Eloquentia Propugnata & Brevitas Studiorum Impugnata

W

A

ELOQUENTIA

PROPUGNATE

&

BREVITAS

STUDIORUM

IMPUGNAI Л

Audio re

P. ADAMO MALCZEWSKI,

• ' . c Societate JESU M DCC LI.

W) -Հ7) ՕՃՀ էՀ2) W) W, -ՃՀ -ՀՀ Հ7) (¿2) ՀՀՀ ț^) P O S N А N I Æ

Tjfpù Redits Clari Celina Societatis JESU.

t

Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Bydgoszczy Biblioteka Główna ________ ______ —---

JLL VSTRISSIMÕ

ËXCE L L E N T ISS 1MÕ

՝ D

D omino

AUGUSTI NO

COMIȚI

I n K

& D żialyn

DZIAL^YNSKI,

CALISSÍENSI

PALATINO

&ć.

՛ bo MI NO BENEVOLENTÍSSIMO In PatróciniunLu

DEDICAT Subjećtiilimus Aućtor.

A. M. S. J.

\ Հ \

?

!

I ł

«

r

Հ

/ Հ

Sapere undequaqV

Telum eft acerrimum.

Cicero ad Atticum.

» f

Peri Tibi dicato, JLLU - STRISSIME PALATI­

NE, uti fave as ipfe, »c- mený. & exiftimationis Тио compares» fat is eß im- pondus, f avere

pe էր art à Te, ut i« Maÿaitudinenk Tuant

а з contui-

ILLUSTRISSIME EXCELLENTISSIME

domine

PALATINE 4

»

Փr

աւէսւէտո referee ve lis. Quantas eniin exaggerati Virtutibus Animi perfecciones ¡, quantas feature exceUentias , in Te colle- fias demiramur > Te, ut optimarum Artium Scientiarumfh propugnatori Libello , Clien ­ tele finum pandas i ut promeritum Tue prolixe Voluntatis accommodes,՝ Te fingüle devinciunt, devincnnt omnes. Generis Claritudo : ad fummam perdufla limant Eruditio չ Civili Eloquentie junfCa Mode • ratrix Sapientia : de omnibus bene meren- di fludiuùi: Boni publici amor : cetere^

Principé Vino perdigue qualitates, que emolumentis Reipublice, & uftbus Populo - rum leguntur meliùs, quám Oratoriis co ­ lor i bus adumbrar! pofjint.

Ut ordine dicenda pro/equar, ill o Sangvine Comitum de Kościelec & Dzia- iyń proereatus es, quem jervande integri­

tăți Patrie, faluberrimum fécula compa- raverunt. Majores Tui, ab omni retrò memoria , fèmper, in libera Gente , princi ­ pale tenuerunt faßigium : Provinciarum

Duces

' Duces Palatini, Caftellani, primáis Sena- tus Poloni Columina. Vel Հ quòd ad էր a - Banda Terrarum gubernacula natos , СУ à natura formatos Temperatores er e der et Refpublica » vel, quod contra quavis di- /crimina, fortun^ dimie atinnes , perpetu­

um quoddam, in Profapia Veßra> fibi de- /zgcrcŕ prxfidium, de liger et f Purpura-

tos inter Domus lUuftrijfimœ Тил Patres , çen/entur tres Pofnanienfes Palatini՝, quin^

Çaliffienfes : tres Siradienfes։ duo Landei- en fes: ■ novem Junivladislavienfes : ocio Breßenfes Cujavienfes : totidem tűimen fes։

quin/ Pomeranú. Caßellani Ålajores viginti СУ amplias. Ut, quam, adiißi Calijßenfis Provincia Curulem, non am bi - tione prœeminendi quœfiviffe-, fed tanquam avitum decus, quodam quafi jure fuccefß- ок// debitam, apprehendiffe reputeris.

Non de ido fum Or ator um numero,

• շ«/ ш Wčj- Heroum effufi> ubi illuiłre nomen defecit , continuo DEUM fin­

gunt. (*) Divorum tarnen prepaginem, а 4

(*) Seneca.

