Zbiory Orzecznictwa Becka
C.H.Beck
Kodeks cywilny
Tom 2
w orzecznictwie
Marek Antas
Kodeks cywilny w orzecznictwie Tom 2
ZBIORY ORZECZNICTWA BECKA
W sprzedaży:
KODEKS CYWILNY, wyd. 5 Orzecznictwo Aplikanta
KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO, wyd. 5 Orzecznictwo Aplikanta
O.M. Piaskowska, K. Sadowski, D. Kotłowski PRAWO CYWILNE. KAZUSY
Aplikacje Prawnicze
SPADKI I PRAWO RODZINNE. PYTANIA. KAZUSY. TABLICE. TESTY Repetytoria Becka
ZOBOWIĄZANIA. PYTANIA. KAZUSY. TABLICE. TESTY Repetytoria Becka
www.ksiegarnia.beck.pl
Wydawnictwo C.H.Beck Warszawa 2017
Kodeks cywilny
w orzecznictwie
Tom 2
Marek Antas
Wydawca: Joanna Ablewicz Redakcja: Mateusz Kurman Korekta: Jolanta Michalik
ISBN 978-83-255-9506-7
ISBN e-book 978-83-255-9507-4© Wydawnictwo C.H.Beck 2017
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Opinie zawarte w niniejszej publikacji wyrażają osobisty punkt widzenia Autorów.
Wydawnictwo C.H.Beck nie ponosi odpowiedzialności za zawarte w niej informacje.
Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Marta Świerk Druk i oprawa: www.booksfactory.pl
V
Spis treści
Wprowadzenie... XIII Wykaz najważniejszych skrótów... XV
KSIĘGA TRZECIA Zobowiązania... 1
Tytuł I. Przepisy ogólne... 1
. 1..Godny.ochrony.interes.wierzyciela.jako.element.zobowiązania... 1
. 2..Nieważność.abstrakcyjnego.przyrzeczenia.zapłaty... 3
. 3..Należyta.staranność.adwokata... 5
. 4..Zmiana.legislacyjna.jako.nadzwyczajna.zmiana.stosunków... 9
. 5..Waloryzacja.świadczenia... 11
. 6..Waloryzacja.świadczenia.spełnionego.po.wytoczeniu.powództwa... 14
. 7.. Waloryzacja.umowna.a.waloryzacja.sądowa... 15
. 8..Naprawienie.szkody.w.postaci.utraconych.korzyści... 17
. 9..Przyczynienie.się.poszkodowanego.przez.zaniechanie.wykorzystania.środków.. zaskarżenia... 19
10.. Charakter.art..362.KC... 21
11.. Przyczynienie.się.małoletniego,.któremu.nie.można.przypisać.winy... 22
12..Restytucja.naturalna.jako.sposób.naprawienia.szkody... 24
13.. Chwila.miarodajna.dla.ustalenia.wysokości.odszkodowania... 26
14.. Naprawienie.szkody.komunikacyjnej.z.uwzględnieniem.kosztów.nowych.części.. i.materiałów... 27
15.. Koszty.zastępstwa.prawnego.w.postępowaniu.likwidacyjnym... 30
16.. Najem.pojazdu.zastępczego.jako.element.szkody.komunikacyjnej... 32
17.. Najem.pojazdu.zastępczego.w.razie.tzw..szkody.całkowitej... 35
Tytuł II. Wielość dłużników albo wierzycieli... 37
18.. Solidarność.nieprawidłowa.dłużnika.osobistego.i.dłużnika.rzeczowego... 37
19.. Analogiczne.stosowanie.przepisów.o.solidarności.do.odpowiedzialności.in solidum... 39
Tytuł III. Ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych... 41
20..Ocena.jednoznaczności.postanowień.wzorca.umownego... 41
21.. Nieważność.klauzul.umownych.a.ich.ocena.jako.niedozwolonych.postanowień.umownych... 42
22..Pojęcie.klauzuli.abuzywnej... 44
23..Wyłączenie.z.umowy.klauzul.abuzywnych.a.nieważność.umowy... 47
24..Pojęcie.świadczenia.niemożliwego... 49
25..Pojęcie.wyzysku... 51
26..Przyczyna.prawna.umowy.przedwstępnej... 53
27.. Uchylenie.się.od.zawarcia.umowy.przedwstępnej... 57
28..Przedawnienie.roszczeń.z.umowy.przedwstępnej... 60
29.. Kwota.wręczona.po.zawarciu.umowy.jako.zadatek... 62
VI
Spis treści30..Wysokość.zadatku... 63
31.. Zbieg.roszczenia.o.naprawienie.szkody.na.zasadach.ogólnych.z.roszczeniem.z.tytułu.. zadatku... 64
Tytuł V. Bezpodstawne wzbogacenie... 66
32..Zużycie.korzyści.przez.bezpodstawnie.wzbogaconego... 66
33.. Powinność.liczenia.się.z.obowiązkiem.zwrotu.korzyści.przez.bezpodstawnie.. wzbogaconego... 67
34..Kondykcje.w.stosunkach.wielopodmiotowych... 69
35.. Świadczenie.spełnione.na.podstawie.nieprawomocnego.wyroku.zaocznego,.który.. został.następnie.uchylony... 72
Tytuł VI. Czyny niedozwolone... 73
36..Odpowiedzialność.wierzyciela.za.delikt.polegający.na.zawinionym.wszczęciu.. i.popieraniu.egzekucji... 73
37.. Wydanie.nieprawdziwej.opinii.przez.biegłego.sądowego.jako.czyn.niedozwolony... 74
38..Odpowiedzialność.deliktowa.notariusza... 76
39.. Odpowiedzialność.komornika.za.czyn.niedozwolony... 78
