• Nie Znaleziono Wyników

Glückauf, Jg. 69, No. 52

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Glückauf, Jg. 69, No. 52"

Copied!
24
0
0

Pełen tekst

(1)

GLÜCKAUF

Berg- und Hüttenmännische Zeitschrift

N r . 5 2 2 3 . D e z e m b e r 1 9 3 3 6 9 . J a h r g .

D e r S t a n d d e s A b b a u b e t r i e b e s i n d e n d e u t s c h e n S t e i n k o h l e n b e z i r k e n z u B e g i n n d e s J a h r e s 1 9 3 3 .

Von B ergassessor F. W. W e d d i n g , Essen.

1 n w e i t e r e r A u s w e r t u n g d e r R u n d f r a g e d e s B e r g ­ b a u - V e r e i n s in E s s e n , d e r e n E r g e b n i s s e b e r e i t s d en s t a t i s t i s c h e n A n g a b e n ü b e r die n a t ü r l i c h e n V e r h ä l t ­ n iss e b e im F l ö z b e t r i e b e in d e n d e u t s c h e n S t e i n k o h l e n ­ b e z ir k e n z u g r u n d e g e l e g e n h a b e n 1, w i r d n a c h s t e h e n d ü b e r die bei d e n v e r s c h i e d e n e n L a g e r u n g s v e r h ä l t ­ n iss e n in A n w e n d u n g s t e h e n d e n A b b a u - u n d V e r s a t z ­ v e r f a h r e n b e r ic h te t .

D e r F r a g e b o g e n , d e r sich a u f d e n M o n a t J a n u a r 1 9 3 3 e r s t r e c k t b a t, u m f a ß t a ls G r u n d l a g e n f ü r j e d e S c h a c h t a n l a g e u n d m e is t a u c h f ü r j e d e n e i n z e ln e n B e t r i e b s p u n k t d a s A b b a u v e r f a h r e n u n d die V e r h i e b a r t , d ie f la c h e B a u h ö h e ( b e i S c h r ä g b a u a u c h die L ä n g e d e r K o h l e n f r o n t ) , ' d e n g e s a m t e n A b b a u f o r t s c h r i t t , d a s G e w i n n u n g s - u n d V e r s a t z v e r f a h r e n s o w i e die v e r w e r t ­ b a r e F ö r d e r u n g u n d die A n z a h l d e r F ö r d e r t a g e im B e r i c h ts m o n a t.

Abb. 1. F örderm engenanteile der deutschen S teinkohlen­

b ergbaubezirke an der G esam tsteinkohlenförderung D eutschlands.

Abb. 1 g i b t ein e n e i n le i te n d e n Ü berblic k ü b e r die F ö r d e r u n g d e r s e c h s w i c h t i g s t e n d e u t s c h e n S te in ­ k o h l e n b e z i r k e in d e n J a h r e n 19 1 3 u n d 1932. D a n a c h is t die F ö r d e r m e n g e v o n 1 4 0 ,7 a u f 104,7 M ill. t o d e r u m 3 2 % z u r ü c k g e g a n g e n . D e r V e r g l e i c h s m ö g l i c h k e i t w e g e n m u ß t e in d e m B a lke n f ü r 1913 die F ö r d e r u n g d e s p o l n i s c h g e w o r d e n e n o s t o b e r s c h l e s i s c h e n G e b i e t e s s o w ie d e s S a a r b e z i r k s u n b e r ü c k s i c h t i g t ble iben. D e r beim Reich v e r b li e b e n e T eil O b e r s c h l e s i e n s w a r 1 9 3 2 m it 1 4 , 6 % a n d e r d e u t s c h e n G e s a m t f ö r d e r u n g b e ­ te ilig t, N i e d e r s c h l e s i e n m it 4, N i e d e r s a c h s e n m it 1,3, d e r R u h r b e z i r k a ls bei w e i t e m g r ö ß t e r m it 70 g e g e n ­ ü b e r 81,1 % im J a h r e 1913, d e r A a c h e n e r B ezirk m it 7,1 u n d d a s L a n d S a c h s e n m it 3 % .

1 G lückauf 1933, S. 9IS.

A b b a u f ü h r u n g i n f l a c h e r L a g e r u n g . Au f G r u n d l a n g j ä h r i g e r E r f a h r u n g e n e r b l i c k t d e r neu z e itlic h e i n g e s t e l l t e B e r g m a n n d a s E n d z i e l j e g ­ lic h er B c t r i e b s g e s t a l t u n g in e i n e r w e i t g e h e n d e n Z u ­ s a m m e n f a s s u n g d e s A b b a u b e t r i e b e s , d. h. e r s u c h t bei m ö g l i c h s t k u r z e r G e s a m t k o h l e n f r o n t e i n e r G r u b e m it e i n e r M i n d e s t z a h l v o n A b b a u b e t r i e b s p u n k t e n a u s ­ z u k o m m e n , v o n d e n e n j e d e r e i n z e ln e e in e m ö g l i c h s t g r o ß e F ö r d e r u n g a u f w e i s t. Die K u n s t h ie r b e i ist f ü r d e n S t e i n k o h l e n b e r g m a n n , bei d e n je w e i l i g e n n a t u r g e g e b e n e n V e r h ä l t n i s s e n d e r G r u b e , die sich d a z u n o c h f o r t l a u f e n d ä n d e r n k ö n n e n , s o w o h l h i n ­ s ic h tlic h d e r f l a c h e n B a u h ö h e als a u c h d e s A b b a u ­ f o r t s c h r i t t s u n t e r b e s o n d e r e r B e r ü c k s i c h t i g u n g d e s s c h w a n k e n d e n S o r t e n e n t f a l l s u n d d e r sich d a u e r n d v e r s c h i e b e n d e n A b s a t z m ö g l i c h k e i t e n e in e n g ü n s t i g s t e n M i t t e l w e g u n t e r B e a c h t u n g d e r g r ö ß t m ö g l i c h e n S i c h e r h e i t f ü r d e n M e n s c h e n u n d se in e A r b e i t zu fin d e n . H i e r R i c h tlin ie n o d e r g a r N o r m e n zu g e b e n , is t bei d e r V e r s c h i e d e n a r t i g k e i t d e r n a t ü r l i c h e n V e r ­ h ä l t n i s s e n ic h t a l le i n f ü r b e n a c h b a r t e G r u b e n , s o n d e r n o f t a u c h s c h o n f ü r n ä c h s t l i e g e n d e A b b a u b e t r i e b s ­ p u n k t e u n m ö g l i c h . G a n z a l lg e m e in ist m a n a b e r g r u n d ­ s ä tz lic h b e s t r e b t , bei f l a c h e r L a g e r u n g u n d m i t t l e r e r F l ö z m ä c h t i g k e i t d e n R u t s c h e n b a u m it m ö g l i c h s t g r o ß e n f la c h e n B a u h ö h e n u n d s c h n e ll e m A b b a u f o r t ­ s c h r i t t zu f ü h r e n .

Abb. 2. Einfluß von S törungen auf die G estaltung des A bbaubetriebes.

H ie r b e i s te lle n sic h a l l e r d i n g s b e s o n d e r e S c h w i e r i g k e i t e n ein, w e n n z a h lr e i c h e G e b i r g s - s t ö r u n g e n in q u e r s c h l ä g i g e r o d e r s t r e i c h e n d e r R ich­

t u n g v o r h a n d e n sind. W i e n a c h t e i l i g d ie s e sein k ö n n e n , z e ig t Abb. 2, die d e n G r u n d r i ß e in e s f l a c h ­ g e l a g e r t e n F l ö z e s e i n e r s ä c h s is c h e n G r u b e w ie d e r g ib t.

Im U m k r e i s e d e s S c h a c h t e s 1 e n t w i c k e lte n sich z u e r s t

(2)

1 2 2 6 G l ü c k a u f N r . 5 2

s t r e i c h e n d e r R i c h t u n g f o r t l a u f e n d a b b a u e n k o n n t e . T r o t z d ie s e r S c h w i e r i g k e i t e n v e r s u c h t die G r u b e ü b e r a l l , w o es n u r i r g e n d m ö g li c h ist, R u t s c h e n b a u zu tr e i b e n , u m a u f d ie se W e i s e an A b b a u s t r e c k e n zu s p a re n .

/W er ffa /7 /7

'//////////////////A V///S

Öjtr&ämebenSe-'Wejt/.fahrs/n

Fahrs/r

Perh/ebr/ch/ung

Abb. 5. Alte und neuzeitliche A bbauw eise beim P feiler bruchbau in O berschlesien.

ln Abb. 5 ist a u f d e r lin k e n S eite d e r o b e r ­ s c h l e s i s c h e P f e i l e r b r u c h b a u in d e r a l te n A u s f ü h r u n g s c h e m a t i s c h w ie d e r g e g e b e n . In d e r M i t t e d e s B a u ­ f e ld e s s in d im E i n f a l l e n ein z w e i s p u r i g e r B r e m s b e r g ( S c h w e b e n d e ) , p a r a l l e l d a z u zwei F a h r s t r e c k e n u n d w e i t e r h i n A b b a u - u n d W e t t e r s t r e c k e n a u f g e f a h r e n , die d a s B a u fe ld in eine R e ih e v o n P f e i l e r n aufteileri. Z u r V e r m e i d u n g v o n G e b i r g s s c h l ä g e n b a u t m a n in e in e m B a u f l ü g e l m e is t n u r e i n e n P fe ile r. A n g e s t r e b t w ir d , d ie t ä g l i c h e F ö r d e r u n g je A b b a u f l ü g e l im S in n e d e r B e ­ t r i e b s z u s a m m e n f a s s u n g zu e r h ö h e n . Zu d i e s e m Z w ecke g i b t m a n e i n m a l d e n P f e i l e r n g r ö ß e r e A b m e s s u n g e n , o d e r m a n se tzt, w ie a u s d e r r e c h t e n H ä l f t e d e r A b ­ b i l d u n g zu e r s e h e n ist, eine R e ih e v o n g r o ß e n P fe i l e r n

— im v o r l i e g e n d e n F a l l e 7 — n e b e n e i n a n d e r a n u n d b a u t sie g le ic h z e i tig ab. A u f d ie s e W e i s e e r g i b t sich e ine G e s a m t l ä n g e d e s K o h l e n s t o ß e s von 1 8 0 m, w o b e i die F ö r d e r u n g bei e i n e r B e l e g u n g v o n 5 M a n n je P f e i l e r i n s g e s a m t 3 0 0 t j e S c h ic h t b e t r ä g t.

