Doświadczenia parlamentarnych służb analitycznych w świetle globalnego kryzysu finansowego
Kamilla Marchewka-Bartkowiak
Abstract
The article provides an overview of parliamentary research service activities and experience during the global financial crisis presented at the European Centre for Parliamentary Research and Documentation (ECPRD) conference Lessons from the Current Financial and Economic Crisis: A Parliamentary Research Stock-Taking held on 26 March 2010 in Paris.
Wprowadzenie
W niniejszym opracowaniu zaprezentowano doświadcze- nia jednostek (biur, departamentów, instytutów), pełniących funkcje analityczne na rzecz Parlamentów, w okresie ostat- nich dwóch lat trwającego globalnego kryzysu finansowego.
Doświadczenia te przedstawione zostały podczas konferencji zorganizowanej przez European Centre for Parliamentary Re- search and Documentation (ECPRD) w dniu 26 marca 2010 r.
w Paryżu pt. Lessons from the Current Financial and Economic Crisis: A Parliamentary Research Stock-Taking.
Reprezentowane na spotkaniu służby specjalizują się najczę- ściej w analizach ekonomicznych (budżetowych, finansowych), społecznych i prawnych (prawo krajowe i międzynarodowe).
Zakres ich zadań jest jednak zróżnicowany w poszczególnych krajach, co determinowało reakcję tych jednostek na wydarze- nia, mające miejsce w czasie kryzysu finansowego.
Głównym celem konferencji ECPRD była prezentacja i dys- kusja dotycząca uczestnictwa służb analitycznych w pracach Parlamentów i rządów poszczególnych krajów oraz w podej-
mowanych przez nie inicjatywach antykryzysowych. Organi- zatorzy konferencji na wstępie postawili zatem następujące pytania problemowe:
• Jaki był zakres współpracy pomiędzy rządem i parla- mentem w szczytowym okresie kryzysu, tj. na przeło- mie lat 2008 i 2009?
• Jakie działania podejmowane były przez jednostki analiz ekonomicznych, czy były to zadania doradcze w aspekcie podejmowanych inicjatyw antykryzyso- wych, czy wymagana była dodatkowa zmiana organi- zacyjna tych jednostek?
• Czy parlamenty poszczególnych państw współpraco- wały ze sobą w celu wsparcia i mobilizowania instytu- cji (np. MFW) lub organizacji międzynarodowych (np.
G-20) do podejmowania działań antykryzysowych?
W ramach odpowiedzi na powyższe pytania, poniżej zo-
staną przybliżone doświadczenia wybranych jednostek parla-
mentarnych z krajów Unii Europejskiej oraz Parlamentu Euro-
pejskiego prezentowane podczas konferencji.
Doświadczenia służb Parlamentu włoskiego 1
Pierwsze inicjatywy legislacyjne rządu włoskiego w ramach programu antykryzysowego podjęte zostały w październiku 2008 r. (degree-law No 155 oraz 157). W celu zagwarantowa- nia stabilności finansowej sektora bankowego oraz ochrony oszczędności prywatnych uruchomione zostały instrumenty w postaci m.in.:
• rekapitalizacji banków komercyjnych,
• wprowadzenia gwarancji Skarbu Państwa na zobowią- zania banków (Minister Gospodarki i Finansów został zobowiązany do udzielenia gwarancji zobowiązań bankowych do 31 grudnia 2009 r. z terminem realizacji powyżej 5 lat),
• zagwarantowania wymiany obligacji skarbowych i in- strumentów finansowych, będących w posiadaniu banków,
• rozszerzenia zakresu gwarancji depozytowych.
Kolejne rozwiązania dotyczyły sfery realnej gospodarki.
Ratyfikowano je w styczniu 2009 roku, a następnie były sys- tematycznie wprowadzane w życie. Ich głównym celem było wsparcie sytemu kredytowania przedsiębiorstw oraz osób fizycznych. Na uwagę zasługuje między innymi podpisanie przez stronę rządową oraz organizacje reprezentujące przed- siębiorstwa obustronnej zgody na czasowe przesunięcie spła- ty długów w ramach zaciągniętych pożyczek i leasingu przez małe i średnie przedsiębiorstwa oraz powołanie w grudniu 2009 r. banku państwowego (Banca del Mezzogiorno s.p.a.), którego zadaniem jest zwiększenie zdolności do udzielania kredytów dla sektora prywatnego i osób fizycznych w połu- dniowych regionach Włoch.
