Zysk ekonomiczny (nadzwyczajny)

(1)

Rachunek wyników firmy. Reguła maksymalizacji zysku.

Formy finansowania działaności przedsiębiorstwa- rola giełdy

Dr Gabriela Przesławska Uniwersytet Wrocławski

1. Instytut Nauk Ekonomicznych

(2)

Koszt księgowy a koszt alternatywny

Rachunek wyników w ujęciu księgowym

Wpływy( przychód, utarg) 80 tys.$

Koszty 50 tys.$

Zysk 80 tys.$ -50 tys.$ 30 tys.$

Rachunek wyników w ujęciu ekonomicznym

Wpływy 80tys. $ Koszty

koszt w ujęciu księgowym 50 tys.$

koszt alternat. czasu pracy właściciela 25 tys.$

koszt alternat. kapitału firmy

( 30 tys. $) wg stopy 10% 3tys.$

78 tys.$

Zysk ekonomiczny ( nadzwyczajny) 2 tys. $

(3)

Zysk ekonomiczny (nadzwyczajny)

• Stanowi prawidłową miarę różnicy między kosztem ekonomicznym a przychodami

(utargiem)

To czysty zysk powstały po potraceniu wszystkich kosztów( księgowych i ekonomicznych)

To prawidłowy wskaźnik rzeczywistej efektywności wykorzystania środków

właściciela zaangażowanych w działalność

gospodarczą.

(4)

Reguła maksymalizacji zysku MC = MR

• Koszt krańcowy MC, to przyrost kosztów

całkowitych wywołany wzrostem produkcji o jednostkę

• MC w miarę wzrostu produkcji zwiększa się, gdyż maleje krańcowa produktywność dodatkowych pracowników w wyniku zwiększania ilości

pracowników przy tej samej liczbie maszyn

(5)

Reguła maksymalizacji zysku MC = MR

• Utarg krańcowy MR, to wzrost przychodów całkowitych wywołany wzrostem produkcji o jednostkę

• Utarg krańcowy spada w miarę wzrostu produkcji, gdyż:

krzywa popytu na produkty firmy jest krzywą malejącą, co oznacza że spadają ceny

sprzedawanych jednostek produktów

(6)

Reguła maksymalizacji zysku MC = MR

• Optymalne rozmiary produkcji firmy:

MC= MR

Literatura:

D.Begg, Ekonomia, t.1, PWE, Warszawa 1993

(7)

Formy finansowania działalności przedsiębiorstwa

• Przedsiębiorstwo finansuje działalność poprzez:

• Samofinansowanie inwestycji (rozumianych jako

przyrost środków trwałych firmy, tj takich, które nie zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym np.

maszyny, hale fabryczne, nowe technologie)

• Odpisy z amortyzacji

• Kredyty bankowe

• Emisję akcji i obligacji

(8)

Funkcja ekonomiczna giełd w finansowaniu działalności firm

• Gdy kapitał jest trudno dostępny, państwa nie mogą się rozwijać, gdyż przedsiębiorcy nie mogą

zakładać firm.

• Istniejące spółki nie mogą finansować rozwoju, nie

powstają nowe miejsca pracy.

(9)

Funkcja ekonomiczna giełd

• Funkcja ekonomiczna giełd papierów wartościowych polega zatem na:

– zasilaniu przedsiębiorstw w środki

– wycenie majątku produkcyjnego przedsiębiorstw notowanych na giełdzie

(A.Sopoćko, Giełda papierów wartościowych, PWE, Warszawa, 1991, s.16)

(10)

Rola giełd w gospodarce światowej

• Ułatwianie obrotu w handlu wewnętrznym, jak i międzynarodowym

• Kształtowanie cen dzięki dużej koncentracji obrotów na giełdach

• Kształtowanie zwyczajów handlowych

• Opracowywanie standardów towarowych

• Narzędzie kształtowania koniunktury

(11)

Giełda - definicja

• Giełdy są szczególnym rodzajem rynków formalnych.

• To stałe, odbywające się w określonym czasie i miejscu, podporządkowane określonemu

regulaminowi spotkania osób pośredniczących w zawieraniu transakcji, których przedmiotem mogą być:

– pieniądze ( dewizy),

– papiery wartościowe ( akcje), – weksle

– lub towary o pewnych cechach szczególnych.

(12)

Miejsce giełdy w strukturze rynku (A.Sopoćko Giełda papierów wartościowych, PWE

Warszawa 1991,s.10)

(13)

Giełdy - historia

• Giełdy papierów wartościowych stanowią

nieodłączną część rynku kapitałowego i od 2-ch stuleci stanowią istotną rolę w gospodarce

rynkowej

• Giełdę wynaleziono w starożytnym Rzymie, gdzie dzierżawcy podatków otrzymali od państwa

wyłączność na licytowanie poborów i podatków

(14)

Giełdy - historia

• Nowoczesne giełdy pojawiły się w Londynie w połowie XIX w.

• Powstały, by zapewnić – poprzez emisję akcji - gromadzenie kapitałów potrzebnych na

sfinansowanie wypraw handlowych do nowo

odkrytych krajów Dalekiego Wschodu

(15)

Kapitalizacja giełdy

• Miernikiem rozwoju danego rynku akcji, jego wagi dla całej gospodarki, jego urynkowienia jest

stosunek kapitalizacji danej giełdy do PKB wyrażony w procentach.

• Kapitalizacja giełdy to wartość rynkowa akcji, czyli

suma cen wszystkich jej akcji.

(16)

Kapitalizacja giełdy

• Kapitalizacja giełd amerykańskich jest już o ok. 50% większa, niż PKB tego kraju, który obecnie wynosi ponad 18 bln $.

