OKD DIl.S:ł81.ł:IIIi2.321.U •• :IIII.III:1IG1."'.'135(łł8.rl1-16 GubloD - r~
iUwagi o podłożu pod permskim w reionie Gubina
:wIS'l'PłP
Podłoże podpermskie perykliny Za:i-było do ostatnich lat zupełnie nie- :znane. Snuto tylko na ten temat mniej lub więcej uzasadnione hipotezy.
Dopiero odwiercenie w latach sześMziesiątych przez PPN w Pile wielu otworów penetrujących cechsztyn, z których nieHczne osiągnęły pott..
permskie podłoże, dało wstępny pogląd na budowę tego podłoża .
. Pan~m doktorowi J. Wyżykowskiemu" magistrowi Z. KoraboW1, ma- gistrowi L. Cimaszewskiemu i magistrowi K. Skarbkowi autorzy serdecz- .nie dziękują za udostępnienie profili otworów i niektórych rdzeni.
MORFOLOGIA PODŁOZA
W latach 1959-1969 odwiercono w północnej części perykliny 2ar
j w przyległej części monokliny p.rzedsudeckiej kilkadziesiąt otworów, ..których głównym celem była penetracja cechsztynu. Stłld większość otwo- :r6w przebijała cechsztyn. Podłoże cechsztynu jest poZDane słabiej, gdyż
wsponmiane otwory nadwiereały tylko (średnio na głębokość kilkunastu
,metrów) niżej ległe utwory czerwonego spągowca. Podłoże permu jest
:poznane bardzo słabo, gdyż tylko nieliczne otwory prżebijały czerwony
.spągowiec, nawiercając na różną głębo~ość utwory podścielające. W ob-
Tębie prezentowanej mapy zn:alazłosię 10 takich otworów, z których 6
nawierciło skały osadowe (Brzozów; 'Dachów, Dęby, Stróżka, Klępinka, Chyże), a cztery - skały granitoidowe (Zarków 2, Zarków 4, Przyborowi-
,ee 1 i Guben 2). '
, Korzystając z dość dużej, liczby otworów nawiercających , czerwony
,.spągowięc Lz 10 otworów ,n~wier~jących podpermskie podłoże" wykre-
ślono szkic str~kt~al~..y, t,ego podłoża (fig. 1). Ze względu na małą ilość p,1lI)ktPw reperowych jest .on baid7,o ogólny i zapewne mało dokładny,
Jednak odwzorowuje, ,jak si~ zdaje, pewne rysy rzeźby podpermskiej, na- turalnie zmodyfikowane tektoniką póiniejszą: permską, a zwłaszcza trze-
.ciorzędową· . , ., . ' ,
Prezentowany, obszar stanov.1, północną i zachodnią część dużej kopu- ]y wyciągniętej w kierunku NW - SĘ, o zboczach zachodnich stosunko- wo łagodniejszych od zboczy północnych. W obrębie północnego Z'bocza
:.Kwartalnik GeologłcUlJ". 1. Iii, nr ł, 1lI'11 r,
rI'opographic ske~h otf the Sub-Permian basemeDt in the Gubin - ,/Krosno - Luobsko Il"e&ioa
1 - 0tw01'7 w1er:tDlc8e CJBlUaJItCe DOdłote podpenwg,;ie: I - otw01'7' wiertnicze za- k06czone w czerwon7!i1 IIPUOWCU lub w ~e; a ...;.. 'fzoliD1epOW,lerzcb.il1 Pod-
permlldej (CO 100 m) , ",
1 - bore-holell penetrat1ng. tll,e .. Sub-Perm1an ba.ment; I - hore-boles completed Ul the BoWepDdea er ZeChIteh1: I - 1801lnea 'Of the Sub-Permlan: IJUrfi!ce. ever7
1111 m .
