzo wielu interesujących ekspozycji.
Niezmiernie ciekawie prezentowała się Strefa Elektromobilności, w której do kil- ku różnych stacji ładowania można było podłączyć samochody elektryczne wie- lu marek spotykanych coraz częściej na polskich drogach. Spore zainteresowanie wzbudził też pokaz stawiania słupa tym- czasowej linii 110 k w unikatowej tech- nologii opracowanej przez firmę ARINET, tegorocznego laureata złotego medalu Targów. Technologia ta umożliwia szybkie postawienie kilku odcinków linii przesyło- wej WN w sytuacji awaryjnej lub remon- towej, zapewniając utrzymanie ciągłości zasilania w energię elektryczną. Podobnie zainteresowaniem cieszyły się pokazy wykonywania połączeń egzotermicznych w instalacjach odgromowych. Komplety słuchaczy notowały wykłady i warsztaty pokazowe mierników i testerów firmy SO- NE , laureata Pucharu Izby Gospodarczej Energetyki i Ochrony rodowiska, prezen- towane w laboratorium ZIAD, w którym rocznie podnosi swoje kwalifikacje kilka tysięcy specjalistów energetyki. Nato- miast najwyższe wyróżnienie targowe – Puchar Ministra Klimatu zdobył Instytut Automatyki Systemów Energetycznych, oferujący System Automatyki DCS MA- STER , z powodzeniem stosowany w elek- trociepłowniach i elektrowniach, zapew- niający efektywne energetycznie a zatem i oszczędne dla środowiska dostosowywa- nie się do zmiennych warunków obciąże- nia bloków energetycznych.
Jak by pan scharakteryzował przekrój waszych wystawców?
Na targach ENERGETAB spotkamy za- równo dobrze znane międzynarodowe
korporacje dostarczające pełny wachlarz produktów na globalne rynki, instytuty branżowe, jak też większość znaczących krajowych dostawców najbardziej za- awansowanych technologicznie maszyn, urządzeń i aparatów, służących nieza- wodnemu i efektywnemu wytwarzaniu oraz przesyłaniu energii elektrycznej. Od kilku lat Partnerem Strategicznym targów ENERGETAB jest Tauron Dystrybucja SA.
Oprócz organizowania Międzynarodo- wych Targów Energetycznych E ER E- TAB kierowany przez pana ZIA Bielsko Biała SA rozwija także inne kierunki działalności
ZIAD Bielsko-Biała SA pełni również misję szkoleniową poprzez podnoszenie kompetencji zawodowych elektryków zatrudnionych zarówno w energetyce za- wodowej jak i przemysłowej. Korzystamy w tym zakresie z posiadanych laborato- riów jak i poligonów, służących wdra- żaniu nowych technologii, na przykład w zakresie prac pod napięciem zarówno na niskim jak i średnim napięciu. Ze szko- leniowego poligonu dla energetyki korzy- stają też krajowi producenci elementów sieci elektroenergetycznych, na przykład osprzętu sieciowego, by przeprowadzać praktyczne testy swoich nowych rozwią- zań i promować je, korzystając z obecno- ści na kursach praktyków z całej Polski jak i z innych krajów. Ośrodek Doskonalenia Zawodowego spółki jest też akredyto- wanym przez UDT ośrodkiem szkolenia teoretycznego i praktycznego przyszłych instalatorów tak popularnej teraz foto- woltaiki.
Jak widać, potra liście sobie jakoś pora- dzić z warunkami pandemii koronawiru- sa, w których przyszło nam żyć i działać w tym roku?
Tegoroczna pandemia koronawirusa odcisnęła swoje piętno praktycznie na ży- ciu każdego z nas i prawie każdej z branż, w tym elektroenergetyki. Zdecydowanie ograniczyła też możliwości normalnego działania spółki zmniejszając liczbę organi- zowanych szkoleń i konferencji oraz liczbę osób doskonalących swoje kwalifikacje.
Atutem spółki jest natomiast duża dywer- syfikacja działalności co pozwala utrzy- mać stabilną kondycję firmy, choć dalsze ograniczenia wynikające z epidemii budzą w nas niepokój. Cała branża e entowa popadła w trudności finansowe licząc na wsparcie ze strony rządu by dalej móc stanowić motor napędowy dla gospodar- ki, zwłaszcza w sytuacji, gdy jej odbudowa jest tak niezbędna.
Dlatego też należy uznać za sukces przeprowadzenie w połowie września te- gorocznych targów ENERGETAB , przy za- chowaniu środków ostrożności zgodnych z wytycznymi generalnego inspektora sa- nitarnego. Były one oczywiście mniejsze niż zazwyczaj, jednak z relacji wystawców jak i zwiedzających wynika, że utrzymany został ich wysoki poziom merytoryczny.
Można chyba uznać, że cała działalność ZIA Bielsko Biała SA, a zwłaszcza targi E ER ETAB, przyczyniają się także do promocji Bielska Białej i całego waszego regionu?
Dzięki organizowaniu międzynarodo- wych targów ENERGETAB, ZIAD Bielsko -Biała SA znakomicie przyczynia się do promocji lokalnego biznesu, jak też do popularyzacji Bielska-Białej i całego re- gionu zarówno w Polsce jak i na świecie.
