ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ¿LASKIEJ 1988
S e r i a : TRANSPORT z . 6 Nr k o l . 908
B a r b a r a MACIEJNA
OCENA ŚWIATOWEGO STANU BADAN NAD MOŻLIWOŚCIĄ WPROWADZENIA KOLEI NIEKONWENCJONALNEJ W PRZEWOZACH PASAŻERSKICH - c z ę ś ć I
S t r e s z c z e n i e . W c z ę ś c i I p r z e d s ta w io n o p re f e ro w a n e d z i e d z in y z a - s to so w a ń k o l e i n ie k o n w e n c jo n a ln e j o r a z omówiono szc z e g ó ło w o i s t n i e j ą c y s t a n b a d a ń nad z a sto so w a n ie m w t r a n s p o r c i e p a s a ż e r s k im to ro w y c h poduszkow ców p o w ie tr z n y c h . S tw ie r d z o n o , ż e o b e c n ie i s t n i e j e r e g r e s w b a d a n ia c h te g o ty p u p o jazd ó w o r a z podano praw dopodobne p rz y c z y n y p o w o d u ją c e sp a d e k z a in t e r e s o w a n i a poduszkow cam i p o w ie tr z n y m i. P rz y c z y nami ty m i s ą z n a c z n a e n e r g o c h ło n n o ś ć , u z y s k iw a n ie o g ó ln i e le p s z y c h wyników w p o ja z d a c h na p o d u s z c e m a g n e ty c z n e j, p o s t ę p w ro z w o ju k o l e i k o n w e n c jo n a ln e j i w z ro s t j e j m o ż liw e j p r ę d k o ś c i k u rs o w a n ia do 250 -
t 300 km /h ( 6 9 ,4 * 8 3 ,3 m / s ) . Podano ró w n ie ż pewne r y s u j ą c e s i ę i n n e , n i e ja k o poduszkow ce to r o w e , m o ż liw o ś c i z a s to s o w a n ia p o jazd ó w na p o d u s z c e p o w i e t r z n e j . W nioski i b i b l i o g r a f i ę z a m ie sz c z o n o w I I c z ę ś c i a r t y k u ł u .
1 . W prow adzenie
W sp ó łc z e sn a c y w i l i z a c j a c h a r a k t e r y z u j e s i ę n ie u s ta n n y m w zro stem p o tr z e b w z a k r e s i e s z y b k ic h i masowych p r z e m ie s z c z e ń . N a le ż y l i c z y ć s i ę z f a k te m , ż e w p r z y s z ł o ś c i o b e c n e ś r o d k i tr a n s p o r t o w e n i e b ę d ą w s t a n i e s p r o s t a ć no
wym, c o r a z w iększym wymaganiom. Aby p o t r z e b y g w a łto w n ie r o z w i j a j ą c e j s i ę c y w i l i z a c j i m ogły z o s t a ć z a s p o k o jo n e , n a le ż y u tw o rz y ć s p e c j a l n e , w ysoko- spraw ne s y s te m y t r a n s p o r t o w e , z a p e w n ia ją c e b e z k o l i z y j n y p rz e p ły w p a sa ż e ró w i ła d u n k ó w .
D la s z y ro z w ó j k la s y c z n y c h środków tr a n s p o r to w y c h może je d y n i e c z ę śc io w o p r z y c z y n i ć s i ę . d o r o z w ią z a n i a n a r a s t a j ą c y c h p roblem ów . S tą d i s t o t n e g o z n a c z e n ia n a b i e r a d ą ż n o ś ć do o d p o w ie d n io w czesnego r o z p o z n a n i a tr e n d ó w r o z wojow ych i m o ż liw o ś c i z a s to s o w a n ia nowych r o z w ią z a ń . W k r a j a c h wysoko r o z w i n i ę t y c h p rz e w a ż a p o g lą d , że je d y n i e n a jn o w s z e , n ie k o n w e n c jo n a ln e sy ste m y tr a n s p o r t o w e u m o ż liw ia ją p ra w id ło w e r o z w ią z a n i e p ro b le m u p r z e s tr z e n n e g o p la n o w a n ia m i a s t i ośrodków p rzem y sło w y ch o r a z p r z e m ie s z c z a n ia o só b i ł a dunków. Uważa s i ę , że w śró d nowych system ów tr a n s p o r t o w y c h b a rd z o d u ż e z n a c z e n i e b ę d ą m ia ły nowe i d o ty c h c z a s n i e s to so w a n e s z e r z e j sy s te m y o p i e r a j ą c e s i ę na z a s a d z i e u n o s z e n ia m ag n ety czn eg o lu b p o d u s z k i p o w i e t r z n e j . Ten nowy s y s te m u tr z y m a n ia p o ja z d u w t o r z e , b e z sty k o w y o d b ió r e n e r g i i o r a z p o r u s z a n i e s i ę p o ja z d u b e z k o n ta k tu dotykow ego z p o d ło żem o t w i e r a j ą nowe mo
142 B a r b a r a M a c i e jn a
ż l i w o ś c i z a s t o s o w a ń i d a j ą s z e r o k i e p o l e do d z i a ł a ń m a j ą c y c h na c e l u c i ą g ł e u l e p s z a n i e i d o s k o n a l e n i e sys temów i d ą c e w p a r z e z ogólnym p o s t ę p e m t e c h n ic znym na ś w i e c i e .