/

/

/ 1

♦

■ f f

Ąt% Cœlitum SanB.it atcm, in Te cffloref cen­

tem , agnofcere debeo. Quid enim vel ad commend ationem vener abilius , vel aigu- fiius ad gloriam cogitar t pot eß, quam Di- vinifßmi Tutelaris KOSTKA c enfer i San՜

guine ? Ilie vero per Proavos, gemino in te álveo fe colle git. ITam. STANISLA­

US KOSTKA Palatinits Culmenßs , unam Filiarurn Qhrißinam> PAULO DZIA- I^YNSKI, Gaß eil ano Dabrinenfi, in Ma ­ trimoniam coUocavit: ex qua or tus MI ­ CHAEL Palatínus ßreden fis >• & ab hoc, proxima ас recia lined, Progenitores Pui defendant. Altera, quœ Fundem San- Hum Gentilem fu u m, gradu propinquwre continuity SOPHIA dc Sztem.berg, CH RI ­ STO PH OR I de Sztcmberg KOSTKA, 'Palatini Pomeraní ce prales, PETRO O- PALINSKÍ, Palatino Pofhanievfi, in tha- lamum conce fit. Ex qua fnfeeptus CHRI- STOPHORUS OPALIŃSKI,

fis itidem Palatínus, TERESSIA dc Czaru- kowiciis Confine natam Opalimam, VEN-

' ՚ CE-

I X 4 ' ■

CESLAO LESZCZYNSKF/'

Podlać bitty Sv ci am Ritœ dédit. Panto­

rum vero Parcntum Filia, MAGDALE ­ NA de Leízczynfcijg, PAULO DZlA- L.YNSKI, Sig i [тип di Palatini Galicien fi s

Filio, in топит convenit. Quorum Pro­

genies SIGISMUNDOS Avus Tuns, le- Plifiimâ ■ Feminarum , ex T'ARL ON UM Domo, in f.idem tori accepta, Liberis au-

¿7//Ą JOSEPHO.&THEŐPHILAi/wMc Senatorio SZOL. DRSCIORUM Domini in Aíatrem de [pon di ti Fuus vero Parens ýOSEPHUS, MARIANNA d= POTU- L I CC И S poddá conjuge, Fe non ita ad communem lucís и [uram՝ fuß ulít, ut ad Fa- fees, Purpurasr & ad amplifiima bo ­

norum ornamenta . Porro > per L E- SZCZYN SC IOR.L1 M Gonfanguinitatem,

Regi um Sceptri decus, Potentifiimorumf Europœ Regum Imagines, at f Domus Bor bonus Stemmata, Avitis Majorum Qu ­

orum ceris injerta [unt.

E xagger

M

lucern O rigini

aliud

/

v

i

Ւ

\ и

f • '

; Հ*

1

!

Aliud vinculum P vainquit atum. Proli- хат non t exo Cognationum line am , ne ca- dam in infinitum. Quàm tarnen in pe­

renne confort, ium Tibi Qpnjugem devinxi- fli , reticere fas non non efl. Parentibus lUußriffimis , JOANNE RADOMICKI, Palatino fjunivladislavtenfi, Major is Po ­ lonia Genevali Praf etilo, ßc DORO I HE A de BRONISSIIS edita ANNĄ. Paterno,

CZARNKOWSCIOS/

ио, SZOLJDRSCIOS, (У Romani Imperii Principes JABL¿ GNOVIOS չ,

ĽESZCZYNSCIOS,

FRANCISCÆ Sorovis Connubio, LADI- SLAUM SZOL. DRSKI, quem hódié fuum fumvladislavienfis Provincia Palatinum i fuum Major Polonia Generalem vener atur (У diligit : cum his verò, Optimatium■ Ai- vorum , Poteftatum, Procevum, alterum qua fi fen at um, maritali fadere, Tibi con- fociavit : Suafi Radomicciorum Genfi , /նա extinga, CSj nunquam fatis complo.

randa , fuperfîes, univerfa Domus Horni.

nis

nis Immort alit atem , Triumpborum &

GlorU Infirma , in Te tranfcripfit, (У' Dzialjñfciis illigavit.

Tam illuftri fplendore Hominis con - fpicuus , quidni Operi non in/ulfo quidem ,

adeo in exculto , quidni benevolus fis?