Właśnie ten globalny zasięg targów ENER- GETAB, prestiż Ośrodka Szkoleniowego, urok tego miejsca i jego rozpoznawal- ność, a chciałbym dodać, że posiadamy też bardzo dobry hotel Dębowiec oraz jesteśmy właścicielami Kolei inowej na Szyndzielnię, dają wiele możliwości i są coraz częściej doceniane także poza dniami targowymi przez podmioty, które wybierają to miejsce do organizowania branżowych konferencji, spotkań lub e entów. Jesteśmy dumni z tego, że właś- nie w taki sposób możemy przyczyniać się do rozwoju gospodarki będąc istotnym katalizatorem innowacji nie tylko branży elektroenergetycznej w naszym kraju.
Jakie są wasze zamiary targowe dotyczą- ce przyszłego roku?
Zważywszy na skutki, jakie przynio- sła dla przemysłu tegoroczna pandemia CO ID-19 żywimy nadzieję, że kolejna edycja targów ENERGETAB odbędzie się w normalnych warunkach i dlatego już dziś zapraszamy wszystkich na 3 edy- cję targów ENERGETAB w dniach 1 -16 września 2021 r. do Bielska-Białej.
Bardzo dziękuję panu za rozmowę i życzę udanej realizacji waszych zamiarów
(rozmowę przeprowadził Jan Grzybowski)
Fot. Archiwum Dariusz Mrzygłód prezes zarządu,
dyrektor naczelny ZIAD Bielsko-Biała SA
Targi ENERGETAB z lotu ptaka
Wręczenie Pucharu Ministra Klimatu dla IASE sp. z o.o.
KOGENERACJA BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE EFEKTYWNOŚĆ
ENERGETYCZNA
D2
R
osnąca lawinowo liczba przyłączanych do sieci urządzeń, w tym zwłaszcza od- nawialnych źródeł energii (OZE), skłania spółki energetyczne do znacznego zwięk- szenia inwestycji w inteligentne sieci, które usprawniają efektywne wykorzystanie i zarządzanie energią rozproszoną. Wiąże się to z potrzebą budo- wy nowoczesnej technologicznie infrastruktury, która umożliwia kompleksową wymianę informacji między operatorami systemu i jego użytkownikami w zakresie optymalizacji zużycia energii.Inteligentny system elektroenergetyczny (ISE) od tradycyjnego odróżnia dwukierunkowy przepływ energii i informacji, co daje pełny obraz zużycia ener- gii przez odbiorcę końcowego. Wsparciem dla tego typu inwestycji są środki unijne. Program Operacyj- ny Infrastruktura i Środowisko 2014–2020, z którego płyną pieniądze m.in. na smart grids, wspiera budowę inteligentnych sieci elektroenergetycznych w ramach poddziałania (1.4.1) wdrażanego bezpośrednio przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska oraz rozbudowę sieci dla przyłączenia odnawialnych źródeł energii OZE (1.2.1). W ramach tych dwóch działań dostępne są środki w wysokości 1.4 miliarda złotych.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko jest największym programem finansowanym z fun- duszy europejskich. Z kwoty ponad 82 mld euro, którą Polska otrzymała z budżetu Unii Europejskiej na lata 2014-2020, ponad 27 mld euro przeznaczono na realizację tego programu, z czego 12 mld złotych na działania związane z transformacją polskiego sy- stemu energetycznego. Sektor energetyki, realizując cele gospodarki niskoemisyjnej i bezpieczeństwa energetycznego, jest jednym z kluczowych obszarów wspieranych przez POIiŚ.
ENERGETYKA SIĘGA PO NOWE TECHNOLOGIE Dostosowanie przemysłu do dynamicznych zmian zachodzących w gospodarce, wymaga sięgania po nowe technologie energetyczne oraz informatyczno- telekomunikacyjne. Wzrasta znaczenie odnawialnych źródeł energii, a ich udział w miksie energetycznym Polski będzie się zwiększał w kolejnych latach. Coraz większa liczba odbiorców w gospodarstwach domo- wych staje się prosumentami, którzy zaspokajają sa- modzielnie swoje potrzeby energetyczne, a nadwyżki energii oddają do sieci dystrybucyjnych. Czynnikami stymulującymi rozwój innowacji w systemach prze- syłu i dystrybucji energii są m.in.: niezadowalający stan techniczny sieci przesyłowych i dystrybucyjnych, konieczność zarządzania rozproszoną energią gene- rowaną z OZE, a także dotkliwe skutki ekonomiczne awarii i przerw w dostawie prądu. Niezbędna jest także rozbudowa baz danych i poprawa standardów ochro- ny środowiska. Należy w tym kontekście uwzględnić również rozwój elektromobilności, który spowoduje znaczący popyt na energię elektryczną.
Optymalizacja funkcjonowania systemów energe- tycznych dotyczy zatem wielu elementów: od źródeł energii odnawialnej, które powinny być lepiej zinte- growane z systemem, poprzez tworzenie jednostek magazynowania energii, wykorzystanie małych, zde- centralizowanych dostawców energii, po przesył po- wodujący mniejsze straty i wreszcie inteligentne użyt- kowanie tej energii. Uporanie się z tymi wyzwaniami wymaga więc sieci opartych o elastyczną, „myślącą”
infrastrukturę, która skieruje energię dokładnie tam, gdzie jest ona potrzebna.