2 . P r e f e r o w a n e d z i e d z i n y z a s t o s o w a ń k o l e i n i e k o n w e n c j o n a l n e j
I s t n i e j ą c e o b e c n i e ś r o d k i t r a n s p o r t o w e n a j s ł a b i e j o b s ł u g u j ą p o t r z e b y t r a n s p o r t o w e w y s t ę p u j ą c e w p r z e m i e s z c z e n i a c h na o d l e g ł o ś c i ś r e d n i e , z a w a r t e w g r a n i c a c h od 300 do 1500 km. Dla o d l e g ł o ś c i m n i e j s z y c h w y s t a r c z a o b e c n i e k o l e j k o n w e n c j o n a l n a i samochód, a d l a o d l e g ł o ś c i w i ę k s z y c h t r a n s p o r t l o t n i c z y . P ro b le m t k w i w tym , że w y s t ę p u j ą z n a c z n e t r u d n o ś c i w t a k i m d o s t o s o w an iu k o l e i k o n w e n c j o n a l n e j , aby p o r u s z a ł a s i ę z p r ę d k o ś c i ą po w y żej 250 km/h
( 6 9 , 4 m / s ) . Spowodowane t o j e s t m a l e j ą c ą wraz z p r ę d k o ś c i ą p r z y c z e p n o ś c i ą k ó ł do s z y n y . Można p r z y c z y n ę t ę w yelim inow ać s t o s u j ą c u n o s z e n i e m a g n e t y c z ne l u b p o d u s z k ę p o w i e t r z n ą . Tak u n o s z o n e p o j a z d y t e o r e t y c z n i e n i e p o s i a d a j ą o g r a n i c z e ń w o s i ą g a n i u z n a c z n y c h p r ę d k o ś c i .
D o s t r z e g a s i ę r ó w n i e ż d r u g ą d z i e d z i n ę t r a n s p o r t u , g d z i e z a j d z i e p ra w d o p o d o b n ie p o t r z e b a z a s t o s o w a n i a nowych środków t r a n s p o r t o w y c h . Tą d z i e d z i n ą j e s t m i e j s k i i r e g i o n a l n y t r a n s p o r t z b i o r o w y . P o n iew aż w . p r z y s z ł o ś c i l i c z b a l u d n o ś c i ż y j ą c e j w m i a s t a c h , w i e l k i c h a g l o m e r a c j a c h l u b k o n u r b a c j a c h w z r o ś n i e , z a g a d n i e n i a t r a n s p o r t u l o k a l n e g o n a b i o r ą w ię k s z e g o z n a c z e n i a n i ż o b e c n i e . Co p r a w d a , w i e l e m i a s t p o s i a d a m e t r o , k t ó r e w l c h w i l i o b e c n e j d o ś ć d o b r z e z a s p o k a j a p o t r z e b y t r a n s p o r t u m i e j s k i e g o , j e d n a k ż e k o s z t y budowy me
t r a w m i a s t a c h m n i e j s z y c h o r a z na z n a c z n e o d l e g ł o ś c i w a g l o m e r a c j a c h s ą t a k d u ż e , że t e n ś r o d e k t r a n s p o r t u p r z e s t a j e b yć o p ł a c a l n y . N a t o m i a s t a u t o b u s y , t r o l e j b u s y i tr a m w a je n i e b ę d ą w s t a n i e p r z e w o z i ć szybko i w ygodnie s t a l e r o s n ą c e j l i c z b y p a s a ż e r ó w . S t ą d o p r a c o w u je s i ę j u ż w ś w i e c i e nowe t y p y p o ja z d ó w , g łó w n i e n i e k o n w e n c j o n a l n y c h , k t ó r e s ą s z y b s z e , r e l a t y w n i e t a ń s z e , n i e z a g r a ż a j ą ś r o d o w i s k u n a t u r a l n e m u i u m o ż l i w i a j ą stosunkow o ł a t w e wkompo
n ow anie t r a s y w i s t n i e j ą c ą zabudow ę.
I s t n i e j e j e s z c z e j e d n a d z i e d z i n a , g d z i e s z y b k i e poduszkow ce to r o w e m ają duże p e r s p e k t y w y p om yśln ego z a s t o s o w a n i a . J e s t t o z a p e w n i e n i e p o ł ą c z e ń waż
n i e j s z y c h ośrodków m i e s z k a l n y c h i p rz e m y sło w y c h z o d dalonym i d o ść z n a c z n i e od n i c h l o t n i s k a m i . M ożliw ość budowy l o t n i s k a z d a l a od t e r e n ó w z a m i e s z k a ł y c h ma duże z n a c z e n i e z uwagi na i c h z n a c z n ą . u c i ą ż l i w o ś ć d l a o t o c z e n i a . Wydłuża t o j e d n a k i u t r u d n i a d o j a z d y do n i c h . Z a s t o s o w a n i e s z y b k i e j i wy
g o d n e j k o l e i n i e k o n w e n c j o n a l n e j b y ł o b y t u t a j r o z w i ą z a n i e m w ła ściw ym .