• W państwach Europy Zachodniej, a także w najbardziej

rozwiniętych krajach Azji stosunek kapitalizacji giełd do PKB waha się między 60 a 100% PKB.

• Kapitalizacja GPW w Warszawie w 2011 r. wynosiła mniej niż 50% PKB, czyli mniej niż na rozwiniętych rynkach globalnych, jednak ciągle wzrasta.

• Otwartość rynku kapitałowego oznacza większy dostęp firm do kapitału a przez to stymuluje ich rozwój

(17)

Rynek pierwotny i rynek wtórny

• Rynek papierów wartościowych obejmuje rynek pierwotny i rynek wtórny.

• Rynek pierwotny- za jego pośrednictwem spółki sprzedają swoje akcje i obligacje w drodze emisji publicznej bądź niepublicznej ( np. udostępnianie akcji dla pracowników).

• Rynek wtórny to giełda; obrót papierami

wartościowymi odbywa się miedzy inwestorami z

wyłączeniem emitenta.

(18)

Rodzaje papierów wartościowych

• Rodzaje papierów wartościowych, którymi handluje się na giełdzie: akcje i obligacje

• Akcje - papiery niepewne (o wysokim stopniu

ryzyka), potwierdzają udział w majątku spółki

akcyjnej, która jest własnością akcjonariuszy, z

których każdy posiada część kapitału spółki

(19)

Rodzaje papierów wartościowych

• Każda akcja ma wartość nominalną, o znaczeniu tylko księgowym oraz wartość rzeczywistą (

rynkową), która:

– nie jest wielkością stałą

– zmienia się w zależności od popytu i podaży z tą

akcją związanych.

(20)

Rodzaje papierów wartościowych

• Obligacja to papier wartościowy będący

zobowiązaniem, czyli papierem dłużnym emitenta.

• W przeciwieństwie do akcji nie przedstawia

ułamkowej części kapitału akcyjnego i przez to nie

jest związana z udziałem w spółce.

(21)

Operacje giełdowe

• Podstawowe operacje giełdowe:

– natychmiastowe i terminowe

• Natychmiastowe są realizowane bezpośrednio po ich zawarciu (do 2-ch dni).

• W tym czasie powinno nastąpić wydanie walorów

nabywcy, ich odbiór i zapłata umówionej należności

(22)

Transakcje terminowe

• Miedzy datą ich zawarcia a datą realizacji, z góry

określoną, występuje pewien świadomie wydłużony okres czasu.

• Wyróżnia się 2 główne rodzaje transakcji terminowych:

• Spekulacyjne (na zarobienie)- ich celem jest zyskanie na zmianach notowań giełdowych

• Hedgingowe - na zabezpieczenie się przed stratami

wynikającymi ze zmian notowań giełdowych

(23)

Realna stopa przychodu

• Realna stopa przychodu z papierów wartościowych, to iloraz:

• dywidenda + zysk kapitałowy dzielone przez:

cena zakupu – stopa inflacji

.

(24)

Teorie giełdy

• Istnieją dwie zasadnicze teorie giełdy:

Pierwsza Teoria

• Giełda jest kasynem, w którym nie ma racjonalnych podstaw działania, a wszystko zależy od szczęścia, gdyż rynek zdominowany jest przez

krótkookresowe transakcje spekulacyjne

(25)

Teorie giełdy

Druga Teoria

• Giełda jest rodzajem rynku efektywnego, czułym instrumentem przetwarzania informacji.

• Wiele faktów wskazuje, że rynkowe ceny akcji są bardziej zgodne z teorią rynków efektywnych niż teorią kasyna.

• Teza ta znajduje potwierdzenie w przypadkach, gdy ceny akcji znaczniej odpowiadają kondycji

ekonomicznej firmy i im wyższy jest - w długim okresie- stosunek dywidendy do zysku

kapitałowego w całkowitym dochodzie z aktywów.

(26)

Indeksy giełdowe

• Indeksy giełdowe - w sposób syntetyczny

przedstawiają stan rynku lub wybranych jego segmentów.

• Obrazują zmiany cen akcji i trendy notowań czyli giełdową koniunkturę

• Przykłady indeksów: WIG, WIG 20, WIRR, Dow

Jones

(27)

Wskaźniki giełdowe

• Wskaźniki giełdowe: pozwalają na orientację co do atrakcyjności cen akcji, tj. czy dane akcje są drogie, czy tanie w porównaniu z innymi.

• Przykłady wskaźników:

– c/z, – c/ wk,

– stopa dywidendy

(28)

Wskaźniki giełdowe

• Najważniejszym z nich jest wskaźnik cena/zysk – c/z (po angielsku price/earnings- p/e).

• Jest to stosunek aktualnej ceny jednej akcji do zysku netto przypadającego na te akcję za ostatnie 4 kwartały

• Im niższa jest jego wartość, tym lepiej.

• Jeśli wskaźnik c/z wynosi 10 oznacza to, że za każdą złotówkę zeszłorocznego zysku ( i perspektywę podobnych zysków w przyszłości) płaci się 10 zł.

• Jeśli c/z wynosi 20 - to za taką samą złotówkę zysku trzeba zapłacić 20 zł. Transakcja zatem jest mniej opłacalna.

(29)

Wskaźniki giełdowe

• Podobnie oblicza się wskaźnik cena/wartość księgowa – c/wk

• Im niższa jego wartość, tym tańsze są akcje w stosunku do majątku firmy.

• Z kolei wskaźnik stopy dywidendy mówi nam jaki procent obecnej ceny akcji stanowiła dywidenda wypłacana ostatnio przez firmę. W tym przypadku, im wyższy wskaźnik, tym lepiej.