Zmieniają się też oczekiwania odbiorców ener- gii, którzy chcą nie tylko stabilnych dostaw prądu w dobrej cenie, ale także nowoczesnych rozwiązań,
Smart Grids mają ogromne znaczenie dla ochro- ny środowiska naturalnego, zwłaszcza jeśli chodzi o redukcję emisji gazów cieplarnianych do atmosfe- ry. Dzięki zwiększaniu udziału OZE w bilansie ener- getycznym kraju oraz racjonalizacji zużycia energii, przyczyniają się do najbardziej efektywnego jej wy- korzystania, przy włączaniu do systemów elektro- energetycznych niewielkich elektrowni fotowolta- icznych i wiatrowych, instalowanych bezpośrednio przez użytkowników. Niewątpliwą korzyścią z takich rozwiązań jest także możliwość wyprowadzenia nad- miaru nagromadzonej energii, wytwarzanej w źród- łach odnawialnych do systemu elektroenergetycz- nego i wykorzystania jej przez podmioty, u których występują niedobory mocy spowodowane różnymi przyczynami.
MOTYWACJE DLA INDYWIDUALNYCH UŻYTKOWNIKÓW
Dla odbiorcy energii sieć inteligentna oznacza z kolei aktywne zarządzanie jego własnym zapotrze- bowaniem na energię i jej zużyciem. Klient płaci za rzeczywiste zużycie energii, a nie jak dotychczas, za prognozy. Jeżeli zechce, może wpływać na redukcję swojego zużycia poprzez udział w programach DSM – demand side managment. Takie zarządzanie popy- tem (DSM) jest nieodłącznym elementem funkcjono- wania nie tylko dużych przedsiębiorstw, ale oznacza też optymalizację zapotrzebowania na energię elek- tryczną. Odbiorca dostosowuje warunki handlowe do swoich potrzeb.
Operatorzy systemów dystrybucyjnych inwestują w inteligentne liczniki u odbiorców, które pozwalają na ich odczyt, a także wykorzystywanie wielu innych funk- cjonalności, tj. m.in. miesięczne rozliczanie się każdego z użytkowników za rzeczywiste, a nie prognozowane zużycie energii. Inteligentne liczniki gwarantują rów- nież stosowanie taryf dynamicznych. W dynamicznych kontraktach cenowych ceny energii nie są ustalane z góry i różnią się w zależności od okresu. Takie kon- trakty mogą być korzystne dla konsumentów, ponie- waż dają możliwość ponoszenia niższych kosztów tym,
Inteligentne sieci elektroenergetyczne
(Smart Grids) – z korzyścią dla wszystkich
które np. pozwolą im na bieżąco monitorować zu- życie energii w domu. Pojawia się więc szereg wy- zwań, które skłaniają energetykę do sięgania po innowacyjne technologie i wprowadzanie zaawan- sowanych narzędzi komunikacji i automatyki w sy- stemach energetycznych. Smart Grid to inteligentna sieć elektroenergetyczna i powiązane z nią wszelkie technologie informatyczno-telekomunikacyjne, które integrują działania każdej ze stron – wytwórców, dys- trybutorów i odbiorców energii elektrycznej. Dzięki zastosowaniu wielu czujników, mierników i liczników – informują o bieżącym stanie sieci, a odpowiednie algorytmy pomagają przewidywać, jak mogą rozwi- nąć się sytuacje nietypowe, co pozwala z wyprzedze- niem planować pewne działania operatorskie.
KORZYŚCI Z BUDOWY INTELIGENTNYCH SIECI Zaawansowane urządzenia elektroenergetyczne i technologie telekomunikacyjne służące do poprawy sterowania pracą sieci oraz zarządzania energią za- pewniają niezawodne i efektywne ekonomicznie funk- cjonowanie systemu elektroenergetycznego. Smart grid zwiększa komfort korzystania z energii i przynosi oszczędności indywidualnemu odbiorcy, a także korzy- ści ekologiczne i makroekonomiczne. Dzięki inteligen- tnym rozwiązaniom, spółki dystrybucyjne mogą lepiej kontrolować dostawy energii i zarządzać jej włączenia- mi oraz szybciej reagować na awarie. Sprawniej mogą też bilansować moce pochodzące z przyłączanych farm wiatrowych, paneli fotowoltaicznych czy instalacji biogazowych, co w konsekwencji usprawnia współpra- cę z krajowym systemem elektroenergetycznym.
Dzięki opomiarowaniu smart metering, przed- siębiorstwa energetyczne łączą się ze wszystkimi swoimi klientami. Zaawansowane struktury opomia- rowania obejmujące rejestracje zużycia energii przez inteligentne liczniki, dwukierunkową komunikację, gromadzenie i zarzadzanie danymi są jednym z głów- nych elementów funkcjonowania inteligentnych sie- ci energetycznych (smart grids). Taka sieć zapewnia większą skuteczność dostaw, poprawę efektywności energetycznej oraz wzrost zaangażowania odbior- ców w wytwarzanie energii.
