SCENARIUSZ ZAJĘĆ „K

(1)

SCENARIUSZ ZAJĘĆ „KWASY I ZASADY” CHEMIA, III ETAP EDUKACYJNY

Temat: Kwasy i zasady.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (6.3) [uczeń] planuje i/lub wykonuje doświadczenia w wyniku, których można otrzymać kwas tlenowy i beztlenowy; zapisuje odpowiednie równania reakcji;

Punkt (6.6) [uczeń] wskazuje na zastosowania wskaźników (fenoloftaleiny, wskaźnika uniwersalnego); rozróżnia doświadczalnie kwasy i zasady za pomocą wskaźników.

Cele zoperacjonalizowane

UCZEŃ: Wie, co to są: kwasy, reszta kwasowa

Potrafi podzielić kwasy na beztlenowe i tlenowe

Zna nazwy wzory sumaryczne i strukturalne

wybranych kwasów Zna różne metody otrzymywania kwasów Zna podstawowe wskaźniki

kwasowo-zasadowe oraz zna celowość ich

stosowania

Zna właściwości fizyczne i chemiczne kwasów Zna zastosowanie kwasów

i zasad

(2)

Zna zasady bezpieczeństwa przy badaniu kwasów i zasad

Nabywane umiejętności

UCZEŃ:

Pisze ogólny wzór kwasów, rysuje modele cząsteczek omawianych

kwasów

Wymienia najważniejsze kwasy

Wymienia zastosowanie wodorotlenków oraz

kwasów

Zapisuje równania reakcji chemicznych

otrzymywania kwasów Potrafi zaprojektować doświadczenia, w których

otrzymuje kwasy Wykonuje doświadczenie

zgodnie z instrukcją Rysuje schemat

doświadczenia, obserwuje przebieg oraz analizuje i

wyciąga wnioski z przeprowadzanych

doświadczeń

Posługuje się w sposób bezpieczny odczynnikami

chemicznymi, sprzętem i szkłem laboratoryjnym Rozróżnia doświadczalnie kwasy i zasady za pomocą

wskaźników

Wskazuje na zastosowania wskaźników

(fenoloftaleiny, oranżu

(3)

metylowego, wskaźnika uniwersalnego)

Kompetencje kluczowe

 Kompetencje naukowe

 Porozumiewanie się w języku ojczystym

 Umiejętność uczenia się

 Umiejętność pracy w grupie

Etapy lekcji 1) Wstęp:

Nauczyciel sprawdza obecność oraz wiadomości uczniów z poprzedniej lekcji. Podaje temat zajęć.

2) Przebieg zajęć:

Nauczyciel w trakcie krótkiej pogadanki wprowadza uczniów do tematu lekcji. Podaje definicję kwasów. Rysuje na tablicy ogólny wzór kwasów. Wskazuje resztę kwasową.

Nauczyciel dzieli kwasy nieorganiczne na beztlenowe i tlenowe. Uczniowie zapisują notatki w zeszycie.

Uczniowie korzystając z podręcznika, encyklopedii lub Internetu wymieniają najważniejsze kwasy. Zapisują ich nazwy, wzory sumaryczne oraz strukturalne na tablicy szkolnej.

W trakcie „burzy mózgów” uczniowie wymieniają podstawowe zasady bezpieczeństwa przy badaniu kwasów i zasad. Przed przystąpieniem do doświadczeń nauczyciel wyświetla prezentację multimedialną pt. „Zasady bezpieczeństwa przy badaniu kwasów i zasad”. Uczniowie zapisują notatki.

Klasa dzieli się na pięć grup i przystępuje do ćwiczeń w laboratorium. Uczniowie rysują schemat doświadczenia, zapisują obserwacje, formułują wnioski. Nauczyciel

(4)

podsumowuje wyniki doświadczeń zapisuje równania reakcji chemicznych otrzymywania kwasów nieorganicznych.

Wybrani uczniowie wymieniają właściwości fizyczne i chemiczne kwasów. Klasa zapisuje notatki do zeszytu.

Nauczyciel w trakcie krótkie pogadanki z uczniami podaje wiadomości o wskaźnikach chemicznych oraz substancjach, które one identyfikują. Wykonuje doświadczenie pokazowe, w których umieszcza uniwersalny papierek wskaźnikowy, oranż metylowy oraz fenoloftaleinę po kolei w probówkach z: wodą destylowaną, kwasem solnym oraz z wodorotlenkiem sodu. Zadaniem uczniów jest uzupełnienie tabeli:

Woda

destylowan a

Kwasy Zasady

Uniwersaln

y papierek Kolor: Kolor: Kolor:

Fenoloftalei na

Kolor: Kolor: Kolor:

Oranż

metylowy Kolor: Kolor: Kolor:

Uczniowie w trakcie rozmowy kierowanej przez nauczyciela wymieniają najważniejsze zastosowania kwasów i zasad. W celu podsumowania wiadomości nauczyciel wyświetla prezentacje multimedialną pt. „Zastosowanie kwasów i zasad”.