Tak w ię c i s t n i e j ą t r z y s z c z e g ó l n i e ważne p o t i z e b y t r a n s p o r t o w e , w k t ó r y c h d o s t r z e g a s i ę m o ż liw o ść z a s t o s o w a n i a t r a n s p o r t u n i e k o n w e n c j o n a l n e g o :
a ) t r a n s p o r t na ś r e d n i e o d l e g ł o ś c i , g d z i e p r z e w i d u j e s i ę z a s t o s o w a n i e n a j s z y b s z y c h r o d z a j ó w p o ja z d ó w z u n o s z e n i e m magnetycznym l u b p o w i e t r z n y m ,
Ocena św ia tow ego s t a n u b a d a ń . . 1A3
b ) l i n i e zbudowane w c e l u d ow ożenia i o dw ożenia p a s a ż e r ó w z o d l e g ł y c h l o t n i s k , g d z i e p r z e w i d z i a n e s ą p o j a z d y n i e c o w o l n i e j s z e ( p r ę d k o ś ć r z ę d u 250 k m / h ) , k t ó r e w w i e l u k r a j a c h z n a j d ą r ó w n i e ż z a s t o s o w a n i e w ^ t r a n s p o r - c i e p o d m i e js k im o r a z m i ę d z y m i e js k im ,
c ) p o j a z d y j e s z c z e w o l n i e j s z e , k t ó r e b ę d ą w y k o r z y s t a n e w k o m u n i k a c j i m i e j s k i e j i w e w n ą t r z l o t n i s k o w e j , . p r ę d k o ś c i t y c h p o ja z d ó w b ę d ą z a l e ż n e od wymaganej g ę s t o ś c i p r z y s t a n k ó w .
3 . Cel p r a c y
S p e c j a l i ś c i z a j m u j ą c y s i ę problem am i t r a n s p o r t u z a d a j ą s o b i e p y t a n i a : - j a k i j e s t o b e c n i e p o s t ę p b a d a ń nad k o l e j ą n i e k o n w e n c j o n a l n ą na p o d u s z c e
m a g n e t y c z n e j i p o w i e t r z n e j ,
- k i e d y b ę d z i e możl iw e pow szechne s t o s o w a n i e poduszkowców to r o w y c h ,
- j a k d a l e k o s i ę g a j ą m o ż l iw o ś c i d o s k o n a l e n i a i o p t y m a l i z a c j i sys temów t r a n s p o r t o w y c h o p i e r a j ą c y c h s i ę na z a s a d z i e b ez sty k o w e g o n a p ę d z a n i a , p ro w a d z e n i a i u n o s z e n i a ?
U d z i e l e n i e o d p o w ie d z i na t a k p o s t a w i o n e p y t a n i a w c h w i l i o b e c n e j n i e j e s t m o ż l iw e , w i ę c e j na t e n t e m a t b ę d z i e można o d p o w i e d z i e ć w p r z y s z ł o ś c i . Z k o l e i , j a k d a l e k a b ę d z i e t a p r z y s z ł o ś ć , z a d e c y d u j e o tym t e m p o 'r o z w o j u t e c h n i k i ś w i a t o w e j o r a z b a d a ń t e g o t y p u p o ja z d ó w . Tempo ba d a ń z k o l e i u z a l e ż n i o n e j e s t od w i e l u c zynników zarówno e k o n o m ic z n y c h , j a k i p o l i t y c z n y c h , g d y ż , j a k d o t y c h c z a s , t y l k o p a ń s t w a n a j b o g a t s z e i n a j b a r d z i e j r o z w i n i ę t e p rz em ysło w o mogą p o n o s i ć b a r d z o w y s o k ie k o s z t y b a d a ń d o ś w i a d c z a l n y c h .
Pomimo z n a c z n y c h ' t r u d n o ś c i i o g r a n i c z e ń (g ł ó w n i e f i n a n s o w y c h ) w c i ą g u o s t a t n i c h l a t można zaobse rwow ać z n a c z n y p o s t ę p w b a d a n i a c h . Z a k r e s , c h a r a k t e r i k i e r u n k i b a d a ń s ą z r ó ż n i c o w a n e w w i e l u k r a j a c h ś w i a t a , s t ą d t e ż i s t n i e j e w i e l e n ie u p o r z ą d k o w a n y c h p o z y c j i l i t e r a t u r o w y c h wydawanych w r ó ż n y c h w e r s j a c h j ę z y k o w y c h . P o l s k a l i t e r a t u r a na t e n t e m a t p r e z e n t u j e s i ę r a c z e j s k r o m n ie i n a j c z ę ś c i e j n i e o b e jm u je n a jn o w s z y c h o s i ą g n i ę ć w t e j d z i e d z i n i e .
