Biostratygrafia dewonu górnego z profilu wiercenia Chojnice 2 (Pomorze Zachodnie)

Vol. 22, No. 4

HANNA MATYJA

acta g8olog'ca , polonica

Warszawa 1972

Biostratggrafia dewonu g6rnego z profilu wiercenia Chojnice 2

(Pomofze Zachodnie)

BIOSTRATIGRAPBY OF THE UPPER DEVONIAN FROM THE BOREIIOLE CBO,JNICE 1

(WESTERN POMEBANIA)

STRESZCZENIE: W oparciu 0 brachiopody i konodonty zrewidowano pozycj~ straty- graficmll utwor6w g6rnodewonslcich z 'profilu wiercenia Chojnice 2, zaHczaJlic je do pozi()m6w konodontowych Palmatolepis rhomboidea, Palmatole~ quaclrall'tinod06a i ewentualnie Scaphignathus velifera, odpowiadajllcych w podziale amonitowym g6r- ' nej cz~ci poziomu Cheiloc~ras i poziomowi Platyclymenia (to llP - to llI{J). Uprzed":

nio przyjm:owano wiek struilskl tych osad6w. Opiaano takZe 1 n<lWY g/rtunek kono- donta.

WST~P

Opracowany material pochodzi profilu otworu Chojnice 2, wyko- mineg-o pi-zez

Przedsi~i(jrS1two

Poszukiwafl Naftowych'W Pile w latach

19'57-~'4958.

w rniejscO'WoSci Ciechocip., powiat Choj'Ilice. Bylo ,to pierwsze wiercenie z oIbszaru PomO'rZa Zachodniego, w kt6rym napotkano utwory deIWOlls1tie.

W profi'lu rtym. na

'gl~bo'koSc..i

3047.5-3197.3 rn,

pod

ulbworami ce<:h-

sztynu nawiercono ciemnoszare wapienie gi"uzlowe, niekiedy silnie mar-

g1iste, z wUdadkami waipieni drobnokrystaUcznych. TO'kamld. (1959), opie-

rajllc

si~

na 'USttnej tilnlforroacji J. Samsonowicza

d~czllcej

oznaczen lki1ku

brachiopod6w, uznal wie'k tych osad6w za strunski. Pajchlowa (1964) nato-

miast, na lJ?O'dsIt'aW"ie wymienionych w pracy To'kaIi:Jkiego gatunkaw ibra-

chioPod6w oraz wykfnltalcenia 'litologicznego, 'sklonna byla 'raczej

por6w~

738 HANNA MATYJA

nywae je z utworami dolnego famenu niecki IWOWB'kiej i centralnej

cz~i

syneklizy perytbaMyc'kiej.

Wobec braku

je'dnl()1JIlac~ej

opinii

CO

do wieku odwieroonych utwo-

r6w, 'autorka

podj~la pr6b~ rozstrzygni~cia

tego problemu.

W

tym

celu s,prdf.ilowano pODownie zachlowany material rtizeniowy, wy'brano i O2JIlaczan6

znajduj~c~

siE: w nim doSe

liC1ln~ faun~

brachiopo- dowl!l or'az pobrano pr6by do badan mikrofaunimycZllY'Ch.

Ponadto opra'Cqwano

faun~

'z tego 'W'iercenia, zebranq przez A. To- karskiego, a

przechowywan~

w kolekcji arcbiwalnej J. Sarnsonowicza.

WSroo napotkanej mikrofauny mwierdzono obecnosc 'bardzo przy- datnych do anaJlizy stTatyg'raficmej konodont6w, a takZe skolekod!onty i skleryty ho'loturi'i.

Opracowanle niniejsze wykona,ne zostalo w Pracownl Stratygrafii Zaldadu Nauk Geologicznych PAN pod naukowym lcierunklem dr hab. K. Korejwo w ramach planowej 'wsp61pracy naukowo-badawczej ze Zje<inoczeniem G6rniclwa Naftowego.

Za iyczliwe uwagi i opiekEl w tra:kcie prowadronych badafl autorka serdecmlie dziElkuje zar6wno dr hab. K. Korejwo jak dr hab. L. Tellerowi.

Za przejrzenie materialu konodontowego·i poczynione uwagi skladam serdeczne podz:ic:kowanie dr hab. ^M. Szulezewskiemu z In6tytutu Geologii Podstawowej Uni- wersytetu Warszawskiego.

WYKSZTAl.CENIE LITOLOGICZNE

Pod rwapienno-<iolomityc:lJIlymi osadarni ceClooztynu (TokarBki 1959),

zawieraJ~-cymi

w

Sp~u

o'kolo 30

'CIIl mi~ZszoSci

zlepieniec cechsztynski zlorony z O'I;oczak6w wapieni dewoMdch, wystE:Puje

od 'gl~bokoSoi

3047,55 m do 3197,3 m nieprzebita 'Beria osad6w g6rnego dewonu

0 mi~z­

SzoSc1 oIkolo 149,75

Im,

z Ikt6rej uzySkano 133 m rtizenia. W g6rnej

C-Z;~Sci

profilu, w interwale 3047,5-3060,0 rn,

s~

to szare ilieco zapiaszczone wa- pienie

0

odcieniu zielonkawym, z przerostami r6Z0wego gipsu, r6wniez za- plaszczonego. Od

gl~bokoSci

3060,0

.n;t

do Spqgu otworu

wyst~puj~

ciemno- szare wapienie grudowe, gdzieniegdzie poprzerastane cien'kimi zylIkami lub gniazd0wYmi wkladkami bialego 'kalcytu. Nieikt6re partie wapieni Sq bar#i,ej rnm-glli#te

0

za'barwieniu lek'ko oliwkowym.

STRATYGRAFIA

Blizsze oio-eSlenie wielw , ()(5ad6w dewOllsklch z profilu otworu Choj- nice 2 oparlo na napo1\kanych 'brachiopoda-ch i iJronod' ontach. !ch pionawe rozmieszczen'ie

W

iprofilu przedstawiono Il'a fig. 1, przyjmujqc podzial g6r-

, nego dewOn.u wedlug Zieglera (1962) oparty na Ikonodontach i

powi~zany

Z

poz, iomami amonitowymi, a mlodyfikowany nieco przez Szulczewskie-

go (1971).

ACTA GEOLOGICA POLONICA, VOL. 21 H. MATY.1A, )I'm. 1

(\..'

~ lI.I

~ .q;

"

c.., .q;

Cl: ~I:::I

<:>~

::::!

~

Po/maIMpi,

~ ^la

>.;;

~ p.rhotnJJDidsa

~ 0.;;; Palmmlf!pi8

~ cl'6pida

I:ti:ti::t ~f

~2

J047,5111 _I

.,

.

. JOl''''

_{• $SI. ~:}

3Ofi;4m 3011,411/

31J4t,fllII

3142,Jm

3161,'111

Brachiopcd//

( !Jrachiopod8)

I

_j

I '

I

I I If! I

/(onDdonfg (CDnDdonfs)

. I

I /' I I

Profil litologkzno-stratygraficzny dewonu z otworu Chojnice 2 wraz z pianowym rozmieszczeniem fauny 1 wapierue IfZ8re nieco lI:apiaszclIIOne, :r wapienie clemnoszare gr·uzlowe

The Devonian profile Off the borehole Chojnice 2 with vertical distribution of faWla 1 grey arenaceous limestones, 2 dark-grey nodular limestones

[MUCTosptTtfeT. p08teToBUII - MucrOflpirifeor posterusl

BIOSTRATYGRAFIA DEWONU GORNEGO Z WIERCENIA CHOJNICE 1I 737

Cech~ charalk:teryrStyczn~

brachiopod6w

wyst~j~cych

w profilu dawonu otworu Cho;jnice 2 jest ich duie pokrewieiistwo z gatunkami zna- nymi zar6wno w Europie zachodniej, jak

i

wschodniej. W Polsce

niekt6r~

z opi'Sa;nydh form znane

'S~

z utworOw g6mego dewonu Gar

Swi~okrzys­

kich, obszaru krakowskiego i Sudet6w, jak np. ProducteZla herminae Frech - Pl. ^{I, fig. 2,}

^4--,-6,

ⁱ Cyrtospirifer verneuili (Murchison) - pI. 3, fig. 2 (Jarosz 1918, Za'kowa 1965, Gunia 1968). W Gorach

Swi~tO'knys­

kich i 'lla obszarze krakowskim

wys~puj~:

CyrtospiTife-r archiaci (Mu·r- chison) - pk 2, fig. 3, 5-6; .pI. 3, fig. 5, i C. tenticulum (Murch., Vern. &

Keys.) - pt 2, fig. 7;

pI.