D ie P f e i l e r w e r d e n in e i n z e ln e n A b s c h n i t t e n a u s ­ g e k o h l t , die n a c h d e r H ä u f i g k e i t s k u r v e in Abb. 6 L ä n g e n v o n 5 - 3 0 m, n e u e r d i n g s bis zu 1 0 0 m, u n d B r e ite n v o n - 1 1 6 in h a b e n . D a s A u s k o h l e n e in e s P f e i l e r a b s c h n i t t e s e r f o r d e r t , w ie die H ä u f i g k e i t s k u r v e in Abb. 7 ze igt, j e n a c h s e in e n A b m e s s u n g e n s o w ie d e r M ä c h t i g k e i t u n d B e l e g u n g 5 - 1 5 T a g e , k a n n a b e r a u c h bis zu 30 u n d m e h r T a g e n d a u e r n .

D e r N a c h te i l d e s P f e i l e r b a u s m it V e r s a t z b e s t e h t d a r i n , d a ß die H e r e i n g e w i n n u n g d e r K o h l e u n d d a s E i n b r i n g e n d e s S p ü lv e r s a t z e s z e itlich n i c h t n e b e n - Abb. 3. U nregelm äßig ausgebildetes Flöz, auf einer

niederschlesischen Grube.

A u ch s t a r k e U n r e g e l m ä ß i g k e i t e n in d e r F l ö z ­ m ä c h t i g k e i t k ö n n e n d e r B e t r i e b s z u s a m m e n f a s s u n g s e h r h in d e r l ic h sein. Abb. 3 z e ig t e i n e n Q u e r s c h n i t t d u r c h ein s e h r u n g l e i c h m ä ß i g a u s g e b i l d e t e s F l ö z in e i n e m 72 m l a n g e n S t r e b e i n e r n ie d e r s c h l e s i s c h e n G r u b e . Die e i n g e l a g e r t e n B e r g e m i t t e l d r ä n g e n hie r s te l l e n w e i s e die K o h le s t a r k z u rü c k , j a b r in g e n sie z u m T e il, w a s a u f d e m Bild a l l e r d i n g s n ic h t zu m A u s ­ d r u c k k o m m t , g a n z zu m V e r s c h w i n d e n , s o d a ß zu r E r z i e l u n g e i n e r g l e i c h m ä ß i g e n K o h l e n f ö r d e r u n g a u s G r o ß b e t r i e b e n s t e t s eine A u s h ilf e vo n 5 0 % d e r v o r ­ h a n d e n e n A b b a u b e t r i e b s p u n k t e n o t w e n d i g ist.

Ober- H/ecfer- W eder- ß u h r- Aachen Sechsen sch /es/en Sachsen bez/rh

L22Ü Kammer - u. Qu e r hau

ZZZX P f ei/erbau ohne P ersa f r '¡¿¿¿AStrebbau W Kkóonsfige A bbau-

(ffei/erbruchbauj verfah ren

W & F fetterbau m/Z l/ersa fz CiS& ßuZschenbaa EM I SZofsbau

Zl/ffeZ/verZ:

£77 _

Zi/ZZeZ/verZ-- 2 2 m

Abb. 4. F örderm engenanteile der verschiedenen A bbauverfahren in der flachen Lagerung.

Die A b b a u v e r f a h r e n s in d d e n n a t ü r l i c h e n V er­

h ä l t n i s s e n in d e n v e r s c h i e d e n e n B e rg b a u b e z i r k e n w e i t ­ g e h e n d a n g e p a ß t w o r d e n . G a n z a u s d e m R a h m e n fä llt, w ie a u s Abb. 4 h e r v o r g e h t , d e r S te i n k o h l e n b e r g b a u O b e r s c h l e s i e n s m it s e i n e n v o r w i e g e n d m e h r a ls 3 m m ä c h t i g e n F lö z e n . H i e r ist z. B. d e r s o n s t in a lle n B e z irk e n a m s t ä r k s t e n v e r t r e t e n e R u t s c h e n b a u m it n u r

5 ro IS 2 0 2 5 SO SS OO VShiStOO 2 V 6 S fOOatO m Länge j e fjei/ero b sc/in /// m B re i/e je fyei/erabsdrn i/t

Abb. 6. Länge und Breite der P feilerabschnitte im oberschlesischen S teinkohlenbergbau.

an d e n d u r c h R g e k e n n z e i c h n e t e n S te lle n R u t s c h e n ­ be trie b e . D a s w e c h s e l n d e S tr e ic h e n b e d i n g t e a u ß e r ­ o r d e n t l i c h v e r s c h ie d e n e L ä n g e n d e r A b b a u s t ö ß e . Bei d e m A b b a u f l ü g e l am S c h a c h t 2 m u ß t e a u f e i n e r s tr e i c h e n d e n L ä n g e v o n 2 7 0 m s e c h s m a l h i n t e r S t ö r u n ­ g e n n e u a u f g e h a u e n w e r d e n , s o d a ß m a n im D u r c h ­ s c h n i t t n ic h t e i n m a l e in e n S tr e if e n v o n 4 0 m in

rd. 1 3 % a n d e r F ö r d e r u n g a u s A b b a u b e t r i e b s p u n k t e n f l a c h g e l a g e r t e r F lö z e b e te ilig t. E r h e b l i c h g r ö ß e r e V e r ­ b r e i t u n g h a t d e r P f e i l e r b a u , d e r m it u n d o h n e V e r s a t z d u r c h g e f ü h r t w ir d . A u f d e n e r s t e n e n t f ä l l t ein A nteil vo n 31 % d e r F ö r d e r u n g a u s f l a c h e r L a g e r u n g , a u f d e n B a u o h n e V e r s a t z , a lso d e n P f e i l e r b r u c h b a u , ein A nteil v o n 4 8 p/o.

(3)

e i n a n d e r , s o n d e r n n u r n a c h e i n a n d e r e r f o l g e n k ö n n e n . H i e r a u s e r g i b t sich die N o t w e n d i g k e i t , f ü r j e d e n in B a u b e f i n d l i c h e n G e w i n n u n g s p u n k t ein e n z w e i t e n an g a n z a n d e r e r S te ll e b e r e i t zu h a l t e n , w a s ein a u s g e ­ d e h n t e s S t r e c k e n n e t z i n n e r h a l b d e r F lö z e b e d i n g t. A u s d ie s e m G r u n d e u n d w e g e n d e r U n m ö g l i c h k e i t , bei d e r g r o ß e n M ä c h t i g k e i t i n f o lg e d e s a u f t r e t e n d e n D r u c k e s u n d d e r d a m i t v e r b u n d e n e n G e f a h r e n m it la n g e n A b b a u f r o n t e n zu a r b e ite n , la s s e n sich a u c h n u r v e r ­ h ä l t n i s m ä ß i g w e n i g K o h l e n h a u e r a n l e g e n . H i e r s p ie lt e b e n d e r B e g r i f f d e r v e r w e r t b a r e n A rb e i t s h ö h e , f ü r die a l s o b e r s t e G r e n z e 2 - 2 , 2 0 m a n z u s e h e n sin d , die a u s s c h l a g g e b e n d e Rolle.

320 300 i ™

■I 160

| / W

% 130

% 100 k% so pt* 60 40 20 0 r

m ?/mt i67äje

220

■§300

§ ISO

•*>%160

•ä! 190 .£ 120

'S

20 60

> «0 h 20

__

Mitfe/njen 321

_

27

" f lli

' l l

un/er 100 POO300 000300600 700 600OOO fOOOb/S 1060t

Abb. 8. M ittlere fördertägliche F ö rd eru n g je A bbaubetriebs­

punkt beim streichenden R utschenbau mit streichendem V erhieb im Ruhrbezirk (Einfallen 0 — 25°).

Ü b e r die m i t t l e r e a r b e i t s t ä g l i c h e F ö r d e r m e n g e d e r e i n z e ln e n A b b a u b e t r i e b s p u n k t e beim R u t s c h e n b a u im

R u h r b e z i r k u n t e r r i c h t e t Abb. S. D a n a c h b e t r ä g t die a r b e i t s t ä g l i c h e F ö r d e r u n g je A b b a u b e t r i e b s p u n k t w e n i g e r a ls 1 0 0 bis zu 4 0 0 t. M e h r a ls 4 0 0 bis ü b e r 1000 t f ö r d e r t e n in d e r B e r i c h ts z e i t b e r e its 114 A b b a u ­ b e t r i e b s p u n k t e . D e r M i t t e l w e r t lie g t bei 2 3 2 t g e g e n ­ ü b e r 7 6 t im J a h r e 1 9 2 9 .

j B 3 Tor/ire/eersafzan/age b G/aa/ei/arg c Gu/ac/ie d Qu/nm/bard e tien/frec/7f/order er

\ / d I 12 £

% %10

*0

19,1 7/6 / 15,6 12,9

Qen>/n- ßerge- dm/egen rurg versa/z

(G/aarera)

/tbbao-

s/rec/rer- förderurg

2 5 / 0 /5 20 25 30 35 V0b/350 Tage

Abb. 7. V erhiebzeit der Pfeilerabschnitte beim oberschlesischen Steinkohlenbergbau.

ln a l le n ü b r i g e n S t e i n k o h l e n b e z i r k e n ü b e r w i e g t , w ie a u s Abb. 4 zu e r s e h e n ist, in d e r f l a c h e n L a g e r u n g d e r R u t s c h e n b a u e r h e b lic h . S o g e w i n n t m a n z. B. in N i e d e r s c h l e s i e n die g a n z e F ö r d e r u n g a u s f la c h e i n ­ f a l l e n d e n ' F lö z e n n a c h d ie s e m A b b a u v e r f a h r e n h e r e in , in N ie d e r s a c h s e n 53 o/o, im R u h r b e z i r k 97,5 o/o, im A a c h e n e r B ezirk 84o/0 u n d im L a n d e S a c h s e n 72 o/o.