W z w ią z k u z powyższym ce le m n i n i e j s z e g o a r t y k u ł u j e s t :
- p r z e d s t a w i e n i e a k t u a l n e g o zaaw an so w an ia p r a c n ad b a d a n ia m i p o ja z d ó w k o l e i n i e k o n w e n c j o n a l n e j ( n a p o d u s z c e p o w i e t r z n e j i m a g n e t y c z n e j ) g ł ó w n i e na p o d s t a w i e t r u d n o d o s t ę p n y c h p o z y c j i l i t e r a t u r y z a g r a n i c z n e j ,
- p r ó b a ocen y p o s z c z e g ó ln y c h k ie ru n k ó w r o z w o ju poduszkow ców to ro w y c h i mo
ż l i w o ś c i p r a k t y c z n e j r e a l i z a c j i t y c h r o z w ią z a ń .
144 B a r b a r a M a c i e j n a
4 . Torowe po dusz kow ce powi e t r z n e
4 . 1 . O s t a t n i e o s i ą g n i ę c i a w d z i e d z i n i e d o s k o n a l e n i a to r o w y c h poduszkow ców p o w i e t r z n y c h
S z c z y t r o z w o ju b a d a ń poduszkowców p o w i e t r z n y c h p r z y p a d a pa d r u g ą poło w ę l a t 60 ( t a b l . 1 ) . D a l s z e l a t a c h a r a k t e r y z u j e s p a d e k z a i n t e r e s o w a n i a r o z w i ą z a n i a m i o p a r t y m i na w y k o r z y s t a n i u p o d u s z k i p o w i e t r z n e j . N i e m n i e j b a d a n i a c h o c i a ż w m n i e j s z e j s k a l i , b y ł y i s ą pro w ad zo n e do c h w i l i o b e c n e j . W n i n i e j szym p u n k c i e z o s t a n ą omówione b a d a n i a p ro w adzone w r ó ż n y c h k r a j a c h ś w i a t a w l a t a c h 7 0 .
T a b l i c a 1 L i c z b a syste mów i p a t e n t ó w na po dusz kow ce
L a t a
Poduszkow ce
p o w i e t r z n e m a g n e t y c z n e
do 1939 8 3
1940 - 1950 - -
1951 - 1955 1 1
1956 - 1960 1 -
1961 - 1965 5 2
1966 - 1970 19 2
19 71 _ 1975 4 7
Ź r ó d ł o : wg [20]
Rys. 1 . P r z e k r ó j p r z e z t o r k o l e i G lid ew ay [20] :
a _- o b r y s wagonu, b - obwód w t ó r n y , c - p o d u s z k a p o w i e t r z a , d - s z y n y s t a b i l i z a c y j n e , e - obwód p i e r w o t n y , f - t o r ż e l b e t o w y , 5 - s z c z e l i n a m iędzy
obwodami s i l n i k a l i n i o w e g o
F i g . 1 . C r o s s - s e c t i o n o f t h e r a i l w a y G lidew ay
O cena św iato w eg o s t a n u b a d a ń .. 145
W USA im pulsem d l a z w ię k s z e n ia b a d a ń s t a ł a s i ę u ch w a ła K o n g resu ( s t y c z e ń 1965 r . ) o w yasygnow aniu 90 m in d o la ró w na s t u d i a n ad ro z w ią z a n ie m t r a n s p o r t u w r e j o n i e tz w . k o r y t a r z a p ó łn o c n o -w s c h o d n ie g o ( r e j o n m ia s t W aszyngton, B a l t i m o r e , F i l a d e l f i a , Nowy J o r k , B o s t o n ) . Problem em tym z a j ą ł s i ę U n iw er
s y t e t w M a s s a s u c h e t ts . Prow adzono s z e r e g b a d a ń n a d ró ż n e g o ty p u r o z w ią z a n ia m i o w s p ó ln e j n a z w ie "G lid ew ay " ( r y s . 1) [20j .
W r o k u 1972 z o rg a n iz o w a n o w ystaw ę k o m u n ik a c y jn ą ,g d z ie p r z e d s ta w io n o p i ę ć p r o to ty p ó w p o ja z d ó w p r z e z n a c z o n y c h g łó w n ie d l a t r a n s p o r t u m i e js k ie g o [20] . Jednym z p r o to ty p ó w b y ł p o ja z d " T T I - O t i s " , u n o sz o n y na p o d u s z c e p o w i e t r z n e j , n a p ę d z a n y p ła s k im s i l n i k i e m lin io w y m . P lanow ano z a s to s o w a n ie te g o ty p u ro z w ią z a n ia w D a l l a s w c e l u skom unikow ania l o t n i s k a z m ia ste m , w c e n tru m handlowym D e t r o i t , w N ancy ( F r a n c j a ) . P ró b y p rz e p ro w a d z o n o na t o r z e o d ł u g o ś c i 1 km w D e n v e r. J e d n a k we w r z e ś n iu 1975 r . z a w ie sz o n o w s z e lk i e p r a c e badaw cze z powodu z b y t w y so k ic h k o sz tó w i t r u d n o ś c i e k s p l o a t a c y j n y c h . J e d y nym w d ro żen iem b y ło u ru c h o m ie n ie w 1976 r . w Duke U n i v e r s i t y t r a s y o d ł u g o ś c i 360 m d l a o b s ł u g i ta m te j s z e g o .c e n t r u m m edycznego. W c h w i l i o b e c n e j rozw aża' s i ę m o żliw o ść budowy p o ja z d u " T T I - O tis " na p o d u s z c e m a g n e ty c z n e j.