3, fig. 1 (Jarosz 1918, Zakowa 1965), podczas gdy C. murchisonianus (Koninck) -

pI. 3,

fig. 6 - oznany jest tylko z drugiego regi'OIl'U (PajehiIJWa 1968).

Opisane gatum.lki

~

formami

0

stosunkowo . duiym zasit:gu piono- wym.

Cz~c

z nich jak:

Schizophoria stTiatula (Schlotbeim) - pI. 1, fig. 1 PTociuctella heTTninae Frech

CYTtosptrijeT aTchtaci (Murehison) . C. tenticulum (Murch., Vern. & Keys.) C. verneuili (Murchison)

chara'kterystyczna

j~t

dla calego g6rnego dewonu (Sarycheva & Sokol- Skaja 1952, Zalkowa 1965). Takie formy natOmia'St jak:

PamphOThynchus tTtaequaZis (Gosselet) - plo 1, fig. 7-8 P. zuleika NaoliV'kin - 'Pt 1, fig. 9

Ath1lTis angelica (Hall) - pt 2, fig. 1

ltfUCTCJ8piTijeT posteTus (Han & Clarke) - pi. 2, fig. 4 C1lTt08piTifeT mUTchisontanus (KoninCk)

s~

typowe dla famenu (Nalivkin 1937; Martynova 1961). ICh obecnaSc w profilu dewonu Chojrnce 2, a jednoczesnie bra' k form karlx>Wich (opr6cz dlugowiecznej . SchizoPhoTia striatula (Schlotheim), znanej z dewonu'

i

kaTbdi1u), wyiklucza mozliwoSc isllIlienia wamw przejSciowych

m~~zy

dewoneim a !karlxmem (strun), ja'k to sugerowal Tokarski (1959).

Wydaje sit:, ze n8ipOtlkane ' brachiopody

wSkazuj~

na fameil8ki wiek osadaw z in!f;er.walu

3197,~3047,5

m. Po przeana.li.rowaniu

cz~stot'1d.wosci

wystEWOwanla, na r6ZnyCh o'bszarach, poszczeg61m.ych gatunlk6w w fame':' nie, moma

przyj~c,

ze !l"oopatrywany ddcinek rprofilu odpowiada G."aczej niiszemu fmnenowi.

Osabnego omowienia wymaga forma Mesoplica praeZonga (Sow.) --:- pI. 1, fig. 3, 'kt6ra w

'l~teratuTze

cytowana jest prawie

wyl~c1jnie

ze strunu (Dehee 1929, Abramian 1957, Martynova 1961, Bublichenko 1971). Wopro- filu otworu Ohojnice 2 natomiast, gatunek ten

wyst~puje

w ,pozioma'ch konodonltowych Pa1matolepisrhomboidea, Palmatolepis quadrantinodosa i hyc moie w lp01Jiomie Scaphignathu'S velifera,

odpowiadaj~cych

w

.po-

dziale

amonitowym

wyZszym partiom pooiomu Cheiloceras i .poziomowi Platyc1ymenia, a wit:c miatby tu znacznie

niZsz~ pozycj~ stratY'graficzn~

niZ

w mnych profilac'h

~jSkich.

738 ^{HANNA MATYJA}

Zesp61 napotkanych 'kot:lodont6w u,lllQZliwil uSciBlenie pozycii stra- tygraiicznej utwor6w dewonskich z omawianego profilu. ,

W pr6'bach z

gl~bokosci

3197,3-3117.7 m nie stwierdzono obecnoS-

cl

konodont6w.

W intecrwale natomiaiSt 3178,7-3167,1 m znaleZiano formy

0

duiym zasi(:gu wie!kowym,

pozwalaj~ce

jedynde na umalenie, poziomaw od g6r- nej

cz~i

Palmatolepis triangularis do Spathognathodus lbiSchoffi,' a

wi~c

odpowiadajllcych calemu famenowi.

S~

to: Ozarkodina regularis Branson

& Mehl na

gl~bokoSci.

3178,7-3172

₁

8 m i Prioniodina smithi (Stauffer) na

gl~bokoSci

3172,8-3167,1 m ' .

Wyiej, w interwale 3167,1---":'3142,3 , m napotkano

nast~uj~ce

ga- tunki:

na gl~bokotici . 3167,1-3160,9 11l - PoZlI{1nathv.s semicostatv.3 Branson & Mehl - pL 4, fig. 14

PaZmatolepis qv.adrantinodo3a qv.ac.irmntinoc.iosa Branson & Mehl - pI. 4, fig. 11

3160,9-3154,7 m - P. qv.adrantinodosa qv.adrantinodo3a Branson &

Mehl - pL 4, fig. 7

P. qv.adrantinodo8a marginifera Helms - pi. 4, fig. 13

PoZygnathv.s 3emicostatv.s Branson & Mehl - pI. 4, fig. 8

3154,7:-3148,5 m - PaZmatoZepis sp. - pI. 4, fig. 12

3148,5-3142,3 m - PaZmatoZepis rhomboidea Sannemann - pi. 4, fig. 6

PaZmatolepis sp.

Gatunlki Palmatolepis rhomboidea.i Polygnathus semicostatus wSka- zujq na niewEltpliwy poziam. Pahnatolepisrhomboidea. Jednak farmy ta- lcie, jak PalmatolePw quadrantinooosa quadrantinod08a

i

P.quadranti-

riodos~

marginijera,

wystc:muj~ce

ponlizej interwalu, w kt6.rym znalezio- no Palmatolepis rhomboidea, pozwalajll iprzytpuszczac, ze Illlamy

tu

do

ezymenia xaczej z g6rnymi .partiami . tego poziomu. P,rzypuszca;erne to opiera

$if:

na danych

0 ~ttwowaniu

wyrnienionych form nie tty1lko w wyzszym poziomie Palrnatolepis quadrantmodosa, lecz takZe w g6rnych

cz~ach

rpoziomu Palmartolepis Tbomboidea (Ziegler1962, Bouc'kaert &

Ziegler ·1965, Fevre in Boyer & a1. 1968). Potwierdzelniem tego maZe bye , falkt

~twowania

na

gl~bokoSci

3148,s..:-3142,3ni, razem. z Palmatolepis rhomboidea, Palmatolepis sp.,

'~qcego

prawdopodobnie

fonn~

przejscio- ' wEl

mi~zy

gatunlk'iem Palmatolepis rhomboidea a Palmatolepis quadran- tinodosa marginijera, a cytowBIIlego dotqd wylEl'cznie z g6rnych partii

!pO-

ziomu Palmatolepi'S rhomboidea (Ziegler 1962, Glenister

^&

Klapper 1966);

W zwillZlru z IpowyZszym, odcinek profilu z

gl~bokoSci3197,3-

-3178,7 m, nie 'zawtierajqcy konodont6w, moze naleiec do dolnyt:<h ipal'!l;ii wspomJnianego IpOZiOOl'U, co jedna'k nie je6t poparte zadnymi dowoo' ami paleontalogicznytmi.

Utwory z

gl~s-ci

3142,3-3047,5 in 'mogElna[ezec do;p,oziomu

BIOSTRATYGRAFIA DEw'bNV GORNEGO Z WIERCENIA CHOJNlCE J 739

Palmatolepis quadraJlltinodosa i ewentualnie Scaphignathu'S veJifera. Nie- mo.z1!i.we jest jednak, z powodu braku przewodnich form, u8talenie ewen-

tua~nej

granicy

mi~

itymi dwoma poziomami.

Wi~zoSe wyst~ujEl­

cych w tyro dnterwale gatunlk6w typowa jest dia calego iamenu. Sll to'

Apathognathus varians ethingtoni Druce, A. varians klapperi Druce,

A. varians vartCLns Branson & Mehl, Euprioniodina aUernata (U1rich & Bassler), HindeodeUa germana Holmes, . Ozarkodina elegQfiS (Stauffer),

O. homoarcuata Helms, . O. reguUlrls Branson & Mehl.

JedylnEl wSkaz6Wkfl, pozwalajElcEl' przYJPUSzczae obecll'ose wymienionych dw6ch opOziom6w,

Bfl

Palmatolepis quadrantinodosa marginijera Hehns (znaleziona na

·gl~koSci

3123,7-3117,5 m) i Palmatolepis minuta minu- ta Branson & Mehl - pI. 4, fig. 5, pochodzflca z interwaru 3093,1}.-311 7,5 m. Oha te gatunlki trwajfl przez caly

poziom

Palmatoleipi.s quadrnntino- dosa, a pierwszy

z

nich

si~ga

do doln}"Ch 'Partii wyZszego '

poziQIllu -

ScaphignathuiS veliiera, pOO.-cZas gdy

drugi.

ai do jego g6rnych partii. Mo- gEl one zatem jed.ylnie sugerowae, ie utworyz glE:bokoSci 3142,3-3047,5 m reprezentujfl

~lbowylElcznie

poziom Pahnatolepis quadrantinooosa, aLbo ten ostatni i Scaphignathus ve1iiera.