N e b e n d e m R u t s c h e n b a u h a t in d e r f la c h e n L a g e ­ r u n g n u r n o c h d e r S t r e b b a u in N ie d e r s a c h s e n m it 4 2 s o w ie d e r S t o ß b a u im A a c h e n e r B e zirk m it 1 6 u n d im L a n d e S a c h s e n m it 23o/0 e in e n e n n e n s w e r t e V e r ­ b r e i t u n g . Die E n t w i c k l u n g ist a l s o in d e n le tzten J a h r e n d a h i n g e g a n g e n , d a ß sic h d e r R u t s c h e n b a u in d e n f l a c h g e l a g e r t e n m it t e l m ä c h t i g e n F lö z e n d e s d e u t s c h e n S t e i n k o h l e n b e r g b a u s a l s d a s t e c h n is c h u n d w i r t s c h a f t l i c h z w e c k m ä ß i g s t e A b b a u v e r f a h r e n d u r c h g e s e t z t hat.

Abb. 9. G roßabbaubetriebspunkt einer nieder- schlesischen Grube.

A uch im n i e d e r s c h l e s i s c h e n B e r g b a u w ir d a u f d e m G e b i e t e d e r B e t r i e b s z u s a m m e n f a s s u n g E r h e b l i c h e s g e l e i s t e t , d a m a n d o r t e b e n s o wie in ä n d e r n B ezirken die W i c h t i g k e i t d e r M e c h a n i s i e r u n g d e r F ö r d e r u n g im F l ö z b e t r i e b e z u r B e w ä l t i g u n g g r o ß e r K o h le n m e n g e n e r k a n n t hat. Abb. 9 z e ig t e in e n A b b a u b e t r i e b s p u n k t m it e i n e r tä g l i c h e n F ö r d e r u n g v o n m e h r a l s 1 0 0 0 t, e i n e r f la c h e n B a u h ö h e v o n 2 2 0 m u n d e i n e m tä g lic h e n A b b a u f o r t s c h r i t t v o n 1,60 m. D ie F l ö z m ä c h t i g k e i t s c h w a n k t z w is c h e n 2 ,5 0 u n d 2,90 m, d a s E i n f a l l e n z w is c h e n 7 u n d 11°. A ls S t r e b f ö r d e r m i t t e l d ie n e n e i n e S c h ü t t e l r u t s c h e z u r A b w ä r t s f ö r d e r u n g u n d ein G u m m i b a n d z u r A u f w ä r t s f ö r d e r u n g d e r K o h le , die a n ein B a n d d e r in d e r M i t t e d e s S t r e b s lie g e n d e n K o h l e n a b f u h r s t r e c k e a b g e g e b e n u n d m it d e s s e n H ilf e e in e m S e n k r e c h t f ö r d e r e r im B l in d s c h a c h t z u ­ g e f ü h r t w ird . Als V e r s a t z s t e h t B l a s v e rs a tz in A n ­ w e n d u n g . D e r S c h i c h t e n a u f w a n d j e 1 0 0 t K o h le b e ­ t r ä g t f ü r die H e r e i n g e w i n n u n g 12,9 u n d i n s g e s a m t bis z u r Ü b e r g a b e d e r K o h le an d e n F ö r d e r w a g e n a u f d e r H a u p t f ö r d e r s o h l e 19,1 S ch ic h ten . Die R e v ie r ­ s e l b s t k o s t e n b e z if f e r n sich a u f n u r 1 ,9 0 J f K o h le.

A ls B e ispie l, w ie m a n sich in b e s o n d e r s g e r i n g ­ m ä c h t i g e n f l a c h g e l a g e r t e n F lö z e n d u r c h M e c h a n i s i e ­ r u n g h ilf t, ist in Abb. 10 ein A b b a u b e t r i e b s p u n k t a u s O b e r n k i r c h e n w ie d e r g e g e b e n , bei d e m d a s F l ö z n u r

¿alles

T/ucMT ort V

Hrafeband

Abb. 10. S treichender Strebbau unter V erw endung eines K ratzbandes mit seitlicher R ückführung des Leertrum m s.

(4)

1 2 2 8 G l ü c k a u f N r . 5 2 3 7 ein M ä c h t i g k e i t u n d 5° E i n f a l l e n a u f w e i s t. D a bei

d e r g e r i n g e n H ö h e d e s S t r e b r a u m e s w e d e r S c h ü t t e l ­ r u t s c h e n o c h F ö r d e r b a n d a ls S t r e b f ö r d e r m i t t e l in B e t r a c h t k o m m e n , h a t m a n h ie r ein 60 m l a n g e s K r a t z ­ b a n d m it s e itli c h e r R ü c k f ü h r u n g e i n g e b a u t , d e m die H a u e r d ie K o h le m it d e n F ü ß e n z u t r e te n . A u s d ie s e m A b b a u b e t r i e b s p u n k t w e r d e n tä g l i c h in 2 S ch ic h te n bei e i n e r B e l e g u n g m it je 9 K o h l e n h a u e r n u n d 1 F ü l l e r e t w a 84 t g e f ö r d e r t .

F ü r die B e m e s s u n g d e r f la c h e n B a u h ö h e u n d de s A b b a u f o r t s c h r i t t e s , vo n d e n e n bei e i n e r b e s t i m m ­ te n M ä c h t i g k e i t die F ö r d e r m e n g e e in e s B e t r i e b s p u n k ­ te s a b h ä n g t , ist eine g a n z e R e ih e v o n G e s i c h t s p u n k t e n m a ß g e b e n d , d e r e n e i n g e h e n d e E r ö r t e r u n g ü b e r d e n R a h m e n d ie s e s A u f s a t z e s h i n a u s g e h t . H e r v o r g e h o b e n seien h i e r n u r k u r z die N o t w e n d i g k e i t l e i s t u n g s f ä h i g e r S tre b -, A b b a u s t r e c k e n - u n d Z w i s c h e n f ö r d e r m i t t e l f ü r die A b f ö r d e r u n g d e r g r o ß e n K o h l e n m c n g e n u n d die Z u f ö r d e r u n g d e r g le ic h z e i tig e r f o r d e r l i c h e n B e rge - m e n g e n , die A b h ä n g i g k e i t d e s A b b a u f o r t s c h r i t t s v om S tr e c k e n v o r t r i e b , die M ö g l i c h k e i t d e s N a c h l a s s e n s d e r H a c k e n l e i s t u n g bei s t a r k e r B e l e g u n g l a n g e r S t r e b ­ f r o n t e n , die Z u s a m m e n h ä n g e z w is c h e n f l a c h e r B a u ­ h ö h e u n d G e b i r g s d r u c k e i n e r s e i t s s o w ie zw is ch e n A b b a u f o r t s c h r i t t u n d G e b i r g s d r u c k a n d e r s e i t s , w o b ei S o r t e n e n t f a l l , V e r b e s s e r u n g d e s G a n g e s d e r K ohle s o w i e S tein- u n d K o h l e n f a l l g e f a h r zu b e r ü c k s i c h t i g e n s in d , f e r n e r die m it zu g r o ß e r B e l e g u n g z u s a m m e n ­ h ä n g e n d e n w e t t e r w i r t s c h a f t l i c h e n F r a g e n u n d s c h l i e ß ­ lich die B e r e i t s t e l l u n g v o n A u s h i l f s b e t r i e b s p u n k t e n f ü r d e n F a ll von B e t r i e b s s t ö r u n g e n .

U n t e r B e r ü c k s i c h t i g u n g a l l e r d i e s e r U m s t ä n d e h a b e n sich in d e n v e r s c h i e d e n e n S te i n k o h l e n b e z i r k e n beim R u t s c h e n b a u die in d e r Z a h l e n t a f e l 1 w i e d e r ­ g e g e b e n e n f la c h e n B a u h ö h e n u n d f ö r d e r t ä g l i c h e n A b b a u f o r t s c h r i t t e h e r a u s g e b i l d e t .

Z a h l e n t a f e l 1. M i t t l e r e f la c h e B a u h ö h e u n d m i t t l e r e r f ö r d e r t ä g l i c h e r A b b a u f o r t s c h r i t t d e r A b b a u b e t r i e b s ­

p u n k t e b e i m R u t s c h e n b a u .

Z a h l e n t a f e l 2. M i t t l e r e fla c h e B a u h ö h e je A b b a u ­ b e t r i e b s p u n k t in d e n e i n z e ln e n F l ö z g r u p p e n d e r f la c h e n L a g e r u n g ( 0 - 2 5 ° ) i m R u h r b e z i r k .

Steinkohlenbezirk

M ittlere flache Bauhöhe

m

M ittlerer fördertäglicher A bbaufortschritt

cm O b e r s c h l e s i e n ... 138 108

N ied ersch lesien ... 65 60

N ie d e r s a c h s e n ... 52 42

R u h rb e z irk ... 118 87 A a c h e n ... 135 114

Sachsen ... 45 59

im Mittel 109 84

D e r s e h r n ie d r i g e M i t t e l w e r t f ü r N ie d e r s c h l e s i e n e r k l ä r t sich d a r a u s , d a ß in e i n ig e n G r u b e n die s c h w e b e n d e V e r h i e b a r t ü b e r w i e g t , w ä h r e n d in S a c h s e n ö r t l i c h e F l ö z v e r h ä l t n i s s e u n d b e r g b e h ö r d l i c h e V o r ­ s c h r i f t e n h i n s i c h tl ic h d e r i n s g e s a m t f re i g e l e g t c n H a n g e n d f l ä c h c e i n e r G r u b e d e n n ie d r i g e n M i t t e l w e r t b e d i n g e n . H i n s i c h t l i c h d e s A b b a u f o r t s c h r i t t s se i b e ­ m e r k t , d a ß im A a c h e n e r B e zirk zu d e m s e h r h o h e n W e r t a u c h d e r b e s o n d e r s g u t e B e s c h ä f t i g u n g s g r a d d e r G r u b e n w e i t g e h e n d b e i g e t r a g e n hat.

Ü b e r d ie m i t t l e r e f la c h e B a u h ö h e j e A b b a u ­ b e t r i e b s p u n k t in den e in z e ln e n F l ö z g r u p p e n d e r f la c h e n L a g e r u n g im R u h r b e z i r k g i b t die Z a h l e n t a f e l 2 A u s k u n f t . B e s o n d e r s a u f f ä l l i g ist d e r U n t e r s c h i e d z w is c h e n d e r M a g e r k o h l e n g r u p p e u n d d e n ü b r i g e n F l ö z g r u p p e n .

