Ubezpieczenie rentowe rok akademicki 2018/2019
dr Eliza Mazurczak-Jasińska
Regulacja prawna
Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych.
Tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r., poz. 1270 z
późn.zm.
Przedmiot ochrony:
a) tzw. „bardziej trwała” niezdolność do pracy (z tzw. z ogólnego stanu zdrowia oraz z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy);
b) niezdolność do samodzielnej egzystencji;
c) utrata żywiciela rodziny.
Pojęcie niezdolności do pracy w ubezpieczeniu rentowym
(art.12 u.e.i r.)
tzw. czasowa niezdolności do pracy jest ryzykiem ubezpieczenia chorobowego i
wypadkowego !!!
Elementy konstrukcji ryzyka niezdolności do pracy:
ekonomiczny- wyrażony w sformułowaniu
„utrata zdolności do pracy zarobkowej”;
biologiczny - wyrażony w sformułowaniu
„naruszenie sprawności organizmu”;
element stopniowalny.
Rokowanie odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu
-nie jest trzecim elementem w konstrukcji ryzyka,
-nie przesądza o istnieniu niezdolności do
pracy (wpływa na ocenę jej stopnia oraz
przewidywanego okresu trwania).
Całkowita niezdolność do pracy
całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania
jakiejkolwiek pracy.
Częściowa niezdolność do pracy
częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność
do pracy
zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Kryteria ustalenie częściowej niezdolności do pracy:
utrata zdolności w znacznym stopniu;
utrata zdolności do pracy zgodnej z
poziomem posiadanych kwalifikacji.
Tryb orzekania o niezdolności do pracy:
orzekanie w ZUS-ie jest dwuinstancyjne;
wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy;
organ pierwszej instancji (lekarz orzecznik ZUS-u);
organ wyższej instancji (komisja lekarska
ZUS-u).
Odwołanie do sądu od decyzji ZUS-u możliwe jest dopiero po wyczerpaniu dwuinstancyjnego trybu ustalania zajścia
ryzyka niezdolności do pracy.
W pierwszej instancji w sprawach rentowych właściwy jest okręgowy sąd pracy i
ubezpieczeń społecznych.
Orzekanie o niezdolności do pracy
na okres nie dłuższy niż 5 lat (zasada od 2005 r.),
na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli wg wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania
zdolności do pracy przed upływem 5 lat,
możliwe jest orzekanie o trwałej niezdolności
do pracy.
Niezdolność do samodzielnej egzystencji
(art. 13 ust. 5 u.e.i r.)
Niezdolność do samodzielnej egzystencji jest:
odrębnym ryzykiem socjalnym, ale
niesamodzielnym.
Przesłanki orzekania niezdolność do samodzielnej egzystencji:
naruszenie sprawności organizmu;
konieczność opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb
życiowych;
stały lub długotrwały charakter tej
konieczności.
Warunki nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy:
częściowa lub całkowita niezdolność do pracy;
wymagany staż ubezpieczeniowy;
powstanie niezdolności do pracy w czasie trwania ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów (w czasie tzw. przedłużonego okresu ochronnego);
brak ustalonego prawa do emerytury z
Funduszu lub nie spełnianie warunków do
jej uzyskania.
Wymagany okres składkowy i nieskładkowy tzw. staż ubezpieczeniowy:
wymiar: od 1 do 5 lat (art. 58 ust. 1 u.e.ir.),
szczególne regulacje: młodzi ubezpieczeni i ubezpieczeni, którzy ukończyli 30 lat (tzw. gęstość ubezpieczenia);
okresy składkowe (art. 6 u.e.ir.) i nieskładkowe (art. 7u.e.ir.) uwzględnia się w proporcji 3:1 (art. 5 ust. 2 u.e.ir.);