Między protekcjonizmem a wolnym handlem
1. Handel międzynarodowy w XIX i na pocz. XX w.
2. Modele polityki handlowej w XIX i na pocz. XX w.
3. Współczesny handel światowy.
4. Międzynarodowe porozumienia handlowe.
1. Handel międzynarodowy w XIX i na pocz. XX w.
CZYNNIKI WPŁYWAJACE NA ROZWÓJ HANDLU:
* industrializacja i urbanizacja,
* wzrastające zapotrzebowanie na żywność,
* duży popyt na surowce naturalne (bawełna, ropa
naftowa, węgiel, gaz ziemny, rudy metali i inne),
* rozbudowa sieci kolejowych,
* nowoczesne środki transportu morskiego,
* szybki obieg informacji – telegraf i telefon.
1. Handel międzynarodowy w XIX i na pocz. XX w.
CHARAKTERYSTYKA HANDLU w XIX i na pocz. XX w.
* Rozkwit handlu międzynarodowego w epoce
kolonialnej.
* Podział świata na:
ѵ kraje uprzemysłowione (Europa Zachodnia i USA), ѵ kraje stanowiące bazę surowcową i żywnościową (Azja , Afryka i Ameryka Południowa).
2. Modele polityki handlowej w XIX i na pocz. XX w.
LIBERALIZM GOSPODARCZY
* Organy państwowe nie powinny ingerować w stosunki ekonomiczne.
* Rynkiem ma rządzić prawo popytu i podaży.
* Należy zlikwidować przywileje, monopole i limity.
* Przykład zastosowania – Wielka Brytania w XIX w.
Adam Smith i William Ewart Gladstone
2. Modele polityki handlowej w XIX i na pocz. XX w.
PROTEKCJONIZM
* Ochrona krajowego rolnictwa i przemysłu przed
konkurencją zagraniczną poprzez wysokie cło.
* Ograniczanie importu i wspieranie eksportu.
* Przykład zastosowania – Niemcy w XIX w. (Związek Celny – zniesienie ceł wewnętrznych, nakładanie ceł na towary pochodzące spoza krajów związkowych.)
Niemcy w XIX wieku
3. Współczesny handel światowy
* Osłabienie lub rozpad wcześniejszych powiazań ekonomicznych w wyniku pierwszej wojny
światowej (1914 – 1918).
* Ogromne osłabienie handlu międzynarodowego w okresie Wielkiego Kryzysu (1929 – 1933).
* Utrata dotychczasowej pozycji w handlu
międzynarodowym przez państwa europejskie po II wojnie światowej (1939 – 1945).
3. Współczesny handel światowy
* Zdobycie pierwszego miejsca w handlu światowym
przez Stany Zjednoczone.
* Współdziałanie ekonomiczne państw Europy w okresie odbudowy powojennej.
* Proces integracji europejskiej (od końca lat 40. XX w.).
* Powstanie w okresie zimnej wojny (1946 – 1989) układu ekonomicznego nazwanego triadą: USA,
Europa Zachodnia i Japonia – liberalizacja handlu
Organizacja Europejskiej Współpracy
Gospodarczej – OEEC
1948
Flaga Beneluxu
Kraje Beneluxu
3. Współczesny handel światowy
handlu międzynarodowego w latach 1950 – 1973;
okres rozwoju gospodarczego i dobrobytu).
* Pogorszenie się sytuacji gospodarczej w wyniku kryzysu paliwowego w 1973 roku; odchodzenie od
liberalizmu do protekcjonizmu.
* Powrót do liberalizmu na początku lat 80. XX w.
głownie za sprawą Ronalda Reagana i Margaret Thatcher.
Kryzys paliwowy 1973
Ronald Reagan i Margaret Thatcher
3. Współczesny handel światowy
* Powstanie globalnej gospodarki wolnorynkowej.
* Próby wprowadzenia protekcjonizmu, np. wolny handel wewnątrz Unii Europejskiej, ale nakładanie ceł na towary pochodzące z państw poza Unią
Europejską.
4. Międzynarodowe porozumienia handlowe
* Decyzja o utworzeniu Międzynarodowej
Organizacji Handlu podjęta w VII 1944 r. na
konferencji w Bretton Woods. Nie weszła w życie.
* Zawarcie przez 20 państw (głównie z Europy
Zachodniej i obu Ameryk) Układu Ogólnego w sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT – General
Agreement on Tariffs and Trade) w 1947 r.: ustalenie norm w handlu międzynarodowym oraz
4. Międzynarodowe porozumienia handlowe
porozumienie dotyczące obniżenia stawek celnych.
* Zastąpienie GATT Światową Organizacją Handlu -
WTO (World Trade Organization) w 1994 r.
* Główne zadania WTO: dążenie do dalszej liberalizacji handlu, rozstrzyganie sporów pomiędzy państwami członkowskimi i regulowanie wzajemnej wymiany handlowej.
4. Międzynarodowe porozumienia handlowe
* Utworzenie z inicjatywy Roberta Schumana, Jeana
Monneta (Francja), Alcide de Gasperiego (Włochy) i Konrada Adenauera (RFN) Europejskiej Wspólnoty
Węgla i Stali (EWWiS) na mocy Traktatu Paryskiego
z 1951 r., (wszedł w życie w 1952 r.).
* Swoboda przepływu towarów i zniesienie ceł fundamentem integracji europejskiej.
Flaga EWWiS
Kraje EWWiS
Siedziba EWWiS w Luksemburgu
Robert Schuman
Charles de Gaulle i Jean Monnet
Alcide de Gasperi i Konrad Adenauer
4. Międzynarodowe porozumienia handlowe
* Zawarcie w 1957 r. przez Belgię, Francję, Holandię, Luksemburg, RFN i Włochy Traktatów Rzymskich
powołujących Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej
(Euratom). Weszły w życie w 1958 r.
Paul-Henri Spaak –
inicjator EWG i Euratomu
Flaga i państwa członkowskie EWG
Istniała od 1 I 1958 do 30 XI 2009.
Komisja i Rada w Brukseli
Zgromadzanie w Strasburgu
Paul-Henri Spaak i Jean-Charles Snov et d’Oppuers podpisujący Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM), 25 III 1957
Euratom
4. Międzynarodowe porozumienia handlowe
* Utworzenie w 1960 roku Europejskiego
Stowarzyszenia Wolnego Handlu – EFTA (European
Free Trade Association).
* Członkami EFTA były: Wielka Brytania, Austria, Dania, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Szwajcaria, Finlandia, Islandia i Lichtenstein, które zniosły
bariery celne we wzajemnym handlu.
4. Międzynarodowe porozumienia handlowe
* Układ o integracji gospodarczej EFTA i EWG w 1992.
* Postępy w integracji europejskiej – utworzenie Unii Europejskiej na mocy Traktatu z Maastricht
podpisanego w 1992 roku – wszedł w życie w 1993.
4. Międzynarodowe porozumienia handlowe
* Utworzenie Stowarzyszenia Wolnego Handlu
Ameryki Łacińskiej (LAFTA) w 1960 roku.
* Utworzenie przez USA, Kanadę i Meksyk Północnoamerykańskiej Strefy Wolnego Handlu – NAFTA (North American Free Trade Agreement).
