Artur Malina
Kontekst - klucz do perykop
markowych
Verbum Vitae 3, 298-301
K O N T E K S T - K L U C Z D O PE R Y K O P
M A R K O W Y C H
K s. A rtu r M a lin a
K lem ens Stock,
Marco
.Commento contestuale al se
condo Vangelo,
B ibbia e preghiera, ADP, Rom a 2003, ISBN 88-7357-278-2, ss. 355.A utor najnowszego kom entarza do Ew angelii św. M ar ka, K lem ens Stock je s t znany polskiem u czytelnikow i. W latach dziewięćdziesiątych w krakowskim wydawnictwie
WAM ukazały się kom entarze tegoż autora do niedzielnych i św iątecznych perykop ew angelicznych. Pierw szy jednak jego kom entarz do w szystkich perykop Ew angelii M arka, poprzedzony w prow adzeniem m etodologicznym , w ydany został na początku 2003 roku w Rzym ie.
Z Klem ensem Stockiem, profesorem egzegezy ewange lii sy n o p ty c zn y c h n a jp ie rw w In n sb ru c k s, a p o te m w Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie, zetknęło się wielu polskich biblistów. W latach 1990-1996 pełnił on funk cję rektora Bibhcum. D o dziś studenci tego Instytutu zapisu ją się bardzo licznie na jego w ykłady i sem inaria, a w długich
kolejkach doktoranci piszący pod jego kierunkiem prace ocze kują cotygodniowych konsultacji. Zainteresowania egzegezą K. Stocka nie tłum aczy zastosowanie najnowszych m etod ani atrakcyjna strona dydaktyczna prowadzonych zajęć. Stoso- waną przez niego m etodę trudno zaklasyfikować jednoznacz nie wśród najnowszych podejść wymienianych w dokumencie Papieskiej Komisji Biblijnej:
Interpretacja Biblii w Koście
le.
Natomiast jego wykłady i seminaria naukowe są dość sche matyczne, a czasem nawet m ogą wydawać się monotonne. Przyczyn wielkiego zainteresowania należy szukać w nauko wych walorach widocznych w prowadzonych zajęciach oraz w jego licznych publikacjach wydawanych w języku niem iec kim lub włoskim, następnie tłum aczonych na francuski, pol ski, słoweński, a naw et koreański. N ajnow szy kom entarz chyba jest najlepszym dowodem wartości formalnej i treścio wej egzegezy K. Stocka.Już w prow adzenie oddaje jeg o styl. A utor przedsta wia niezw ykle zw ięźle i prosto założenia m etodologiczne oraz w skazuje na cele prow adzonych analiz. Z apow iada synchroniczne podejście do tekstu. Teksty są rozw ażane w kształcie, który osiągnęły w ostatecznej redakcji i w ja kim były skierow ane do pierw szych czytelników . K ażda perykopa analizow ana je st w kontekście w iększej całości, którą w spółtw orzy razem z innym i jednostkam i tekstow y m i, stąd w ystępuje w podtytule kom entarza określenie “kontekstualny” . C harakterystyka ta je s t podstaw ow a dla zro zu m ien ia m eto d y eg zeg ety czn ej stosow anej p rzez
K. Stocka. Istotny je st w niej zw iązek każdej analizow a nej jednostki tekstu z jej kontekstem literackim . K ontekst historyczny (środow isko życiow e autora i adresata, zależ ność od innych źródeł) je st uw zględniany jedynie w za k re sie po w szech n eg o k o n sen su su naukow ego. Takie podejście elim inuje u sam ego punktu w yjścia w iele hipo tetycznych założeń, które m ogłyby uczynić całą dalszą analizę tylko praw dopodobną. Stąd interpretacja w żad nym m om encie nie zależy od przyjęcia jakiejś hipotezy kw estii synoptycznej (na przykład uznania pierw szeństw a M arka lub M ateusza w relacjach m iędzy synoptykam i czy uw zględnienia źródła Q).
Podstaw ow ym celem egzegezy je st dokładne określe nie znaczenia, które posiada analizow ana perykopa w kon tekście literackim . K ontekst stanow ią zarów no najbliższe jednostki tekstow e, ja k i całość księgi. C hodzi o precyzyj
ne w ydobycie treści analizow anej perykopy zdeterm ino w anej p rzez n ajb liższy k o n tek st. O statecznym celem interpretacji je st w skazanie sensu, jak i ta perykopa wnosi do je j najbliższego kontekstu oraz do całości księgi. We w prow adzeniu do kom entarza K. Stock przytacza przy kład dw óch odrębnych opow iadań o uzdrow ieniu niewi dom ych. Pierw sze z nich w ystępuje na początku drogi Jezusa do Jerozolim y (8,22-26), a drugie na je j końcu (10,46-52). W pierw szym opow iadaniu działania uzdro w iciela i odzyskiw anie w zroku przez niewidom ego odpo w iada w zajem nym relacjom m iędzy Jezusem nauczającym uczniów o tożsam ości swojej O soby i sensie w łasnej m isji a Jego uczniam i poznającym i tę praw dę z w ielkim i trud nościam i, podobnie ja k niew idom y odzyskuje stopniowo wzrok. D rugie opow iadanie łączy w ątek uzdrow ienia ślep ca pod Jerychem , idącego za N im w drodze do Jerozoli my, z m otyw em pełnego poznania, które je st zależne od podążania za Jezusem na Jego drodze do M ęki i Śmierci.
Form alne przestrzeganie spójnej m etody nie stanow i łoby o w artości egzegezy, konieczna je s t jeszcze w rażli wość egzegetyczna będąca w ypadkow ą kilku faktorów : dośw iadczenia w analizie tekstów, szczególnej intuicji oraz
osobistej wiary. W szyscy, którzy spotkali ojca profesora K lem ensa Stocka i pracow ali naukow o pod jeg o kierun kiem , potw ierdzą, że posiada on tak ą w rażliw ość w stop n iu rzadko spotykanym . W ystarcza porów nać k ró tk ie kom entarze K. Stocka do liturgicznych perykop Ew ange lii oraz do A pokalipsy św. Jana z niektórym i klasycznym i kom entarzam i naukow ym i, zaw ierającym i ogrom ny i so lidny aparat naukow y, przeplatany cytatam i oryginalnych tekstów i przeładow any odnośnikam i do w spółczesnych autorów. C hociaż tego w szystkiego nie m a w najnow szym kom entarzu do E w angelii św. M arka, to m ożna w nim zna leźć pytania i odpow iedzi, których często brak w obszer nych i szczegółow ych analizach odtw arzających
Sitz im
Leben
, oraz m otyw acje teologiczne Jezusa historycznego, gminy pierw otnej i redaktorów tekstu, stosujących w ielo rakie analizy zrekonstruow anych tekstów na różnych eta pach ich kom pozycji.Naszym czytelnikom należy życzyć polskiego przekła du kom entarza K. Stocka, tym bardziej, że je g o autor od ponad roku jak o sekretarz Papieskiej K om isji B iblijnej kieruje pracam i zespołu najw ybitniejszych k ato lick ich egzegetów.