Zasi~g

pionowy poszczeg61nych 'gatunk6w' pozwala przyjEle, ie ut- wory dewonu garnego w profilu wiercenia Chojn'ice 2, poChodzElce z

gl~­

bokoSci 3197,3-3047;5 rn, obejmoW'alylby poziom Palmatolepis rhom'boi- deaz do'brze datowanEl jego g6rnEl

cZ~Scifl

w interwale 3167,1-3142,3 m, oraz tpOziom Pahnatolepis quadrantinodosa, a bye moie talkZe

cz~e po-

ziomu ScaphignathusveIifera (glli'bdkose 3142,3-3047,5

m) ..

Poziomy ,te

odpowiadaj~

w podziale amonitowym gornej

cz~Sci

poziomu Oheiloceras (to IIfJ)

i

IJ)()ziomow1i Platydymenia (to lIIq - to III{J).

OPISY PALEONT0LOGICZNE

WSrOd napotkanych 99 oIkaz6w 'braohiopod&w ,wyrozniono

7

rodza- jaw i 13 gatunk&w. Stan zachowania 'iauny hrachiopodowej jest doory, a

wi~k.szoSe

okaz6w posia:da S'korupke brzusznEl i

grz'bietow~.

Podane w opisie diagnozy gatunlkow dotyt:Ul tylko form -malo znanych w Pols:ce.

Material konodontowy zawiera lflcznie 53 okazy, zaliczone do 8 ro- dzajow

i

19' gatunk6w. Wszystkie opisy wy'konano w kolejnosci alfahe- tycznej.

Konodon'tywypreparowano ze skaly za pomocEl 2f11/0 kwasu' oeto-

wego. SEl ' one koloru szarobezowego,

nieprzezro~te,

niektare blyBzczEl-

ce. U nielic:znYch dkazOw. rodzaju Palmatolepis zachowalo

:si~

basi8. Stan

iaehowanla posz<:zeg6lnych form jest doSe dobxy.

740 HANNA MATYJ'A

BRACHIOPODA

Genus SCHIZOPHORIA King, 1850 Schizophoria striatula (Schlotheim, 1813)

(pI.

1, fig. 1)

1921. Schtzophoria _BtTtatula Schlothel.m; Dehl!e, 11. 34.

1962. ~Schtzophoria striatuJa (Schlotheim); Krylova, B. 45, pI. I, fig. 13-11; pI. 2, fig. I; pI. t, fig. 3.

Material. - 1 okaz.

Uwagi. - Charakterystyezny pokr6j i urzetblenie, a ~e plaski sinus na brzegu przednim wskazuj~, ze badany okaz odpowiada formam tYP'owym.

Wllst~powanie i pozllcja stratllgrajiczna. - Otw6r Chojnice 2 (gb:bokoAC 3047,5 -3048,7 m). Jest to gahmek kosmopolityczny, wystE:pujllcy w calym. dewonie i kar- bonie. W Polsce many jest z g6rnego dewonu Sudet6w 1 z G6r Swi~krzyskich (Gu- nia:1968). Ponadto cytowany jest ze fitrunU Belgii (Debee 1929), z dolnego franu syne- kUzy mo&kiewskiej (Sarycheva & Sokolskaja 1952) oraz ze srodkowego i g6rnego de- wonu Platformy Syberyjskiej (Krylova 1962, s. 45).

Genus

PRODUCTE~LA

Hall, 1867 Productella herminae Frecb, 1891

(plo 1, fig. 2, 4-6)

1891. PToducteUa Herminae novo lIP.; Frech, S. 1167--868, pI. 47, fig. 3, 5--8, 1 ... 12.

19l1li. Productella hermtnae Frech; 2akowa, s. 112~, pl I, fig. 1-4; pI. 2, fig. 5-7; pI. 3, fig. 9-11.

Material. - 13 okaz6w.

Uwagt. - WarM badanych okaz6w nie zauwazono Zadnych ~t~pstw od form typowych.

Wyst~powanie t pozllcja stratllClraficzna. - Otw6r Chojnice 2 (glllbokosc 3105,6

... :Ull,a

rn, 13129,9,....&54,7

m

ⁱ 3172,~184,9 m). Produ.ctella herminae znana jest w Polsce z litvror6w g6mego dewonu G6r Swi~tokrzystkich, Sudet6w -i obszaru krakow- skiego (Zakowa 1965, Gurua 19(8). Zdaniem Frecha (1891) forma

te

wyst~puje w dol- nych partiach g6rnego dewonu H-anu d Alp Wschodnich, podezas gdy Sarycheva i So- kolskaja (1952) oraz Lial!thenko (1959) uwazaj~ jll za przewodnill dla famenu (poziom jelecki) synekllzy moskieWlSkiej oraz niecki lWoWs-kiej t Woroneza.

GE!i11US

MESOPLICA Reed, 1943 Mesoplica praeZonga

(SoWerlby,

1840)

(pI.

1, fig. 3)

1929. PrOductUB (Avonta) praelonguB Sow.; Deh~e, s. 41-4'1, pI. 8, fig. 13-16.

11171. Mesoptica praelonga (Sowerby); Bublichenko, s. 71, pl 12, fig. 5.

Material. -14 okaz6w.

Uwagi. - Badane okazy nie wykazujll odchyleii. od rorm typowych.

W1I8t~powanie i pozyc;a stratygraficzna. - Otw6r Chojnice 2 (glE:bokoac 3123,7 -3154,7 rn i 3178,7-3184,9 m). MesopZica praeZonga jest gatunkiein kosmopolltycz- nym. znanym z g6rnego dewonu Europy 1 Azjl (Muir-Wood -& Cooper 1960). WY6~-

.BIOSTRATYGRAFIA DEWONU GORNEGO Z WIERC·:S:NIA CBOJ'NICE 2

141

puje w strunie Basenu Franko-Belg.ijskiego (Dehee 1929), Armenii (Abramian 1957) i zachodniego AUaju (BubHchenko· 1971). W kumieckim basenie, na Uralu i w Ka- zachstanie jest fOi"mlil charakterystyczn" zwlaszcza dla g6rnego famenu (Abramian 1957, Mariynova 1961).

Genus

PARAPHORHYNCHUS Weller, 1905

Paraphorhynchus triaequalis (Gosselet, 1887)

(pl.1, fig. 7-8)

193'1. RhynchonaUa (Pa7'tIPhorhllnchuB) tnaequalfa (GOBS.); Nallvld.n, s. '19, pl 12, fig. 1~.

1961. Parapl~orhynchus triaequa1ts (Gosselet); Martynova, S. 100-102, plo 9, fig. 3-.'1.

Material. - 11 okaz6w.

DiagnOO4. - Muszla §rednich rozmiar6w (15-20 mm, rzadko wi~cej) 0 mini- malnie r62miIl<:Ych si~ wielkoficill skorupkach, silnie wypukla, ksztaltu pl~ciokliltnego,

o najwi~ej szerokosci w cz~cl srodkowej. Wierzeholek nieduzy i slabo zagi~ty.

Sinus i soiodlo wyrahlie zaznaczone, lecz nie dochodZll do wierzchDlka. J~zyczek sinusa jest wySoki, trapezoldalny, 0 ostrych zllbkach. Rzezba sklada si~ z wysokich, kan- ciastych zeberek, nie d'OChodzlilcych do wierzcholka. W sinusie majduj" si~ 2-3 ze- berka, na siodle 3-4, na bokach po

3---4

z kaidej strony.

Uwagi. - Wsr6d badany<:h okaz6w nie stwierdzono istotny.ch odst~pstw od form typowych. Mniejsza iloSc zeber~k (2 w sinusie, 3 na siodle i po 3 z katdego boku) miesci si~ w. granicach tolerancji dla tego gatunku.

Wllst~powanie i pozycja stratllgraficzna. - Otw6r Chojnice 2 (gl~bokoSc 3123,7 -3154,7 m i 3160,9-3167,1 m). Opisana forma znana jest z g6rnego franu i famenu Europy Zachodniej (fide Martynova 1961), a w Kazachstanie charakteryzuje nizsze partie famenu (war9twy miejstierowskie - NiiliV'kin 1937, Martynova 1961).

Paraphorhynchus zuleika Naliv'kin, 1937 (pI. 1, fig. 9)

19l1'1. RhyncllonaUa (Pa'llphorhynchu8) :zu1etka D. sp.j Nalivldn, s. 00, pI. 11, fig. 13-1'1.

1961. ParaphorUllchU8 :ruletka NallvJtin; Martynova, S. 103-104, pl. 8, fig. 16-19; pI. 10, fig. 5-9.

Mater.tal. - 1 okaz.