W projekcie budżetu państwa na rok 2010 uwzględnione zostały wszystkie rozwiązania o charakterze antykryzysowym przyjęte w poprzednim roku. Dodatkowo zaproponowano zmiany prawne dotyczące ustawy o rachunkowości i finansach publicznych (Legge di contabilita e finanza pubblica) w zakresie harmonizacji systemu rachunkowego, zmian w klasyfikacji budżetowej oraz zwiększenia kontroli i monitoringu realizacji wydatków publicznych.
Zgodnie z art. 77 Konstytucji Republiki Włoskiej w przy- padku sytuacji nadzwyczajnych skrócona zostaje ścieżka le- gislacyjna wprowadzająca instrumenty programu antykryzy- sowego. Rząd ma obowiązek przedłożenia zaproponowanych inicjatyw Parlamentowi w dniu ich ogłoszenia, zaś Parlament ma pięć dni na ich przyjęcie.
W trakcie obecnego kryzysu Parlament włoski podjął kilka własnych inicjatyw w celu zdobycia informacji na temat sytu- acji w gospodarce. Przykładem może być zlecenie w 2008 r.
przez Komisję Finansów i Skarbu Państwa Senatu przepro- wadzenia badania na temat dotychczasowych efektów kryzy- su na świecie i możliwych skutków dla gospodarki włoskiej, a także zakresu instrumentów antykryzysowych wykorzysty- wanych przez kraje europejskie.
Służby analityczne Parlamentu włoskiego (Research and Studies Service) odpowiedzialne są przede wszystkim za legi-
1
Materiały konferencyjne, Domenico Siclari, Officer of the Re- serch Departemnt, Camera dei Deputati oraz Renato Loiero, Officer, Senato della Repubblica.
slacyjną ocenę proponowanych projektów aktów prawnych.
Ich zadania obejmują także analizy przeprowadzane na zle- cenie odpowiednich Komisji oraz indywidualne doradztwo ekspertów.
W ramach przedłożonych przez rząd inicjatyw antykryzy- sowych, służby analityczne opiniowały projekty odpowied- nich aktów w zakresie prawnym, tj. zgodności z konstytucją i prawodawstwem UE, a także autonomią sektora lokalne- go i regionalnego. Przygotowywane były także analizy oraz wszelkie dokumenty ułatwiające Parlamentowi podjęcie osta- tecznych decyzji legislacyjnych. Poza tym służby analityczne przeprowadziły przegląd inicjatyw międzynarodowych w za- kresie przeciwdziałania kryzysowi finansowemu, w szcze- gólności podjętych przez specjalnie powołane organy w po- szczególnych krajach, jak Financial Stability Board. Uściślono także zakres współpracy pomiędzy służbami analitycznymi Parlamentu a Bankiem Centralnym Włoch, Komisją Papierów Wartościowych i Giełdy (CONSOB) oraz nadzorem ubezpiecze- niowym (ISVAP).
Doświadczenia służb
Parlamentu hiszpańskiego 2
W Hiszpanii pierwsze inicjatywy legislacyjne, których ce- lem było przeciwdziałanie zaistniałym skutkom kryzysu, pod- jęte zostały już w kwietniu 2008 r. Największym problemem hiszpańskiej gospodarki stało się bowiem załamanie sektora budowlanego. Pierwsze ustawy w tym zakresie dotyczyły ograniczeń podatkowych w powyższym obszarze (Royal de- cree-law No 2/2008).
Kolejne zmiany prawne miały miejsce pod koniec 2008 r.
i obejmowały cztery akty, w ramach których m.in. zastosowa- no gwarancje państwowe na operacje kredytowe w sektorze finansowym, rozszerzono gwarancje depozytowe oraz usta- nowiono dwa fundusze: państwowy fundusz inwestycji lokal- nych (State Fund for Local Investment) w wysokości 8 mld euro oraz specjalny państwowy fundusz przeciwdziałający degra- dacji gospodarki i bezrobociu (Special State Fund for Boosting the Economy and Employment) w wysokości 3 mld euro. Oba fundusze miały być dofinansowane w wyniku zaciągnięcia długu publicznego.