widoęzne jest charaktęrystyczne zeątrotnienie. Przypada, ono w 'Pasie w:y- .chodni granit6w.Łagodniejsze zboc~, występujące~ar6wno powyżej, jak i poniZej charakterystycznego zestromienia, 'Sugerują występowanie tam :pmiej odpornych w por6wnaIiiu z granitem śkałila,stych, pr~wdop,odobnie
p,aleozoicznych. Sugestia ta znajduje częściowe potwier~enie w faktach:
Na zestromieniu wychodzą .granity stwierdzone w trzech otworach: Zar-
k6w.2, Zark6w 4 i Przyfborowice l, a~ pqwyźej i ppnjżej zestromienia -
iłowce i .mułowce stwierdzone w sześciu otworach .. ··Mielibyśmy· ·tu· więc zachowaną rzeźbę z okresu 'poc%ątku czerwonegQ.·spągow~a, która żazna
czałaby się także w okresie późniejszym. Oto argumenty: , . : . . a - brak czerwonego spągowca (Dęby 1, Zark6w ~'l4)lubminimal
ne jego miąższości (Przyborowice - 10 m) na ob~e.wychodni granitu;
872
b' - małe' miąższóści cz~rwonego spągowc;:ana. pOłUdnie
od
linll stwier,..cizonej wychod.ni'gr.ahi~u ~~~inJta7.34
' m,
Brzozów' - 60 m);", c ~ duźe·miązszości czerwonego.:s~owca na północ od tej linii: Gu- bin
>
'235 m, Stróżka """,":"'.145 m, Thzebule'l >S20m, 'Chyże - 911 in;d - . ·brak osadów piętra dolnego czerwonego spągowca na wyniesie- niu kopąły (Brzoz6w.1) . lub śladoyve jego występowanie (Klępinka -
-0;3.rri).·a ~becn:Oś~ ~kał t~go piętra o znącznej miąższości w obszarze na
północ od wYchqdni,gtanituj .
e . ..,... osad,zenie sIę dużych miąższośCi soli kamiennej . w obszarze na
północ i p6biocnY'~achód od wyniesienia,
a
brak jej'w qbrębiewyniesienia(J. Milewicz; 19~1).. '
.' Opisana rzeźłl8 Zamkłaostateczniez,'kpńcem cechsztynu, kiedy ustępu-
jąc.e morzezosta:wiłq,wy~6wriaiie :dn6. ' ,
:. WspOmm.~·::·u~orY·'Podióta podperinskiego są przewaznienie udo-
·kumento'IIV.fłil,e'stratygraficżnie. Granity; ze względu na występowanie na
nich 'cechsztYnu' (Żark6w" 2) . lub dolnego czerw~nego spągowca (Przybo- rowice l, G:uben 2), :·są prze4pen:nslde. J?rawdoi;>odobnie należą' one do waryscyjŚkiego cyklu orogeniCznego; ;~ .. przypuszczał już J'.Sokołowski (1967).y·J. Oberc {l970) s1,lgeruj'eich wiek prekambryjski, pisząc jednakże, że sprawa ta wymaga lepszego,żbaq,ama ..
. ,,' Z otworów naWierCającYch';.~~: ·.rnułowcowo-ilaste zajęto się bliżej otwqrem Klępinka. W rdzeniu' teg,o' otworu, udostępnionym uprzejmie
przęz dra J. Wyżykowskiego, ·W .. g6rnejczęści utworów ilasto-mułow~
wych znaleziono dwie ławice wapienL W wapieniach tych dr 8'. Cieśliń
ski stwierdził arChęocjaty. Formy te dok.wnentują dolno- lub środkowo-
kambryjski wiek tych utwor6w. .
Pozostałe otwoPy {Btzoz6wl, 'Dach6w 1, Dęby 1, Stró~ 1 i Chyże 1) nie są' dotychczas; niestety., -Opracowane· paleontologicmie. Ze-sKróto- wego opisu rdzeni, .wy1ronanego .. pr.zęz ,pracownik6w PPN wynika, że są
to mułowce i iłowce ciemnoszare do czarnych, wieku karbońskiegO (dolny karbon?). Ponadto' z otworu Brzożowl M; Borkowska (1965) opracowała
petrograficznie szarogłazy leżące pod wspomnianymi mułowcami. J. So-
kołowski V,967).:~d~, ,ze lnOSą·pn .. e·;lialezęt.·~ ~cinka czasu: 4ewon - dolny karbon.