Matura , Magnis, Viris infitus eft amor /bientiarum , Quantum illos. ab imperita multitudine, feer evit celfitudo Mat ahum, quantum fortuna diftinxit, tantum Di fei- plinas liberales, doĘłarum mentium alt ri­

ces, in deliciis hab,ent. Has Penatibus fuis inquilinas per colunt bas in bene ge-

rćw^z-r Dignitatibus comités : Ал/ magna- rum rerum aggrediendarum conftiltrices adhibent, & adminiftras. Ædes Juas , tanquam Minerva Sacrarium, mirifica li ­ brar um copia fplendidè inftruunt : non tarn ad magnificently feenam explic andam-, qtiàm ut doceant, nihil fibi efe antiquius , y «à w doEłrinarum omnium poliere opulen- tid: pafeif oculos libeüis volunt, quibus innutriti, slim ad eruditionis apicem per-

x

>

է venerunt.. ^deft tilla tres majore tilos a֊

mmi voluptate per mule et quam multiplex Sc пр է or um pertraciatio- ,

T6ć/7m Ы /f, ròffè лея

ßrk par#, 3% fT/fJfMKw,

ргоЫ^л/лтл^А /? pr/nû сини culif) ad optima qußvis ft udia excit atus „ iotuïti vir ent is &ЧЛ flor em, in dus bona - runt ar num fruclibus mat uran dis cat fum?

p/ŕ/%, aww Åffr&fwMK par/f oZúíML Іири/-

Հքրճ cr*"՛ лом/ж-

fXfríHtaWOM# Հ*

qu& Virum formarent rerum intelligentia per/p/r^fw, огалолс

Г4/7ош6%; рггдмм/л, /л pro6/cma//6^ ժ- íçutiendis peracrem at ft juh tilem. Hine

;% рмА/zcww Շ՛ jG/cm pro%/f¿&", apparw//r¿

pror /лмх Ы/лдл%гй иол mŕawf, ас ггсол-

^rzorw Arcrarwr^ pcr/c¿7é po//fwf, copw& frw^ŇMW р/сл«,, cxffrarwM №- fwMwm po/^, »#

д^/глгог л/тл/«^: /мг/х , Fama».

С%л/сгг\#,г Շ՛ "f" /гд,^^

1 յ •/ : •

dfďX. ./Memorad /wwz %c%

modo public։ oris conjcientia, uerum tiel 7/i/or ддМ/Mf. Jz- ' f»//» G"%//7rx politici ŕ or i di/ceptationes. ^ognitorem ic poftulant i Sanbhonum Capita paratas cl. «

promis՝, nodos legun։ pcrplexioves , peritas evoluis: Sent ent i am dicis dexter rime . li ­ tem dirimis felicijjime. Slue Critic arum tricas t aut curiofa phílofopbantium placi- ta> dobîarum^ dubitationum contentibles

ДЫм исто AWÜJ- ДГ6/ГГ4-

y/fŕ/owarw: per-

/гл/^/мг «ewo Á»"

ďťr/g СУ /ö/z^

стнг : ^4^, ÖT fx/w

Mgmo raw

jam non alium uel ¿ecpiiorem cxpetere, uel Sagaciorem prœ Те, xß imator em СУ Лг-

ргф/мди/, /é à ww- т;оЫг

Scienti£> յ

Т/л D/gm^fem, ^xrr-

afew, c:

Ճ® vel aflequi 'verbis, Tjei digne comme- morare vale am? Singulari quadam У in ­ credibili differ en di 'virtute antecellit.

Quid enich àdmirabilius eft? poféit Tul ­ lms i quàm fapientibus (entendis, gravi- busq,- verbis ornata, perpolità , & nulla in re rudis Öratio ? (*) Talis Domi foris^ Orator tncïarüifli Illuiïrtffime Pala ­

tine. Sententiofüs concinnus ¡acutus , prudens vndequad ac nèrvòfus. Cujus authorïtdti ni­

hil aff abilitat officit > nihil de maje SÎ a te delibat comitas; nihil derogat de [¿'veritate jucunditasi objürgationtim acrimonia, nihil dulcitudinem inquinat lenitatis. Quid præftabilius ? interrogai Cicero, quàm հօ֊

minuna cætus dicendo cenere, mentes al- licere, voluntares, quò velis, impeliere, aut, unde velis, deducere? Talem Te re- cognofcit Senatus, memorat% quotiet effer 'vefcentes Comitioriim fluElus, infigni mo­

der atione compe/cuiilit turbines (У procel ­ tas confute at ionum, ling'va placatas reddi- difti: diffonas inter [e> Ղ/el fluiluantes, in

Tuam

Tu am Sententiam partes r apuift i. Quid tam magnificum & potens? quœrit Idem >

quàm populi motus, Judicum fidcm, Se- natûs gravitatem, unius Oratione con ­ verti ? Talern tam fi potentem adbibes in wnnibus [ub[eUiis & Senaculis , oris di [érti mach mam, cujus artificio, populáris motus faces [opiuntur Հք frigent : fimultates , concordia leniuntur : franguntur inimic л lites: fub fidunt contentions i & [ape de- /penata animorum unio, confeílim redinte - gr atur. Tam in fv adendo fortes Orati­

onis nervos infirais ,՝ ut, dum fient entire principatum tenes j unanimitatis concentum pr ot inus ab omnibus elidas: fi poft alios fermonem infiaurare libuerit 5 multorum dnfifragationibus , rogationibus, coirverfionein . receptuntifi indixifii. Quid porro tarn kRegiutn tarn liberale? exclamat Tullius : quàm орет ferre fupplicibus, excitare afflicSțos, liberare periculis, Salutem dare?