40..Pojęcie.bezprawności... 81
41.. Odpowiedzialność.deliktowa.tzw..ułomnych.osób.prawnych... 84
42..Odpowiedzialność.za.szkodę.wyrządzoną.przez.niezgodne.z.prawem.działanie.lub.. zaniechanie.przy.wykonywaniu.władzy.publicznej... 86
43..Przesłanki.odpowiedzialności.deliktowej.Skarbu.Państwa... 88
44..Odpowiedzialność.deliktowa.Skarbu.Państwa.a.zamach.samobójczy.osadzonego.. w.areszcie.śledczym... 90
45.. Sprawowanie.wymiaru.sprawiedliwości.a.odpowiedzialność.deliktowa.Skarbu.Państwa... 92
46..Odpowiedzialność.Skarbu.Państwa.a.powierzenie.wykonania.czynności.innej.osobie... 94
47.. Niedopuszczalność.analogicznego.stosowania.zasady.słuszności.do.osób.prawnych.. innych.niż.Skarb.Państwa... 96
48..Odpowiedzialność.małoletniego... 97
49.. Obowiązki.nauczycieli.wychowania.fizycznego.w.odniesieniu.do.bezpieczeństwa.. uczniów... 98
50..Odpowiedzialność.chowającego.zwierzę.na.zasadzie.słuszności... 100
51.. Odpowiedzialność.za.zalanie.lokalu.z.lokalu.znajdującego.się.na.wyższej.kondygnacji... 101
52..Odpowiedzialność.prowadzącego.przedsiębiorstwo.wprawiane.w.ruch.siłami.przyrody.... 102
53.. Pojęcie.ruchu.pojazdu... 106
54..Naprawienie.szkody.wyrządzonej.współposiadaczowi.pojazdu.przez.osobę.kierującą.. pojazdem... 107
55.. Roszczenie.o.naprawienie.szkody.wynikłej.z.przestępstwa.popełnionego.przez.. nieustalonego.sprawcę... 109
56..Termin.przedawnienia.roszczenia.o.naprawienie.szkody.wyrządzonej.czynem.. karalnym... 111
57.. Przedawnienie.roszczeń.wobec.zwierzchnika.osoby,.która.wyrządziła.szkodę,.. popełniając.przestępstwo... 114
58..Zbieg.roszczeń.z.reżimu.kontraktowego.i.deliktowego... 116
59.. Ciężar.dowodu.w.sprawach.o.odszkodowanie.z.tytułu.uszczerbku.na.zdrowiu... 117
60..Koszty.leczenia.prywatnego.a.odpowiedzialność.ubezpieczyciela.w.ramach.umowy. ubezpieczenia.OC... 120
61.. Compensatio lucri cum damno.a.zasiłek.pogrzebowy... 123
62..Zadośćuczynienie.za.śmierć.nienarodzonego.dziecka... 126
63..Wysokość.zadośćuczynienia.za.śmierć.osoby.najbliższej... 129
64..Kryteria.wysokości.zadośćuczynienia... 132
65..Fakultatywny.charakter.zadośćuczynienia.za.doznaną.krzywdę... 134
VII
Spis treści. 66..Wysokość.zadośćuczynień.zasądzanych.na.rzecz.tzw..celebrytów... 137
. 67.. Przeludnienie.cel.więziennych.a.dobra.osobiste.osadzonych... 139
Tytuł VII. Wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania... 141
. 68..Dopuszczalność.modyfikacji.terminu.wymagalności.roszczenia... 141
. 69..Zastępcze.wykonanie.zobowiązania... 143
. 70..Odsetki.od.kwoty.zagarniętej.czynem.niedozwolonym... 146
. 71..Odsetki.od.roszczenia.o.zapłatę.zadośćuczynienia... 147
. 72..Odsetki.za.opóźnienie.w.spełnieniu.świadczenia.pieniężnego... 150
. 73..Kara.umowna.a.szkoda.wierzyciela... 151
. 74..Wymóg.określenia.terminu.końcowego.naliczania.kary.umownej... 153
. 75..Kary.umowne.przewidziane.w.związku.z.odstąpieniem.od.umowy... 155
. 76..Kara.umowna.za.nienależyte.wykonanie.zobowiązania.a.odstąpienie.od.umowy... 158
. 77..Klauzule.gwarancyjne.zbliżone.do.kary.umownej... 159
. 78..Miarkowanie.kary.umownej.a.przyczynienie.się.wierzyciela.do.powstania.szkody... 160
. 79..Miarkowanie.kary.umownej.z.uwagi.na.wykonanie.zobowiązania.w.znacznej.części... 162
. 80..Miarkowanie.kary.umownej.zaliczalnej... 163
. 81.. Spełnienie.świadczeń.z.umowy.wzajemnej... 165
. 82..Odstąpienie.od.umowy.wzajemnej... 167
. 83..Następcza.niemożliwość.świadczenia... 169
. 84..Przesłanki.prawa.zatrzymania... 171
. 85..Prawo.zatrzymania.wzajemnego.świadczenia.pieniężnego... 174
Tytuł IX. Zmiana wierzyciela lub dłużnika... 176
. 86..Przelew.wierzytelności.niewymagalnej.i.przyszłej... 176
. 87..Niedopuszczalność.przelewu.wierzytelności.o.zapłatę.wymagalnych.świadczeń. alimentacyjnych... 178
. 88..Przelew.powierniczy... 180
. 89..Przelew.wierzytelności.w.stosunku.do.jednego.z.dłużników.solidarnych... 181
. 90..Ochrona.interesów.dłużnika.przelanej.wierzytelności.oraz.cesjonariusza... 183
. 91.. Gwarancja.a.subrogacja.ustawowa... 188