Flözgruppe Länge

m

G a sfla m m k o h le n g ru p p e... 142

G ask o h le n g ru p p e ... 159

F e t t k o h l e n g r u p p e ... 122

M a g e r k o h le n g r u p p e ... 73

im Mittel 115

S o w o h l die f la c h e B a u h ö h e als a u c h d e r A b b a u ­ f o r t s c h r i t t h ä n g e n w e i t g e h e n d v o n d e n a n g e w a n d t e n V e r s a t z v e r f a h r e n a b , die, w ie die f o l g e n d e n A u s ­ f ü h r u n g e n z e ig e n , in v ie le n F ä l l e n n o ch d en e n g s t e n Q u e r s c h n i t t d e s F l ö z b e t r i e b e s b ild e n . D ie I n a n s p r u c h ­ n a h m e d e r R u t s c h e bei Z u f u h r f r e m d e r , vo n H a n d e i n ­ z u b r i n g e n d e r B e rg e b e s c h r ä n k t n a t ü r l i c h ih r e Be­

n u t z u n g s d a u e r f ü r die K o h l e n f ö r d e r u n g , so d a ß die h e r e i n z u g e w i n n e n d e M e n g e z u r ü c k g e s c h r a u b t w e r d e n m u ß . I n f o l g e d e s s e n h a t c s k e in e n Zw eck, u n t e r s o n s t g l e i c h e n V e r h ä l t n i s s e n b eim H a n d v o l l v e r s a t z fla c h e B a u h ö h e u n d A b b a u f o r t s c h r i t t zu g r o ß zu w ä h l e n . W i e Abb. 11 u n d die Z a h l e n t a f e l 3 e r k e n n e n la s s e n , b e l ä u f t sich z. B. im R u h r b e z i r k die fla c h e Bau h ö h e beim H a n d v o ll v e r s a t z , d u r c h s c h n i t t l i c h a u f 102, beim B l i n d ­ o r t v e r s a t z a u f 135 u n d beim B l a s v e r s a t z a u f 1 16 m ;

36 0 3 2 0

2S0

2 4 0

120

m n .ß a c h e M M förder/äg/. B itll.fdrderlägl.

B auhöhe A bbaufor/schri/t Förderung j e A bbau be/riebopu n /ff

Abb. 11. Kennziffern beim R utschenbau im Ruhrbezirk (Einfallen 0 - 2 5 ° ) .

beim T e i l v e r s a t z e r r e i c h t sie 2 0 5 m. Ä hnlic h v e r h a l t e n sich die A b b a u f o r t s c h r i t t e , die, w ie a u s d e n n ä c h s te n v ie r B a lk e n e r s ic h tli c h ist, z w is c h e n 73 u n d 1 4 4 cm s c h w a n k e n . E n t s p r e c h e n d s t e i g e n die F ö r d e r m e n g e n j e A b b a u b e t r i e b s p u n k t v o n 1 3 0 t beim H a n d v o l l - Z a h l e n t a f e l 3. M i t t l e r e fla c h e B a u h ö h e u n d m i t t l e r e r

f ö r d e r t ä g l i c h e r A b b a u f o r t s c h r i t t je A b b a u b e t r i e b s ­ p u n k t bei d e n v e r s c h i e d e n e n V e r s a t z v e r f a h r e n in d e n

e i n z e ln e n S t e i n k o h l e n b e z i r k e n ( 0 - 2 5 ° E in f a ll e n ) .

Stcinkohlen- bezirk

H a n d ­ v ersatz o , ZZ O T<¿2= j 'S £} u 5 —

3 2- 1/5

“’ S < |

in cm

B lin d o rt­

versatz o ! Z2 H— ■ i ' c o - «■=

• 2 = 3 S

< 1

m cm

Blas­

v ersatz

o d-

-2® I I -2 = £ S

< I

m cm

T eil­

v ersatz cj i , ZZ

3 t '-O rf SZ

% — 23 ej

iS 3 23 £

U- Sz C- < - O

m cm

O berschlesien . 108 98 132 122 _ _ 154 97

Niederschlesien 63 59 104 64 136 , 129 __f ___

N iedersachsen . 78 72 — 1 — — : _ 46 24

Ruhrbezirk . . 102 73 135 99 146 i 121 205 144

Aachen . . . . 134 106 138 131 127 | 140 140 ! 159

Sachsen . . . . 42 56 — i — 75 88 70 621

(5)

v e r s a t z a u f 1 8 8 beim B l in d o r t - , 2 8 7 beim Blas- u n d 3 4 0 t beim T e i lv e r s a t z . In d e r Z a h l e n t a f e l 3 b e o b a c h t e t m a n ü b r i g e n s a u c h f ü r die ä n d e r n Bezirke in d e n e n t ­ s p r e c h e n d e n S p a lte n v o n lin k s n ac h r e c h t s v o r w i e g e n d eine S t e i g e r u n g d e r K e n n z if f e rn . D ie g r o ß e B e d e u t u n g d e r B e r g e v e r s a t z w i r t s c h a f t f ü r d e n S te i n k o h l e n b e r g b a u g e h t a u c h d a r a u s h e r v o r , d a ß z. B. im R u h r b e r g b a u 3 0 - 4 0 o/o u n d m e h r d e r im S t r e b v e r f a h r e n e n S c h ic h te n a u f d a s E i n b r i n g e n d e s V e r s a t z e s e n t f a l l e n .

IvVa ß /a sv e rsa /z 1 V ZÄ P /ei/erb su ohn e /e r s e t z tSpü /i'ersa/z 1 V o/lV ersa/z hSSd T e ilr e rs a /z

t2Ü3 ffan c/i'ersate ) LLüjJJ ß /in c/o r/y er-sa te

Abb. 12. F örderm engenanteile der A bbaubetriebspunkte mit verschiedenen V ersatzverfahren an der Gesam t-

förderung innerhalb der flachen Lagerung.

Abb. 12 u n t e r r i c h t e t ü b e r die F ö r d e r m e n g e n a n t e i l e d e r A b b a u b e t r i e b s p u n k t e m i t v e r s c h i e d e n e n V e r s a t z ­ v e r f a h r e n a n d e r G e s a m t f ö r d e r u n g a u s d e r f la c h e n L a g e r u n g in d e n e i n z e ln e n B ezirke n. A u ch hier n i m m t O b e r s c h l e s i e n eine A u s n a h m e s t e l l u n g ein.

W ä h r e n d in N ie d e r s c h l e s i e n , im A a c h e n e r B ezirk u n d in S a c h s e n d e r H a n d v o l l v e r s a t z die H a u p t r o l l e s p ie lt, w ir d e r in O b e r s c h l e s i e n in n u r g a n z g e r i n g e m U m ­ f a n g e a n g e w e n d e t . E in e g r o ß e V e r b r e i t u n g h a t d o r t d a g e g e n d e r S p ü l v e r s a t z , s o d a ß die A b b a u b e tr ie b e , in d e n e n e r A n w e n d u n g f i n d e t , rd. 36o/0 d e r F ö r d e ­ r u n g a u s f l a c h e r L a g e r u n g lie fe rn . W e g e n s e in e r h o h e n K o ste n ist d e r S p ü l v e r s a t z n u r u n t e r b e b a u te m G e l ä n d e u n d in m ä c h t i g e n F lö z e n ü b lic h , die zu S e l b s t e n t z ü n d u n g n eig e n . U n t e r u n b e b a u t e m G e l ä n d e f i n d e t m a n bei s e h r m ä c h t i g e n F lö z e n fa s t r e g e l m ä ß i g P f e i l e r b r u c h b a u , d e r m i t 4 7 ,6 o/o a n d e r o b e r s c h l e s i ­ s c h e n F ö r d e r u n g b e t e i l i g t ist u n d , a b g e s e h e n v o n .den v e r h ä l t n i s m ä ß i g g e r i n g e n K o s te n , d e n V o rteil b ie tet, d a ß d e r Stück- u n d G r o b k o h l e n e n t f a l l i n f o lg e V e r ­ m i n d e r u n g d e s A b b a u d r u c k e s e r h e b l i c h g r ö ß e r ist als beim P f e i l e r b a u m i t S p ü lv e r s a t z . D e r B l i n d o r t v e r s a t z s p i e l t in O b e r s c h l e s i e n n u r eine g e r i n g e Rolle.

A u ch in N i e d e r s c h l e s i e n , w o f a s t 90 o/o d e r F ö r d e ­ r u n g a u f f l a c h g e l a g e r t e F lö z e e n t f a l l e n , f i n d e t d e r B l i n d o r t v e r s a t z n u r in w e n i g e n S t r e b e n A n w e n d u n g , die n i c h t m e h r a ls 5,8 o/o d e r F ö r d e r u n g lie f e r n . D ies b e r u h t e i n m a l d a r a u f , d a ß i n f o l g e e i n e s s e h r a u s ­ g e d e h n t e n S t r e c k e n n e t z e s g r o ß e B e r g e m e n g e n f ü r d en V e r s a t z z u r V e r f ü g u n g s t e h e n u n d f e r n e r d a r a u f , d a ß d ie B e r g b e h ö r d e w e g e n d e r t e ilw e i s e s e h r d ic h t ü b e r ­ e i n a n d e r l i e g e n d e n F l ö z e a u s S i c h e r h e i t s g r ü n d e n B e­

d e n k e n g e g e n eine w e i t e r e V e r b r e i t u n g d e s B l i n d ­ o r t v e r s a t z e s h e g t. D e r B l a s v e r s a t z h a t m it 1 0 ,6 o/0 v e r ­ h ä l t n i s m ä ß i g d ie g l e ic h e V e r b r e i t u n g w ie im R u h r ­ b e z ir k ( 1 2 , 5 o/o), w ä h r e n d im A a c h e n e r B ezirk s o g a r 15,1 o/o d a r a u f e n t f a l l e n . Im g e s a m t e n d e u t s c h e n S te in ­ k o h l e n b e r g b a u s t a m m e n 10,2 o/0 d e r F ö r d e r u n g a u s

B l a s v e r s a t z s t r e b e n in f l a c h g c l a g e r t e n F lö z e n . Die w e i t e r e E i n f ü h r u n g d e s B l a s v e r s a t z e s w i r d a l l g e m e i n

d a v o n a b h ä n g e n , ob es g e l i n g t , im e in z e ln e n F a l l e h i n ­ r e ic h e n d e M e n g e n g e e i g n e t e n V e r s a t z g u t e s zu b e ­ s c h a f fe n .