Instrukcja przeprowadzenia obserwacji 1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:

Kwasy nieorganiczne są to związki chemiczne, które zbudowane są z atomów wodoru oraz z reszty kwasowej.

Dzielimy je na beztlenowe (np. kwas chlorowodorowy oraz kwas siarkowodorowy) i tlenowe (np. kwas siarkowy(IV), kwas węglowy, kwas fosforowy)

2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:

Celem obserwacji są różne metody otrzymywania kwasów (beztlenowych i tlenowych).

3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):

(5)

Doświadczenia są prowadzone podczas lekcji chemii w klasie. Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup. Potrzebny jest następujący sprzęt oraz odczynniki: chlorek sodu, kwas siarkowy(VI), siarczek żelaza (II), siarka, kwas

chlorowodorowy, węglan wapnia, fosfor, woda, oranż metylowy, zlewki, probówki, rurki odprowadzające, łyżka do spalań, łuczywo, zapałki, korki do zamknięcia probówek.

4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:

Przykładowe doświadczenie do przeprowadzenia przez grupy:

Grupa 1: Otrzymywanie kwasu chlorowodorowego w reakcji chlorowodoru z wodą.

Do próbówki z chlorowodorem nalej wody z oranżem

metylowym. Zatkaj próbówkę korkiem i wstrząśnij. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje i wyciągnij wnioski.

Uwaga! Potrzebny do doświadczenia chlorowodór nauczyciel musi otrzymać w reakcji chlorku sodu z roztworem kwasu siarkowego(VI).

Grupa 2: Otrzymywanie kwasu siarkowodorowego poprzez rozpuszczenie siarkowodoru w wodzie.

Do probówki nr 1 wsyp niewielką ilość siarczku żelaza (II), następnie dodaj roztwór kwasu chlorowodorowego.

Otrzymasz w ten sposób gaz. Zamknij korkiem z rurką odprowadzającą probówkę nr 1. Wprowadź drugi koniec rurki odprowadzającej do probówki nr 2, w której umieść wcześniej wodę i oranż metylowy. Narysuj schemat

doświadczenia, zapisz obserwacje i wyciągnij wnioski.

Grupa 3: Otrzymywanie kwasu siarkowego(IV) w reakcji tlenku siarki(IV) z wodą.

Do probówki wlej wodę z oranżem metylowym. Umieść nad nią łyżkę do spalań z palącą się siarką. Po spaleniu siarki zamknij probówkę korkiem i wstrząśnij. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje i wyciągnij wnioski.

Grupa 4: Otrzymywanie kwasu węglowego w reakcji tlenku węgla(IV) z wodą.

(6)

Do probówki nr 1 wsyp trochę węglanu wapnia, następnie dolej kwas chlorowodorowy. Zamknij probówkę nr 1

korkiem z rurką odprowadzającą. Wydzielający się gaz zbierz do probówki nr 2, do której wcześniej nalej wodę i oranż metylowy. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje i wyciągnij wnioski.

Grupa 5: Otrzymywanie kwasu fosforowego(V) w reakcji tlenku fosforu(V) z wodą..

Do probówki wlej wodę z oranżem metylowym. Nad probówką umieść łyżeczkę do spalań z palącym się fosforem czerwonym. Po spaleniu się fosforu zamknij probówkę korkiem i wstrząśnij nią. Narysuj schemat doświadczenia, zapisz obserwacje i wyciągnij wnioski.

3) Podsumowanie :

Nauczyciel podsumowuje najważniejsze wiadomości.

Ocenia pracę uczniów. Wyjaśnia pracę domową.

Środki dydaktyczne

 Podręcznik, encyklopedia

 Komputery połączone z Internetem

 Odczynniki oraz sprzęt i szkło laboratoryjne

 Prezentacja multimedialna „Zasady bezpieczeństwa przy badaniu kwasów i zasad”

 Prezentacja multimedialna „Zastosowanie kwasów i zasad”

Metody nauczania

 Pogadanka

 „Burza mózgów”

 Rozmowa kierowana

 Praca z podręcznikiem, encyklopedią, Internetem

 Doświadczenia laboratoryjne

(7)

Formy pracy

 Praca indywidualna

 Praca zbiorowa Praca domowa

Narysuj modele cząsteczek kwasów (H2S, HCl, H2SO4, H2SO3, H2CO3, HNO3, H3PO4) na papierze technicznym.

Zadanie dla chętnych

Zaprojektuj doświadczenie, w którym zbadasz żrące właściwości kwasu azotowego (V).

Lista załączników multimedialnych

Prezentacja multimedialna „Zasady bezpieczeństwa przy badaniu kwasów i zasad”

Prezentacja multimedialna „Zastosowanie kwasów i zasad”