, Kompleks.piaSzcz.ysto-żlePięń<;OWY: (siarpgłazy)'. .z Wkładkami'mułow
ców nawiercono nieco dalej na wschód (Wich6w 1). A. Żelichowski (1964)
określił wiek tego kompleksu na turnej lu'b (mniej prawdopodobnie) na
niżSzy wiz'en .. Na łJużycaeh' znane 'są -natomiast szarogłazy, zar6wno eo- kambryjSkie, 'jak' 1--dolnokarbońskie. "Z· powyższego wynikają wi~ dwie
możliwości-: ·pierwsza' ... w opisywanyIn-obszarze mamy -kopułę utworzoną
w wyniesionej.częci ·zdblnegó bunbru~ 'okoloną od. p6łn0cY'izacbodu,
a być może, ,i 00' południa· szerokim: pasem utworów· do1nokarbońskich
i możliwość' druga" reprezentowana; przez J •. Oberca . (1970) - w podłożu penhu perykliny '2ar' graniczii"Ze; sabl\ dWie· jednostki: krystillinik środ
kowej Odry (z szarogłazami.-eokambryjskimi) oraz struktura starowarys- cyjska Gór Kaczawskich '(z utworami' Wieku od . dolnego kambru 'po dolny karbon). Obie te k()ilcep:cj~wymagają paleontologicznego udokumentOwa- nia' wieku utworów pod~kich '~; wytnieiliooY'ch 'otworach;'
:a
'szczeg61- nie w otworze BI'zoz6Vv ·1.'~"r.;r;.~:~JlCE~l
" ~ła,.ta ząSt~ła poznana ::ęta,p~~awtę WJ)tu Prąbę~ pObranych iłó' głębo
ltoścf-.H7~ H77, 7 in~ Ję~t' to' sttata,~.~arta, ' średilioZ:iarz:dsta,' ma, ~abar-' wienie: różowawe"spowoąowane, ,·.ph~ością 'cżerwonąwYch skaleni. T~
i ówdzie widoczrie sąblaSzki:b~iina~ną.wo,ZabarwiQnego' biotytu. , . Jednym z głównych minerałów s-kałotwórcŹych 'jest tu' p'1 a g i o- k l a z. Wykształcił on różnej wielkości tabliczki hipautomorficzne,
wykaz~jące tendencje
c:l(),
aut~opizlPu, polisyntetycznie zbliźniaczone według prawa albi,towego:lu:b .~lbitoW'o:;.peryklinowego, a także karlowar- skiego.,' Pospolite są,:prieros.ty ·plagioklazu z kwarcem i skaleniem potaso- wym.. Częściowo .ziarna: ·są, ~ętniałe od pokrywających je" ,strzępkówserycytu:ol'az·wtÓl'nego kalcytu. Zawartość anortytu waha się w grani- cach ~12% (kąt wygŚszania: światła w przekroju
..L
do a wynosi -13do:~8"?).
, S k.aJ e'ń p()taso,~ttylo~y p,ociobnie jak plagioklaz ziarna różnej wiel-
kości. P-okrój ziarn. jesi; ąipautomorficzny. Wszystkie one wykazUją od- mieszaniel;DikropertyOOwe;' ~zęsto są zmętnia.łe i ,pokryte łuseczkami
serycytu, a czasem 'kalcytu. Często tworzą:':óne przerosty ,z' 'kwatcetn l plagioklazem. Kwarc jest wYlI'aźnie ksenomorficzny. Tworzy on ziarna
rąmej wie.lkości o falis~m ,lu'b plamistyr;n: wYgaszaniu światła. '
B i 'o t Y t twor~y:fÓŻhej wielkości, dobrze zindywidtiSlizowane blaszki.