An d e r a u s g e d e h n t e n A n w e n d u n g d e s T e i l ­ v e r s a t z e s in N i e d e r s a c h s e n s i n d h a u p t s ä c h l i c h B a r s i n g h a u s e n u n d O b e r n k i r c h e n m it ih r e n v o r ­ w i e g e n d w e n i g e r a l s 5 0 cm m ä c h t i g e n F lö z e n b e ­ te ilig t, bei d e n e n ein a n d e r e s V e r f a h r e n ü b e r h a u p t n ic h t in B e t r a c h t k o m m t .

W a s d e n R u h r b e z i r k b e t r i f f t , s o h a t die F ö r d e r u n g a u s S t r e b e n m i t H a n d v o l l v e r s a t z in f l a c h g e l a g e r t e n F lö z e n n a c h Abb. 1 2 ein e n A n te il v o n n u r 43,3 o/o, g e g e n ü b e r n o c h 79o/0 im J a h r e 1929. D ie s e r a u ß e r ­ o r d e n t l i c h s t a r k e R ü c k g a n g is t h a u p t s ä c h l i c h z u ­ g u n s t e n d e s B l i n d o r t v e r s a t z e s ( 39o/0) e r f o l g t , d e s s e n e r h e b l i c h e Z u n a h m e sich d a r a u s e r k l ä r t , d a ß die V e r s a t z w i r t s c h a f t bei d e r f o r t s c h r e i t e n d e n B e t r i e b s ­ z u s a m m e n f a s s u n g m e h r u n d m e h r zu d e m e n g s t e n Q u e r s c h n i t t d e r A b b a u f ü h r u n g g e w o r d e n ist. M i t d e r A b n a h m e d e r Z a h l d e r A b b a u b e t r i e b s p u n k t e bei s t e i g e n d e r F ö r d e r u n g j e d e s e i n z e ln e n w u r d e d a s S tre c k e n n e t z im m e r k ü r z e r , s o d a ß die M e n g e d e r a u s d e m A b b a u s t r e c k e n v o r t r i e b s t a m m e n d e n s o w ie bei d e r I n s t a n d h a l t u n g d e r S tre c k e n u n d beim A u f f a h r e n d e r A u s r i c h t u n g s b a u e a n f a l l e n d e n B e r g e s t e t i g z u r ü c k ­ g in g . W e i t e r h i n b e r e i t e t e die H e r a n s c h a f f u n g f r e m d e r

B e rg e zu d e n e i n z e ln e n B e t r i e b s p u n k t e n , d e r e n F ö r d e ­ r u n g d a u e r n d g e s t e i g e r t . w u r d e , i m m e r g r ö ß e r e S c h w ie r ig k e ite n , u n d z w a r h a u p t s ä c h l i c h d e s w e g e n , w eil m a n d ie se g r o ß e n M e n g e n , w e n n m a n die F ö r d e ­ r u n g z u r E r h ö h u n g d e r W i r t s c h a f t l i c h k e i t a u f e i n e S o h le b e s c h r ä n k e n w o llte , im G e g e n s t r o m zu d e n e n t ­ s p r e c h e n d g r o ß e n K o h l e n m e n g e n an O r t u n d S telle s c h a f f e n m u ß t e . S c h lie ß lic h ist d ie Z u n a h m e d e s B l i n d ­ o r t v e r s a t z e s n o c h d a r a u f z u r ü c k z u f ü h r e n , d a ß e r sich in F l ö z e n v o n m i t t l e r e r , d. h. e t w a 1 m M ä c h t i g k e i t n i c h t n u r in t e c h n i s c h e r u n d w i r t s c h a f t l i c h e r , s o n d e r n w e g e n d e r b e s s e r n P f l e g e d e s H a n g e n d e n a u c h in s ic h e r h e i t l i c h e r H i n s i c h t a ls b e s o n d e r s g e e i g n e t e r ­ w ie s e n hat.

E in e s e h r g e r i n g e V e r b r e i t u n g ( 4 , 2 o/0) h a t t e zu B e g in n d e s J a h r e s 1933 im R u h r b e z i r k n o c h d e r T e i l ­ v e r s a t z m it p l a n m ä ß i g e r A b s e n k u n g d e s H a n g e n d e n , d a zu d ie s e r Zeit v o n d e r B e r g b e h ö r d e n u r b e s tim m te , s c h l a g w e t t e r f r e i e F lö z e , v o r n e h m l i c h d e r G a s f l a m m - u n d M a g e r k o h l e n g r u p p e , bis z u e i n e r M ä c h t i g k e i t von n u r 1,10 m d a f ü r f r e i g e g e b e n w a r e n . N a c h d e m m a n a b e r e r k a n n t h a t, d a ß d a s V e r f a h r e n in s i c h e r h e i t l i c h e r u n d b e t r i e b l i c h e r H i n s i c h t bei b e s t i m m t e n G e b i r g s - v e r h ä l t n i s s e n e r h e b l i c h e V o rz ü g e b i e t e t — h a u p t s ä c h ­ lich w i e d e r w e g e n d e r g u t e n P f l e g e d e s H a n g e n d e n u n d d e r A n w e n d b a r k e i t beim A b b a u m ä c h t i g e r e r F lö z e —, s t e h t zu e r w a r t e n , d a ß e s sich w e i t e r e i n ­ f ü h r e n w ird .

Z a h l e n t a f e l 4. G e w o g e n e m i t t l e r e F l ö z m ä c h t i g k e i t in d e r f l a c h e n L a g e r u n g (0 — 2 5 ° )

bei d e n v e r s c h i e d e n e n V e r s a t z v e r f a h r e n im R u h r b e z i r k .

V ersatzverfahren

M ächtigkeit einschl. B ergem ittel

cm

H a n d v e r s a tz ... 140

B lin d o rtv e rsa tz ... 108

Blasversatz ... 139

T e ilv e rs a tz ... 99

im Mittel 124

(6)

1 2 3 0 0 1 ü c k a u f N r . 5 2 D ie Z a h l e n t a f e l -1 g i b t e in e n Überblick ü b e r die

g e w o g e n e m i t t l e r e F l ö z m ä c h t i g k e i t in d e r f la c h e n L a g e r u n g d e s R u h r b e z i r k s bei d e n v e r s c h i e d e n e n V e r ­ s a t z v e r f a h r e n . D e r v e r h ä l t n i s m ä ß i g g e r i n g e W e r t fin­

d e n B l a s v e r s a t z e r k l ä r t sich d a d u r c h , d a ß v o n d e n im J a n u a r 1 9 3 3 im R u h r b e z i r k i n s g e s a m t v o r h a n d e n e n 95 B l a s v e r s a t z s t r e b e n 19, a l s o 20 o/o, a u f F lö z e m it e i n e r M ä c h t i g k e i t u n t e r 100 cm en tfie le n .

D e r A a c h e n e r S t e i n k o h l e n b e r g b a u w e i s t nach Abb. 12 h in sic h tlic h d e r V e r s a t z w i r t s c h a f t ä h n l ic h e V e r h ä l t n i s s e a u f w ie d e r R u h r b e r g b a u . D e r B l i n d o r t ­ v e r s a t z h a t hier, w o h l g e f ö r d e r t d u r c h die im M it te l g e r i n g e r e F l ö z m ä c h t i g k e i t , m it 43 o/0 d e r F ö r d e r u n g e in e n o c h g r ö ß e r e V e r b r e i t u n g als im R u h r b e z ir k .

In S a c h s e n , w o die B e r g b e h ö r d e w e g e n d e r v e r ­ h ä l t n i s m ä ß i g g r o ß e n M ä c h t i g k e i t d e r F l ö z e u n d d e s A b b a u s u n t e r S t ä d t e n , z.. B. Z w ic k a u , z u r V e r m e i d u n g v o n B e r g s c h ä d e n u m f a n g r e i c h e V o rs c h r if t e n e r l a s s e n h at, w i r d in d e r H a u p t s a c h e H a n d v e r s a t z a n g e w a n d t , B l i n d o r t v e r s a t z n a h e z u g a r nicht, S p ü l v e r s a t z m it 8,9 o/o u n d d e r hie r z u e r s t e i n g e f ü h r t e B l a s v e r s a tz m i t

15,1 o/o in g r ö ß e r m U m f a n g e .

A b b a u f ü h r u n g i n m i t t l e r e r u n d s t e i l e r L a g e r u n g .

N a c h d e m v o r s t e h e n d d ie A b b a u - u n d V e r s a t z ­ v e r f a h r e n bei d e r f la c h e n L a g e r u n g b e h a n d e l t w o r d e n sin d , sei n u n m e h r a u f die F l ö z e m it m i t t l e r m u n d s t e i l e m E i n f a l l e n e i n g e g a n g e n . H i e r b e i k a n n ich mich k u r z f a s s e n , w e il d e r a r t i g e F l ö z e w e n i g e r g e b a u t w e r d e n u n d d a s P r o b l e m d e r V e r s a t z e i n b r i n g u n g h ie r d u r c h d a s n a t ü r l i c h e G e f ä l l e g e l ö s t ist.

ln O b e r s c h l e s i e n s t e h e n die in d e r fla c h e n L a g e r u n g v o r h e r r s c h e n d e n A b b a u v e r f a h r e n , a l s o d e r P f e i l e r b a u m it V e r s a t z u n d d e r P f e i l e r b r u c h b a u , i n n e r ­ h a l b d e r s e h r m ä c h t i g e n F lö z e a u c h bei m i t t l e r m E i n ­ f a lle n in A n w e n d u n g . N a c h Abb. 13 e n t f a l l e n 2 3 - 53 76 o/o d e r F ö r d e r u n g a u f d ie s e A b b a u v e r f a h r c n . E in e n v e r h ä l t n i s m ä ß i g g r o ß e n U m f a n g h a t a l l e r d i n g s a u c h d e r S t o ß b a u , d e s s e n A n teil 17o/0 b e t r ä g t . In d e n ü b r i g e n B e z irk e n w ir d , a b g e s e h e n v o m A a c h e n e r , f a s t d u r c h w e g a u c h in d e r m i t t l e r n L a g e r u n g d e r R u t s c h e n ­ b a u a n g e w e n d e t .

sc/t/es/en öez/r/f

tY//A /Je/Zerhau ohne Versa/z MB Sonstige /löö&uverjbhren {ffe/Zeröri/chöeoJ \3MMS/o/shao

X///A fyei/eröau mit VersaZz CSS3 fii/Zschenöao

Abb. 13. Förderm engenanteile der verschiedenen A bbau­

verfahren innerhalb der L agerung von 25 — 30°.

