183
Recenzje, omówienia i przeglądy piśmiennictwa
rzone cele. Szczególnie polecane jest wykorzystanie w tym celu serwisów społecznościowych, które pozwalają na propagowanie wybranych idei i tre- ści wśród licznego grona osób. Wcze- śniej wymienione cechy agentów za- ufania umożliwiają im gromadzenie wokół siebie szerokiej masy użytkow- ników i uruchamianie ciągów zdarzeń dzięki obecności w rozległej przestrze- ni wirtualnej.
Do rąk czytelników trafiła książ- ka o charakterze poradnikowym, oma- wiająca zasady budowania zaufania w sieci poparte mnóstwem przykła- dów, którą czyta się lekko i przyjemnie.
Publikacja będzie przydatna przede wszystkim dla praktyków chcących wykorzystać relacje z internautami do budowania pozytywnego wizerunku.
Zasady i porady przedstawione przez autorów zostały zaczerpnięte z ich do- świadczeń i obserwacji, a zastosowane w praktyce pozwalają na poszerzenie własnych kompetencji interpersonal- nych czytelników.
Marta Tyszkowska
uczestniczka studiów doktoranckich z zakresu bibliologii, prowadzonych na Wydziale Nauk Historycznych Uniwer- sytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Małgorzata Pietrzak, Między tekstem a czytelnikiem. Żywe słowo w bibliotece – tradycja i współczesność, Toruń:
Wydawnictwo Edukacyjne Akapit 2012, 526 s., ISBN 978-838-916-393-6
M
ałgorzata Pietrzak, pracownik naukowy Uniwersytetu War- szawskiego, jest autorką kilku książek z zakresu retoryki oraz kultury żywe- go słowa. W ten krąg zainteresowań badawczych doskonale wpisuje się także jej najnowsza publikacja, któ- ra w 2012 r. ukazała się nakładem to- ruńskiego Wydawnictwa Edukacyjne- go Akapit. Obszerna praca zatytułowa- na Między tekstem a czytelnikiem. Żywe słowo w bibliotece – tradycja i współ- czesność dotyczy różnych aspektów obecności tekstu artystycznego w pra- cy bibliotekarza oraz roli, jaką odgry- wa żywe słowo w działalności biblio- teki.Autorka książki zwraca uwagę na fakt, że obecnie biblioteka pełni nie tylko funkcję instytucji, która groma- dzi i udostępnia różnego typu mate- riały czytelnicze, ale również jawi się jako centrum kultury czy ośrodek ani-
macji czasu wolnego. W takim sensie – jak zaznacza Małgorzata Pietrzak we wprowadzeniu do zasadniczej części rozprawy – „żywe słowo staje się ele- mentem całości przestrzeni bibliote- ki”1. A biblioteka z kolei – jako insty- tucja wpływająca na postawy czytelni- ków – jest za ową kulturę żywego sło- wa w pewnym sensie odpowiedzialna.
1 M. Pietrzak, Między tekstem a czytelni- kiem. Żywe słowo w bibliotece – tradycja i współ- czesność, Toruń 2012, s. 14.
184 Recenzje, omówienia i przeglądy piśmiennictwa
Z tego też względu, analizując for- my działalności, w których jest wyko- rzystywany tekst artystyczny, autor- ka zwraca szczególną uwagę na pro- blemy pracy bibliotekarza z dziećmi i młodzieżą. Te grupy wiekowe spo- śród wszystkich użytkowników biblio- tek, w dobie dewaluacji słowa oraz ob- niżenia jakości komunikacji, najbar- dziej potrzebują wzorców z zakresu kultury mowy.