Rozwój inteligentnych sieci elektroenergetycznych jest jednym z gwarantów transformacji polskiego systemu energetycznego. Działania
na rzecz rozbudowy tej infrastruktury wpisują się w szeroko zakrojoną politykę Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Dofinansowane
z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) na lata 2014-2020 inwestycje w inteligentne sieci elektroenergetyczne
(smart grids), wpływają na poprawę bezpieczeństwa dostaw energii i obniżenie kosztów obsługi sieci elektroenergetycznych, a także
umożliwiają bardziej efektywne zarządzanie systemem energetycznym, w którym coraz ważniejszą rolę będą odgrywać lokalni
wytwórcy energii oraz aktywni odbiorcy. Rezultatem będzie poprawa efektywności zagospodarowania zasobów naturalnych, w tym
zwiększenie OZE i redukcja CO
2, co docelowo poprawi konkurencyjność naszej gospodarki.
którzy mogą zarządzać zużyciem energii i dostoso- wywać je do aktualnego poziomu cen na rynku, czyli np. ograniczać konsumpcję w godzinach szczytu, gdy ceny energii na rynku hurtowym są najwyższe. Inte- ligentne liczniki motywują również do oszczędnego i racjonalnego korzystania z prądu. Poza zdalnym odczytem, inteligentne urządzenia zapewniają też m.in. pomiar mocy i napięcia, umożliwiając transmi- sję danych z wybraną częstotliwością. Pozwalają też na zmianę trybu pracy licznika lub nawet odłączenie zdalne poszczególnych odbiorców.
Smart Grid powoduje wzrost zaangażowania odbiorców w wytwarzanie energii. Chodzi o moż- liwość przyłączenia do sieci prosumentów czyli właścicieli własnych mikroźródeł energii, np. przy- domowych elektrowni wiatrowych, czy paneli foto- woltaicznych, które produkują energię na potrzeby własne. Wskutek racjonalniejszej gospodarki ener- getycznej zmniejszy się tym samym zapotrzebo- wanie na energię, produkowaną w elektrowniach konwencjonalnych. Poza wymiarem społecznym, rozwój inteligentnych sieci przyniesie też istotne korzyści społeczne i ekologiczne.
MILIARD ZŁOTYCH NA ROZWÓJ PRZYDOMOWYCH ŹRÓDEŁ ENERGII ODNAWIALNEJ
Nadzorowany przez Ministerstwo Klimatu i Śro- dowiska, program „Mój Prąd”, w ramach którego dostępny 1 mld zł dystrybuowany jest przez Naro- dowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, dofinansowuje zakup i instalację mikroin- stalacji fotowoltaicznych dla osób fizycznych, które wytwarzają energię elektryczną na własne potrzeby gospodarstw domowych.
„Mój prąd” jest jednym z największych w Europie programów finansowania tego typu przedsięwzięć.
Po raz pierwszy zastosowano tak duże wsparcie o zasięgu ogólnopolskim dla osób indywidualnych, które mogą produkować i wykorzystywać odnawial- ną energię na własne potrzeby. Te pieniądze gwa- rantują wsparcie dla ok. 200 tys. instalacji, które po- zwolą wygenerować ok. 1 TWh zielonej energii.
DOTYCHCZASOWE EFEKTY REALIZACJI POIIŚ 2014-2020 W SEKTORZE ENERGETYKI
Dzięki funduszom europejskim z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014- 2020 polska energetyka otrzymuje znaczne środki finansowe, przeznaczane na inwestycje sprzyja- jące przystosowaniu systemu energetycznego do wyzwań związanych ze zmianami zachodzącymi na rynku energii. Do tej pory udało nam się zreali- zować szereg ważnych projektów energetycznych.
Podpisanych zostało ponad 800 umów o dofinan- sowanie projektów, których całkowita wartość to 24 mld zł, z czego dofinansowanie z Unii Europejskiej to blisko 11 mld zł (budżet 12,5 mld zł). Są to umowy na wybudowanie lub zmodernizowanie: 1020 km przesyłowych i dystrybucyjnych inteligentnych sieci elektroenergetycznych, ale także budowę i moder- nizację 1500 km gazociągów przesyłowych i dys- trybucyjnych, 1215 km sieci ciepłowniczych oraz na modernizację energetyczną blisko 1500 budynków mieszkaniowych i użyteczności publicznej.
Realizacja tych projektów przynosi konkretne korzyści dla obywateli, środowiska naturalnego i go- spodarki, m.in.: wzrost bezpieczeństwa i niezależ- ności energetycznej Polski, poprawę efektywności energetycznej, wsparcie systemów ciepłowniczych, czy wzrost ilości zielonej energii wytwarzanej z OZE.
– W ciągu minionego półtora roku rządowe pro- gramy służące energetyce odnawialnej, klimatowi i ekologii dały gospodarce impuls o wartości 5,5 mld zł – ocenił Michał Kurtyka, minister klimatu i środo- wiska, podczas Europejskiego Kongresu Gospodar- czego w Katowicach. – Pieniądze trafiły do polskich rodzin, mikrofirm, przedsiębiorców oraz instalato- rów odpowiedzialnych za poprawę efektywności energetycznej i odnawialne źródła energii. Dzięki programowi „Mój Prąd”, czy „Czyste Powietrze”, Po- lacy masowo instalują sobie w domach panele foto- woltaiczne, w efekcie jesteśmy w europejskiej, a na- wet światowej czołówce jeżeli chodzi o przyrosty mocy fotowoltaicznych. Rozwój energetyki rozpro- szonej ma charakter bodźca gospodarczego, rów- nomiernie rozłożonego w całym kraju. Podobnym
impulsem do rozwoju energetyki rozproszonej bę- dzie teraz rozwój elektromobilności.