Wykazują one pleoChioizm:.Od bI:unatnooliwkoyvego do', 'oliwkpwego.
W procesie w.tórnym' biotytZI1iienia, się ~ zielonawo zabarwiony chloryt z jednoczesnym wydzielariierp.,leukokśenu
i.
tlenków żelaza.' ". Wśród' mID.erałów CiemnyCh
w
nie' zmienionej skale obecny był amfibol: Obecnie na jego miejscu obserwuje się zespół mineralny złożonyz kalcytu, chlorytu oraz tlenków żelaza. .
Obraz mineralny uzupełniają: apatyt, cyrkon i epidot. Zmierzony w epidocie kąt x/a wynosi 30o .. CQ prz~awiałoby za obecnością pistacytu O zawartości 17W)/o Ft:!z03.
Z omawianej skały granitowej wykpnanoanalizę chemiczną. Wyka":
zała ona, co następuje:
Sio.! 70,76°/0 wag.
TilO2 0,2;2 wskaźniki OIPIW
AlA' 13,80 Q , cm,s
Fe:Pa 1,54 or .29,5
Fe() 0,68
aib ~,2
MnO 0,00 an 3,6
MgO 0,80
.cli ,3,6
CaO 1,Q8 mt
Na:/O 4,34 lm 1,9 0,2
K,o 5,03 il 0,4
PA o,.oa ap 0,2
00:1 0,46
~+ 0,98 ,:r.aw:ar;tość, anortytu w S'ka[eniu wy-
Hp- 0,20 oosi 9,1°/0
100,26
874
Wyniki analizy przeliczono według "Sjstemu CIPW. W przeliczeniu
pominięto kalcyt, a cały wapń wliczono do anortytu. Wyniki naniesione w1;r6jk4t: kwarc, skaleń potasowy, plagioklaz rzutują się w polu grani- tów monzonitowych (fig. 2). NatoIn1ast 'w tr6jkącie: Johan:nsen - Niggli -.;.. Smulikowski, z uwagi na niską zawartość anortytu
<
12,50/-.rzutowałyby się w polu granitów alkalicznych.
KWaI'C"
2. stanowiBIko syStematy(:me" rtraoito- idu oZ IPrzyborowic 'W 't.róJalcie loJo- bannsen - lNiggli - Smuli'koWBid Systematic posltlon ol Itbe iftyboro- wice granitoid in ;tbe JohM1nse.n - INjggli - tSmu1tkowiki triaogle
:II: - bez uwz~D1a zawartOilcl DOl'-
rnatywnego anortytu w ~IMach;
(x) - po uwzg1ędD1.enl.u zawartoAcl DOr-
mat7wneaQ anortytu w" plaliokla&ach
:II: - normatlve aDOrthlte content In pla- gloalalH!\!l not belng coD.lidered; (li:) - normative IUlOI'thlte content in plaglo- cJasea being COD8ldere4
Podobny typ granitoid6w (granit6walkalicznych) występuje w Wier- ceniu Zark6w 2 (M. Borkowska, 1965) i w otworze Zarków 4. W otworze Guben2 nawiercono także skałę granitoidową. Skałę tę niemieccy geo- lodzy (K. Albrecht, K." Goldbecher, 1964) zaliczyli do granodiorytu. Z du-
żym prawdopodobieństwem moż:D.a wnosić, że wszystkie wyStąpienia gra- nitoid6w tego obszaru, a mianowicie w Zarkowie, Przyborowicach i Gu- binie stanowią jeden komp~eks granitoidowy słabo zróżnicowany petro-
graficZnie. ' "
WNIOSKI
Podsumowując powyższe, można uważać, że stwierdzenie w oDręDle
podpermskiego podłoża intruzji granitu może mieć znaczenie praktyczne~
można bowiem wnosić, że granit ten posiada zachowaną kopułę nadkładu występującą na głębokości rzędu -600 do -1400 m, która normalnie jest miejscem obfitej mineralizacji po1imetalicznej. Np. w otworze Klę
pinka można zauważyć obfitą mineralizację hematytem i pirytem skał
kambryjskich. Należy więc zająć się bliżej granitem żarkowsko-przybo
rowickim: stwierdzić zasięg ,ciała granitowego, stwierdzić obecność czy brak w utworach kopuły mineralizacji po1imetalicznej, a także wyjaśnić pokrewieństwo petrologiczne z granodiorytem z otworu Guben 2.