W 1973 r . f i r m a U n i f l l o Company w y k o n ała w M in n e a p o lis p o j a z d ,t z w . b i e r ny p o d u s z k o w ie c ,z a s ila n y p o w ie trz e m z dwóch r u r b ie g n ą c y c h pod to r e m . Wdro
ż e n i a je d n a k te g o r o z w i ą z a n i a 'n i e b y ł o . W obydwu p rz y p a d k a c h n i e u d a ło s i ę u z y s k a ć p a ra m e tró w t e c h n i c z n o - e k s p l o a t a c y j n y c h z a p e w n ia ją c y c h k o n k u r e n c y j
n o ść w s t o s u n k u do sto so w a n y c h k la s y c z n y c h środków tr a n s p o r t o w y c h . W W ie l k ie j B r y t a n i i b a d a n ia m i k ie r o w a ł a N a t i o n a l ’ R e s e a rc h D evelopm ent C o r p o r a t i o n , k t ó r e u d z i e l a ł o s u b w e n c ji p r z e d s i ę b i o r s t w u budującem u p o d u s z kowce m o rs k ie - H o v e r c r a f t D evelopm ent L t d . Jednym z b a d a n y c h o s t a t n i o mo
d e l i b y ł p o ja z d o n azw ie "THL", o w y m iarach 3 3 ,0 x 4 , 2 x 1 ,8 m, m a s ie do 15 t d l a 1000 o s ó b , k t ó r y m ia ł o sią g n ą ć - p r ę d k o ś ć 320 - 400 km /h ( 8 8 ,9 t
r 1 1 1 ,1 m / s ) . M odel te g o p o ja z d u p o k azan o na w y sta w ie Expo 70 w O sace ( r y s . 2 ) . W 1971 r . plan o w an o ró w n ie ż w yk o n an ie t o r u do b a d a ń p ró b n y c h o d łu g o ś c i 16 km. Z a m ie rz e n ia t e je d n a k n i e w y k ro c z y ły p o z a s f e r ę p la n ó w .
o a D o a o P P a o Q a o o a o o a D Q D *»rr* a a a o a o
33,0
«Ornpc hm itSKint
wtfHHHUyUI IHUHHbli-HbdHHd mddHUHU
IF tH H R H R m H R H H R I- l IHHRRHHH J - &
iMkt)
R ys. 2 . P o ja z d "THL" [20] F ig . 2 . V e h ic le THL
146 B a rb a ra M a c ie jn a
T ow arzystw o " T ra c k e d H o v e r c r a f t " i f i r m a V ic k e r s p r z e p r o w a d z i ły p ró b y z innym p o jazd e m o n a z w ie " H o v e r t r a in " ( r y s . 3 ) . P o ja z d na 100 m ie js c m ia ł p o r u s z a ć s i ę z p r ę d k o ś c ią do 400 km/h (1 1 1 ,1 m /s) i n a p ę d z a n y -m ia ł być s i l n i k iem lin io w y m o mocy 2240 kW. W 1970 r . na p o łu d n i e od C am bridge wybudowano o d c in e k t o r u p ró b n e g o . N ie s ą zn an e d a l s z e l o s y p r o j e k t u , p raw d o p o d o b n ie b a d a n ia z o s t a ł y z a w ie s z o n e .
-tli
R ys. 3 . P r z e k r ó j p o p rz e c z n y p r z e z t o r i p o ja z d " H o v e r t r a in " [20] : 1 - p o d u s z k i s t a b i l i z u j ą c e , 2 - - obwód p i e r w o tn y , 3 - p o m ie s z c z e n ie c h ł o d n i
c z e , 4 - p o d u sz k a u n o s z ą c a
F ig . 3 . C r o s s - s e c t i o n o f t h e r a i l w a y and v e h l c l e H o v e r tr a in
We F r a n c j i w l a t a c h 70 prow adzono b a d a n ia n ad grU pą p o jazd ó w s e r i i " A ê ro - t r a i n " o r a z s e r i i " U rb a " . P o ja z d y ty p u " A e r o t r a i n " b adano w dwu w e r s ja c h : a ) d la o d l e g ł o ś c i ś r e d n i c h - " A e r o t r a i n O rle a n " ( r y s . 4 ) ,
b ) d la r u c h u m ie js k ie g o - " A e r o t r a i n S u b u rb a in " ( r y s . 5 ) .
Ocena św iato w eg o s t a n u b a d a ń . 1 4 7
g P f !