Tytuł X. Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika... 191
. 92..Bezskuteczność.względna.a.nieważność.czynności.prawnej... 191
. 93..Ochrona.należności.publicznoprawnych.w.drodze.skargi.pauliańskiej... 192
. 94..Ustanie.bytu.prawnego.osoby.prawnej.a.ochrona.wierzyciela.tej.osoby.prawnej.. w.drodze.skargi.pauliańskiej... 194
. 95..Zaniechanie.ustalenia.ustania.obowiązku.alimentacyjnego.jako.czynność.prawna.. zaskarżalna.powództwem.pauliańskim... 197
. 96..Skarga.pauliańska.wierzyciela.jednego.z.małżonków.dotycząca.czynności.prawnej. uszczuplającej.majątek.wspólny... 199
. 97..Chwila.miarodajna.dla.oceny.pokrzywdzenia.wierzyciela... 201
. 98..Datio in solutum.jako.przedmiot.skargi.pauliańskiej... 202
. 99..Niewypłacalność.dłużnika... 204
100..Pojęcie.osoby.będącej.w.bliskim.stosunku.z.dłużnikiem... 207
101.. Nieodpłatność.czynności.prawnej... 209
102..Działanie.w.zamiarze.pokrzywdzenia.przyszłego.wierzyciela... 212
103..Skutki.wyroku.pauliańskiego... 214
104..Osoba,.na.rzecz.której.nastąpiło.rozporządzenie... 218
105..Termin.prekluzyjny.skargi.pauliańskiej... 220
Tytuł XI. Sprzedaż... 221
106..Przejście.niebezpieczeństwa.przypadkowej.utraty.lub.uszkodzenia.rzeczy... 221
107.. Dopuszczalność.przelewu.uprawnień.z.rękojmi.za.wady.fizyczne.rzeczy... 223
VIII
Spis treściTytuł XV. Umowa o dzieło... 227
108..Pojęcie.dzieła... 227
109.. Wynagrodzenie.ryczałtowe.a.prace.nieobjęte.umową... 229
110.. Odstąpienie.od.umowy.o.dzieło.przez.zamawiającego... 231
111.. Oddanie.i.odebranie.dzieła... 234
Tytuł XVI. Umowa o roboty budowlane... 236
112..Termin.przedawnienia.roszczeń.z.umowy.o.roboty.budowlane... 236
113.. Pojęcie.robót.budowlanych... 239
114.. Ustalenie.wysokości.wynagrodzenia.w.umowie.o.roboty.budowlane... 241
115.. Przesłanki.tzw..milczącej.zgody.inwestora.na.umowę.wykonawcy.. z.podwykonawcą.(I)... 242
116.. Przesłanki.tzw..milczącej.zgody.inwestora.na.umowę.wykonawcy.. z.podwykonawcą.(II)... 245
117.. Odpowiedzialność.inwestora.a.odstąpienie.przez.wykonawcę.od.umowy.. z.podwykonawcą... 249
118.. Wynagrodzenie.za.roboty.budowlane.jako.świadczenie.jednorazowe... 249
Tytuł XVII. Najem i dzierżawa... 252
119.. Parking.strzeżony... 252
120..Obniżanie.czynszu.w.związku.z.wadami.najmowanego.lokalu.mieszkalnego... 254
121.. Zwrot.wartości.nakładów.na.lokal.dokonanych.przez.najemcę... 255
122..Zwłoka.z.zapłatą.czynszu.najmu.uprawniająca.wynajmującego.do.wypowiedzenia.. umowy.bez.zachowania.terminów.wypowiedzenia... 256
123..Możliwość.wypowiedzenia.umowy.najmu.zawartej.na.czas.oznaczony... 257
124..Milczące.przedłużenie.umowy.najmu.w.sposób.dorozumiany... 258
125..Wystąpienie.małżonka.o.eksmisję.drugiego.z.małżonków.w.trakcie.postępowania. rozwodowego... 259
126..Przejęcie.przez.homoseksualnego.partnera.prawa.do.najmu.mieszkania... 262
127.. Wstąpienie.w.stosunek.najmu... 264
128..Niewłaściwe.używanie.rzeczy.objętej.najmem.–.odpowiednie.zastosowanie.przepisu.. do.dzierżawy... 266
129.. Poddzierżawa.a.podnajem... 268
130..Ulepszenie.rzeczy.przez.dzierżawcę.przed.jej.zbyciem... 270
131.. Zawarcie.umowy.dzierżawy.na.okres.dłuższy.niż.rok.bez.zachowania.formy.. pisemnej... 272
132..Niestosowanie.przepisów.o.ochronie.własności.do.ochrony.praw.dzierżawcy... 274
133.. Niedopuszczalność.dwukrotnego.przedłużenia.umowy.dzierżawy.na.okresy.. trzydziestoletnie... 274
Tytuł XVII1. Umowa leasingu... 276
134..Odstąpienie.od.umowy.leasingu.w.przypadku.zwłoki.w.wydaniu.przedmiotu.. leasingu... 276
135.. Granice.odszkodowania.należnego.finansującemu.w.wypadku.utraty.rzeczy.będącej. przedmiotem.leasingu... 277
136..Odstąpienie.od.umowy.leasingu.z.powodu.wad.rzeczy.a.rozliczenia.stron... 278
137.. Charakter.odpowiedzialności.korzystającego.wobec.finansującego... 279
138..Wcześniejsza.spłata.rat.leasingowych.w.związku.z.wypowiedzeniem.umowy.. leasingu.–.obowiązek.pomniejszenia.o.korzyści.uzyskane.przez.finansującego... 281
139.. Brak.podstaw.do.całkowitego.wyłączenia.odpowiedzialności.leasingodawcy.za.wady. ograniczające.przydatność.przedmiotu.leasingu.do.użytku... 282