Die e i n e r w e i t g e h e n d e n B e t r i e b s z u s a m m e n f a s s u n g in d e r m i t t l e r n L a g e r u n g h a u p t s ä c h l i c h e n t g e g e n ­ s t e h e n d e S c h w i e r i g k e i t , d a ß sich d e r V e r s a t z n ic h t e n t s p r e c h e n d e i n e m s c h n e l l e m V o r r ü c k e n d e s K o h l e n ­ s t o ß e s n a c h f ü h r e n lä ß t, s u c h t m a n d a d u r c h zu ü b e r ­ w i n d e n , d a ß m a n e n t w e d e r d e n K o h l e n s t o ß s c h r ä g s t e l l t u n d B l in d o r t - o d e r S c h r a p p e r v e r s a t z a n w e n d e t ,

o d e r beim E i n b r i n g e n d e s V e r s a t z e s in d e n R u t s c h e n B r e m s v o r r i c h t u n g e n a n b r i n g t , d ie z. B. le d ig lic h a u s f e s t g e k e t t e t e n S te m p e ln b e s t e h e n k ö n n e n . Im ü b r i g e n s p i e l t a u c h in d e r m i t t l e r n L a g e r u n g d e r H a n d v o l l ­ v e r s a t z die H a u p t r o l l e . .

H i n s ic h tli c h d e r s te ile n L a g e r u n g b e s c h r ä n k e ich m ich a u f d e n A a c h e n e r u n d d e n R u h r b e z i r k , w o d e r A nteil d e r F ö r d e r u n g a u s s t e i l e r L a g e r u n g a n d e r G e s a m t f ö r d e r u n g m it 17,5 u n d 28,4 o/0 v e r h ä l t n i s ­ m ä ß i g h o c h ist. N a c h d e r Z a h l e n t a f e l 5 h a t d e r S c h r ä g ­ b a u m i t 8 2 o/o d e r F ö r d e r u n g im A a c h e n e r B e z irk u n d m it 5 5 % im R u h r b e z i r k d e n H a u p t a n t e i l a m A b b a u in s t e i l e r L a g e r u n g , w ä h r e n d 1 7 u n d 42o/0 a u f d e n s tr e i c h e n d e n S t r e b b a u m it se in e n v e r s c h i e d e n e n V e r­

h i e b a r t e n e n t f a l l e n .

Z a h l e n t a f e l 5. F ö r d e r m e n g e n a n t e i l e d e r v e r s c h i e d e n e n A b b a u v e r f a h r e n in d e r L a g e r u n g s ­

g r u p p e v o n 35 - 9 0 °.

A bbauverfahren Ruhrbezirk

%

Aachener Bezirk

°lo S tre b b a u ... 42 17 S c h r ä g b a u ... 55 82

S onstige A bbauverfahren . . . 3 1

zus. 100 100

U -U J /reich S trebt ff um/?/ff//. IfcrS/eb t'.:':'} Sc ns//ge ¿Stat/eer/a/rren

Kv.4

! t f f ff s e t / v e t

. r-'/.n.

S r h r n n fr e n /b n / / ( M e r 4 0 m )

liiüii ff /, ffS/rerc/r. . V/O Scbragbau nr///rureen S/bfien

Abb. 14. F örderm engenanteile der einzelnen A bbau­

verfahren im Ruhrbezirk bei verschiedenem Einfallen (Januar 1929 und Januar 1933).

W e l c h e E n t w i c k l u n g d e r S c h r ä g b a u g e r a d e in d e n le tz t e n J a h r e n im R u h r b e r g b a u g e n o m m e n h a t, la s s e n in A bb. 14 die b e id e n B a lk e n e r k e n n e n , w e l c h e d ie F ö r d e r m e n g e n a n t e i l e d e r e i n z e ln e n A b b a u v e r f a h r e n bei d e n L a g e r u n g s g r u p p e n vo n ü b e r 35 bis 5 5 ° u n d ü b e r 55 bis 9 0° in d e n J a h r e n 1 9 2 9 ( l i n k s ) u n d 1 9 3 3 ( r e c h t s ) d a r s t e l l e n . D a n a c h is t z. B. die F ö r d e r u n g a u s F lö z e n v o n 3 5 - 5 5 ° E i n f a l l e n m it S c h r ä g f r o n t b a u , w o ­ zu die s c h r ä g g e s t e l l t e n S t r e b s t ö ß e m it m e h r als 4 0 m f l a c h e r B a u h ö h e g e r e c h n e t sin d , v o n 4,9 a u f 3 0 ,6 o/0 u n d a u s F lö z e n m it m e h r a ls 55 bis 9 0 ° v o n 12*4 a u f 3 7 o/o d e r G e s a m t f ö r d e r u n g d e r A b b a u b e t r i e b e d e s B e z irk s g e s t i e g e n .

D ie F ö r d e r u n g je A b b a u b e t r i e b s p u n k t a u s S c h r ä g ­ b a u m i t k u r z e n S t ö ß e n u n d S c h r ä g f r o n t b a u im R u h r ­ b e z irk ist s e it 1 9 2 9 i n n e r h a l b d e s E in f a l l e n s v o n 35 bis 5 5 ° v o n 23 a u f 58 t, a l s o f a s t u m d a s Z w e i e i n h a l b f a c h e g e s t i e g e n u n d bei d e r L a g e r u n g s g r u p p e z w is c h e n 55 u n d 9 0 ° v o n I S a u f 35 t o d e r f a s t u m d a s D o p p e l t e .

D ie m i t t l e r e f la c h e B a u h ö h e d e r A b b a u b e t r i e b s ­ p u n k t e v o n 5 5 - 9 0 ° b e t r ä g t bei S c h r ä g f r o n t b a u n ac h d e r Z a h l e n t a f e l 6 im R u h r b e z i r k 57 m, w ä h r e n d sicli d e r m i t t l e r e f ö r d e r t ä g l i c h e A b b a u f o r t s c h r i t t a u f 5 2 cm

(7)

u n d d ie m i t t l e r e f ö r d e r t ä g l i c h e F ö r d e r u n g a u f 41 t b e z if fe rn . Im A a c h e n e r B e z irk l a u t e n die e n t s p r e c h e n ­ d e n Z a h l e n 5 9 m, 101 cm — a l s o f a s t d a s D o p p e l t e w ie im R u h r b e z i r k — u n d 65 t. D ie n e u e r d i n g s im S c h r i f t ­ t u m 1 v e r t r e t e n e A n sic h t, d a ß g r o ß e fla c h e B a u h ö h e n beim S c h r ä g f r o n t b a u in s i c h e r h e i t l i c h e r H i n s i c h t N a c h t e i l e h ä t t e n , ist d u r c h n ic h ts b e w ie se n .

Z a h l e n t a f e l 6. K e n n z i f f e r n b e i m S c h r ä g f r o n t b a u in d e r L a g e r u n g s g r u p p e ü b e r 55 b is 90°.

Ruhr­

bezirk

A achener Bezirk M ittlere flache Bauhöhe je Abbau-

b e trie b s p u n k t... in 57 59 M ittlerer fördertägiieher

A bbaufortschritt je Abbau-

b e trie b s p u n k t... cm 52 101 M ittlere fördertägliche F örderung

je A b b a u b e trieb sp u n k t... t 11 65 N a c h e i n e m Ü b erb lic k ü b e r d e n S t a n d d e s A b b a u ­ b e t r i e b e s w i r d n a c h s t e h e n d a u f d ie in d e n v e r s c h i e d e ­ n e n S te in k o h l e n b e z i r k e n v e r w e n d e t e n G e w i n n u n g s ­ m a s c h i n e n e i n g e g a n g e n , w e lc h e die a u f w e i t g e h e n d e B e t r i e b s z u s a m m e n f a s s u n g h i n z ie l e n d e E n t w i c k l u n g z w a r n ic h t h e r v o r g e r u f e n , a b e r d o c h e r s t e r m ö g l i c h t h abe n.

M e c h a n i s i e r u n g i m A b b a u b e t r i e b e . Bei d e r K o h l e n g e w i n n u n g k o m m e n h a u p t s ä c h l i c h A b b a u h a m m e r u n d S c h r ä m m a s c h i n e in B e t r a c h t , die e i n e r s e i t s die H a n d a r b e i t m i t d e r K e il h a u e n a h e z u v e r ­ d r ä n g t , a n d e r s e i t s , m i t A u s n a h m e v o n O b e r s c h l e s i e n , a u c h die S c h i e ß a r b e i t s t a r k e i n g e s c h r ä n k t h a b e n . Im R u h r b e r g b a u z. B. w u r d e n 1 9 2 5 e r s t 3 6 o/o d e r F ö r d e ­ r u n g m it d e m A b b a u h a m m e r h e r e i n g e w o n n e n , A n f a n g 1933 n a c h Abb. 15 88,3 o/o, w o m i t v o r a u s s i c h t l i c h d e r H ö c h s t a n t e i l f ü r die n ä c h s t e Z u k u n f t e r r e i c h t ist. A u ch in N ie d e r s a c h s e n h a t j e t z t d e r A b b a u h a m m e r e in e b e ­ s o n d e r s g r o ß e V e r b r e i t u n g , d e n n S5o/0 d e r F ö r d e r u n g s in d zu B e g in n d ie s e s J a h r e s m it ih m h e r e i n g e w o n n e n w o r d e n , im A a c h e n e r B ezirk s o g a r 94,5 o/0. ln S a c h s e n t r i t t a l l e r d i n g s die d u r c h A b b a u h ä m m e r g e ­ w o n n e n e F ö r d e r u n g m i t 3 2 ,7 o/o e b e n s o w ie in N i e d e r ­ s c h l e s i e n m it 3 8 ,8 o/o s t a r k z u r ü c k , im e r s t e n F a l l e z u g u n s t e n d e r H a n d - , S c h ie ß - u n d S c h r ä m a r b e i t , im z w e ite n z u g u n s t e n d e r S c h r ä m a r b e i t allein. In O b e r ­ sc h le s ie n w ir d d e r A b b a u h a m m e r f a s t g a r n ic h t a n ­ g e w e n d e t.