(*) Tuum id efije manus reputas Sena- /Qr Maxime. Talem five in publicis con *

gre/fi-

(*) L imo de Öntőre. (*) Ibidem.

greffibtts ; five խ domeßicis colloquiis, cle- promis vim e lo que n di, qu¿e, cum commu-

ա Ordinam t r an quillt lati, commodo , uťili- tati, saluți , profficit consultiffiime > turn privata finalilor um consentions quiets for­

tuna, profyeritati consulii falu bemmé.

Egoné vero aliud quedpiam, Ot tion tale

.Á&wzmè

Ղսճ medullam Svada, à c r abron um acu­

léis tuer i, liberare ab invident iœ mor]ib us, mea contendit lucubratio: Ubi, Хил f fa-

Cŕ g/oría U?, «ÿ /% Тс /я- junas eße velis > Vindici Oratorum Li ­ bella, invitant ia limma pr œcidere non 'poffis.

Unde ergo illa ELobihtatis devotis- fima ՝ erga Tc volan tat um conffiiratio ?

unde tam concitatus amor ? tarn proclivis abjervantia , Dignitatis qiiidem, sed ma ­ jor Personœ cultrix ? tarn inßammatum fiadiam? ut Те omnibus Officiis prosequi, Те summit efferre laudibus, Te in finn

՜ ge[Wev in oculis ferre g efl i ani uniuerß ? If ud nimirum efl > quod dixi , quodf am- у plias enarrandum afumo. Cams ha-

beri meretur ab omnibus, qui in- i ¿cimenter quærit mereri optime de fingulis. ŕfeminem mor t a Hu m cujufl- cuní f oyt *$ 3 Ծ* fafligi i, quocunef fortune crimine percuffum , inveniri ar bur or , cui levando, adjutricem manum a ill non ultra obtuleris; aut expofeenti reeufaveris. 2Հ//1- lum tempus efl , quod humanas vices non vertat > non mifeeat, non tragicis c a fib us.

committat. Hunc litigiofi fori infefdatio- nes non finunt pacatum agere՝, ilium vi­

cinales injuria, de proximo exagitant : ci ­ lium improvifa off enfio invadit (У oppri- mitz ahum dome fiica ar umná fodie anti iflum negotia molefliarum plena difcruci- nnt. Sunt j quos gregatim piares fimul . affliftationum unda obfident : funt, quos

continenter alia ex aliis exercent infortu­

na. Omnes melioris alea fpem fixam»

V Հ» Г ՞ "՜ ' •

at f e profundo calamitațum emergendi Anchógam, in Te re ponant. Occurris e- iüm quo can f malorum di/crimine labor an- tibusy/uț Çaftor Cf Pollux, infami паи - CQ^ŕfOHď, tanquanfåx fpe c ula, quibus aliquis fe caff fibus inftyltf quibus detrimento fe obji- dat? quantis amulationum, f ator um, in- vidia, jaciatur, inops confín, tempeftati- bus. Antevenís celeriter՝. пес fuftines vel unum prater ir i а Те, cujus integrități ac faluti, Тиат operam, Тиат Р er fenam, Tua officiorum , (vm/ilioram, favoris <5 poteftatis momenta, etiam non imploratus, ne q convent ատ , non fponte c onfecraver is.

\)t Те, non jam ceti Patria Patrem,՝ fed (quod de, Pompejo Tullius afér up ) tan- quam Odo delapfum Divinum hominem, omnes fufpiciant, ampkxentur, diffva vie ti­

rar, magnfaciant. ( * )

. Հ Հ : -Հ՞Հ-

Atá hic fe (evolvit Tuorum , ĘX-

CELLENHSSlMfe; PALATINE, in

Rem- (*) Orar: pro lege Manilla.

Re m public am meritorum magnitúdó.