IX
Spis treściTytuł XVIII. Użyczenie... 284
140..Pieniądze.jako.przedmiot.umowy.użyczenia... 284
141.. Rozliczanie.nakładów.na.rzecz.użyczoną... 285
142..Status.prawny.nabywcy.rzeczy.użyczonej... 287
Tytuł XX. Umowa rachunku bankowego... 288
143.. Obowiązek.sprawdzenia.danych.beneficjenta.przelewu... 288
Tytuł XXI. Umowa zlecenia... 290
144..Wypowiedzenie.umowy.zlecenia.zawartej.na.czas.oznaczony... 290
145.. Kara.umowna.zastrzeżona.na.wypadek.wypowiedzenia.umowy.zlecenia... 291
146..Umowa.o.zastępstwo.inwestycyjne... 294
Tytuł XXII. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia... 295
147.. Zakres.prowadzenia.cudzych.spraw.bez.zlecenia... 295
Tytuł XXVII. Umowa ubezpieczenia... 299
148..Przypozwanie.a.przerwa.biegu.przedawnienia.roszczeń.regresowych... 299
149.. Przypozwanie.a.przerwa.biegu.przedawnienia.roszczeń.przeciwko.. ubezpieczycielowi... 300
150..Szkoda.wyrządzona.posiadaczowi.pojazdu.przez.kierowcę.(I)... 302
151.. Szkoda.wyrządzona.posiadaczowi.pojazdu.przez.kierowcę.(II)... 305
152..Odpowiedzialność.in solidum.zakładu.ubezpieczeń.i.sprawcy.szkody... 307
153.. Zasada.proporcji.w.umowach.ubezpieczeniowych... 309
154..Umowny.tryb.ustalania.całkowitej.niezdolności.do.pracy.ubezpieczonego... 311
Tytuł XXXI. Spółka... 313
155.. Źródło.zobowiązania.wniesienia.własności.nieruchomości.do.wspólności.łącznej.. wspólników.spółki.cywilnej... 313
156..Brak.legitymacji.wspólnika.spółki.cywilnej.do.dochodzenia.wierzytelności.. wchodzącej.w.skład.majątku.wspólnego.wspólników.spółki... 314
Tytuł XXXII. Poręczenie... 316
157.. Poręczenie.częściowe... 316
158..Poręczenie.wekslowe.a.poręczenie.cywilne... 318
Tytuł XXXIII. Darowizna... 320
159.. Odwołanie.darowizny.w.stosunku.do.jednego.ze.współmałżonków... 320
160..Darowizna.celowa... 324
161.. Niewierność.małżeńska.a.rażąca.niewdzięczność.obdarowanego... 325
162..Pojęcie.rażącej.niewdzięczności... 327
163.. Zaniechanie.alimentacji.darczyńcy,.który.popadł.w.niedostatek... 328
Tytuł XXXIV. Renta i dożywocie... 331
164..Rozwiązanie.umowy.dożywocia.(I)... 331
165.. Rozwiązanie.umowy.dożywocia.(II)... 333
Tytuł XXXVII. Przekaz i papiery wartościowe... 335
166..Gwarancja.bankowa.a.przekaz... 335
167.. Oświadczenie.o.przyjęciu.przekazu... 338
168..Wydanie.akcji.na.okaziciela... 341
X
Spis treściKSIĘGA CZWARTA Spadki... 345
Tytuł I. Przepisy ogólne... 345
169.. Dziedziczenie.uprawnienia.do.potwierdzenia.czynności.prawnej.dokonanej.przez.. rzekomego.pełnomocnika... 345
170.. Dziedziczenie.oferty.darowizny.nieruchomości... 348
171.. Niegodność.dziedziczenia.(I)... 350
172..Niegodność.dziedziczenia.(II)... 353
Tytuł II. Dziedziczenie ustawowe... 357
173.. Dziedziczenie.dalszego.zstępnego,.który.odrzucił.spadek.po.swym.rodzicu... 357
174.. Dziedziczenie.zstępnych.i.pasierbów.spadkodawcy... 358
175.. Dziedziczenie.rodzeństwa.przyrodniego.spadkodawcy... 359
176.. Wyłączenie.od.dziedziczenia... 360
Tytuł III. Rozrządzenia na wypadek śmierci... 362
177.. Darowizna.mortis causa... 362
178.. Odwołanie.testamentu.a.skuteczność.poprzednich.rozrządzeń.na.wypadek.śmierci... 366
179.. Odwołanie.testamentu.a.sporządzenie.nowego.testamentu... 369
180..Odwołanie.testamentu.notarialnego.poprzez.zniszczenie.jego.wypisu... 370
181.. Oznaczenie.daty.a.ważność.testamentu.holograficznego... 371
182..Podstawy.nieważności.testamentu... 372
183.. Swoboda.testowania... 374
184..Charakter.sankcji.z.art..945.KC... 376
185.. Zarzut.nadużycia.prawa.podmiotowego.a.stwierdzenie.nieważności.testamentu... 378
186..Podpis.spadkodawcy.w.testamencie.własnoręcznym.(I)... 379
187.. Podpis.spadkodawcy.w.testamencie.własnoręcznym.(II)... 381
188..Brak.daty.w.testamencie.własnoręcznym... 383
189.. Przerobienie.daty.testamentu.allograficznego... 385
190..Konwersja.nieważnego.testamentu.allograficznego.w.testament.ustny.(I)... 385
191.. Konwersja.nieważnego.testamentu.allograficznego.w.testament.ustny.(II)... 387
192..Obawa.rychłej.śmierci.spadkodawcy.jako.przesłanka.ważności.testamentu.ustnego.(I).... 389