□ o Q
R ys. 4 . P o ja z d " A ê r o t r a i n O rle a n " ¡20l
1/4 I6
R ys. 5 . P o ja z d d l a k o m u n ik a c ji m i e j s k i e j " A ê r o t r a i n S u b u rb a in " [20]
.F ig , 5 . V e h ic le f o r c o m m u n ic a tio n A ê r o t r a i n S u b u rb a in
B a rb a ra M a c le jn a
R y s. 6 . P r z e k r ó j k o l e i "UR3A-1" na t o r z e [20] :
1 - k a b i n a , 2 - pompa s s ą c a , 3 - p o d u sz k a p o w i e t r z n a , 4 - z a c z e p p o d tr z y m u ją c y p o ja z d p o d c z a s b ra k u s s a
n i a , 5 - sz y n a n o śn a
F i g . 6 . C ro s s s e c t i o n o f t h e t r a i n URBA1 on t h e r a i l w a y
R ys. 7 . P r z e k r ó j k o l e i "URBA-4" na t o r z e [20] :
1 - pompa s s ą c a , 3 - p r z y s ł o n y , 3 - - k om ora, 4 - sz y h a n o ś n a , 5 - s i l n ik li n i o w y , 6 - obwód w tó r n y , 7 -
- obwód p ie r w o tn y
F ig . 7 . C ro ss s e c t i o n o f t h e t r a i n URBA 4 o n t h e r a i l w a y
R ys. 8 . P r z e k r ó j p o p rz e c z n y p o ja z d u
" T r a n s r a p i d - 0 3 " na t o r z e próbnym [1] : 1 - p o d u s z k i p ro w a d z ą c e , 2 - k a n a ł w lo tow y p o w i e t r z a , 3 - r e s o r p n e u m a ty c z n y , 4 - t ł u m i k i d r g a ń , 5 - p ro w a d n ic a s t e
r u j ą c a , 6 - p o d u sz k a n o śn a
F ig . 8 . C ro s s s e c t i o n o f t h e t r a i n T r a n s r a p i d 03 en t h e t e s t r a i l w a y
N a to m ia s t p o ja z d y ty p u "U r- b a " m ia ły z n a l e ź ć z a s to s o w a n ie w k o m u n ik a c ji m i e j s k i e j i p o d m i e j s k i e j ( r y s . 6 , 7 ) . O s t a t n i e b a d a n ia po 1972 r . p ro w a
dzone b y ł y d l a p o jazd ó w " U rb a - - 3 0 " i "U rb a -1 0 0 " ( t a b l . 2 ) . P la n y z w ią z a n e z p ra k ty c z n y m z a s to s o w a n ie m t y c h r o z w ią z a ń b y ł y b a rd z o a m b itn e , od l i n i i P a ry ż - O r le a n , P a r y ż - Lyon, Lyon - G re n o b le i t d . a ż po k o m u n ik a c ję m i e js k ą , n p . : c e n tru m P a ry ż a - l o t n i s k o O r ły , l o t n i s k o O r ły - l o t n i s k o de G a u l l e ’ a . Z uw agi je d n a k na r o s n ą c e w c ią ż k o s z t y i c i ą g ł e p rz e s u w a n ie te r m in u budowy, w d r u g i e j p o ło w ie l a t 70 d o t a c j e na b a d a n ia z o s t a ł y w s t r z y m ane. Po ro k u 1975 b a d a n ia p r o wadzone. s ą w ram ach p r o j e k t u
" E u ro p ie " fin a n s o w a n e g o p r z e z EWG. O s t a t n i o b r a k j a k i c h k o l w iek i n f o r m a c j i o d a ls z y c h p r a c a c h .
Ocena św iato w eg o s t a n u b a d a ń . . 149
W RTTJ b a d a n ia p o jazd ó w na p o d u s z c e p o w i e tr z n e j u l e g ł y p r a k t y c z n i e z a h a mowaniu w l a t a c h 1 9 7 1 -7 2 . O s t a t n i e b a d a n ia prow adzono d l a p o jazd ó w s e r i i
" T r a n s r a p i d " ( r y s . 8 ) na t r a s i e d łu g o ś c i 1 km w Monachium - A l l a c h . Skon
s tru o w a n o p o ja z d na p o d u s z c e p o w ie tr z n e j i m a g n e ty c z n e j. J u ż w te d y , p r z y ówczesnym s t a n i e w ie d z y , s t w i e r d z o n o , że p o d u sz k a m ag n ety czn a p o z w a la na o s i ą g n i ę c i e k o r z y s t n i e j s z y c h wyników [ i] .