W pierwszym rozdziale recenzo- wanej książki zostały omówione bi- blioteki różnego typu ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb ich użytkow- ników oraz zadań, jakie stawiane są przed bibliotekarzami. Autorka spe- cyfikę pracy z wykorzystaniem tekstu artystycznego w polskich bibliotekach ujęła na tle rozwiązań, jakie w zakre- sie wykorzystania elementów retoryki oraz kultury żywego słowa są stosowa- ne w zagranicznych instytucjach kul- tury (m.in. w Stanach Zjednoczonych, Federacji Rosyjskiej, Szwecji, Danii, Francji, Korei Południowej). Nie te jed- nak elementy – choć nie mniej istotne – decydują o wartości publikacji Mał- gorzaty Pietrzak. Szczególnie cenne i interesujące wydają się rozważania, w których badaczka dokonuje prze- glądu form realizacji tekstu artystycz- nego oraz sygnalizuje, jakie trudności mogą się z nimi wiązać. Autorka oma- wia m.in. takie metody pracy z czytel- nikiem, jak opowiadanie, czytanie (ci- che i głośne czytanie, czytanie bajek, lekcje czytania, czytanie bez przygoto- wania), recenzja, popularne za grani- cą booktalking (krótka recenzja utwo- ru, wykorzystująca mechanizmy rekla-
my i operująca niedomówieniem, któ- rej celem jest zachęcenie słuchaczy do przeczytania książki) i storytelling (konstruowanie i opowiadanie histo- rii z wykorzystaniem narzędzi ekspre- sji scenicznej), drama, zajęcia oparte na projekcji filmu, spotkania bibliote- rapeutyczne. Szczególnie wiele uwa- gi badaczka poświęca problemom re- cytacji, deklamacji oraz projektowania widowisk teatralnych i quasi-teatral- nych. Drobiazgowo zostały omówio- ne trudności, jakie mogą towarzyszyć bibliotekarzowi przygotowującemu młodego czytelnika do wystąpienia in- dywidualnego czy do udziału w wido- wisku scenicznym. Wśród nich można wymienić: właściwy dobór repertu- aru, odpowiednią interpretację tekstu i jego poprawną artykulację oraz wy- korzystanie pozawerbalnych środków aktorskich. Osobny rozdział publikacji dotyczy metodologii tworzenia scena- riuszy przedstawień teatralnych. Au- torka wzbogaciła go o analizę popraw- ności tekstów tego typu tworzonych przez pracowników bibliotek i publi- kowanych na łamach „Poradnika Bi- bliotekarza” w latach 1949–2010.
Istotną kwestią, na którą w swo- jej pracy zwróciła uwagę Małgorzata Pietrzak, jest także poziom kompeten- cji polskich bibliotekarzy w zakresie sposobów wykorzystania tekstu arty- stycznego w pracy z czytelnikiem oraz znajomości teorii i praktyki kultury ży- wego słowa. Badania ankietowe prze- prowadzone wśród studentów niesta- cjonarnych studiów licencjackich oraz słuchaczy studiów podyplomowych w Instytucie Informacji Naukowej
185
Recenzje, omówienia i przeglądy piśmiennictwa
i Studiów Bibliologicznych Uniwersy- tetu Warszawskiego, będących jedno- cześnie pracownikami różnego typu bibliotek, oraz wspomniana wcze- śniej analiza scenariuszy zamieszczo- nych w „Poradniku Bibliotekarza” wy- kazały, że wielu pracowników biblio- tek nie posiada wystarczającej wiedzy z zakresu kultury żywego słowa, która pozwalałaby na efektywne projekto- wanie i realizowanie zajęć z wykorzy- staniem tekstu artystycznego. Autorka zaznacza, że w czasach, gdy bibliote- ka pełni funkcję centrum kultury, takie umiejętności stają się niezbędnym na- rzędziem w pracy z czytelnikiem. Tym samym studia bibliotekoznawcze po- winny kształtować także i te kompe- tencje.
Publikacja Małgorzaty Pietrzak stanowi z pewnością cenne źródło in- formacji z zakresu funkcjonowania ży-
wego słowa w bibliotece oraz form re- alizacji tekstu artystycznego w pracy z czytelnikiem. Autorka omawia pro- blem wieloaspektowo, nie tylko wy- korzystując w rozprawie wiedzę z za- kresu teorii retoryki czy kultury żywe- go słowa oraz bibliotekoznawstwa, ale także ujmując swe rozważania w kon- tekście problemów warsztatu teatral- nego, pedagogiki czy literaturoznaw- stwa. Prezentowana książka może stać się inspirującą lekturą zarówno dla bi- bliotekarzy, jak i dla animatorów kul- tury czy nauczycieli, którzy chcą po- szerzyć swój warsztat pracy o formy realizacji tekstu artystycznego.
Beata Płuciniczak
uczestniczka studiów doktoranckich z zakresu bibliologii, prowadzonych na Wydziale Nauk Historycznych Uniwer- sytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