193.. Obawa.rychłej.śmierci.spadkodawcy.jako.przesłanka.ważności.testamentu.ustnego.(II)... 391
194..Ustne.oświadczenie.ostatniej.woli.testatora... 392
195..Spisanie.treści.testamentu.ustnego.przez.spadkobiercę... 393
196..Zdolność.bycia.świadkiem.testamentu.ustnego.członka.organu.osoby.prawnej,.. dla.której.spadkodawca.przewidział.korzyść... 395
197.. Stwierdzenie.treści.testamentu.ustnego.przez.osobę.nieobecną.przy.oświadczeniu.. woli.spadkodawcy... 397
198..Dowodzenie.treści.testamentu.ustnego.za.pomocą.zeznań.świadków... 399
199..Świadkowie.testamentu.ustnego... 401
200..Wymóg.podpisania.dokumentu.stwierdzającego.treść.testamentu.ustnego... 403
201.. Tzw..testament.działowy... 405
202..Testament.działowy.zawarty.w.kilku.kolejnych.testamentach... 406
203..Chwila.miarodajna.dla.stosowania.dyrektywy.interpretacyjnej.z.art..961.KC.(I)... 408
204..Chwila.miarodajna.dla.stosowania.dyrektywy.interpretacyjnej.z.art..961.KC.(II)... 409
205..Zapis.testamentowy.określony.jako.ułamek.udziału.spadkowego... 412
206..Obowiązek.wykonania.zapisu.testamentowego.a.skład.masy.spadkowej... 414
207..Zapis.zwykły,.którego.przedmiot.został.określony.alternatywnie... 415
208..Roszczenie.o.wynagrodzenie.za.bezumowne.korzystanie.przez.zapisobiercę.. z.przedmiotu.zapisu... 416
209..Przedmiot.zapisu.windykacyjnego... 418
210.. Charakter.prawny.polecenia.testamentowego... 420
XI
Spis treściTytuł IV. Zachowek... 421
211.. Zachowek.przysługujący.współspadkobiercy.ustawowemu... 421
212..Roszczenie.uprawnionego.do.zachowku.względem.obdarowanego.przez.spadkodawcę.... 423
213.. Ograniczenie.dziedziczności.roszczenia.o.zachowek... 425
214.. Chwila.ustalenia.cen.miarodajnych.dla.obliczenia.zachowku... 427
215.. Umowa.przekazania.gospodarstwa.rolnego.a.ustalanie.zachowku... 428
216.. Doliczanie.darowizn.do.substratu.zachowku... 431
217.. Niepodzielność.przedmiotu.zapisu.a.granice.odpowiedzialności.spadkobiercy.z.tytułu.. zapisu... 433
218.. Przedawnienie.roszczeń.o.zachowek.(I)... 435
219.. Przedawnienie.roszczeń.o.zachowek.(II)... 436
220..Przerwa.biegu.terminu.przedawnienia.roszczeń.o.zachowek.(I)... 439
221.. Przerwa.biegu.terminu.przedawnienia.roszczeń.o.zachowek.(II)... 440
222..Niedopełnianie.obowiązków.rodzinnych.jako.przesłanka.wydziedziczenia... 442
223..Wydziedziczenie.a.testament.negatywny... 444
Tytuł V. Przyjęcie i odrzucenie spadku... 446
224..Termin.złożenia.oświadczenia.o.odrzuceniu.spadku.(I)... 446
225..Termin.złożenia.oświadczenia.o.odrzuceniu.spadku.(II)... 448
226..Termin.złożenia.oświadczenia.o.odrzuceniu.spadku.(III)... 449
227..Termin.złożenia.oświadczenia.o.odrzuceniu.spadku.(IV)... 452
228..Uchylenie.się.od.skutków.prawnych.oświadczenia.co.do.przyjęcia.spadku.(I)... 454
229..Uchylenie.się.od.skutków.prawnych.oświadczenia.co.do.przyjęcia.spadku.(II)... 456
230..Uchylenie.się.od.skutków.prawnych.oświadczenia.co.do.przyjęcia.spadku.(III)... 458
231.. Uchylenie.się.od.przyjęcia.lub.odrzucenia.spadku.z.powodu.błędu.co.do.prawa... 461
Tytuł VII. Odpowiedzialność za długi spadkowe... 464
232..Ograniczenie.odpowiedzialności.za.długi.spadkowe... 464
Tytuł VIII. Wspólność majątku spadkowego i dział spadku... 466
233..Podzielność.wierzytelności.spadkowych... 466
234..Bezskuteczność.rozporządzenia.udziałem.w.przedmiocie.należącym.do.spadku... 468
235..Darowizny.zaliczane.na.schedę.spadkową.(I)... 470
236..Darowizny.zaliczane.na.schedę.spadkową.(II)... 471
237.. Darowizny.zaliczane.na.schedę.spadkową.(III)... 473
Tytuł IX. Umowy dotyczące spadku... 475
238..Skutki.prawne.umowy.o.zrzeczenie.się.dziedziczenia... 475
239..Dopuszczalność.zrzeczenia.się.dziedziczenia.do.ułamkowej.części.spadku... 476
240..Umowa.o.zrzeczenie.się.dziedziczenia.na.korzyść.innej.osoby... 477
241.. Umowa.zrzeczenia.się.prawa.do.zachowku... 478
XIII
Wprowadzenie
Zbiór,.który.oddajemy.Państwu.do.rąk.jest.nowym.wydaniem.Zbioru.Orzecznictwa.z..prawa.cywil- nego.materialnego.w.zakresie.Księgi.trzeciej.i.czwartej.Kodeksu.cywilnego..