T a b li c a 2 Wybrane d an e t e c h n i c z n e p ro je k to w a n y c h p o jazd ó w ty p u "URBA"
— ,
W ie lk o ś c i c h a r a k t e r y s t y c z n e
Typ p o ja z d u
URBA-30 URBA-100
L ic z b a m ie js c 30 100
Wymiary p o ja z d u (m ):
- d łu g o ś ć \ 8 ,0 1 2 ,0
- s z e r o k o ś ć 2 ,0 2 ,6
- w ysokość 1 ,8 3 ,0
Masa p o ja z d u ( t ) 2 ,2 • 7 ,0
Vm aks. (km /h) (m /s ) 80 ( 2 2 ,2 ) 120 (3 3 ,3
P r z y s p i e s z e n i e (m /s )p 2 r 3 ,5 2 f 3 ,5
Moc u n o s z e n ia (kW) 40 t 60 70 r 100
Moc n a p ę d u (kW) 80 120
Ź ró d ło : wg [20]
4 . 2 . P rz y c z y n y sp a d k u z a i n t e r e s o w a n i a torow ym i poduszkow cam i p o w ie trz n y m i
S z c z y t ro z w o ju poduszkow ców p o w ie tr z n y c h p rz y p a d a na d ru g ą połow ę l a t 5 0 . D a ls z e l a t a c h a r a k t e r y z u j ą s i ę z m n ie js z e n ie m l i c z b y b a d a ń n ad p o d u s z kowcami p o w ie trz n y m i z jed n o c z e sn y m w zro stem b a d ań poduszkow ców m a g n e ty c z n y c h . P u b l i k a c j e l i t e r a t u r o w e o s t a t n i c h k i l k u l a t d o ty c z ą w z a s a d z i e w y łą c z n ie poduszkow ców m a g n e ty c z n y c h .
Do n a jw a ż n i e js z y c h p rz y c z y n p o w o d u jący ch sp a d e k z a i n t e r e s o w a n i a p o d u s z kowcami p o w ie trz n y m i można z a l i c z y ć :
a ) Z n a c z n ie w ię k s z ą e n e rg o c h ło n n o ś ć to ro w y c h poduszkow ców p o w ie tr z n y c h w s to s u n k u do poduszkow ców m a g n e ty c z n y c h . O cena t a d o ty c z y j e d y n i e z u ż y c i a e n e r g i i na u n o s z e n ie i s t a b i l i z a c j ę , p r z y z a ł o ż e n i u że e n e r g i a z u ż y t a na n ap ę d poziom y (z a pomocą s i l n i k a lin io w e g o ) n i e z a l e ż y w z a s a d n i cz y s p o s ó b od r o d z a j u p o d u s z k i 'n o ś n e j . S to s o w a n ie in n e g o n ap ęd u n i ż s i l n i k li n io w y c z y n i poduszkow ce p o w ie tr z n e J e s z c z e b a r d z i e j e n e r g o c h ło n nymi .
b ) Od momentu sz c z y to w e g o ro z w o ju poduszkow ców p o w ie tr z n y c h i z a d o w a la ją cy c h n a ta m te l a t a wyników u p ły n ę ł o b l i s k o 20 l a t . P o s t ę p , j a k i d o k o n ał
150 B a rb a ra M a c ie jn a
s i ę w tym c z a s i e w n a u c e i t e c h n i c e , u m o ż liw ił o b e c n ie u z y s k iw a n ie l e p s z y c h wyników p r z y z a s to s o w a n iu p o d u s z k i m a g n e ty c z n e j,
c ) P ew ien wpływ m ia ł t a k ż e p o s t ę p w ro z w o ju k o l e i k o n w e n c jo n a ln e j, a m iano
w ic ie o s i ą g a n ie b e z w ię k sz e g o t r u d u p r ę d k o ś c i r z ę d u 250 km /h ( 6 9 ,4 m / s ) . J e s t r z e c z ą pew ną, że k o l e j k o n w e n c jo n a ln a n i e b ę d z ie w s t a n i e p r z e k r o cz y ć pew nej g r a n i c y p r ę d k o ś c i (p raw d o p o d o b n ie 300 f 350 km/h ( 8 3 ,3 t
- 9 7 ,2 m /s)), je d n a k ż e w c h w ili o b e c n e j j e j c e c h y t r a n s p o r t o w e można u - zn ać z a z a d o w a la ją c e . P r z y s z ło ś c io w e ś r o d k i t r a n s p o r t u m uszą w ięc o d z n a c z a ć s i ę z n a c z n ie le p s z y m i od k o l e i k o n w e n c jo n a ln e j p a ra m e tra m i t e c h n i c z ny m i. O becnie m ożliw e do o s i ą g n i ę c i a p a r a m e tr y poduszkow ców p o w ie tr z n y c h n i e s ą w p e ł n i z a d o w a la ją c e i n ie r o k u j ą p o w a ż n ie js z y c h n a d z i e i na i c h p o p raw ę.
4 . 3 . P r z y s z ło ś c io w e t e n d e n c j e rozw ojow e
R o z p a tr u ją c z a s to s o w a n ie p o d u s z k i p o w i e tr z n e j w t r a n s p o r c i e , n a le ż y zw ró
c i ć uw agę, że n ie m uszą one być budowane ja k o p o ja z d y to r o w e . Cecha t a d e c y d u je o ty m , że d o s t r z e g a s i ę pewne in n e ( n i e to r o w e ) k i e r u n k i ro z w o ju p o duszkow ców. Według J . B ie n i a [2] s ą t o :
a ) poduszkow ce nawodne - d z i ę k i p o w ię k s z e n iu sw o ic h wym iarów, masy i udźw i
gu u m o ż liw ia ją s z y b k i t r a n s p o r t p r z e z o c e a n y ,
b ) tz w . e k r a n s p la n y - s z y b k ie p o ja z d y naw odne, k tó r y c h w ie lo p o k ła d o w e k a d łu b y p o m ie s z c z ą z dużym kom fortem 500 i w ię c e j p a s a ż e r ó w , a duża p r ę d k o ść i c h p o r u s z a n ia s i ę b ę d z ie pow ażną k o n k u r e n c ją d la sam olotów p a s a ż e r s k i c h ,
c ) poduszkow ce ląd o w e - d o s t o s u j ą sw o je w ła s n o ś c i do s z y b k ie g o r u c h u po wy
d z ie l o n y c h p a s a c h a u t o s t r a d ,
d) ś r o d k i t r a n s p o r t u b l i s k i e g o i w ew nętrznego - p o p rz e z z w ię k s z e n ie u d ź w i
g u , s t a t e c z n o ś c i i s t e r o w n o ś c i mogą c z ę śc io w o z a s t ą p i ć t r a d y c y j n e ś r o d k i t r a n s p o r t u k o ło w e g o .