100% so

— 16 '// W

a

V77r

4.4

m

| ’7777

10.7

^■Q9 W/

;■

2ZS

m

i

m

-V.7 .

Y///y

r.v.j

¿5.0 fÄl H~3 72,1

V ....

555

:.r.;

145 ~

M<f

m llltl/7<f

:::::::

ü t

46 72.J

i£il 0 tTTTP

4.0 -M-

J H L1L

m

Ober- M et/er- M eder- R u h r- Aachen Sachsen Oeu/sches

sch /es/en Sachsen bezirh R eich

mTTTI S ch ieß a rb eh Schräm m aschinen

■ ■ R am farbeh r-'-'-a Abbauhämm er

BUS Abbauhämm er u. S ch ie/sarbeif

Abb. 15. Die auf die verschiedenen G ew innungsverfahren entfallenden Förderm engenanteile.

H in s i c h t l i c h d e r S c h r ä m a r b e i t s t e h t N ie d c r - s c h le s i e n v o n a l le n d e u t s c h e n S te in k ö h l e n b e z i r k e n v e r ­

FzT B. Olückauf 1933, S. 840.

h ä l t n i s m ä ß i g bei w e it e m a n d e r S p itze , d e n n 5 2 ,6 o/o s e i n e r F ö r d e r u n g s t a m m e n a u s S c h r ä m b e t r i e b e n , w o ­ g e g e n d e r R u h r b e z i r k e s n u r bis a u f 7,6 o/0 g e b r a c h t h at.

A n z w e i t e r u n d d r i t t e r S te ll e f o l g e n d a s L a n d S a c h s e n m it 22,9 u n d O b e r s c h l e s i e n m it 1 6 o/o, w o b e i e s sich m e i s t u m S ä u l e n s c h r ä m m a s c h i n e n f ü r d e n S t r e c k e n ­ v o r t r i e b h a n d e l t . Im A a c h e n e r B e zirk u n d in N i e d e r ­ s a c h s e n b e t r a g e n d ie A n te i le 4,4 u n d 2,2 o/o, o b w o h l im e r s t e n F a ll d u r c h w e g u n d im z w e ite n ü b e r w i e g e n d f l a c h e L a g e r u n g a n z u t r e f f e n ist. Im A a c h e n e r Bezirk h a t d i e s e r g e r i n g e U m f a n g d e r S c h r ä m a r b e i t se in e n G r u n d h a u p t s ä c h l i c h in d e r W e i c h h e i t d e r K o h le u n d in N i e d e r s a c h s e n in d e r G e r i n g m ä c h t i g k e i t d e r F lö ze .

W e n n im R u h r b e z i r k die S c h r ä m a r b e i t m i t n u r 7 , 6 o/o a n d e r F ö r d e r u n g b e t e i l i g t ist, o b w o h l a u f die f la c h e L a g e r u n g ein F ö r d e r m e n g e n a n t e i l v o n 64o/0 an d e r G e s a m t f ö r d e r u n g e n t f ä l l t , s o ist d ie s z u m T e il d a r a u f z u r ü c k z u f ü h r e n , d a ß die F l ö z e d e r u n t e r n F e t t ­ k o h l e n g r u p p e , die ein e n v e r h ä l t n i s m ä ß i g h o h e n A n te il an d e r F ö r d e r u n g a u s f l a c h e r L a g e r u n g h a t , w eic h e K o h le e n t h a l t e n , d a ß w e i t e r h i n Z e c h e n , d ie ein e n H a u p t t e i l i h r e r F ö r d e r u n g v e r k o k e n , v ie lfa c h n ic h t a u f h o h e n S tü c k - u n d G r o b k o h l e n a n f a l l b e d a c h t zu se in b r a u c h e n , u n d d a ß s c h lie ß lic h h ä u f i g S t ö r u n g e n , N a c h f a l l p a c k e n , B e r g e m i t t e l u sw . die S c h r ä m a r b e i t s t a r k e r s c h w e r e n . In e i n e r g a n z e n R e ih e v o n F ä l l e n is t a b e r a u c h die m e i n e s E r a c h t e n s d u r c h a u s u n ­ b e r e c h t i g t e S o r g e v o r e t w a a u f t r e t e n d e n S c h w i e r i g ­ k e ite n , b e s o n d e r s t e c h n i s c h - o r g a n i s a t o r i s c h e r A rt, a u s ­ s c h l a g g e b e n d , o b w o h l f e s t s t e h t , d a ß d ie S c h r ä m a r b e i t m e i s t zu e r h ö h t e r L e i s t u n g s f ä h i g k e i t u n d W i r t s c h a f t ­ lic h k e it d e r A b b a u b e t r i e b e b e i t r ä g t , w ie d ie Z a h l e n ­ ta f e l 7 zeig t. M a n e r s i e h t d a r a u s , d a ß im R u h r b e z i r k in A b b a u b e t r i e b s p u n k t e n o h n e S c h r ä m a r b e i t d ie W e r t e f ü r die b e k a n n t e n K e n n z i f f e r n e r h e b l i c h n i e d r i g e r lie g en a l s in d e n j e n i g e n m i t S c h r ä m a r b e i t .

Z a h l e n t a f e l 7. G e g e n ü b e r s t e l l u n g d e r K e n n z i f f e r n d e r A b b a u b e t r i e b s p u n k t e o h n e u n d m it S c h r ä m a r b e i t

im R u h r b e z i r k .

O hne | Mit S chräm arbeit M ittlere flache Bauhöhe je A bbau­

betriebspunkt ... in 109 127 M ittlerer fördertäglicher A bbau­

fortschritt je A bbaubetriebspunkt cm 82 l l l

M ittlere fördertägliche F örderung

je A b b au b e trieb sp u n k t... t 150 195 D ie S c h i e ß a r b e i t h a t in O b e r s c h l e s i e n n a c h Abb. 15 bei d e r H e r e i n g e w i n n u n g e in e n s e h r b e t r ä c h t l i c h e n A n teil, u n d z w a r b e l a u f e n sich die h e r e i n g e s c h o s s e n e n K o h l e n m e n g e n a u f S3o/0 d e r F ö r d e r u n g d e s Bezirks.

D ies ist, a b g e s e h e n v o n d e r s e h r h a r t e n K o h le , a u c h in d e r g r o ß e n F l ö z m ä c h t i g k e i t b e g r ü n d e t , die beim P f e i l e r b a u e in e V e r w e n d u n g d e s A b b a u h a m m e r s n ic h t g e s t a t t e t , w eil d ie a u f F a h r t e n s t e h e n d e n H a u e r k e in e n R ü c k h a l t h a b e n . In d e n ü b r i g e n B e z irk e n t r i t t d ie S c h i e ß a r b e i t v o l l s t ä n d i g in d e n H i n t e r g r u n d , o b w o h l sie o f t z u r E r h ö h u n g d e s S tück- u n d G r o b k o h l e n ­ a n f a l l s b e i t r a g e n w ü r d e .

D ie E r ö r t e r u n g d e r m e c h a n i s c h e n K o h l e n g e w i n ­ n u n g d u r c h A b b a u h a m m e r , S c h r ä m m a s c h i n e o d e r S p r e n g s t o f f f ü h r t z w a n g s l ä u f i g zu d e r F r a g e , o b sich in d e r g e g e n w ä r t i g e n Zeit, in d e r d ie L ö s u n g d e s A r b e i t s l o s e n p r o b l e m s d e m d e u t s c h e n V o lk e e rn ste , S o r g e b e r e ite t , d e r w e i t e r e E i n s a t z v o n M a s c h i n e n

(8)

1 2 3 2 G l ü c k a u f N r , 5 2 ü b e r h a u p t v e r a n t w o r t e n lä ß t. D ie s e F r a g e k a n n m a n

m e in e s E r a c h t e n s u n b e d e n k l i c h b e j a h e n . In v e r ­ s c h ie d e n e n V o r t r ä g e n 1 h a b e ich b e r e its d a r a u f hin- g e w i e s e n , w ie ir ri g die A n n a h m e ist, d a ß die T e c h n ik , b e s o n d e r s die M a s c h i n e , .an d e r M a s s e n a r b e i t s l o s i g k e i t in D e u t s c h l a n d S c h u ld t r a g e . Z u m B e w e ise h a b e ich in Abb. 1 6 zwei S c h a u l in ie n e i n a n d e r g e g e n ü b e r - g e s t e l l t . D ie a u f A n g a b e n d e s V e r e i n s D e u t s c h e r M a s c h i n e n b a u a n s t a l t e n b e r u h e n d e a u s g e z o g e n e L i n i e « s t e l l t d e n W e r t d e r j ä h r l i c h in D e u t s c h l a n d e i n ­ g e s e t z t e n M a s c h i n e n d a r , a l s o d e n I n l a n d a b s a t z d e r d e u t s c h e n M a s c h i n e n i n d u s t r i e , v e r m e h r t u m die M a ­ s c h in e n e i n f u h r , w ä h r e n d d ie g e s t r i c h e l t e Linie b die Z a h l d e r in d e n e i n z e ln e n J a h r e n d u r c h s c h n i t t l i c h v o r ­ h a n d e n e n A r b e i t s l o s e n zeig t. G r e i f t m a n z u n ä c h s t d a s J a h r 19 1 3 h e r a u s , s o e r s i e h t m a n , d a ß d e r W e r t d e r e i n g e s e t z t e n M a s c h i n e n f a s t 2,2 M i l l i a r d e n Jb b e t r u g , w ä h r e n d sic h die Z ahl d e r A r b e i t s l o s e n a u f n o c h nicht e in e h a l b e M il lio n b e z iffe rte . Im J a h r e 1926 d a g e g e n , in d e m sic h d a s f ü r n e u e M a s c h i n e n a u s g e g e b e n e K a p ita l a u f n u r e t w a 1,7 M i l l i a r d e n M belief, h a t t e die Z a h l d e r A r b e i t s l o s e n b e r e i t s 2 Mill. e r r e ic h t. Als d a n n in d e n le tz te n J a h r e n vo n 1 9 2 8 a n d e r W e r t d e s M a s c h i n e n e i n s a t z e s w e i t e r sc h n e ll s a n k , w ie die t r e p p e n f ö r m i g e K u rv e d e u t lic h e r k e n n e n lä ß t, s tie g g le ic h z e i tig die A r b e i t s l o s i g k e i t in e b e n s o e r s c h r e c k e n ­ d e r W e is e , s o d a ß im J a h r e 1 9 3 2 b e id e K u rv e n am e n t g e g e n g e s e t z t e n E n d e a n l a n g t e n , a n d e m sie 1 9 1 3 b e g o n n e n h a t t e n . E i n e m M a s c h i n e n e i n s a t z v o n n u r 0,7 M i l l i a r d e n M s t a n d e n rd. 5 Jo Mill. A r b e i t s l o s e g e g e n ü b e r , d. h. m e h r a ls die e l f f a c h e Z a h l von 1913.