Oddział DOlnOliIliald IDń7tUtu OeoIoglcznqo
Wrocław, Al, J"aWOll'eW8 11.
NadeBłano dnia 18 lutego lm r.
PISMlENNICTWO
AILBIRmCHT K" G()I[.I)BI!XHER iK. (19/H) ... Neue A1Ifschli.isse des Rotliegenden im lNorddeutechen ftachlllllld. Z. f. 8ugeW. Geol~i,:ll. H. 5, p. ~. Berlin.
BOBlKQWSKlA M. {1905) - Szczeg610we qpracowanie petrografie:z.ne prObek z otwo-
TU wlertniczego .z&r-kbw 2. Arch. I'llSt. Geol. WS'1'SZ8wa.
M!lLJ!mICfl J. (197ll) - Oechaty.n rw nj(de GubfJna. 1K'W8l't. geo1., 15, p. G__a ..
nr 3. Wanzawa.
omac
J. ~1Q7O) - i&l1'dc1wa WC!~a jako tlo przYfti;ych poseukiwafl w poludnio- wo-zachodnlei IPolace • .P:rz. geol., is, p. 532-88, DE' la Warsuwa.SOIKO'LOIWSKIl! J. ('lJI87) - CharakterY'St,ka geologiczna i strukturalna obszanL podsudeddego. Geol. sue!., I, p. a7--aJ6. Wanmwa.
WYZYKO'WSKII J. 6191D) - NaJnowsze wynfk:i bada6 geolOgiC2lDycil w rejonie Ko- Zuchowa. :fIrz.. geol .. n, p. 18:1--187, Dr 4. W _ _ wa.
2'JEL'I.1CH<:JW A. (;I91J4) - IProblelDy litolQgii i sedymentolQgi{ doinego Ikarbonu:.
w lPol'SICe. :Kwatt. gElOl., 8, p. tifK--.S39~ m 3. Warszawa.
E:EB: MIDlEBHlI, ~ KOPHACL
3AME'IAHHJI 0 nO,znJEPMCKOM OCHOBAHHH B P.utOHE I"YBHHA
PCSIOMC
B cran.e J:JPCACTawrem.I 38MC'I8lDUl BB. TCMY MOPllKmOI'HH DO.ztnepMCEOro OCH01IIUDlJ[ TCppH- TOPBB z.t.e:lKAY I'y6HHOM, KpocBOM H.lIIo6cxOM, a 'I'I1lCKe IIP~em.I MIolCJIH 0 CTpa~
CTpOCJIIDI3TOI'O OCHOBaBlIlI. ,l(aBa ~ ltaparrepilCIBD ~poBJII(mro rpamrrO-
~a (IIImit)oPOBHQe), a Taate ~1lBJlem.t BLIBO,ltI.I OTltOClrTe.IUdIO ~ IICCJllW)BIIlDdt zapmBltD;J[o-DlIJll6opoBllIl,ltoro rpaBBTOIW' (IImB6opo~, :lKaPEYB).
Jerzy MIIlLlI!lWIIJCZ J6zef 'KIORNM
REMARKS ON THE SUB-PEB.MJAN BASEMENT IN THE GUBIN REGION Summary!
IR.emarks OD the lfIoipop-aph;y of the Sub~ermia:l basemeut tin tbe area SIituatecf among Gublin, 1Knaro, i&Ild 'I.dle'ko are given along with the ~ OIl the- atratigraphy of this b~ent. The petrographic cllaracterlstics of -the Przyborowice granitokl are reporrted. A further line of studies. of the ~Ow-Przybor(1W!ce granitoid is sugges-ted.