W ocenie ministra klimatu i środowiska, ener- getyka rozproszona, oparta na odnawialnych źród- łach, daje miejsca pracy dostosowane do polskich potrzeb, obejmujące obszar całego kraju. Jak mówił szef resortu, również nowe sektory energetyki, któ- re będą rozwijane – takie jak energetyka wiatrowa na morzu czy energetyka jądrowa – dadzą w per- spektywie wiele nowych stanowisk pracy, dla wy- soko wykwalifikowanych pracowników. Wyzwaniem jest zintegrowanie nowych technologii produkcji energii z istniejącymi mocami wytwórczymi, siecia- mi dystrybucji i przesyłu energii. Celem jest zapew- nienie ciągłości dostaw i funkcjonowania systemu (tak by koszty transformacji stanowiły jak najmniej- sze obciążenia dla gospodarki).
Zdaniem ministra, czeka nas także wielka eko- przebudowa sektora transportowego, który będzie podlegać stopniowej elektryfikacji. Na razie doty- czy to głównie transportu publicznego. Polska jest wiodącym eksporterem autobusów elektrycznych w Unii Europejskiej.
PRZYKŁADY PROJEKTÓW SMART GRID, DOFINAN- SOWANYCH W RAMACH POIIŚ 2014-2020
Jednym z największych beneficjentów wsparcia z POIiŚ 2014-2020 jest spółka Energa-Operator SA, która otrzymała ponad 166 mln zł. Projekt polega na instalacji inteligentnego systemu opomiarowania i au- tomatyzacji sieci. Przebudowa jest realizowana na ob- jętym koncesją obszarze działania dostawcy Energa -Operator SA w województwach łódzkim, wielkopol- skim, zachodniopomorskim, kujawsko-pomorskim, mazowieckim, pomorskim i warmińsko-mazurskim.
Wśród planowanych efektów są m.in.: ograni- czenie strat sieciowych widoczne w ilości zaoszczę- dzonej energii elektrycznej, stworzenie warunków technicznych do takich rozwiązań, jak przyłączenie odnawialnych źródeł energii, czy wzrost stabilności i ciągłości dostaw energii elektrycznej dla odbiorców.
W połowie września br. Ministerstwo Klimatu (poprzednia nazwa resortu) podpisało ze spółką ENEA Operator trzy umowy o dofinansowanie na realizację projektów, dotyczących budowy inteligen- tnych sieci energetycznych. Gospodarstwa domowe na terenie Poznania, Zielonej Góry, Gorzowa Wiel- kopolskiego, a także okolicznych gmin i powiatów:
Nowa Sól, Kożuchów, powiat strzelecko-drezdene- cki, gorzowski oraz choszczeński, zostaną podłączo- ne do nowoczesnej, bezpiecznej i inteligentnej sieci smart grid. Realizacja tych inwestycji jest możliwa, dzięki dofinansowaniu ze środków Programu Ope- racyjnego Infrastruktura i Środowisko (poddziałanie 1.4.1), w łącznej wysokości blisko 40 mln zł.
Wprowadzanie zaawansowanych narzędzi ko- munikacji i automatyki w systemach energetycznych zapewni ograniczenie poziomu strat, a także wyso- ką jakość oraz bezpieczeństwo dostaw energii elek- trycznej. W ramach realizowanych projektów, u po- nad 600 odbiorców w miejsce liczników indukcyjnych z obracającą się metalową tarczą i mechanicznym li- czydłem, zostanie dokonana wymiana na inteligentne
liczniki, które umożliwiają kontrolę nad rzeczywi- stym zużyciem energii. Podpisanie umów wpisuje się w szeroko zakrojoną politykę Ministerstwa Klimatu i Śroodowiska, dotyczącą budowy inteligentnej sie- ci energetycznej, umożliwiającej transformację pol- skiego systemu energetycznego.
RAMY LEGISLACYJNE
Obecnie, na ukończeniu, jeżeli chodzi o etap rządowy, znajdują się prace nad nowelizacją usta- wy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (UC17), która stworzy ramy prawne dla funkcjonowania systemu inteligentnego opomiarowania w sektorze elektroenergetycznym, wdrażając tym samym do polskiego systemu praw- nego przepisy prawa UE. Projekt zakłada m.in. zain- stalowanie do końca 2028 roku liczników zdalnego odczytu skomunikowanych z systemem zdalnego odczytu w punktach poboru energii, stanowiących 80 proc. łącznej liczby punktów poboru energii u od- biorców końcowych, posiadających układ pomiaro- wy bezpośrednio przyłączonych do sieci o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1 kV, zgodnie z har- monogramem określonym w ustawie; powołanie Operatora Informacji Rynku Energii (OIRE), którego funkcje będzie pełnił operator systemu przesyłowe- go elektroenergetycznego (PSE S.A.) i który będzie podmiotem odpowiedzialnym za prowadzenie Cen- tralnego Systemu Informacji Rynku Energii (CSIRE);
dokonywanie rozliczeń za energię elektryczną lub usługę dystrybucji energii elektrycznej oraz realizo- wanie innych procesów rynku energii elektrycznej na podstawie danych pomiarowych uzyskanych od OIRE; możliwość pomiaru energii elektrycznej wpro- wadzanej do sieci przez prosumenta oraz posiada- cza pojazdu elektrycznego; zapewnienie standar- dów bezpieczeństwa dotyczących ochrony informa- cji rynku energii przed nieuprawnionym dostępem.