Cui en i m non confiat , public։ bońi ampli ­ fic at or em efe maximum ?■ qui p'rrvltPœ Ci­

vilem perturbations, confuPhonis , Îdiffiden- ttœ, pacator, delir, it or, conciliator՛, pérvi- gil ас frtunatus eft. Quanto1 érfa Pa- tria felicitatem necefe eft fer/i Шеге

Pirum ? quem indejcfa.cura foliítfdt, üt fingulorum perie и la avert at' țrhfiWia, propulfet inflantia , intere ludat quentura.

Qui toto con filii robore iW frfà iniktfhbit, uť ՚ glifcentium fomenta diffidicrum, Th ature

con/opiat , CS perimat : odiiP exulceratos, uleijeendi fui finantes, reftingvat animos,՝

cohort atiene frangat ՝, Or at ioné lémóUiat՝, aut հօր it at e componat. W‘forenfibus pcrfecutionibus irre titos, a li tig ¿¡tor urn la - queis, feienter expediat t ut adversa for ­ tuna vexatis, deferqtione remedii caden- tibus, quoddam quafisauxiliäre hitmen, &

manus ferenťarid fu. ' Нос/ Thu fads af fidtius, Comes Jiluflpiiïîme, hoc medita -

ris, in hoc Те tot um impendis. Null um

b 2 Tibi

Tibi Stabile bonuni quod non publicum : nulla pr¿flabilis Dignit as , qu¿ non uni- verßrum com modis [ècundifßma : nulla Honoris vel gloria cupiditas major, quàm profper cur ¡usy & tranquilinas popularium.

Habet ita<¡ in fjlluftriffïmo AUGUSTI­

NO DZIA^YNSKI, Comite Palatino, Senatorem Polonia, qualem vot is omnibus, libera olim ¡ibi Roma opt a vit , СУ Ro- manus Orator definivit. Qui orones Cu­

as curas, in Reipublicæ Salute deňxir. (*) Qi!i Saintis mentisq, - public æ> curtos»

præfes» & propugnator eft. (**)

Tanto, maximarum vir tutum, qui­

las Senatum pr¿clare illuminas, fulgere pr¿ditus, Palatine ExceHentifííme, para- tum ad Te, lucubrationi me¿ confugium referáfli. Tuarum ilia lngenii dot um , ylnimzșp Tui tenuis qu¿dam imago, vel petites {Jmbra imitatrix eß - St Tibi amor T boni publici inßxus cor di Ս՜է ? talis erga pu­

blicum bonum, voluntatis, non exiguum Jpe- cimen , (•) Cicero in Aatonium. (**) ProSeftio.

cimen , bonariim artium defenfir exbibet li ­ ber. Si Palatines Fafces , (Indium bene de omnibus, optime de Republica merendi, e- xercet continuó fatigatcf ? non múltúm abfimilis Scriptionem meam labor procudit.

Liber aliter pudere pr odeffe difciplinis li­

ber ah bus : de re Literaria prolixe mer ev i pofle: Divinas humanas /cientias, acri ­ mine & probris conviciatorum exfilvcre : atcfi adeó utihtati publicл afluosè dejervire»

hic finis , hoc Votum > hoc jumnium operat тел pretium efl- Mittamus jam licet alios Títulos -, certe vel uno hoc nomine, faits oculis Tuis prob atum t pergratum^

Opus , fujceptione benevola dignandum, Tcífi non tantum Fautorem Propugnatio֊- nis тел perpetuum ; fed & potentiffimum

Propugnatorem fore confide.

Inspirant hanc mi hi fidentiam > po ­ fira DZIALJNSCrORUM in minimam Societatem J ES Ut maxima promerita.

ľivit enim in Poflerorum recordation e¡>

gu«-

JUuürifiimus ас Rever endifiimus Culmen- fis Epifiopus GASPAR. DZIAŁ YNSKJ.՝

vivit inextinta Ejus, erga Bidgofiiefiem, Aldruburgenfem So cic t atem , gratiaruin prediga manus : quœ obfilefiet nunquant,

& nulla oblivione temporum oblitera bitur.