Zbiór.zawiera.jedynie.wybór.orzeczeń,.które.mają.szczególne.znaczenie.dla.stosowania.i.wykładni.
przepisów.prawa.cywilnego,.są.to.najważniejsze,.wiodące.dla.praktyki.orzeczenia.sądów.powszechnych.
oraz.Sądu.Najwyższego..Przy.każdym.orzeczeniu.podajemy.zagadnienie.prawne,.argumenty.z.uzasad- nienia.i.w.razie.potrzeby.skrócony.stan.faktyczny.oraz.wykaz.glos..
Zbiór.przeznaczony.jest.przede.wszystkim.dla.studentów,.jak.również.dla.aplikantów.i.praktyków.
prawa.
Mamy.nadzieję,.że.wydanie.to.okaże.się.dla.Czytelnika.ciekawe,.wartościowe.i.pomocne.w.jego.
studiach,.pracy.czy.też.przy.rozwijaniu.swoich.pasji.i.zainteresowań.
Warszawa,.sierpień.2017.r.
Autor i redakcja
XV
Wykaz najważniejszych skrótów
1. Akty normatywne
EKPC... . Konwencja. o. Ochronie. Praw. Człowieka. i. Podstawowych.Wolności.
z.4.11.1950.r..(Dz.U..z.1993.r..Nr.61,.poz..284.ze.zm.).
GospNierU... . ustawa.z.21.8.1997.r..o.gospodarce.nieruchomościami.
KC... . Kodeks.cywilny KH... . Kodeks.handlowy KK... . Kodeks.karny
KKW... . Kodeks.karny.wykonawczy
KomPrywU... . ustawa.z.30.8.1996.r..o.komercjalizacji.i.prywatyzacji.
Konstytucja.RP... . Konstytucja.Rzeczypospolitej.Polskiej.z.2.4.1997.r..
KPC... . Kodeks.postępowania.cywilnego KR... . Kodeks.rodzinny
KRO... . Kodeks.rodzinny.i.opiekuńczy KSH... . Kodeks.spółek.handlowych
KWU... . ustawa.z.6.7.1982.r..o.księgach.wieczystych.i.hipotece.
KZ... . Kodeks.zobowiązań
OchrPrLokU... . ustawa.z.21.6.2001.r..o.ochronie.praw.lokatorów,.mieszkaniowym.zasobie.
gminy.i.o.zmianie.Kodeksu.cywilnego.
POPC... . Przepisy.ogólne.prawa.cywilnego
PrASC... . ustawa.z.29.9.1986.r..–.Prawo.o.aktach.stanu.cywilnego.
PrNot... . ustawa.z.14.2.1991.r..–.Prawo.o.notariacie.
PrPrywM... . ustawa.z.12.11.1965.r..–.Prawo.prywatne.międzynarodowe.
PrRzecz... . dekret.z.11.10.1946.r..–.Prawo.rzeczowe.
PrSpad... . dekret.z.8.10.1946.r..–.Prawo.spadkowe.
PWKC... . ustawa.z.23.4.1964.r..–.Przepisy.wprowadzające.Kodeks.cywilny PWKRO... . ustawa.z.25.2.1964.r..–.Przepisy.wprowadzające.Kodeks.rodzinny.i.opie-
kuńczy.
2. Czasopisma i publikatory
Biul..SN... . Biuletyn.Sądu.Najwyższego.
GSP... . Gdańskie.Studia.Prawnicze MoP... . Monitor.Prawniczy NP... . Nowe.Prawo
XVI
Wykaz najważniejszych skrótów
OSA... . Orzecznictwo.Sądów.Apelacyjnych
OSNAPiUS... . Orzecznictwo.Sądu.Najwyższego.–.Izba.Administracyjna,.Pracy.i.Ubez- pieczeń.Społecznych
OSNC... . Orzecznictwo.Sądu.Najwyższego.–.Izba.Cywilna
OSNCP... . Orzecznictwo.Sądu.Najwyższego.–.Izba.Cywilna,.Pracy.i.Ubezpieczeń.
Społecznych
OSP... . Orzecznictwo.Sądów.Polskich
OSPiKA... . Orzecznictwo.Sądów.Polskich.i.Komisji.Arbitrażowych OTK... . Orzecznictwo.Trybunału.Konstytucyjnego
OTK-A... . Orzecznictwo.Trybunału.Konstytucyjnego.–.seria.A Pal... . Palestra.
PiP... . Państwo.i.Prawo
PPH... . Przegląd.Prawa.Handlowego
PPUW... . Przegląd.Prawniczy.Uniwersytetu.Warszawskiego Prok..i.Pr... . Prokuratura.i.Prawo
Prz..Sejm... . Przegląd.Sejmowy PS... . Przegląd.Sądowy Rej... . Rejent
Wok... . Wokanda.
3. Inne skróty
art... . artykuł Dz.U... . Dziennik.Ustaw nast... . następny.(-a,.-e) niepubl... . niepublikowany.(-a,.-e) Nr... . Numer
post... . postanowienie poz... . pozycja s... . strona
SA... . Sąd.Apelacyjny SN... . Sąd.Najwyższy tekst.jedn... . tekst.jednolity
TK... . Trybunał.Konstytucyjny uchw... . uchwała
uchw..SN.(7)... . uchwała.Sądu.Najwyższego.w.składzie.7.sędziów w.zw... . w.związku
wyr... . wyrok z... . zeszyt zd... . zdanie ze.zm... . ze.zmianami
1
KSIĘGA TRZECIA Zobowiązania
Tytuł I. Przepisy ogólne
1.