Dtagnoza. - ^¥U571!a nieduia (10-15 mm), 0 ksztalcie pi~iokliltnym, umiarko- wanie wypukla, 0 najwi~kszej szerokoki w cz~c.i ~rodk'owej. Wierzcholek jest dobrze

Wl"Odr~bniony, ostry, slabo zagi~y. Sinus jest gl~boki oraz 6zeroki i nie dochodzi do wierzeholka. J~zyczek sinusa wysoki, trapezoidalny, z 06trymi zllbkami. Wzniesie- Die· na skorup.ce grzbietowej r6wniei nie dochodzi do wierzcholka. Rzezba sklada si~

z wysokich, ostrrch zeberek, nie dochodzllcych do wierzcholka. W sinusie znajdujll

si~ 2-3, rzadko 4 ieber·ka, na siodle 3-4, rzadko 5, na baka.ch 2-5 z katdej strony.

Uwagi. - Badany okaz r6Zni si~ od Paraphorhllnchus triaequaZis znacznie mniejszll wypuldoScill sdtorupek i innym st06unkiem szerdkofici do dlugoAci skorupki Dla Paraphorhllnch'IUJ zuleika stosunek ten wynosi 1,55, a dla P. triaequalis 1,2.

Wllst~powanie i poz1JCja stratllgraftcZ'na. - otw6r Chojnice 2 (gl~bok~c 3136,1 -3142,3 m). Forma znana d()Ut<i jedyoie z dolnego famenu Kaza.chstanu, gdzie wy-

B~uje w warstwach miejstierowsk.ich, a ·rzadziej w sulciferowych (Nalivkin 1937, Mariynova 1961).

Genus ATHYRIS M'Coy, 1844 Athyris angelica Hall, 1867

(pI. 2, fig. 1)

193'7. AthYN angelicG Hall; NallvJdn, •• 1st, pi. 35, fig. l11-U; pI. 88, fig. 4; pt 3'1, fig. 11-14.

Ig82. AChy". angelicG Hall; Martynova, s. 14O-o1t1, pi. 2'1, fig. 11-10.

Mat~rial. - 14 okaz6w. .

Diag~a. - Muszla niewielkiclt rozmdar6w (15-20 mm), or6wnoskorupkowa, o kszta1cie zbliZonym do okrllglego. Sinus i wmiesienie rozpoczynaj~ sll: od wio Il'Z-

cholka i na calej dlug~ci skorupki ograniczone s~ dwoma wyramymi, ale zaokrll- glonymi ieber'kami (sinus) i dwoma zaglEl'bieniami (siodlo). Jl:zyczek sinusa na brzegu przednim jest wysoki, w~9ki, .trapezoidalny lub lukowaty w przekroju, wyniesienie naiomiast wysokie, [ecz splaszczone. Urzezbienie obu skorupek sklada si~ jedynie z blis'lro siebie uloionych linii przyrostowych.

Uwagi •. -.:.... Gatunek bardzo zbliiony do Athyr~ sulci/era Nalivkin, r6:tni sl~

jednak mriiejszymf' rozmiarami i wyrazniej ogra.niczonym sinusem i wynies.ie.niem.

Wyst*:powanie i poz1lc;a stratygraficzna. -'- Otw6r Chojnice 2 (g1~bokoAe 3129,9 -3148,5 m i 3160,9-3167,1 m). Athyris angelica Hall mana jest z ·famenu Ameryki P6lnocnej (Chemung group - fide Martynova ^1961). W centralnym Kazachstanie ca- tomiast poWBzechnie wyst@uje w dolonych partiach famenu (warstwy miejlPtierow- skie), ·a rzadziej w wy-Lszym - w warstwach sulciferowych (Mar'tynova ^1961).

Material. - 2 okazy.

Athyri8 sp.

{pI. 2, fig. 2)

Opis. - Muszla bardzo silnie wzd«,:ta, r6wnoskorupkowa, ⁰ ksztalcie zaokrWo- nym. Brzeg zamkowy bardzo slabo wygi~ty, kr6tJki. SkO'l"upka brzuszna jest silnie wzdf:ta, boki ma nieoo splasZlCZOD.e. Wi~zchalek jest duzy, mocno Z'Bgif:ty, leillcy na wierzchoDtu skorupkl grzbfetowej. Sinus SZe'l"oki, rozszerzajllcy si~ ku brzegowi przedniemu i przechod~cy w wysoki, trapezoidalny j~zyczek. SIrotupka grzbietowa jest ^.b!kSBmO wypukla jak brzuszna. Wyniesienie niewysolde, splaszczone, roLpo- czyna sif: od wierzcholka, a na brzegu przednim zagif:te jest w kierlRlku skorupki 'brzusznej i splaszczone. Bardzo slabo wip.oczne koncentryczne linle przyrostowe.

Uwagi. - Badane okazy zbliZlone s~ do Ath1lriB alob08a (ROemer), r6mi~ si~

jednak znacznie wi~ksz~ WYPUkJ:09c~ skorupek, bardziej zaokr~glonym ksztaltem i brakiem bruzdy na Arodku wyniesienia skorupki grzbietowej. Bye moze jest to nowa forma.

W1Istepowanie i pozycja strat1lgraficzna. - otw6r Ghojnice 2 (glf:bokoAe 3136,1 -3142,3 m i 3178,7-3184,9 m).

Genus MUCROSPIRIFER Grabau, 1931 Mucrospirifer posterus (Han

&

Clal"ke, 1894)

-(pI. 2, fig. 4)

Ila'7. Splrtfer pOBteruB Hall; NallvJdn, If. 88, plo 2', fig. 111-11.

IIlG. LGmeUtapirtfer poateTU8 (Hsll & Clarke)i oMartynova,. s. los-io8, pt 11,. fig. 1-2.

Materia!. - 2 okazy.

BIOSTRATYGRAFIA DEWONU .GORNEGO Z WIERCENIA CHOJNICE 11

743

Diagnoza. - Muszla mala, wypulda, 0 ks:£talcie p6lokr~lyn;1. Uszka SIl silnie WYcillgnil}te 1 zakonczone kolcami. Wierzcholek jest dobrze wykBztakony, os try, silnie zagiE:ty. Sinus i wyniesienie wlilskie, wyrafnie wyodrE:bnione na calej dlugo- ACi skorUIPki i ·pozbawione rzetby. Zeberka nieliczne {8-1O na kaZdym boku), szero- kie, proste, :zaokrllglone. Dwa teberka ogrliniczajiice. sinus sll nieco szersze od po- zostalych.

Uwagi. - W porownaniu z formami rosyjskimi (Nalivkin 1937, Martynova 1961) badane okazy majll bardziej zaostrzone teber.ka ogranlczajllce sinus.

Wy8t~powanie i pozycja 8tratygraficzM. - Otw6r Chojnice 2 (glE:bo~c 3123,7 -3129,9 m i 3136,1-3142,3 ·m). Opisana forma znana jest z warstw miejatierowskieh dolnego famenu Kazachstanu, a rzadziej spotykana jest w warstwach sul<!iferowych famenu g6rnego na tym obszarze (Nalivkin 1937, :NJartynova 1961).

Genus CYRTOSPIRIFER Na[1vkin, 1918 Cyrtospirijer archiaci (Murchison, 1840)

(pl. 2, fig. 3,

5-6; ,pI.

3, fig. 5)

1952. CI/f'tospirtter arelitacf. (Verneull);Sarycheva

a

Sokolskaja, s. 1'18, pI. 49, fig. 275.

1985. Cllrtosptr'ter arehtaet (Mureh.); Zakowa, s. 113~38, pI. 5, fig. 2.1; pt 7, fig. 28; pI. 8, fIg. 27...28; plo 9, fig. 2&--.10; pI. 10, fIg. 31-.22; pt 11, fig. 33.

Material. - 24 okazy.

Uwagi. - WS.r6d ·badanych okaz6w rue zauwa:iono zadnych .odst~stw od form typowych.

WlIstt:poUJanie i pozllcja 8tratllgraficzna. '- Otw6r Chojnlce 2 (glE:bokoM 3105,6 -3111,8 rn, 3123,7-3154,7 m i 3178,7-3184,9

m).

ClITtospirifer archiaci wyst~puje w G61'ach SwiE:tokrzyskk!h i na obszarze krakowskim w utworach franu, famenu i w wars1wach przejAciowych miE:dzy dewonem a karbonem (Jarosz 1918, Zakowa 1965).

Jest r6wniei bardzo t"ozpowszechnioolil for1Illl wIiliJszym famenie europejskiej cz~ci

ZSRR (warstwy za~onSkie syneklizy mosokiewSlkiej i platformy rosyjskiej - Sary- cheva & Sokolskala 1952, Li31lhenko 1959).

Cyrtospirijer calcaratus

_.