Uzupełnieniem prac legislacyjnych jest rozpoczę- ty przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska projekt pn. „Inteligentnie w energetyce. Wsparcie budowy inteligentnej sieci energetycznej w Polsce”, współ- finansowany z Programu Operacyjnego Infrastruk- tura i Środowisko 2014-2020. Projekt zakłada m.in.
realizację ogólnopolskiej kampanii edukacyjno-in- formacyjnej; programu szkoleniowo-edukacyjnego, mającego na celu edukowanie odbiorców projektu o funkcjonalnościach liczników zdalnego odczytu, zadaniach Centralnego Systemu Informacji Rynku Energii oraz o korzyściach wynikających z wdrażania inteligentnych sieci elektroenergetycznych.
Prowadzenie wzajemnie uzupełniających się przedsięwzięć w postaci kampanii edukacyjno- informacyjnej, regulacji prawnych oraz zaanga- żowanie odpowiednich środków finansowanych, pozwoli na zbudowanie niezbędnej infrastruktury technicznej, jak również podniesienie świadomości społeczeństwa odnośnie realnego wpływu na efek- tywność użytkowania energii elektrycznej. Przyczyni się do efektywnego wykorzystania sieci energetycz- nych, minimalizacji niezbędnych inwestycji w rozbu- dowę systemów przez optymalizację ich wykorzy- stania oraz do oszczędności energii w gospodar- stwach domowych. (jc)
KOGENERACJA BEZPIECZEŃSTWO
ENERGETYCZNE EFEKTYWNOŚĆ
ENERGETYCZNA
Artykuł jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Funduszu Spójności ze środków Programu Infrastruktura i Środowisko D4
Niespokojny duch technologii
Aby zobaczyć pierwszą wyproduko- waną przez ZPUE S.A. Inteligentną Stację Transformatorową wystarczy przyjechać do Włoszczowy. Znajduje się ona tuż obok głównej siedziby spółki, Pierwsze, co rzu- ca się w oczy to maszt turbiny wiatrowej.
Jest to część większego systemu, w któ- rego centrum znajduje się SPS. Stacja pokryta panelami fotowoltaicznymi, wraz ze znajdującą się obok ładowarką do sa- mochodów elektrycznych, jest namacal- nym dowodem na to, co legło u podstaw włoszczowskiej firmy i zdecydowało o jej rynkowym sukcesie – innowacyjne po- dejście do elektroenergetyki. Od zawsze byliśmy firmą innowacyjną z bardzo nie- spokojnym technicznym duchem, który mocno nas popycha w nowe rozwiązania.
Do dziś mamy rozwiązania takie, których jesteśmy jedynym producentem w Polsce i jednym z nielicznych w Europie – mówi członek Zarządu i dyrektor handlowy ZPUE S.A. Krzysztof Jamróz. Jak zaznacza, jest to kontynuacja polityki, którą założy- ciel spółki, Bogusław Wypychewicz przy- jął na samym początku jej działalności w 1988 roku: To właśnie dzięki takiemu podejściu, technologicznej odwadze oraz kreatywności całego sztabu specjalistów mogliśmy pokazać światu Inteligentną Stację Transformatorową – dodaje.
Power-bank w skali makro
Kiedy w 2018 roku w czasie Międzyna- rodowych Targów ENERGETAB spółka po raz pierwszy prezentowała SPS, również musiała sięgnąć po innowacyjne sposo- by. Z oczywistych powodów nie można było przewieźć całej stacji do Bielska- Białej, dlatego ZPUE S.A. zaprezento- wała ją zdalnie za pomocą kamer trans- mitujących na targowe stoisko obrazy na żywo z wnętrza oraz otoczenia stacji znajdującej się we Włoszczowie. Każdy z uczestników wydarzenia mógł ingerować w jej ustawienia za pomocą dotykowego panelu zlokalizowanego w Bielsku.
Założyciel ZPUE S.A., a obecnie także prezes Zarządu spółki Bogusław Wypy- chewicz mówił wówczas o konieczno- ści nowego podejścia do infrastruktury energetycznej, pamiętając o wyzwaniach przed jakimi stoi współczesny świat: Do naszego krajobrazu na stałe weszły elek- trownie wiatrowe i ogniwa fotowoltaicz- ne, a na ulicach pojawia się coraz więcej elektrycznych samochodów. Tym samym wzrasta zapotrzebowanie na infrastruktu- rę niezbędną do ich ładowania, a także do magazynowania zielonej energii – mówił.
Jak zaznaczył, w wielu miejscach dotych- czasowa infrastruktura będzie musiała być wspierana takimi magazynami, w przeciw-
We wrześniu 2018 roku spółka ZPUE S.A. z Włoszczowy po raz pierwszy zaprezentowała Inteligentną Stację Trans- formatorową SPS (Smart Power Station) z magazynem energii, współpracującą z odnawialnymi źródłami energii (OZE) oraz ładowarkami pojazdów elektrycznych. Rozwiązanie to, cieszące się dużym zainteresowaniem, jest od- powiedzią na największe wyzwania współczesnej elektroenergetyki. Jest dedykowane zarówno dla sektora ener- getycznego jak również dla przemysłu.
Inteligentna Stacja Transformatorowa SPS
nym razie może być niewystarczająca lub dostosowanie jej będzie ekonomicznie nieopłacalne w obliczu wielkich zmian, ja- kie obserwujemy w energetyce.
W swej istocie, SPS to rozwiązanie, które integruje funkcje zdalnie zarzą- dzanej, rozdzielczo-dystrybucyjnej stacji transformatorowej, pracującej w systemie Smart Grid z dwukierunkowym inwer- terem (ładowanie/oddawanie energii) współpracującym z baterią akumulato- rów, jednocześnie zapewniając możliwość ładowania pojazdów elektrycznych, za- równo osobowych jak i np. autobusów.