W 2009 r. zmiany legislacyjne w ramach programu anty- kryzysowego rządu, tym razem stymulującego rozwój gospo- darki i zatrudnienia, objęły osiem głównym aktów prawnych, w tym m.in. rządowe wsparcie zakupu nowych samochodów, rozszerzenie pomocy finansowej osobom bezrobotnym, utworzenie państwowego funduszu lokalnego zatrudnienia i zrównoważenia (State Fund for Local Employment and Susta- inability), którego celem jest głównie zwiększenie inwestycji publicznych kreujących pracę oraz podnoszenie kwalifikacji bezrobotnych.
Od 2010 r. wprowadzony został Program Konsolidacji Fi- skalnej, który obejmuje działania krótko-, średnio- i długoter- minowe. W tym ostatnim zakresie kluczowym obszarem jest reforma systemu emerytalnego.
W ramach inicjatyw i działań parlamentarnych utworzono grupy zajmujące się kluczowymi problemami dla Hiszpanii po-
2
Materiały konferencyjne, Carmen Gutierrez, Head of Section, Pu-
blic Finances and Economic Research, Congreso de los Diputados.
wstałymi w okresie kryzysu, podjęto działania w celu przygo- towania kompleksowej reformy emerytalnej oraz opracowano raport dotyczący funkcjonowania gospodarki hiszpańskiej.
Działania służb analitycznych odpowiadały na bieżące za- potrzebowanie w ramach opiniowania aktów prawnych oraz odpowiedzi na zapytania parlamentarzystów, dotyczących skutków kryzysu finansowego. Miały jednak także charakter specjalnych inicjatyw, w tym między innymi wprowadzono publikowane oficjalnie krótkie noty informacyjne oraz syste- matycznie wydawany parlamentarny Biuletyn nt. Gospodarki i Finansów Publicznych.
Doświadczenia służb Parlamentu szwedzkiego 3
Prezentacja konferencyjna przedstawiciela Parlamentu szwedzkiego (Riksdag) obejmowała przede wszystkim obsza- ry i przykłady pytań, które wymagały przeprowadzenia badań przez jednostkę specjalizującą się w tym zakresie. Większość analiz nie ma charakteru publicznego i kierowana jest do okre- ślonego parlamentarzysty w ramach przesyłanych zapytań.
Punktem zwrotnym w zainteresowaniu parlamentarzystów szwedzkich (ale także przedstawicieli innych instytucji publicz- nych) skutkami globalnego kryzysu finansowego był upadek w USA banku Lehman Brothers. Pierwsze pytania dotyczyły zatem problematyki gwarancji depozytowych oraz rozwiązań międzynarodowych stosowanych w tym zakresie. Kolejne pro- blemy wiązały się z analizą przyczyn wybuchu kryzysu w Sta- nach Zjednoczonych oraz rolą agencji ratingowych.
W miarę rozwoju kryzysu finansowego na świecie pojawiły się także zapytania dotyczące środków podejmowanych w in- nych krajach w ramach stabilizowania gospodarki, wskazania podobieństw oraz różnic pomiędzy obecnymi i poprzednimi kryzysami finansowymi, ale także roli Chin w wywoływaniu nierównowagi finansowej na świecie.
Szczególne zainteresowanie dotyczyło pakietów stymula- cyjnych wprowadzonych w krajach UE, w ramach grupy G7, ale także przez Rosję i Chiny.
Podsumowując należy zatem zwrócić uwagę na wysoki po- ziom zaangażowania służb analitycznych, wynikający przede wszystkim z zapotrzebowania parlamentarzystów na szeroki zakres informacji kluczowy w celu podejmowania decyzji le- gislacyjnych.
Doświadczenia służb Parlamentu estońskiego 4 i litewskiego 5
Kryzys finansowy w państwach nadbałtyckich oraz działa- nia podjęte w ramach parlamentarnych służb analitycznych prezentowano na przykładzie Estonii i Litwy. Oba kraje prze- szły bowiem od fazy destabilizacji sektora bankowego do fazy szczególnie dotkliwego kryzysu budżetowego i wysokiego bezrobocia.
3
Materiały konferencyjne, Dan Lindbeck, Riksdag.
4
Materiały konferencyjne, Toivo Mangel, Riigikogu.
5
Materiały konferencyjne, Gitana Albaityte, Parliamentary Rese- arch Department, Seimas.