(Sowerby, 1840)

_. (pI. 3,

fig.

3-"-4)

1937. Spiriter eatooratull Sow.; Nalivkln, s. 1l0, pL 17, fig. 1--8.

1961. Cllrtosptrtter eolearotu8 (Sowel'by); Martynova, S. 10&-110, pI. 12, fIg. 1-13; pi. 13,.

fIg. 1--8.

Material. - 9 okaz6w.

Diagnoza. - Muszla 0 ksztalcte trapezoidalnym, silnie wypulda, z bardziej tUb moie;! wychlgnlQtynii i zaostrzonyini uszkam.i. Wierzcholek kedIiiej wielkoA.ci, zagiE:ty. -!\rea linijna, niewysoka, w'giE:ta. Sinus i wmiesienie szerokie, dobue wy- odrE:bnione na caiej dlugoAci skorupek. Urzetbienie sklada slE: z licznych, Wllskich Zeber (20-24 zeber na bokach, 15-20 zeberek srodkawych, liczonych na brzegu przed- nim). W Sinusie i nawyniesieniu zeberka Sll nieco cieDsoze i baroziej nieregularnie uloZone nii na bokach;

Uwagi. - CYTt08pirifer caZcaratu8 podobny jest do ClIrtospirifer archiaci, kt6- ry jednak r6Zni siE: od opisanego gatunku kwadratowym lub prawie kwadratowym ksztaltem -i sl8lbo rozwini~tymi uszkami, WE:Zszym sinusem i bll4'dziej ostrym wy- niesieniem na skorupce grzbletowej. Czasami jednak odr6tnienie obu gatunk6w na-

str~a trudno§d.

744

MANNA MAnt.tA

Wyst~powanie i poZI/cja 8tratygraftczna. - Otw6r Chojni<le 2 (g}~okCl'M 3065,4 -3071,4 m i 3136,1-3154,7 m). Gatunek. cytowany jest z g6rnego dewonu Anglii (fide Martynav-a 1961).W centralnym Kazachstanie natomiast jest szeroko r07lprzestrze- niony i charakteryst~zny dla niZ6zego famenu (warstwy miejstierowskie), pod"czas gdy rzadziej spotY'kany w warstwach sulciferowych wy:ilszego famenu.

Cvrtospirijer murchisonianus

(KonilIlok)

(pl. 3, fig. 6)

1957. Cyrtosptrt!f!r murchtsontanus (.!Con.); Abramlan, s. 73-75, plo 9, fig. 1.

1961. Cyrtosptri!f!T mUTchtsontanus (Kontnck); Martynova, s. 128-1130, pI. ~, fig. 1-4.

Material. - 1 okaz.

Uwagi. - Badany okaz nie wy-kazuje odst~pstw od form typowych.

Wyst~powanie i pozyc;a stratygraftczna. - Otw6r Chojnice 2 (gl~okoS{! 3129,9 -3136,1 m). Gatunek many jest z g6mego dewonu obszaru krakoW1lkJiego {pajchlowa 1968). WystlWllle takZe w famenie dolnym Wolynia (Samsonowicz 1950), a cy1owa- ny je9t rlrwnie:i z famenu Belgii, p61nocnej Francji, Chin oraz spotykany jest w dol- nym famenie i dO'lnej cz~~ci g6rnego famenu Armenii i g6rnej cz~~ci g6rnego fa- menu Kazachstanu (Abramian 1957, Martynova 1961).

Cyrtospirifer tenticulum (Murch., Vem. & Keys., 1845) (pl. 2, fig. 7; pI. 3, fig. 1)

19112. CUTtosptrt/81' tenttculum (Verneull)j Sarycheva c!I: SOkolakaja, 11. 177-178, pi. 4i, 11g. 2'1'3.

196D. CYTtoaptrifeT tenHculum (MUl'ch., Vern.

a:

Keys.); 2akowa, 8. 541, pl. 12, ftg. 3~5.

" Material. - 3 okazy.

Uwagi. - Doldadnyapis gatunku znajduje s1~ u Vandercammena (1959). Ba- dane okazy ~ zgodne z opieami j llustracjami prLedstawionymi w

te3

pracy.

Wyst~anie i pozyc;a stratygraficzna. - Otw6r Chojnice 2 (gl~boko~{!

3123,7-3142,3 m). W POlsce gatunek cytowany byl przez Jarosza (1918)

Z

g6rnego famenu okollc ~a oraz. przez ZakcwlI (1965) z g6mego famenu i warstw

przej~cio~h mi~zy dewonem a 'karbonem okolic Krakowa. Znany jest r6wniez z franu syneklizy mos'ldewskiej (warstwy oSemilulmkie, jewlanowskie, liwieflskie Sarycheva & Sokolsitaja 1952) i z g6rnego franu Belgii (Vandercammen 1959).

Cyrtospirifer verneuili (Murchison, 1840) (pI. 3, fig. 2)

1929. Spirt!er VerneuUt Mlurehison; Dehl!e, 8. 18, pI. 3, fig. 3.--3.

1965. Cyrtosptri!llr verneutU (l\IIurch.); 2akowa, B. 535--'538, pt. 5; fig. 1&-40; plo 7, tig. 25.

Material. - 4 okazy.

Uwagi. - Ballane okazy nie · odbiegajll od opisu ga-tunku znajdujllcego si~

u Vandercammena (1959).

WY8t~powam.ie i pOZ1/cja stratygraficzna. - Otw6r Chojnice 2 (gl~boko~{!

3123,7-3129,9 m i 3136,1~314s,5 m). Forma znana

jen

z g6rnego dewonu G6r Swi~­

tokrzyskich, Sudet6w i z obszaru krakowskiego (Jarosz 1918, Zakowa 1965), a jest

BIOSTRATYGRAFIA DEWONU GORNEGO Z WIERCENIA CHOJNICE 1I 745

takze charaktErystycma dla d~wonu g6rnego REtiskich G6r l.upkowych, Wysp Bry- tyj&kich, Francji, ZSRR (fide Zakowa 1965). W wymienionych krajach wystElPuje r6wnieZ w wanltwach przejsciowyeh miEldzy dewonem a karbonem (Debee 1929), a ponadto znana jest r6wniez z gornego franu Belgii (Vandercammen 1959).

OONODONTOPHORIDA

Genus ICRIODUS BransOn

&

Mehl, 1938 Icriodus chojnicensis sp. n.

(pI. 4, fig. 1-4)

Hototyp: okaz przedstawiony na pl. I, fig. Z, Z glllb. 3G99,3--.1105,6 m.

stratum tJlptcum: pozlom Palmatolepis quadra.ntinodosa, a by6 mote r$wnle:1: pozlom ' Sc;a·phlgnathuB velltera.

LOCU8 typtCU8: wiercenie Chojnice Z (Pomorze Zachodnie).

DerivaUo n9miniB: od nazwy miejscow05ci, W pobl1:tu kt6rej' wYkonany 'zostal otw6r Chojruce 11.

MateTwl. - 4 okazy.

Diagnoza. - Forma 0 kr6tkiej platformie i nieregularnym urozeniu zllbk6w.

nose Zllbk6w bOcZnych jest zmiE~:na i mniej::za od liczby rzEldu srodkowego. Wszy- stkie zllbki sl:\ wysokie, stozkowate, ostro zakonczone. Ostatni tylny zllb w srodkowym

rz~zie jest znacznie wyZtlzy i masywniejszy od pozostalych. Uniekt6ryeh okaz6w zl:\bki boczne W cz~sci tylnej zanikajl:\ (pL 4, fig. 3-4). Zarys jamy bazalnej ma ksztalt kropli. Brzegi jamy bazalnej widziane z boku wyginajl:\ siE;l na koticu tylnym lukowato ku oolowi..

Uwagi. - Badane formy przyporilinajll og6lnym pokrojem i nieregularnym U}oZeniEm zl:\bkOw gatunek ICTioous bTevis bTevis Stauffer (Seddon 1970). R6mil:\ sit:

jednak tym, Ze tylko ostatni ,tylny Zllb jest wi«:kszy od pozosta}ych, podczas gdy \l IcTiodus bTevts bTevis Stauffer dwa ostatnie zE;lby w cZE;lSci tylnej SIl wiElksze. Opra- cowane formy zbliZone SIl nieco do ICTiodus COTRutus Sannemann (Sannemapn 1955b), kt6rego jednak ostatni Zllb w cz~sci tylnej jest mocno odehylony na zewnlltrz, a jego koniec nieznacznie zagma si~ do Arodka.

Wystt:powanie i pozyc;a stTatyyrajiczna. ~ Badane okazy po<;hodzll z. inter- wa16w 3093,0-3105,6 m i 3111,8--3123,7· m; odpowiadajllcych poziomowi Palmatolepis l.luadrantinodosa i prawdopodobnie poziomowi Scaphignathtis velifera ..