Godny ochrony interes wierzyciela jako element zobowiązania
Wyrok SN z 12.3.2010 r., III CNP 27/09 (Legalis Nr 237019)
O bycie zobowiązania rozstrzyga istnienie, znajdującego wyraz w jego treści, godnego ochrony interesu wierzyciela; gdy tego interesu brak, zobowiązanie nie powstaje, a powstałe wygasa.
Stan faktyczny
Wspólników.spółki.cywilnej.„P.”.Zenona.Ł..i.Władysława.S..oraz.„M.”.Spółkę.z.ograniczoną.odpowie- dzialnością.w.G..łączyła.umowa.najmu.pomieszczeń.biurowych,.oznaczona.numerem.2/2005;.Zenon.Ł..
i.Władysław..S..byli.najemcami,.a.Spółka.–.wynajmującym..W.§.2.tej.umowy.Zenon.Ł..i.Władysław.
S..zobowiązali.się.uiszczać.stronie.powodowej.również.opłaty.za.energię.elektryczną.dostarczaną.do.
zajmowanych.przez.nich.pomieszczeń.produkcyjnych..W.dniach.27.5.2005.r..i.1.6.2005.r..Zenon.Ł..
i.Władysław.S.,.aby.zapobiec.odłączeniu.energii.elektrycznej.do.zajmowanych.przez.nich.pomieszczeń.
zapłacili.„Z.”.Spółce.Akcyjnej.w.K..za.„P.”.Spółkę.z.ograniczoną.odpowiedzialnością.w.G..(poprzednią.
właścicielkę.zajmowanych.przez.pozwanych.pomieszczeń,.która.była.stroną.zawartej.z.„Z.”.Spółką.
Akcyjną.w.K..umowy.o.dostawę.energii.elektrycznej).kwotę.16.177,18.zł.
Sąd.Rejonowy.zasądził.solidarnie.od.wspólników.spółki.cywilnej.„P.”.Zenona.Ł..i.Władysława.S..na.
rzecz.„M.”.Spółki.z.ograniczoną.odpowiedzialnością.w.G..kwotę.45.080,55.zł.z.ustawowymi.odsetkami.
z.tytułu.czynszu.najmu.powyższych.pomieszczeń.biurowych,.nie.uwzględniając.zarzutu.potrącenia.
kwoty.16.177,18.zł.
Sąd.Okręgowy.zmienił.zaskarżony.wyrok.w.ten.sposób,.że.oddalił.powództwo.co.do.kwoty.
16.831,21.zł.z.ustawowymi.odsetkami,.a.w.pozostałej.części.oddalił.apelację,.w.zakresie.zaś,.w.którym.
pozwani.cofnęli.apelację,.umorzył.postępowanie.
Sąd.Najwyższy.oddalił.skargę.powoda.o.stwierdzenie.niezgodności.z.prawem.prawomocnego.wyroku.
Sądu.Okręgowego.
2
KSIĘGA TRZECIA Zobowiązania
Argumenty z uzasadnienia
•. Zapłata.przez.pozwanych.w.dniach.27.5.2005.r..i.1.6.2005.r..kwoty.16.177,18.zł.spółce.
„Z.”.stanowiła.przypadek.spełnienia.świadczenia.pieniężnego.należnego.tej.spółce.na.pod- stawie.umowy.łączącej.ją.z.„P.”.przez.osobę.trzecią.w.okolicznościach.objętych.art..356.
§.2.KC..Nie.ulega.wątpliwości.skutek.zwalniający.tego.świadczenia.w.stosunku.do.„P.”,.
tj..wygaśnięcie.wierzytelności.spółki.„Z.”.wobec.„P.”.w.zakresie.zapłaty.dokonanej.przez.
pozwanych..Otwartą.natomiast.kwestią.jest.nabycie.przez.pozwanych.w.wyniku.tej.zapłaty.
szeroko.rozumianego.roszczenia.regresowego..
•. Na.podstawie.art..518.§.1.KC.osoba.trzecia,.która.spłaca.wierzyciela,.wstępuje.w.jego.
prawa,.tj..nabywa.spłaconą.wierzytelność,.tylko.w.czterech.sytuacjach.określonych.w.tym.
przepisie..Zapłata.dokonana.przez.pozwanych.nie.mieści.się.jednak.w.żadnej.z.tych.sy- tuacji..Poza.tym,.gdyby.nawet.się.mieściła,.nie.mogłoby.to.spowodować.powstania.stanu.
umożliwiającego.dokonanie.potrącenia.przez.pozwanych.wierzytelności.dochodzonej.od.
nich.przez.stronę.powodową..W.wyniku.wstąpienia.w.prawa.zaspokojonego.wierzyciela.
na.podstawie.art..518.§.1.KC.nabyliby.oni.bowiem.wierzytelność.spółki.„Z.”.wobec.„P.”,.
a.aby.móc.umorzyć.przez.potrącenie.wierzytelność.dochodzoną.od.nich.w.niniejszej.sprawie,.
powinna.im.przysługiwać,.spełniająca.wymagania.przewidziane.w.art..498.§.1.KC,.wierzy- telność.względem.strony.powodowej..