Uzupełnieniem systemu jest możliwość zasilania magazynu energii lub odbiorców bezpośrednio z odnawialnych źródeł ener- gii elektrycznej np. farm fotowoltaicznych albo wiatrowych. Poszczególne elementy składowe mogą tworzyć niezależne insta- lacje lub – zarządzane przez SPS-Control – pracować jako jeden zaawansowany sy- stem skutecznie wpływający na poprawę niezawodności zasilania obiektów elek- troenergetycznych oraz optymalizujący zapotrzebowanie na energię elektryczną i związane z tym nakłady finansowe.
Inteligentne magazynowanie energii ZPUE jako jeden z czołowych dostaw- ców komponentów i systemów do bu- dowy sieci dystrybucyjnej, spotyka się nierzadko ze współczesnymi problemami dotyczącymi dystrybucji energii w kon- tekście teoretycznym jak i praktycznym.
Od dłuższego czasu wiele dyskusji na te- mat współczesnej problematyki rozwoju sieci dystrybucyjnej dotyczy czterech problemów:
l niewystarczającej wielkości i roz- proszenia sieci rozdzielczej,
l braku możliwości dostosowania generacji energii z odnawialnych źródeł energii (takich jak wiatr i słońce) do czasu poboru jej z sieci,
l jakości energii elektrycznej,
l krótkotrwałych dużych obciążeń sieci podczas doładowywania pojazdów elektrycznych.
Problemy te mogą być całkowicie roz- wiązane lub ich negatywne skutki mogą być znacznie ograniczone dzięki wyko- rzystaniu magazynów energii. Magazy- nowanie energii – jako środek poprawy efektywności gospodarowaniem energii – jest wykorzystywane od dawna, cze- go przykładem mogą być bardzo drogie elektrownie szczytowo-pompowe. Obec- nie dynamiczny rozwój technologii ogniw elektrochemicznych daje możliwości budowania magazynów mniejszych i tań- szych, co stwarza nowe możliwości w za- kresie rozwoju i lepszego wykorzystania istniejących systemów rozdzielczych.
Technologiczne panaceum
Wychodząc naprzeciw rosnącemu za- interesowaniu projektami z magazynowa- niem energii i chęcią rozwiązania wspo- mnianych na wstępie problemów sieci dystrybucyjnej i przemysłowych odbiorców energii elektrycznej, ZPUE stworzyła zinte- growaną stację transformatorową SN/nN typu SPS® Smart Power Station. Podstawo- wym elementem odróżniającym stację SPS od standardowej stacji SN/nN jest magazyn energii. SPS jest stacją w pełni skalowal- ną. Oznacza to, że ZPUE, w odpowiedzi na każde zapytanie, stara się stworzyć obiekt w pełni dostosowany do konkretnych po- trzeb użytkownika.
Wielofunkcyjność inteligentnej stacji Stacja SPS w swoim założeniu jest stacją wielofunkcyjną. Oznacza to, że w zależno- ści od potrzeb klienta, jest ona optymali- zowana pod kątem realizacji określonych potrzeb, ale jako urządzenie wielofunk- cyjne, praktycznie bezpłatnie może rea- lizować także inne pożyteczne funkcje, które nie są najważniejsze dla odbiorcy na początku inwestycji, lecz po całkowitej ich implementacji przynoszą ważne korzyści:
To urządzenie ma w sobie wiele funkcji, które możemy wykorzystać od razu lub możemy modułowo je doposażać w za- leżności od potrzeb. Możemy wyobrazić sobie sytuację, że z czasem nasz klient, który zakupił SPS głównie ze względu na magazyn energii, zmieni flotę samocho- dów na auta napędzane wyłącznie silni- kami elektrycznymi – to przecież więcej niż prawdopodobny scenariusz. Wówczas obok stacji może stanąć ładowarka do ta- kich samochodów. W tym wypadku może być także możliwość tzw. wstecznego ła- dowania, czyli wykorzystywania energii, która znajduje się w samochodzie – wyjaś- nia członek Zarządu i dyrektor handlowy ZPUE S.A. Krzysztof Jamróz. W innym przy- padku inwestor może chcieć po pewnym czasie podłączyć jakieś odnawialne źródło
energii – również może ono zasilać maga- zyn energii przy SPS-ie. Co ważne, decyzję o rozbudowie stacji można podjąć w każ- dym momencie.
Jak wygładzić krzywą obciążenia?
Funkcja wygładzenia krzywej obciąże- nia jest szczególnie ważna dla odbiorców, którzy cechują się nierównomiernością obciążenia. Szczyty zapotrzebowania są związane ze specyfiką procesów produk- cyjnych albo występują na skutek nie- przewidzianej zmiany warunków pracy lub awarii. Wiedząc jakich wartości mocy szczytowych można się spodziewać, w celu uniknięcia kar należy w kontrakcie z dostawcą energii elektrycznej zamó- wić taką moc, żeby jej nie przekraczać – zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Trudniej jest przewidzieć i założyć zapas mocy na okoliczność zwiększonego po- boru energii w sytuacjach nietypowych – na przykład zwiększenia poboru ener- gii przez urządzenia klimatyzacyjne, gdy temperatury osiągają nietypowo wyso- kie wartości. Od tych problemów mogą uchronić stacje współpracujące z ma- gazynami energii. Stacje takie powinny być tak zaprogramowane, żeby mogły dostarczyć moc, która wraz z mocą zamó- wioną z sieci pokryje chwilowe najwyższe zapotrzebowanie, a pobrana z magazynu energia wystarczy do podtrzymania za- silania do czasu, aż obciążenie spadnie do poziomu, który będzie możliwy do pokrycia energią dostarczoną jedynie z sieci. Zapas mocy i energii wraz z dokład- ną analizą przewidywanego obciążenia pozwoli użytkownikowi na optymalizację kontraktu z dostawcą energii w zakresie zapotrzebowania na moc.