W ramach przykładu estońskiego, uwagę zwraca zaprezen- towany wskaźnik aktywności (czy inaczej „efektywności) Parla- mentu, który określa stosunek projektów ustaw do przyjętych przez Parlament aktów prawnych. I tak w latach 1992–2007 wskaźnik ten oscylował w granicach 60%–70%, podczas gdy w okresie 2008–2010 wyniósł prawie 90%. Wynika z tego, że propozycje zmian legislacyjnych podejmowane w ramach tzw. szybkiej ścieżki legislacyjnej podjętej w warunkach kry- zysu były w większości akceptowane przez Parlament. Jedno- cześnie należy zaznaczyć, iż w latach 2008–2009 ilość projek- tów ustaw wzrosła znacząco i wyniosła prawie 150.
Pierwsze zmiany legislacyjne w ramach działań antykryzy- sowych przyjęte zostały przez Parlament Estonii już w 2007 r.
Były to między innymi nowelizacje ustaw w zakresie zatrudnie- nia, zabezpieczenia osób bezrobotnych, ubezpieczeń społecz- nych, czy wsparcia rodzin z budżetu państwa. W 2008 r. zmiany prawne dotyczyły przede wszystkim wygenerowania dodat- kowych dochodów budżetowych, stąd m.in. zmiany w aktach prawnych dotyczących opodatkowania alkoholu, papierosów, paliwa, opłat za elektryczność. Kolejny rok to także ustawy pod- wyższające opłaty państwowe, opodatkowanie gruntów (tzw.
land tax), ale także ustawa o bankructwie (Bankrupcy Act).
W ramach działań służ analitycznych (Research service) wzrosła szczególnie aktywność doradcza, związana ze zwięk- szonym zainteresowaniem problematyką kryzysu ze strony partii politycznych oraz parlamentarzystów. W ramach łącznej oceny aktywności jednostki analitycznej w okresie 2008–2009 ilość badań wykonanych dla powyższej grupy odbiorców się- gała około 30%. Wzrosło także zapotrzebowanie na analizy ze strony poszczególnych Komisji parlamentarnych.
Służby analityczne Parlamentu Estonii zwiększyły również swoją aktywność na forum ECPRD oraz w ramach kontaktów z innymi parlamentami. W celu polepszenia swoich działań w 2008 roku wprowadzono zmiany organizacyjne, w wyniku których służby zajmujące się analizami ekonomicznymi połą- czyły się z biurem prawnym.
W przypadku działań podejmowanych przez służby ana- lityczne Parlamentu litewskiego (Parliamentary Research De- partment) na uwagę zwraca szeroki zakres publikacji i prze- kazów informacyjnych uruchomionych w okresie kryzysu finansowego, od analiz porównawczych sytuacji i inicjatyw antykryzysowych w krajach Unii Europejskiej, poprzez prezen- tacje krajowych rozwiązań na bazie case study (np. dotyczą- ce instrumentów przeciwdziałania kryzysowi zastosowanych w Norwegii, sytuacji budżetowej we Włoszech czy Grecji, po analizy budżetu na rok 2009 na przykładzie Wielkiej Brytanii).
Oprócz powyższych badań jednostka podejmowała się tłuma- czenia i streszczania raportów prezentowanych przez instytu- cje i organizacje międzynarodowe, a także publikacji trzy razy w roku Biuletynu gospodarczego na temat bieżącej sytuacji ekonomicznej i finansowej kraju.
Doświadczenia służb
Parlamentu Europejskiego 6
Służby analityczne Parlamentu Europejskiego (Economic and Scientific Policy Department) zostały utworzone w 2004 r.
6
Materiały konferencyjne, Arttu Makipaa, Economic and Scienti-
fic Policy Department, European Parliament.
jako swoistego rodzaju think-tank, którego zadania obejmują dostarczanie specjalistycznego doradztwa dla Komisji parla- mentarnych, przeprowadzanie samodzielnych badań w za- kresie tematyki bieżących i przyszłych problemów Wspólnoty, zarządzanie budżetem środków przeznaczonych dla eksper- tów zewnętrznych powoływanych przez Komisje w drodze konkursu (w 2010 r. budżet ten wynosi 7 mln euro). Służby działają na rzecz Prezydenta Parlamentu, Sekretarza i Dyrekcji Generalnej oraz Komisji, natomiast ich zadania nie obejmują odpowiedzi na indywidualne zapytania parlamentarzystów oraz partii politycznych.