f l Mionen A rbe/fs/ose

6

fli/iia rd en JĆ

__

tO

0,6 0,0

___

W a s f ü r d e n g e s a m t e n M a s c h i n e n e i n s a t z in D e u t s c h l a n d z u t r i f f t , g i l t e r s t r e c h t u n d w o h l in e r s t e r Linie f ü r d e n d e u t s c h e n S t e i n k o h l e n b e r g b a u . T r o t z E i n f ü h r u n g v ie le r M a s c h i n e n in d e r N a c h k r i e g s z e i t ist e r i m m e r noch,, a u f die W e r t e i n h e i t d e s E r ­ z e u g n i s s e s u m g e r e c h n e t , e i n e r d e r a m m e is te n M e n s c h e n b e s c h ä f t i g e n d e n W i r t s c h a f t s z w e i g e . So e n t ­ f a l l e n z. B. im R u h r b e r g b a u m e h r a ls 60 o/o d e r S e l b s t ­ k o s t e n a u f d e n A r b e i t s l o h n . B e s o n d e r e B e d e u t u n g k o m m t a b e r d e r M e n s c h e n k r a f t im A b b a u b e t r i e b e zu, o b w o h l g e r a d e h i e r in d e n le tz te n J a h r e n v e r h ä l t n i s ­ m ä ß i g viel m e c h a n i s i e r t w o r d e n ist, u n d z w a r bei d e r K o h l e n g e w i n n u n g in a lle n L a g e r u n g s v e r h ä l t n i s s e n u n d bei d e r A b b a u - u n d A b b a u s t r e c k e n f ö r d e r u n g h a u p t s ä c h l i c h in d e r f la c h e n L a g e r u n g . D ie ü b e r ­ w i e g e n d e M e h r z a h l d e r a r b e i t s l o s g e w o r d e n e n S t e i n ­ k o h l e n b e r g l e u t e h a t ta ts ä c h l i c h a u c h i h r S ch ic k sal n ic h t d i e s e r M e c h a n i s i e r u n g z u z u s c h re i b e n , s o n d e r n d e m s t a r k e n R ü c k g a n g d e r F ö r d e r u n g i n f o l g e d e s A b s a t z m a n g e l s .

W e n n in d e n le tz t e n J a h r e n o f t von e i n e r ü b e r ­ s p i t z t e n M e c h a n i s i e r u n g im S t e i n k o h l e n b e r g b a u die R e d e g e w e s e n ist, so h a t m a n d a b e i in e r s t e r Linie d ie K o h l e n g e w i n n u n g i m A u g e g e h a b t , d a es o h n e w e i t e r e s e i n le u c h te t, d a ß z u r D u r c h f ü h r u n g v o n s o n s t i ­ g e n B e t r i e b s v o r g ä u g e n w ie d e r F o r t b e w e g u n g g r o ß e r M a s s e n im a u s g e d e h n t e n G r u b e n g e b ä u d e , m a g e s sich u m K o h le , B e rg e o d e r M a t e r i a l i e n a l l e r A r t h a n d e l n , die M e n s c h e n k r a f t v ö lli g u n z u r e i c h e n d ist. W e lc h e n g e r i n g e n A nteil a b e r die M a s c h i n e a u c h h e u t e n o c h bei d e r K o h l e n g e w i n n u n g in a lle n S t e i n k o h l e n ­ b e z ir k e n h a t, g e h t a u s Abb. 17 h e r v o r , w e lc h e die j e t F ö r d e r u n g e i n g e s e t z t e n N u t z p f e r d e s t ä r k e n d e r M a s c h i n e n u n t e r t a g e a n g i b t . So k o m m e n z. B. im R u h r b e z i r k n u r 0 ,2 2 4 P S e j e t F ö r d e r u n g a u f die K o h l e n g e w i n n u n g , w ä h r e n d i n s g e s a m t a u f die u n t e r t a g e f ü r G e w i n n u n g , F ö r d e r u n g , S o n d e r b e w e t t e ­ r u n g u n d W a s s e r h a l t u n g e i n g e s e t z t e n M a s c h i n e n 2,902 N u t z p f e r d e s t ä r k e n , a lso f a s t d a s 13 fache, e n t ­ f a ll e n .

P S e~

93 _

1913 192V 1925 1926 1921 1922 1929 1930 1931 1932

Abb. 16. M aschineneinsatz und Arbeitslosenzahl D eutsch­

lands 1913 und 1924 — 1932 (in V orkriegsw erten).

W ü r d e m a n h ie r b e i n o c h die b e r e its v o r h a n d e n e n M a s c h i n e n b e r ü c k s ic h t ig e n , s o k ö n n t e m a n f e s t s t e l l e n , d a ß g e r a d e in d e n J a h r e n , in d e n e n viel a n g e l e g t w u r d e , a u c h b e s o n d e r s viele d e r b e r e its v o r h a n d e n e n M a s c h i n e n bei h o h e m A u s n u t z u n g s g r a d lie fen, d e n n eine N e u e i n s t e l l u n g v o n M a s c h i n e n e r f o l g t j a n u r , w e n n die v o r h a n d e n e n t r o t z w e i t e s t g e h e n d e r A u s ­ n u t z u n g n ic h t m e h r a u s r e ic h e n . M a n k o m m t a l s o zu d e m E r g e b n i s , d a ß im m e r in d e n J a h r e n , in d e n e n u m f a n g r e i c h e N e u a n s c h a f f u n g e n s t a t t f a n d e n u n d z a h l ­ r e ic h e in B e tr ie b b e f in d l ic h e M a s c h i n e n lie fen, die A r b e i t s l o s i g k e i t g e r i n g e r w a r a ls im u m g e k e h r t e n F a lle . M i t ä n d e r n W o r t e n : die M a s c h i n e b e d i n g t n ic h t die B e s c h ä f t i g u n g s l o s i g k e i t d e s M e n s c h e n , s o n d e r n die A r b e i t s l o s i g k e i t v o n M e n s c h e n u n d die vo n M a s c h i n e n f a l l e n z u s a m m e n u n d w e r d e n h e r v o r g e r u f e n d u r c h d e n g e r i n g e n B e s c h ä f t i g u n g s g r a d d e r I n d u s t r i e , d e s s e n U r s a c h e n h ie r a u f z u f ü h r e n , n ic h t in d e n R a h m e n d ie s e s A u f s a t z e s g e h ö r t .

> z . B. Glückauf 1930, S. 1637.

idasserba/tu n g mnnrm ive/fer/c/bn/ng

F örderung J Q e/vinnong

Abb. 17. Je t T ag e sfö rd e ru n g eingesetzte PSe der M aschinen un tertag e im deutschen Steinkohlenbergbau.

D iese Z a h l e n le g e n die F r a g e n a h e , o b die b i s ­ h e r i g e m a s c h i n e n m ä ß i g e K o h l e n g e w i n n u n g ü b e r h a u p t sc h o n die E n d l ö s u n g b e d e u t e t , o d e r ob e s g e l in g e n w ir d , e in e K o h l e n g e w i n n u n g s m a s c h i n e zu e r f i n d e n , d ie d e m B e r g m a n n d ie s c h w e r e H a n d a r b e i t g a n z a b n i m m t. A n g e s i c h t s d e r U n g l e i c h m ä ß i g k e i t d e r n a t u r g e g e b e n e n B e d i n g u n g e n u n d d e r U n m ö g l i c h ­

Cytaty

Powiązane dokumenty

&#34;Über das Ende

Także podtytuł nie wydaje się być w pełni adekwatny do treści książki, gdyż odnosi się jedynie do jej fragmentu.. Trzeba dodać, że do fragmentu interesującego

Autor ten, odrzucając także przy- puszczenia, że sprawcami śmierci Sikorskiego mogli być Hitler bądź Stalin (obaj, jego zdaniem, nie mieli ku temu motywów), opowiada się

Ponadto w katolickich Kościołach wschodnich, gdzie do ważności formy należy również złożenie przez nupturientów przysięgi małżeńskiej 77 , w przypadku, kiedy przez

Podczas konferencji zorganizowanej przez Instytut Ekologii i Bio­ etyki po raz kolejny u dało się zgrom adzić w jednym m iejscu przedsta­ wicieli adm

Jak wynika z raportu NBP (Zasobność…, 2015), w Polsce zadłużonych jest około 37% gospodarstw domowych, z czego 12,1% posiada kredyty mieszkaniowe (dług z tego tytułu stanowi

ciotomowym dziełem zbiorowym pt.. Doborowy zespół znawców z całego świata Ukazuje w nim św. Bonawenturę jako człowieka, zakonnika, ge­ nerała zakonu i

Element duchowy przenikający podjęcie pełnej odpo- wiedzialności przez człowieka, prowadziłby do stania się wychowawcą samego siebie, co może być postrzegane jako