Genrus PALMATOLEPIS Ulrich

&

Bassler, 1926

Palmatolepis minuta minuta'Branson &

Mehl, 1934

(p1.4,

fig.

5)

193~. Patmatotepts mtnuta Bra·nson & Mehl, .n.sp.; Branson & Mehl, s. 238--2i'1, pI. 18, tlg. 1, 8--7.

1971. Patmatolepi8 mtnuta minuta Branson & Mehl; SzulczewllkJ, s. 35, pI. 15, filt. I, 11.

Material. - 1 okaz.

Wystt:powanie i pozyc;a stTatYgTajiczna. - Otwor Chojnice 2 (g}~bakose

3086,8-3093,0 m). Palmatolepis minuta minuta wystE;lpuje w G6raeh Swi~toktzyskich

i Renskich G6rach l.Up!rowych od gomej cZE;lsci poziomu Palmatolepis triangularis do poziomu Scaphignathus' velifera wlllcznie (Ziegler 1962, Wolsb 1967, Szulezew- ski 1971). W czQSci ju,goslowianskiej Karawanek i w Alpach Karnijskkh zajmuje ta'kll 10

746 HANNA MATYJA

samll pozycjf: rnatygraficznll (Palsler 1969, Schonlaub 1971), a w Montagne Noire ZDany jest od g6rnej cz~ci poziomu Palmatolepis triangularis do dolnej cz~ poziomu Palmatolepis quadrantinodosa (Fevre in Boyer & al. 1968). W Hiszpanii natomiast (G6t-y Kantabryjskie) :many jest z poziomu sCaphignathus velifera (Boogaert 1967).

PalmatoZepis rhomboidea Sannemann, 1955(a)

(pI.

4, fig. ⁶⁾

1955. Palmatolepts Thombotdea n.llp.; Sarmemann (19Na), B. 3D, pI. 24, fig. If.

19'11. Palmatolepts Thomboidea SannemllmJ; Szulczewaki. I, 40, pt. 15. ^fig. 4- Material. - 1 okaz.

WlIst~anie i Pozllc;a stTatll{1Tafic2ma. - otw6r Cbojnice 2 (glt:bokoAc 3142.3-3148,5

m).

Gatunek ten WystQPuje WylllCZnie w poziomie Palmatolepis. rhom- boidea i mmy jest

w

Europie z ,G6r Swif:tokrzyskich (Wolska 1967, Szu1czewski 1971), z Rensklch G6r l.upkowych (Ziegler 1962), w }4ontagne Noire {Fevre

i. n

Boyer & a1 1968), z Belgii (Boookaert & Ziegler 1965) i AustrU (Alpy KarnijBkie .:..- Polsler 1969).

Cytowany jest takZe z Australii (Glentster.& Klapper 1966).

PalmatoZepis quadrantinodosa marginifera Helms, 1959

(pI.

4,

:fig.

13)

1". Palmatolept. qtUJdTantlnodollii maTllinttem Zlegler; Helms, •• 8t9. pt. 11, fig. u.;....u.

1888. ,Palmatolepts quadTClntlnoooll4 mClTgtntfllTCI Helm., 11% Zfegler ms~; Glenmter .. ,Kl.apper.

I. 820, pt. tl. fig. &:-41.

Material. - 2 okazy.

Uwagi. - Oznaczenie oparte jest 11'a diagnozle podanej w pracy Glenister &

Klapper (1966).

WlIstr:powanie i pozycja stTatY{1rafic2JIUJ. - Otw6r Chojnice 2 (glt:boko6c

~117,~123,7 m i 3154,7-3160,9 m). Gatunek stwiercizony zostal od gmnej czt:6ci poziomu Palmatolepis rhomboidea do dolnej cz~ po~ioniu Scaphign!1thus velifera

:w

G6rach SwlQtokrzysldch (Wols'ka 1967), Remkich G6rachl..upkowych (Ziegler 1962).

w Montagne Noire {Fevre in Boyer & al. 1968) oraz w Alpach Karnijskich (palsler 1969). Ponadto wyst~uje wg6rnej czQ6cl poziomu Palmatok!pls quadrantinodosa i w poziomie Scaphignathus velifera w Turyngil (Helms 1959) oraz w dolnej cZQ6ci poziomu Scaphignathua velifera w Australii (Glenister & Kl8pper 1966).

Palmatolepis quadrantinodosa quadrantinodosa Branson

&

Mehl, 1934

(pl. 4,

fig. 7, 11)

1934. PCllmato18pts quadTClnttnodO.!a BraDlllon ,. Jll[ehl, n.~; BrallllDn .. Jll[ehl, I. ·US. pI. 18, fig. I, 1'1, 20.

11111'1: Palmato18pt. quadrantinodoaa quadran«nodO.a· Branaon .. Jll[ehl; WoIake, I. 402. pi. I, ftg. '1.

Material. - 2okazy.

Uwa{1i. - Badane okazy SIl analogiczne z opisami i ilustracjaml przedstawio- nyml w wymieniony.ch pracach.

Wystr:powanie i poZJIc;a stratYgTaficzM. - Otw6r ChOjnice 2 (glQbok~

3154,7-3!16'7,1 Pl) .. iPr~tawJQDa forJDa ZJlana jest z aqfSwi~tokrzy&kloCb z pozloml,1

BIOSTBATYGBAFIA p.EWONU . GOBNEGO Z WIEBCENIA CHO'JNICE J 147

Palmatolepis quadrantinodOla (Wolska 1967), a W Rel'lsldch G6rach Lupkowych wy- st(Ipuje w g6mej cz~ poziomu Palmetolepis rhomboldea i w poziomie Palmatolepis quadrantinodosa (Ziegler 1962). Ponadto gatunek spotykany jest r6Wniez we Francjl i His~anl1 (Ziegler 1959).

Material. - 2 ()'kazy.

Palmatolepis

$p ..

(pI. 4, fig. 12)

Uwagi. - WydluZona, owa1na platforu:na, bal"dzo kir6tikie wolne ~ i 4!dgmo- Idalnie wy~~ty grzebien zblliajll .badane okazydo PaZmatolepil qU(&drantinodosa marginife1'a HelmB. R6mill sit; jednak od tegO gatunku brakiem ostrego, zeberko- watego, zewn~rznego marginalnego parapetu. W tym miejscu majll jedynie Die:' znacznie pogrubionll platform~. J eden z okaz6w (pI. 4, fig: 12) ma zgrubialy caly

zewn~y tyJny plat. Wybrzuszenie W przedniej wewn~trznej ~i platformy 8U-

geruje n1eznaczne podobieilstwo do Palmatolepi$ rhomboidea. Badane okazy

84

praw- dopodobnie formami przejAciowymi pomi~dzy ·gatunkiem PaZmatoZepis rhomboidea Sannemann a Palmatolepts quadrllAtinodosa marginifera Helms.

W1l8tepowanie i pozlIcia stratvgraficzM. - otw6r Cbojnice Z (glt;bok0A6 3142,3--31114,7 m). Formy 0 podobnych cechaeh·jak badaile okazy (:ytowane brly dollld wylllcznie ~ g6my>ch partli potiomu Palmatolepis rhOmboidea (Ziegler 1962).

Genus POLY:GNATHUS Hinde, 1879 PoZygnathus aff. proceTUB

Sannemarm, 1955{b)

(pl. 4, fig. 9-10)

.

Material. - 6 okaz6w.

UWagi. - Badane akazy majll dlugie wolne OIrtrte i bardzo wllskll pIatformc; , z brzegami podnieswnymi na 'W1sokoA~ grzebienia. Na wolnym ostrzu jest kiIka zf(Mt6w, kt6re' potem obniiajll .sI.t:, tworzllc na platformle grzebien ze 7l1'omi~ycp

zllbk6w. SIl .to cechy cbaraktelystyezne dla gatunku Polllgnatht14 ])racer".. Sann~­

mann. Badane okazy r6Zni1l si~ jednak od form typowych tym,

te

majll brzegi pla- tformy zawini~te nieco do, srodka.

Wll;ttlJ)OWante i poZllcia stratllgraficma. - Otw6r Chojnice 2 (gi~bok~~

3086,~093,O m i 3117,5-3142,3 m). Ten wyclnek profilu odpowiada poziomowi Pal- matol~ quadrantinodosa i prawdopodobilie poziomowi Seaphignathus vellfera.

PolygnathuB semicostatu8 Br8llSOn

&

Mehl, 19034 (pI. 4, fig. 8, 14)

19M. Pollll1nathu. ~fc08tata BrlloD8OD .. lI/Iehl D.Bp.; BranllOD .. , Mehl. I. HT-H, pI.

n,

' tIC. 1-2.