Jedną z kluczowych Komisji Parlamentu Europejskiego, dla której pracują eksperci służby analitycznej PE jest Komisja ECON (Committee on Economic and Monetary Affairs), która już w połowie 2007 r. zainicjowała sympozjum zaliczane do wydarzeń z tematyki kryzysu, a dotyczącej funkcjonowania funduszy hedgingowych oraz funduszy private equity na ryn- ku finansowym oraz przyszłej struktury nadzoru finansowego.
W ramach działań zaproponowanych przez powyższą Komisję należy także zaznaczyć projekt zmian w systemie gwaranto- wania depozytów (grudzień 2008), funkcjonowania agencji ratingowych (kwiecień 2009), czy propozycji w zakresie pakie- tu nadzorczego (supervisory package).
Rozpatrując kwestię reakcji służb analitycznych PE w okre- sie trwania kryzysu, uwagę zwraca szczególnie szeroki zakres inicjatyw organizacyjnych oraz publikacyjnych, w tym warsz- taty tematyczne (np. Workshop on the Financial Crisis – czer- wiec 2009, Workshop on CRD Revision – listopad 2008, Wokshop on Crisis and Euro Adoption – luty 2009), panele z udziałem ekspertów, a także obszerne badania porównawcze. Służby parlamentrane podejmowały także wspólne działania anali- tyczne z Europejskim Bankiem Centralnym.
Ze względu na szczególną wagę obecnego globalnego kryzy- su finansowego i jego skutków dla państw europejskich, w paź- dzierniku 2009 r. utworzona została nowa Komisja Parlamentu, tj. CRIS (Financial, Economic and Social Crisis). Jej głównym za- daniem jest przede wszystkim analiza i ocena wpływu kryzysu w aspekcie finansowym, społecznym i gospodarczym na kraje członkowskie UE oraz proponowanie odpowiednich działań w zakresie stabilizowania sytuacji na rynkach finansowych.
Doświadczenia Biura Analiz Sejmowych 7
Do najważniejszych zadań Biura Analiz Sejmowych (BAS), działającego w ramach struktury organizacyjnej Kancelarii Sejmu, można zaliczyć
8:
• wykonywanie i organizowanie doradztwa naukowego na rzecz Sejmu, jego organów, posłów i kancelarii Sejmu,
• przygotowywanie analiz i opinii w zakresie uchwala- nych ustaw (w tym ustawy budżetowej),
• przygotowywanie stanowiska Sejmu i Marszałka Sej- mu w sprawach rozstrzyganych przez Trybunał Kon- stytucyjny,
7
Informacja prezentowana w trakcie konferencji, K. Marchewka- Bartkowiak, specjalista ds. finansów publicznych, Biuro Analiz Sejmo- wych.
8
Na podstawie Zarządzenia Nr 10 Szefa Kancelarii Sejmu z 25 mar- ca 2002 r. w sprawie regulaminu organizacyjnego Kancelarii Sejmu.
• prowadzenie działalności doradczej i opiniodawczej w za- kresie spraw związanych z członkostwem Polski w UE,
• współpracę międzynarodową (z innymi parlamenta- mi, ECPRD, EPTA),
• prowadzenie prac studialnych, organizacji seminariów i wykładów.
Powyższy zakres zadań wskazuje zatem, iż BAS odgrywa przede wszystkim rolę opiniodawczo-doradczą na rzecz Sej- mu RP. W związku z powyższym głównymi odbiorcami ini- cjatyw podjętych przez BAS w ramach reakcji na kolejne fazy kryzysu finansowego byli przede wszystkim parlamentarzyści.
Należy jednak zaznaczyć, iż podjęte działania miały także cha- rakter publiczny, co oznacza, iż trafiać mogły do szerokiego grona zainteresowanych osób.
Kluczowym okresem dla oceny skutków kryzysu dla Polski była druga połowa 2008 r. W tym czasie pojawiły się już pierw- sze analizy Biura, które sygnalizowały problemy nierówno- wagi finansowej na świecie i ich skutków dla naszego kraju
9. Wraz z podjęciem działań antykryzysowych przez rząd, BAS systematycznie przeprowadzał badania w obrębie obszarów oddziaływania globalnego kryzysu. Można tutaj wskazać m.in.
opracowanie Globalny kryzys finansowy. Wnioski dla Polski (In- fos 18(42)/2008), Strategiczna odpowiedź OECD na globalny kryzys finansowy i gospodarczy (Analizy 6(14)/2009), czy spe- cjalnie wydana seria publikacji obejmująca zagadnienia od- działywania kryzysu finansowego na sektor przedsiębiorstw, gospodarstw domowych w Polsce, na dług publiczny oraz na handel międzynarodowy. W marcu 2009 roku Biuro zorganizo- wało również seminarium wewnętrzne nt. Globalnego kryzysu finansowego i jego skutków dla Polski z udziałem naukowców i ekspertów.
