Scenariusz zajęć
IV etap edukacyjny, język polski, zakres podstawowy
Temat: Dlaczego dziwią i śmieszą nas te reklamy?
– o zmianach historycznych polszczyzny
Treści kształcenia:
II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.
2. Analiza. Uczeń:
3) analizując teksty dawne, dostrzega różnice językowe (fonetyczne, leksykalne) wynikające ze zmian historycznych.
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Redaguje różne rodzaje wypowiedzi,
● Dostrzega zmiany historyczne polszczyzny,
● Wyszukuje różnice wynikające ze zmian historycznych języka,
● Formułuje wnioski.
Nabywane umiejętności:
Uczeń:
● Prezentuje kreatywne nastawienie do analizy tekstów dawnych,
● Analizuje tekst pod kątem przemian fonetycznych i leksykalnych,
● Porównuje własne zdanie z opinią interlokutorów.
Kompetencje kluczowe:
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Umiejętność uczenia się,
● Kompetencje społeczne i obywatelskie.
Środki dydaktyczne:
● Kartki i kolorowe flamastry,
● Słowniki języka polskiego,
● Sprzęt multimedialny: komputer, ewentualnie podłączony do telewizora projektor multimedialny/tablica interaktywna,
● Zasób multimedialny: film „Historia języka ukryta w reklamie”.
Metody nauczania:
● Problemowe: rozmowa kierowana, metoda „kuli śnieżnej”,
● Praktyczna: ćwiczenia redakcyjne,
● Podająca: wykład,
1
● Eksponujące: film, prezentacja.
Formy pracy:
● Zbiorowa,
● Grupowa zróżnicowana.
Przebieg zajęć:
Etap przygotowawczy
Kilka dni wcześniej nauczyciel poprosił uczniów o przygotowanie zadania domowego. Mieli oni zredagować zwięzły referat na temat: „Zmiany fonetyczne i fleksyjne w języku polskim”.
Istotne jest, aby referat był zrozumiały dla innych i opierał się na własnych doświadczeniach ucznia.
Etap wstępny
Prowadzący prosi, aby uczniowie przypomnieli sobie dwa pojęcia: „fonetyka” i „leksyka”. Jeśli istnieje taka konieczność, proponuje skorzystanie ze słownika języka polskiego. Po krótkim zastanowieniu i wyborze najistotniejszych elementów określających fonetykę i leksykę uczniowie formułują własne definicje pojęć i zapisują je w zeszytach. Chętni odczytują sporządzone opisy. W dalszej kolejności nauczyciel prosi jedną osobę o odczytanie referatu na temat zmian fonetycznych i fleksyjnych w języku polskim. Uczniowie słuchający wykładu notują najważniejsze informacje wraz z przykładami.
Etap realizacji
Klasa zostaje podzielona na grupy. Każda z nich ma napisać reklamę billboardową: pierwsza grupa – sprzętu muzycznego, druga – aparatu telefonicznego, trzecia – odzieży projektanta mody, czwarta – maszynki do golenia.
Po upływie wyznaczonego czasu „łącznicy” grupowi wymieniają się reklamami w taki sposób, aby każdy zespół mógł zobaczyć i przeczytać efekt pracy kolegów i koleżanek (metoda „kuli śnieżnej”).
Następnie nauczyciel uruchamia projekcję filmową (zasób multimedialny). Film, odwołując się do historii reklamy, przedstawia przykłady komunikatów sprzed kilkudziesięciu lat i wskazuje przy tym zmiany, jakie zaszły w języku. Zadaniem uczniów (pracujących w wyznaczonych wcześniej grupach) jest zastanowienie się, dlaczego te reklamy współcześnie dziwią lub śmieszą, oraz wskazanie leksykalnych i ewentualnie fonetycznych reliktów przeszłości językowej. Później liderzy grupowi, na forum klasy, referują wnioski, do jakich doszli drogą wymiany doświadczeń i wiedzy.
Prowadzący zajęcia prosi uczniów, aby każdy z nich zastanowił się i zapisał, czego się dowiedział podczas lekcji, oraz zanotował wnioski dotyczące zmian w polszczyźnie.
Zachęca, aby odwołali się do stworzonych przez siebie reklam. Chętni uczniowie odczytują notatki.
2
Etap końcowy
Nauczyciel podsumowuje pracę w grupach i wyznacza zadanie domowe. Polega ono na utrwaleniu wiadomości o przemianach fonetycznych i leksykalnych języka polskiego oraz odnalezieniu w literaturze przejawów nieprzypadkowych anachronizmów leksykalnych.
3
