SYSTEM PRAWA
CECHY SYSTEMU PRAWA
1. niesprzeczność – system jest
niesprzeczny, gdy jego normy nie kolidują ze sobą
2. zupełność – system jest zupełny, gdy nie ma w nim luk
TYPY KOLIZJI MIĘDZY NORMAMI
• Kolizje o charakterze logicznym (analitycznym)
• wynikają z samego sformułowania norm prawnych, dla ich stwierdzenia wystarczy analiza języka tekstów
prawnych.
W ich ramach wyróżniamy:
• sprzeczność i
• przeciwieństwo.
SPRZECZNOŚĆ
• 1. jeden przepis czegoś zakazuje, drugi na to samo zezwala;
• 2. jeden przepis coś nakazuje, drugi przepis zakazuje;
• 3. jeden przepis coś nakazuje, a drugi stwierdza, że to samo nie jest nakazane.
• W przypadku dwóch norm sprzecznych logicznie tylko jednej z nich można
przestrzegać.
PRZECIWIEŃSTWO
Normy nakazują różne zachowania tym samym podmiotom w tych samych
okolicznościach.
Normy przeciwne nakazywać będą
zachowania, których razem spełnić nie
można, ale można zachować się w sposób trzeci.
KOLIZJE O CHARAKTERZE PRAKSEOLOGICZNYM
(PRAKTYCZNYM)
• W przypadku tych kolizji oceniamy skutki określonych regulacji prawnych.
• I Realizacja jednej normy doprowadzi do powstania sytuacji, która wyklucza
przyczynowo realizację drugiej normy.
• Przykład: N1 nakazuje rodzicom dbać o fizyczny i duchowy rozwój dziecka; N2 pozbawia rodziców
wpływu na proces wychowania dziecka, przyznając mu suwerenne prawo wyboru światopoglądu.
• II Realizacja obu norm prowadzi do
sprzecznych celów, czyli zamierzone skutki obu regulacji wzajemnie się unicestwiają.
• Przykład: N1 nakazuje uznać trzeźwość za istotną wartość w procesie edukacyjnym; N2 zezwala na umieszczanie reklam piwa w pobliżu placówek oświatowo – wychowawczych.
KOLIZJE O CHARAKTERZE PRAKSEOLOGICZNYM
(PRAKTYCZNYM)
• Mogą być dwustronne i jednostronne.
• Niezgodność prakseologiczna
dwustronna – jedna norma nakazuje
osiągnąć stan rzeczy S, druga zlikwidować stan rzeczy S.
• Niezgodność prakseologiczna
jednostronna – możliwe jest uniknięcie niezgodności pod warunkiem wykonania
czynności nakazanych przez dwie normy we właściwej kolejności.
KOLIZJE O CHARAKTERZE AKSJOLOGICZNYM
Prawodawca wbrew postulatowi racjonalności nie jest konsekwentny w swoich
preferencjach.
W N1 preferuje wartość X przed Y, w N2 preferuje wartość Y przed X.
LIKWIDACJA KOLIZJI MIĘDZY NORMAMI
1. Uchylenie (derogacja) przez prawodawcę jednej z norm pozostających w kolizji.
2. Wykładnia (interpretacja).
3. Reguły kolizyjne.
REGUŁY KOLIZYJNE
Hierachiczna
Lex superior derogat legi inferiori
Zakresowa
Lex specialis derogat legi generali
Chronologiczna
Lex posterior derogat legi priori
LUKI W SYSTEMIE PRAWA
• Luka konstrukcyjna (rzeczywista) – czyli brak zupełności istniejącej regulacji prawnej.
• W jej ramach wyróżniamy:
• 1. swoistą lukę w prawie, czyli brak normy, która powinna zostać ustanowiona zgodnie z inną normą obowiązującą. Rozpoczęty proces legislacyjny nie został zakończony. Brak aktu normatywnego, który powinien zostać ustanowiony zgodnie z normą
upoważniającą do jego wydania, np. RM nie korzysta z delegacji ustawowej.
• 2. lukę techniczną – proces legislacyjny został ukończony, ale regulacja danej kwestii jest nadal niekompletna, np. wydano przepisy, które tworzą jakąś instytucję bez określenia jej kompetencji lub trybu powoływania.
LUKI W SYSTEMIE PRAWA
• Luka aksjologiczna (pozorna) – określenie to wskazuje na relacje między prawem
obowiązującym i pewnym idealnym, postulowanym systemem prawa.
• Luka aksjologiczna extra legem – postulat dotyczy uchwalenia określonych norm
• Luka aksjologiczna contra legem – postulat dotyczy uchylenia określonych norm,
ponieważ luka polega na ich obowiązywaniu.
SYSTEM PRAWNY TYP I SYSTEM PRAWNY KONKRETNY
• System prawny typ – grupa systemów prawa obowiązująca w określonym miejscu i czasie dla których można znaleźć pewne cechy wspólne.
System typ jest postacią uogólnienia właściwości posiadanych przez rzeczywiste porządki prawne (system prawa stanowionego i common law).
• System konkretny – obowiązuje na danym
terytorium państwowym w określonym miejscu i czasie, charakteryzuje go zmienność norm oraz niezależność od doktryny. System ten
uzależniony jest od charakteru państwa,
przekształceń ustrojowych i napięć politycznych.