Działalność badawcza obejmowała także opracowania w zakresu bieżących reform proponowanych przez rząd w od- powiedzi na krótko- i długoterminowe skutki obecnego kryzy- su, jak np. reformy finansów publicznych.
Poza tym Biuro odpowiadało na bieżące zapytania posel- skie dotyczące problematyki kryzysu oraz przygotowywało opinie prawne i merytoryczne w zakresie przedkładanych pro- jektów ustaw z tzw. rządowego pakiety antykryzysowego.
BAS reagował zatem bardzo szeroko w zaistniałej nadzwy- czajnej sytuacji w ramach wyznaczonych zadań. Należy jednak podkreślić, iż parlamentarzyści występowali także z własnymi inicjatywami poszerzenia wiedzy na temat możliwych skut- ków kryzysu dla Polski i zakresu ich ograniczania przez rząd.
Przykładowo Komisji Finansów Publicznych poprosiła o spo- tkanie z Ministrem Finansów w kontekście przeciwdziałania problemowi opcji walutowych.
Podsumowanie
Reasumując powyższą prezentację, należy podkreślić, iż większość parlamentarnych służb analitycznych bardzo dobrze zdała egzamin z zakresu reakcji na zaistniały po raz pierwszy kryzys finansowy o zasięgu globalnym, dotykający praktycznie większości krajów o gospodarkach rynkowych.
9
Z. Szpringer, Zmiany w międzynarodowym systemie monetarnym
w kontekście nierównowagi światowych finansów – lekcje dla Polski, Va-
ria. Wybrane zagadnienia społeczne i gospodarcze, Studia BAS nr 12.
Zespół redakcyjny:
Grzegorz Gołębiowski (redaktor naczelny), Adrian Grycuk (sekretarz redakcji; tel. +48 22 694 18 66, e-mail: adrian.grycuk@sejm.gov.pl), Dobromir Dziewulak, Piotr Russel, Piotr Chybalski
Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, ul. Zagórna 3, 00-441 Warszawa Głównymi determinantami działań tych służb była przede
wszystkim przyjęta najczęściej przez Parlament szybka ścież- ka legislacyjna i konieczność opiniowania projektów aktów prawnych przeciwdziałających skutkom kryzysu, duże zainte- resowanie organów Parlamentu i parlamentarzystów analiza- mi w zakresie sytuacji międzynarodowej i bieżącej kraju oraz podjęcie w tym zakresie nowych rozwiązań analitycznych i publikacyjnych w celu jak najlepszego poinformowania Par- lamentu.
Należy także zaznaczyć, iż obecny kryzys był testem współ- pracy międzyparlamentarnej oraz międzynarodowej, szcze- gólnie w obszarze europejskim. W tym zakresie jednak kon- kluzje uczestników konferencji były zróżnicowane, co oznacza konieczność jej dalszej poprawy.
Lista krajów i parlamentów reprezentowanych na kon- ferencji w 2010 roku
Kraj Parlament
*(izba Parlamentu)/organizacja Albania Parliament of Albania
Bośnia i Hercegowina Parliamentary Assembly
Czechy Chamber of Deputies
Dania Folketinget
Estonia Riigikogu
Finlandia Eduskunta
Francja Senat
Grecja Hellenic Parliament
Gruzja Parliament of Georgia
Holandia House of Representatives Irlandia Houses of Oireachtas
Kanada Parlement
Litwa Seimas
Macedonia Assembly of the former Yugoslav Republic of Macedonia
Mołdowa Parliament of Moldowa
Niemcy Bundesrat
Bundestag
Norwegia Stortinget
Polska Sejm
Portugalia Assembleia da Republica Rosja Council of the Federation
Serbia National Assembly of the Republic of Serbia
Słowacja National Council
Słowenia National Council
Szwecja Riksdag
Szwajcaria Parliament of Switzerland
Turcja The Grand National Assembly of Turkey
Węgry National Assembly
Wielka Brytania House of Commons Włochy Senato della Repubblica
Camera dei Deputati
- ESDA/AWEU
- OECD
- Parlament Europejski
- Rada Europy
*