1871. Potlll1nathu •• emtco.tatu. BraDllOD .. Jlehl; SzulczeWBld, •• 51, plo 19, fiI. 8, Materia!. - 5 okaz6w.

Uwagi. - Badane okazy Die odbiegajll od fonn typowy(:h.

WlIstepowame i 1JO%1Icia 8tratllgraficma. - otw6r Chojnice 2 (gl~okoA~

3l54,7-3l67~1 ^nl). ;F9mla znapa jf$t

z

:aeIgji i GOr Swit:tokrzysldcb 10 poziomu Pal· .

746 HANNA MATYJA

matolepis rhomboidea (BOuckaert & Ziegler 1965, SzuIczewski 1971). W Amilryce P6lnocnej znaleziona byla w' .poziomie Palmatolepis crepida (Ething·ton 1965, fide Szulczewski 1971) i w pozdomie Palmatolepis rhomboid ea (Mound 1'968).

PTacownia St.,.at1l(11'ajit Z

Laboratorium Mik1'opaleontologicz7illm Zakladu Nauk GeologiczTlllch PAN Wa1'3Za'IDa 22, Al. Z'lDirki i WigU1'1l 93

Wa1'Bzawa, 'ID ma1'C'U 1972 1'.

LITERATURA CYTOW ANA

ABRAMIAN M. S. 1957. - Brachiopody verchnefamenskiCh i etrenskich otlozenij Jugo-Zapadnoj Armenii. - Izd. Akad. Nauk Armianskoj SSR. Erevan.

BOOGAERT H. A. 1967. Devonian and Lowe.r Carboniferous conodonts of the Canta- brian Mountains (Spain) end their stratigraphic application. - Leidse Geol.

Mededel., Bd. 39. Leiden.

BOUCKAERT J. & ZIEGLER W. 1965. Conodont stratigraphy of the Famennian stage (Upper Devonian) in Belgium, with a study 'On petrography by J. Thorez. - Mem. pour servir explication car tes geol. mlnieres Belgique, no. 5. Bruxelles.

BOYER F., KRYLATOV S., F£Vlm J. & STOPPEL D. 1968. Le Devomen superieur

et

IJ:a. limite Devono-Cal'bonifa-e en Montagne Noire (France). Lithostratigraphie- -biostratigra;phie (Conodontes). - Bull. Centre Rech. Pau-SNPA, vol. 2, no. 1.

BRANSON E. B. & MEHL M. G. 1934. Conodon!5 b.'om the Grassy Creek Shale of MJssouri. - iMissouriUniv. StUdies, vol. 8, no. 3. Missourl

BUBLICHENKO N. L. 1971. Bracbiopody niZmigo Karbona Rudnogo Altaja (tarchan- skaja svita). Izd. "Nauka" Kazachskoj SSR. Alma-Ata.

DEHEE R. 192'9. Description de la faune d'Etroeungt. - Mem. Soc. Geol. France, N. ser., Mem. no. 11. Paris.

FRECH F. 1891. 'Ober das Devon der Ostalpen

n. -

Z. Deutsch. GeoL Ges., Bd. 43.

Berlin.'

GLENISTER .B. F. & KLAPPER G. 1966. Upper DeV<lnian conodon!5 from the Can- ning Basin, Western Australia. - J. Paleont., ·V<ll. 40. no. 4. Menasha.

GONIA T. 1968. Fauna, 9tratygrafia i warunki sedymentacji g6rnego dewonu depresji Swiebodzic (On the fauna, stratigraphy and conditions of sedimentation of the Upper Devonian in. the Swiebod~ice depressioo. - Middle Sudetes). - Geologia Sudetica, vol 4. Warszawa.

HELMS J. 1959. Con<ldonten aus dem Saalfelder Oberdevon (Thilringen). - Geologie, Bd. 8, H. 6. Berlin.

- 1963. Zur "Phylogeneile" und Taxonomie von Palmatolepis (Conodontida, Ober- devun). - Ibidem, Bd. 12, H.' 4.

JAROSZ J. 1918. Studiiln Uber das' Krakauer Devon. I Tei1: Das obere Famennien' in der Umgebung von DE:bnik. - BuLl. Intern. Acad. Pol. Sd. de Oracovie,

ser.

^B.

Krak6w.

KRYLOV A A; K. 1962. Stratigrafia i bra-chiopody Devona Sibirskoj platformy. -:- Trudy VNIGRI, vy-p. 200. Leningrad.

LIASHENKO A. I. 1959. Atl~ brachiopod i stratigrafia devonskich ot!ozenij cen- tralnych oblastej Ruskoj platf01'IQY. - VNIGNI. Moskva. . MARTYNOVA M. V. 1961. Stratigrafia i brachiopody famenskogo jarusa zapadnoj

casti Centralnogo Kazachstana. - Mat. po ieol. Centr. KazachEit.,

t.

2. Mos'kva.

BIOSTBATYGBAFIA DEWONU GOBNEGO Z WIEBCENIA CHOJNICE , 7 .. :

MOUND M. C. 1968. Upper Deronian conodonts from Southern. Alberta. - J. Paleont., vol. 42, no. 2. Menaeha.

MUIR-WOOD H. & COOPER G. A. 1960. Morphology, classification and life habits of Productoidea {Brachiopoda). - GeoL Soc. Amer., Mem. 81. New York.

NALIVKIN D. V. 1937. Brachiapody verchnego i srednego Devona i niinego Karbona severo-vostOOnogo Kazachstana. - Trud:y CNIGRI, vyp. 99, Meskva.

PAJCHLOWA M. 1964. Wst~e dane 0 dewonie na Nizu Polskim (preliminary data on Devonian in the Polish Lowland area). - Kwartalnik Geol., l 8, nr 2 ..

Warszawa.

1968. Dewon. W: Budowa geologiczna Polski, t. 1. Stratygrafia, 'CZ~s~ 1 - Pre- kambr i Paleozoik (Devonian. In: Geology of Poland, vol l. Stratigraphy, part 1 - Precambrian and Paleozoic). Wydawn. Geol. Warszawa.

POLSLER P. 1969. Conodonten a'llS dem Devon der Karnischen Alpen (Findenigkofel, Osterreicb). - Jb. Geol. BundeSanst., Bd. 112. Wien.

SAMsONOWICZ .J. 1950.·Dewon Wolynia (The Devonian in V.olhynia).- Acta ekol.

Pol., vaL 1, no. 4. Warszawa.

SANNEMANN D. 1955a. Beitrag zur Untergliederung. des Oberdevons nach Cono- don ten. - N. Jb. PalAont. Abh., Bd. 100, H. 3. Stut~arl

- 19Mb. OberdeVlOnische Cooodonten (to IIa). - Senckenberg. Leth., Bd. 36, H. 112. Frankfurt a.M.

S1\RYCHEVA T. G. & SOKOLSKAJA A. N. 1952. Opredelitel paleozojskich brachio- pod Podmoskovnoj kotloviny. - Trudy Paleont. Inst., t. 38. Meskv'a.

SCHONLAUB H. P: 1971. Stratigraphische und litologische Untenniehungen im Devori und Unterkarbon der Karawanken (Jugoslawischer Ante11). - N. Jb. Geo!.

Palii«lt. Abh., Bd. 138, H. 2. Stuttgart.

SEDDON G. 1970. Frasn1an conOdonts from the Sadler Ridge Bugle Gap Area, Canning B1lsin, Western Australia. - J. Ge01: Soc. Australia, v·ol. 16, part 2.

Sydney.

SZULCZEWSKI M. 1971. Upper Devonian conodonts, stratigraphy and facial deve- lopmEnt in the Holy Cross Mts. - Acta Geol. Pol., vol. 21, no. 1. Warszawa.

TOKARSKI A. 1959. Chojnicki profil(.'tlchsztynu (The profile of Zecbstein at Choj- nice). - Rocz. P. T. Geol. {Ann. Sce. Geot PoL),

t.

29, z. 2. Krll'k6w.

VANDERCAMMEN A. 1959. ElJilai d'etude statistique des Cllrtospirifer du Frasnien . de· la Belgique. - Inst. Roy. Scl. Natur. Belgique, Mem. 145. Bruxelles.

W04SKA Z. 1967. G6rno-dewonskie konodonty z pohldniowo-zachodniego regionu

·G6r Swit:tokrzY'S'kich (Upper Devonian conodonts from the south-west region of th~ Holy Cross Mountains, Poland). - Acta Palaeont. Pol., wL 12, no. 4 .. Warszllwa.

ZIEGLER W. 1959. ConodoMEn 'aus Devon mid Karbon Slldwesteuropas und Bemer- kungen zur bretonfschen F~tung. - N. Job. GeoL PaJaont. Mh., H. 7. StUttgart.

1962. Taxonomie und Phylogenie Oberdevonischer Conodonten und ihre strati- graphische BedeU'tung. - Abh. Hess. Landes~t Bodenforsch., H. 38. W~es-·

baden.