N a to m i a s t , ro z w a ż a ją c m o żliw o ść z a s to s o w a n ia poduszkow ców p o w ie tr z n y c h w k o l e j n i c t w i e (poduszkow ce to r o w e ) , n a l e ż y s t w i e r d z i ć , że r o z w ią z a n i a t e c h n i c z n e p o s z c z e g ó ln y c h p o jazd ó w z uw agi na o k r e s c z a s u , w ja k im one p o w s t a ł y , s ą j u ż z b y t p r z e s t a r z a ł e . S tą d m o żliw o ść z a s to s o w a n ia k t ó r e g o k o l w iek ze zbudow anych p r o to ty p ó w c z y p r o je k tó w w p o s t a c i , w, j a k i e j o b e c n ie i s t n i e j ą , w y d aje s i ę m ało praw d o p o d o b n e.
R e c e n z e n t:
D oc. d r h a b . A lf r e d H o rn ig
W płynęło do R e d a k c ji 8 .0 9 .1 9 8 6
Ocena św iato w eg o s t a n u b a d a ń . , . 151
OUEHKA MHPOBOTO COCTOfilfflfl HCCJIïÿiOBAHHM no BO3M0KH0CI.iM
BBEAEHHH OüHOPEJIbCOBHX KEJIE3HHX JiOPOr B IIACCAæMPCKHX HEPE30 3KAX HACTb I
P e 3 10 m e
B c x a x t e npeACiasjieHH npHBejmrnpoBaBHue oxpacjiH npHMeHeHHH OAHopejiBCOBog AoporH h noApofiHO oroBopeHO cym eciByioH ee cocio K H a e no npHMeHeHKB a a a n a c - caiaipcKHx nepeB030K MOHopejisco b h x noe3AOB Ha Bo3AymHo8 noAynuce. IIoKa3aHO, v x o c eftv a c HKeercn p e r p e c c no HCCAeAOBaHHHM sx o r o x a n a . IIpHBeACHbi B e p o a x - H H e npHHHHH XaKOTO COCTOHHHH A e j i a . npHHHHaMH TaKHMH HBJIHKJTCH: 3H6pTOeM—
K o c ib , noAyaeHHe d o n ee xyvinHX p e3yjiB iaiO B b noe3A ax c MarHHiHoii noABecKoü, n p o r p e c c b KOHBeHimoHajiBHnx nepeB03K ax h yBejiHHemie a x CKopocxa K ypcapoB a- hhh AO 2 5 0-300 K u / a a o .
HaHH xaiOKe H eK oiopue A p yrae neponeK iaBH ue npaMeneHaa noe3AOB- Ha Bo3Aym- Hoit noAym ae. Buboah a 6a6aaorpa<J)aH H axoA m oa bo Bxopoft a a o x a c x a i b a ,
EVALUATION OF THE WORLD STATE OF TESTS WITH THE NONCONVENTIONAL TRAINS IN THE PASSENGERS TRANSPORTATION-PART I
S u m m a r y :
I n t h e p a r t I p r e f e r e n c e s i n t h e p ro b le m s o f n o n c o n v e n tio n a l t r a i n s a p p l i c a t i o n a r e p r e s e n t e d and t h e s t a t e o f t e s t s on th e a p p l i c a t i o n o f t h e a i r cu sh o n v e h i c l e s i s d i s c u s s e d . The r e g r e s s i n t h e s e t e s t s h a s fo u n d and th e p o s s i b l e r e a s o n s o f t h e d e c r e a s e o f i n t e r e s t s a r e p r e s e n t e d . T h ese r e a s o n a r e a s f o l l o w s : e n e rg y - c o n su m in g , b e t t e r r e s u l t s i n t h e v e h i c l e w ith m a g n e tic c u s h o n s , p r o g r e s s i n t h e d e v e lo p m e n t o f c o n v e n ti o n a l t r a i n s and t h e i n c r e a s e o f i t s m axim al v e l o c i t y t o 250 - 300 k m /h . P o s s i b i l i t i e s o f o t h e r a p p l i c a t i o n s o f v e h i c l e s w ith a i r c u s h o n s . C o n c lu c io n s and r e f e r e n c e s a r e p r e s e n t e d i n t h e p a r t I I o f t h e p a p e r .