•. W.okolicznościach.rozpoznawanej.sprawy.można.by.jeszcze.rozważać.przyjęcie.jako.
podstawy.nabycia.przez.pozwanych.wierzytelności.wobec.strony.powodowej.przepisów.
o.bezpodstawnym.wzbogaceniu.(art..405.i.nast.)..Ponieważ.środki.na.opłaty.za.energię.
elektryczną.uiszczane.spółce.„Z.”.przez.„P.”.miały.pochodzić.od.strony.powodowej,.ona.
zaś.miała.je.otrzymywać.od.pozwanych,.dokonanie.zapłaty.za.energię.elektryczną.przez.
pozwanych.bezpośrednio.spółce.„Z.”.mogłoby.skłaniać.do.przyjęcia.powstania.w.następ- stwie.tej.zapłaty.bezpodstawnego.wzbogacenia.strony.powodowej.kosztem.pozwanych..Za.
takie.wzbogacenie.można.by.uważać.zachowanie.przez.stronę.powodową,.mimo.zapłaty.
dokonanej.przez.pozwanych,.roszczenia.o.ustalone.w.umowie.nr.2/2005.opłaty.za.energię.
elektryczną..Konsekwencją.zajęcia.takiego.stanowiska.mogłoby.być.istnienie.w.sprawie.
podstaw.do.dokonania.przez.pozwanych.potrącenia.dochodzonej.wierzytelności.w.zakresie.
zapłaconej.spółce.„Z.”.sumy.16.177,18.zł.
•. Dokonane.w.sprawie.ustalenia.silniej.jednak.przemawiają.za.przyjęciem.innego.rozwiązania,.
zakładającego.ocenę.zapłaty.dokonanej.przez.pozwanych.na.rzecz.spółki.„Z.”.nie.w.kate- goriach.potrącenia,.o.którym.mowa.w.art..498.KC,.lecz.w.kategoriach.zaliczenia.tej.zapłaty.
na.poczet.świadczenia.pozwanych.należnego.stronie.powodowej..Jak.wiadomo,.stosunek.
prawny.łączący.pozwanych.ze.stroną.powodową.wykazywał.w.zakresie.dotyczącym.opłat.
za.energię.elektryczną.ścisły.związek.z.umową.o.dostawę.energii.elektrycznej.zawartą.przez.
„P.”.ze.spółką.„Z.”,.wyrażający.się.tym,.że.opłaty.te.miały.za.pośrednictwem.„P.”.stanowić.
pokrycie.należności.„P.”.wobec.spółki.„Z.”..Ten.ścisły.związek.zachodzący.pomiędzy.
wskazanymi.stosunkami.prawnymi.stwarzał.podstawy.do.zaliczenia.przez.pozwanych.za- płaconej.kwoty.16.177,18.zł.nie.tylko.na.poczet.stosunku.łączącego.„P.”.ze.spółką.„Z.”,.
ale.także.na.poczet.stosunku.łączącego.ich.ze.stroną.powodową..Dokonali.go.oni.w.piśmie.
z.30.5.2005.r.,.zastrzegając.kompensatę.przez.tę.zapłatę.swoich.należności.wobec.strony.
powodowej..Skutkiem.tego.było.wygaśnięcie.roszczenia.strony.powodowej.odpowiadają- cego.tym.należnościom.w.granicach.dokonanej.zapłaty..Jak.się.podkreśla.w.nauce.prawa.
cywilnego,.o.bycie.zobowiązania.w.rozumieniu.art..353.§.1.KC.rozstrzyga.istnienie.znajdu- jącego.wyraz.w.jego.treści.godnego.ochrony.interesu.wierzyciela,.w.związku.z.czym,.gdy.
tego.interesu.brak,.„zobowiązanie.nie.powstaje,.a.powstałe.uprzednio.wygasa”,.co.tłumaczy,.
3
Tytuł I. Przepisy ogólnedlaczego.wygaśnięcie.zobowiązania.może.być.następstwem.nie.tylko.spełnienia.świad- czenia,.ale.i.wielu.innych.zdarzeń,.wyłączających.interes.wierzyciela.w.dalszym.trwaniu.
zobowiązania..Ze.względu.na.przedstawioną.wyżej.więź,.zachodzącą.między.rozpatrywa- nymi.stosunkami.prawnymi,.zapłata.przez.pozwanych.kwoty.16.177,18.zł.bezpośrednio.
spółce.„Z.”.spowodowała.wygaśnięcie.godnego.ochrony.interesu.strony.powodowej.w.do- maganiu.się.od.pozwanych.opłat.za.energię.elektryczną.w.granicach.odpowiadających.tej..
kwocie.
2.
Nieważność abstrakcyjnego przyrzeczenia zapłaty
Wyrok SN z 14.5.2015 r., I CNP 30/14 (OSNC 2016, Nr 4, poz. 47)
Nieważna jest umowa zobowiązująca dłużnika do „bezwarunkowej” zapłaty wierzycielowi okre- ślonej kwoty pieniężnej, bez określenia podstawy tego przysporzenia.
Stan faktyczny
L.S..dochodził.od.S.W..zapłaty.kwoty.13.566,94.zł.z.odsetkami.w.wysokości.25%.na.podstawie.
„Porozumienia.z.20.4.2010.r.”,.na.mocy.którego.S.W..zobowiązała.się.do.bezwarunkowego.zapłacenia.
na.rzecz.G.J..50%.kwoty,.stanowiącej.różnicę.pomiędzy.nakładami.G.J..i.nakładami.S.W.,.tj..kwoty.
13.566,94.zł.(§.3)..W.umowie.tej.przewidziano.odsetki.kapitałowe.w.wysokości.25%.(§.4).
G.J..dokonał.cesji.należności.wynikającej.z.„Porozumienia.z.20.4.2010.r.”.na.rzecz.L.S.,.powoda.
w.niniejszej.sprawie.(cesjonariusza).
Sąd.Rejonowy.oddalił.powództwo,.zaś.Sąd.Okręgowy.oddalił.apelację..Sąd.Najwyższy.oddalił.skargę.
o.stwierdzenie.niezgodności.z.prawem.prawomocnego.wyroku.Sądu.Okręgowego.
Argumenty z uzasadnienia
