Wykład 2 i 3

(1)

Wykład 2 i 3

(2)

Podział definicji ze względu na to, do czego się odnoszą

 Definicja nominalna – dotyczy słów

 Definicja realna – dotyczy rzeczy

(3)

Podział definicji ze względu na zadania

 Sprawozdawcza (relacjonuje zastane znaczenie terminu)

 Projektująca

- regulująca (wybiera spośród zastanych znaczeń jedno)

- konstrukcyjna (wprowadza nowy termin lub nowe znaczenie terminu wcześniej znanego)

 Problem wypowiedzi mętnych

(4)

Podział definicji ze względu na zadania - przykłady

a) Przez „naiwnych mentalistów” rozumiem w dalszej części swej rozprawy nieświadomych zwolenników tezy, iż nasze życie psychiczne poznajemy w sposób bezpośredni, bez jakichkolwiek schematów.

b) W żargonie myśliwskim, a także

przestępczym słowo „farba” oznacza krew

(5)

Podział definicji ze względu na zadania - przykłady

c) Niech „telegnoza” określa ten obraz świata, jaki czerpią z programów nastolatki oglądające nałogowo MTV

d) W żargonie części kibiców „piknikami”

nazywa się ludzi, którzy przybyli na mecz wraz z rodzinami i bez zamiaru awanturowania się.

e) „Kryminalistą” jest ktoś, kto popełnia

zbrodnie z zimną krwią, a nie pod

wpływem wzburzenia albo namiętności.

(6)

Podział definicji ze względu na budowę

•

Równościowe (definiendum - zwrot łączący- definiens)

- klasyczne (treściowe) - przez rodzaj i różnicę gatunkową, np. Student to uczeń szkoły wyższej)

-

nieklasyczne (zakresowe) – przez rozłożenie zakresu definiendum na kilka podzbiorów, np.

Filozofia to ontologia, epistemologia i aksjologia



Nierównościowe

np. równoważnościowa: X jest dziadkiem Y wtedy i

tylko wtedy, gdy istnieje takie Z, że X jest ojcem Z, Z

zaś jest ojcem lub matką Y

(7)

Stylizacje definicji

• Słownikowa

Słowo „aksjologia” znaczy to samo, co wyrażenie „refleksja o wartościach”

 Semantyczna

Słowo „aksjologia” oznacza refleksję o wartościach

 Przedmiotowa

Aksjologia to refleksja o wartościach

(8)

Błędy w definicjach sprawozdawczych

 Błąd nieadekwatności - definicja za szeroka - definicja za wąska

- definicja za wąska i za szeroka jednocześnie

- wykluczanie się zakresów

sytuacja przesunięcia kategorialnego

• Błąd pragmatyczny (ignotum per ignotum) - błędne koło (bezpośrednie lub pośrednie)

jako przypadek ignotum per ignotum

(9)

Błędy w definicjach sprawozdawczych - przykłady

a) Metaetyka to dział filozofii, który podejmuje problemy metaetyczne

b) Czas w filozofii Kanta to pojęcie empirycznie realne, lecz

transcendentalnie idealne

c) Nazwa ogólna to nazwa, która ma mniej niż 1000 desygnatów

d) Kwadrat to figura geometryczna o

czterech bokach

(10)

Błędy w definicjach sprawozdawczych - przykłady

e) Sędzia to osoba uprawniona do wydawania wyroków sądowych. Wyrok sądowy to decyzja sędziego

f) Filozofia społeczna to relacja między jednostką a jej społecznym otoczeniem g) Nazwa złożona to nazwa, która składa

się z przynajmniej trzech słów

(11)

Błędy w definicjach projektujących

 Nieskuteczność definicji regulującej - niepowodzenie w usunięciu wątpliwości

 Bezpłodność poznawcza definicji

konstrukcyjnych

(12)

Błędy w definicjach

projektujących - przykłady

a) Wojna sprawiedliwa to wojna prowadzona w słusznej sprawie

b) Ciężka paczka to paczka, której nie może unieść listonosz

c) Ciężka paczka to paczka, która waży więcej niż 8 kilogramów

d) Słowo „stół” będzie oznaczało w dalszej

części mojego wywodu krzesło

(13)

Błędy w definicjach

projektujących - przykłady

e) Alienacja to ujarzmienie człowieka

przez jego własne wytwory materialne i duchowe, które zaczynają mu się jawić jako złowrogie, obce i niekontrolowane siły

f) Przez wyrażenie „duże miasto” będę rozumiał miasto, które ma bardzo

licznych mieszkańców

(14)

Pseudodefinicje

 Definicja perswazyjna

 Definicja ostensywna (deiktyczna)

 Definicja cząstkowa

 Definicja metaforyczna

(15)

Definicje w prawie - status

- definicje nominalne

- definicje projektujące

(16)

Definicje w prawie

 Sposób konstruowania:

- równościowa treściowa

- równościowa zakresowa

- nierównościowa

(17)

Definicje w prawie

 Przykład definicji równościowej treściowej

art. 115 § 10 kk: „Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia

czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i

w czasie orzekania w pierwszej instancji

24 lat.”

(18)

Definicje w prawie

 Przykład definicji równościowej zakresowej

art. 115 § 11 kk: „Osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny,

rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w

stosunku przysposobienia oraz jej

małżonek, a także osoba pozostająca

we wspólnym pożyciu”

(19)

Definicje w prawie

 Przykład definicji nierównościowej

art. 725 kc: „Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się

względem posiadacza rachunku, na

czas oznaczony lub nie oznaczony, do przechowywania jego środków

pieniężnych oraz do przeprowadzania

na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych”

(20)

Definicje w prawie

• Sposób wprowadzenia definicji legalnej:

- słowniczek

- osobny przepis

- definicja nawiasowa

art. 66 § 1 kc: „Kto oświadczył drugiej stronie wolę zawarcia umowy, określając w