ZAKOWA H. 1965. Nowa fauna g6r·nego dewonu okolic Krakowa (New Upper De- vonian fauna in the vicinity of Cracow). - Kwartalnik Geol., t. 7, nr 3. W1U'- szawa;

!JANNA MATY.JA

8lJMMAllY

ABSTRACT: On the presence of brachiopods and conodonts, the 8tratigraphic pOfJitio.n of the Upper Devonian'depo'lIIts from the Chojnice2 bOrehole'· profile has been reviiled and reierTed to the conodoDjt horizQns palma.to~epis rhombolde~, P. qua4ranUnodosa and ~bl,Y .11110 the Scaphi&'rulthus vellfera hOrizon. In &mmonite claS8lflcation thelll! horizons cor,rupond to. the upper. Part of the CheUocera's and Platyclymepia horizons (to.

IIp ...,;.

^to IiI{J>: The' dePOaiti here diSCUSSed' were Pl'eViOufiy ^r~,atded" aB --Sttunian - the Wocklumerla zone. One new

conodont species bas been dellCrlbed ..

The material here de&eribed comes from the Chojnice 2 borehole profile. This borehole . was drilled by the Oil J;lrospecp,ng Enterprise of PUs in . 1957::""'i958 and it was the first. borehole'

in

WesternPomerania where Devonian deDositsl'iad been reached.

At a depth petween 3,047.5 and 3,197.3 m, underlying Zechstein depOl!,its (To- karski 1959)

at

whose bottom -Q'ccurs a Zechstem conglome.rate, c. 30 'cm thiclc, made up of Devonia-n ~estone pebbles, there is a series of ,Upper DevoniilD' deposits, l49.75 in

in

thickness. In ·the upper' 'p~t of the prolile this'is represented'tiy grey,' slightly sandy limestones, while dark-grey ~odular limestones occur ~rpm a. depth

of 3,060

m

to the bottom of theborehoie. .

The age of the above deposits has been more accurately determined . on the brachiopods an-d cono~onts they yieided ..

",l'hebrachio.pods here described :belong toJorms wit4 a relatively great vertical range, sin.ce soine.

of

them oc"ur' throughout the Upper DeV(;lOian. Forms' chai,-act&1sUc of !h~ Fam~ian. have, however, been found, too .. They are:. Paraphorhvn(:hu8 tr;.aequ(ilis (GOSse.tet), P. zu'~eika Nalivkin, AthllriB (lngeUca. (Hall); MUcrOsIJirifer

vOOiertis

^(Hall & CIarke), CyrtosP1.ri/eT murchisonialrL1~s(Koninck).Their presence,. togfrther with the absence of Carboniferous species, excludes any possibility of the extsten."ce here of transition

i)eds

from the Devon~an to the Carbonif~rcrus(Strunian '=

Wocklumeria horizon)

as

has. been suggested by Tokars'ki (1959).

The form MesopUca vraeZanga (Sowerby) calls for a DWre det<rlJ.ed discUssion.

~ ~e )iterature it. bas;so far, b~ reported ~OI>t eXclusively from the Strunian (be~ '1929,. Abramian, i957, Martynav.a 1961, Bublichenko 1971), while

iD.

,the ,Choj.-

. nice 2 borehcile profile it occun; in th~ .conodont horizOnS 'Palmatolepis rhombOidea,

P, q~raniinod{)8a, possib~y also ~

the

ScaphignatllUs velifera hori:l;on. -~n tlle ammonite classification' 'j;hey correspond

to

the' higller parts of the Che1lo.ceras and th~ Platy~eDia h~riZOns. Hence, Mesoplka' praeZonga would'

be

:here

in a

^much

lower'stratigiaphlc.pOsition then in other Eui-oPean sections. ' . '. '. The -conodont aSSemblage here encountered has. enablJ.ed .the writer more accurateiy

to

determbie the stratigraphic pOsition ofdE,posIts In tbe 3,197:3.:...s,047.5

11'.

Interval,. here conside:fed. They would comprise the Palmatolepis rhomboid~a horizon b~~een 3,197.3 end 3,142.a m, with its 1,lpper part in the S;16'U...,-S,142.3m reliably' dated .

. The typica1; forms found here are: Paimatolepis rhombojdea Sannemann, PaZ-

matoZepis quadrantinodosa .marginifera Helms, P.' quadrantinodosa quadranti?aooosa Branson.& Mehl. Polllgna~hU8 semic9statw <B.ranson & Mehl) and the PalmatoJepis q!-llltdrantinodosa hOrizon, possibly also a part of the Scaphignathus velifer-a horizon between 3,142.3 and 3,047.5 metres. PaZmatoZepis quadrantinodosa marginifera Helms and P. minuta minuta {Branson & Mehl) 'here encounte!'ed are species of stratigraphic significance.

Laboratory of Stratigraphy and MicropaZeontologll Institute of Geological Sciences .

Polish Academy of Sciences Warszawa 22, At Zwirki i Wigury 93

Warsaw, March 1972

ACTA GEOLOGICA POLO ICA, VOL. 22 H. MATYJA, Pt.. 1

1 - Schizophoria striatula (Schlotheirn), wiercenie (borehole) Chojnice 2, gl~boko§~

(depth) 3047,5-3048,7 rn, X 2.

2, 4-6 - Productella herminae Frech, ibidem, 2 (3105,6-3111 8 rn), X 2; 4 (3129,9- 3136,1 rn), X 4; 5 (3178,7-3184,9 rn), X 5; 6 (3142,3-3148,5 rn), X 5.

S - Mesoplica praelonga (Sowerby), ibidem (3148,5-~154,7 rn), X 1,5.

7-8 - Paraphorhynchus triaequalis (Gosselet), ibidem, 7 (3123,7-3129,9 rn), X 6;

8 (3142.3-3148,5 rn), X 5.

9 - Paraphorhynchus zuleika Nalivkin, ibidem (3136,1-3142,3 rn), X 3.

ACTA GEOLOGICA POLONICA, VOL. 22

1 - Athyris angeHca Hall, Chojnice 2 (3129,9-3136,1 m), X 2.

2 - Athyris sp., ibidem (3136,1-3142,3 m), X 2.

H. MATYJA, PLo 2

3, 5-6 - Cyrtospirifer archiaci (Murchison), ibidem, 3 (3142,3-3148,5 m), X 2;

5 (3148,5-3154,7 m), X 2; 6 (3142,3-3148,5 m), X 2.

4 - Mucrospirifer posterus (Hall & Clarke), ibidem (3123,7-3129,9 m), X 3.

'1 - Cyrtospirifer tenticulum (Murch., Vern. & Keys.), ibidem, X 3.

ACTA GEOLOGICA POLO rCA, VOL. 22 R. MATYJA, Pt.. 3

- CtlTtospiTijeT tenticulum (Murcb., Vern. & Keys.), Chojnic 2 (3129,9-3136,1 m) X 2.

2 - Cyrtospirifer verneuili (Murchison), ibidem (3136,1- 3142,3 m), X 2.

3-4 - CyrtospiTifer C4lcaratus (Sowerby), ibidem, 3 (31485-3154,7 m), X 3:

4 (3065,2-3071,4 m), X 2.

5 - ClITtospirijer archiaci (Murchison), ibidem (3148,5-31547 m), X 2.

6 - Cllrtospirifer mUTchisonianus (Koninck), ibidem (3129,9-3136,1 m), X 2.

ACTA GEOLOGICA POLONICA, VOL. 22 H. MATYJA, PLo ,

1-4 - lcriodus chojnicensis sp.n., Chojnice 2, 1 (3093,0-3099,3 m); 2 l:olotyp (3099,3-3105,6 m); 3 (3111,8-31175 m); 4 (3117,5-3123,7 m).

5 - Patmatotepis minuta minuta Branson & Mehl, ibidem (3086,8-3093,0 m).

6 - Patmatotepis rhomboidea Sannemann, ibidem (3142,3-3148,5 m).

7,] 1 - Patmatotepis quadrantinodosa quadrantimodosa Branson & Mehl, ibidem, 7 (3154,7-3160,9 m); 11 (3160,9- 3167,1 m).

8,14 - Potygnathus semicostatus Branson & Mehl, ibidem, 8 (3154,7-3160,9 m); 14 (3160,9-3167,1 m).

9-10 - Potygnathus afl. procerus Sannemann, ibidem, 9 (3117,5-3123,7 m); 10 (3123,7-31129,9 m).

12 - Palmatolepis sp., ibidem (3148,5-3154,7 m).

13 - PalmatoLepis quadrwntinodosa marginifera Helms, ibidem (3154,7-3160,9 m).

Wszystkie fi{iury powit:kszone X 50 All figures X 50