SPS sposobem na obniżenie kosztów energii elektrycznej po wprowadzeniu rynku mocy
Tempo prowadzonych prac wskazuje na to, że od stycznia 2021 roku wejdzie w życie tzw. opłata mocowa , czyli uzależnie- nie ceny energii elektrycznej od czasu jej poboru. Opłata mocowa to w uproszcze- niu przeniesienie na odbiorcę końcowe- go kosztów wynikających z konieczności utrzymania wymaganych rezerw mocy
dyspozycyjnej w Krajowym Systemie Elek- troenergetycznym do dyspozycji Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. Koszty rynku mocy będą kalkulowane przez PSE S.A. i przenoszone w taryfie dystrybucji OSD na odbiorcę końcowego jako opłata mocowa. To znaczy, że ta opłata pojawi się na rachunku wystawianym przez OSD jako składnik usługi dystrybucji lub w umowie kompleksowej – przez spółkę obrotu dla każdego odbiorcy końcowego.
Zgodnie z szacunkiem dawnego Mini- sterstwa Przedsiębiorczości i Technologii oraz uwarunkowaniami technicznymi za- stosowanych liczników energii elektrycz- nej, opłaty mocowe w grupie taryfowej B23 mogą wynieść:
A. Opłata mocowa w wysokości 90 zł/
MWh pobierana przez 15 godzin w ciągu doby,
B. Opłata mocowa w wysokości 150 zł/
MWh pobierana przez 9 godzin w ciągu doby w lecie i w wysokości 123 zł/MWh pobierana przez 11 godzin w ciągu doby w zimie.
W obu wariantach znacząco rosną różnice cen energii w ciągu doby. Obec- nie różnica stawek zmiennych między szczytem popołudniowym a resztą doby wynosi około 173 zł/MWh czyli 36 proc.
W przedstawionych wariantach odpo- wiednio :
wariant A : 263 zł/MWh – 46 proc.;
wariant B : 323 zł/MWh – 51 proc.
Podstawową funkcją systemu SPS-Con- trol, który zarządza pracą stacji SPS jest al- gorytm arbitrażu cenowego (pobór energii elektrycznej w dolinie nocnej, zgromadze- nie jej w magazynie energii a następnie zasilanie własnych odbiorów w godzinach szczytowych). Strategia ta nie opiera się nie na samej wysokości maksymalnych cen za energię elektryczną, a właśnie na wielkości różnic cen dobowych. Im więk- sza różnica tym większa rentowność tej strategii. Ponadto zastosowanie stacji SPS z magazynem energii elektrycznej umoż- liwia współpracę z odnawialnymi jej źród- łami poprzez ekonomiczne wykorzystanie wyprodukowanej ze źródeł odnawialnych energii (np. ze źródeł fotowoltaicznych lub wiatrowych). Zastosowanie stacji SPS po- zwoli skutecznie ograniczyć wzrost kosztów energii po wprowadzeniu opłaty mocowej, a w rozwiązaniach z instalacjami OZE może spowodować skuteczne zmniejszenie tych kosztów. ZPUE S.A oferuje dobór optymal- nego dla każdego z użytkowników rozwią- zania każdorazowo dokonując obliczeń cza- su zwrotu inwestycji.
Jak wygląda SPS?
Cechą wspólną wszystkich zaprojek- towanych stacji SPS jest budowa dwu- częściowa. Jedna z części, znajdująca się nad poziomem gruntu, zawiera wszystkie typowe komponenty stacji kontenerowej w obudowie betonowej, zatem: trans- formator, rozdzielnicę SN, rozdzielnicę nN, inwerter dwukierunkowy do obsłu- gi magazynu energii oraz komponenty opcjonalne: szybką ładowarkę do po- jazdów samochodowych, inwerter do obsługi OZE a także inteligentny system zarządzania mocą i energią SPS-Control.
Część podziemna jest przeznaczona na magazyn energii. Rozwiązanie propono- wane w ramach SPS, dzięki umieszczeniu akumulatorów pod ziemią, zapewnia lepszą stabilizację temperatury ich pracy, bez konieczności stosowania dodatkowej klimatyzacji.
Z energią w przyszłość
SPS to przykład gotowego i sprawdzo- nego rozwiązania, które odpowiada na wyzwania współczesnej energetyki. Jak jednak podkreślają przedstawiciele ZPUE S.A., inżynierowie i projektanci z tej firmy każdego dnia pracują nad kolejnymi roz- wiązaniami, od których będzie zależała przyszłość współczesnej elektroenerge- tyki. (jot)
Wydawca: ARJOL Media, ul. XXI Wieku 7c lok.1, 05-500 Józefosław, e-mail: ekoagencje@ekoagencje.pl, tel/fax 022 702-15-16, redakcja: Jolanta Czudak i Marek Tomaka. Skład i łamanie: Arkadiusz Chorąży – DFG studio, tel. 605 681 685 Fot. Archiwum