Immert alt memoria recolit , firtat, ас nutrit , Grattas JUufi ifimi JOAN N IS DZIAŁ.YNSKI, Qu ¡menfis Palatini, Grau- dentinum Collegium: cujus muni fie entid fundatum, emunitum > reditibus fiabilitum,

quant fie licit er aprima r adie e cfiu r exit >

ita Pronepotum cofiervatrice manu ful- tum , ab injuriáis vexationibus, Vectra defenfione, liberum , tempeßati cedet nullt : fiabit indemne perenniter. Jllufirifiimi

vero THOMÆ DZ1ALYNSKJ, Ter-

rar um Prufiiœ Thefiurärii, Palatini Cul - menfis, /л /w affluenter porreólo álveo, fe benefaPla, Խ лох, efiuderunt ; quàm laté per Pr и fii am ev agat ur Elfi ula, & Socie- n

/л//х JESU Collegia nuncupantur. lllos ąuidem fua erga Religionem, ле Divinum

.. . > " :՛' Ы-՝

■■cnltum pictat, pridem Calo affieruiti nos ta՝

men սպ, adhuc cordrbus infculptos retine - mus. Equidem tot meritorum author a՝

mentis obarati, debitioni rcdhibenda , pares ennuis n'unquam. Profiter i tarnen fan - Plum efl , Veflrts nos Honoribus , toto pe֊

clore add icios, de di to s, devintos, ас man֊

cip ato s elfe. Id quod profunda fum֊

mifffinis officio, & ¡ingularis obfequentia Studio.

Declarat.

Sociorum minimus.

Adamus Malczewiki

Soc: JESU.

Facultas Su pe rio ru ու,

JOSEPHUS DOMARADZKI Prapojitus Provinciális Societatis JESU per Polonium.

PUm Opus, quod infcribitur: Eloqiientia Propugna։*, Ճ Studiorum brevitas impugnata , aliquot Societatis Noftræ Theologi recognover nt; & in lucern edi pofte probave- rint, Poteftate mihi fa ¿ta ab Admodum Reverendo Patte No (Iro Francifco Retż, Societatis Noftræ Præpofitù Gene ­ rali , Facultatem concedo , ut typîs mandetnf, fi iis ad quos pertinet , ita videbitur. In cujus Fidem has literas, manu meâ firmaras, & Sigillo muniras dedi. Petricoviæ

15. Januárit 1750.

Jofephus Domaradzki S. J.

(L. S.)

APPROBATIO

JHufiriffimi ас Reverendi(Jimi Dimini JOSE PHI Comiții de Werbno PAWŁOWSKI, Epifcopt Nioihenfis, in E cclefia Cathedral։, Archid ’aconi Pfcevenfis , Picar it tn Spiritualibus, Չ Oflicialis Generalis Pofiianienfis.

P L« qu ent i a Propugnan, Չ* Studiorum brevitas impugnan, Liber ab Ad w od om R. P. Adamo Skarbek Mal- czewfki, Socieutis JESU Theologe elucubratus.cùm nihil conțineai Fidei integrități, aucmortim honefta- ti contrarium; quinimo fłyli elegantiâ, fvavitate, ac robote, eruditionisq; copiâ, DoAis LeAoribus, Ani­

mi voluptatem; Difcentibus, fohdæ doArinx incem profundar, ac eliciat. OpusexfpeAatiffimum, ut Ty­

pis mandetur; Faculcatem, AuAoritate Noítra, quâ * bac in patte fungimur, impertimos Datum in Re- Sdentia Noftra lolita ad Cathedram. Die 24.. Fe- bruarii 1750.

JOSEPHUS PAWŁOWSKI, Officiais Gintralts Pgfntnienfit.

mpp. I

Curiofo Lećtori

Aučtor Salutem

Uòã Петит Eîoquentia> no­

vo ас emendatiore vultu perpe ­ lită , publicum experiri Solem non reformidet’ , crebra multo- rum Ճ Infignium Virorum , quorum non obfecüdare votis, cri- mint mt hi dux t , evicit poft ulatio. Quod Libellus novis auiïibus immodicè cumulates, locupletior,

e> alius ab illőt enotefcati nonnulla effecit occafio t quam patefacio.

Hie quopiam (onvineramî ionorb deferendi

A :

causâ, quendam ampliffima Sacerdot ii Dignit ate primarium^ ut vocant^ Vrielatum. A quo perhonо- rificè acceptas, Ճ ad intimum conclaveperdudus , Opufculum meum Eidem, fubjecliffim'e^ in munus Ճ in finum obtuh. Cujus, ubi aliquot paginas o biter uno quafi afpectu evolviffet , habere (e dixit non abfimilis fer'e argumenti Auclorem extraneum, ab Italia (ibi transmiffum : protuhtf ex Mufceo folia quedam impreffa hoc titulo: Oratio de utili Stu­

diorum brevitate. Incefßt me curio fit as ciim operis, turn Oratoris pernoßendi. Sediile , neq;

ad momentum oculis mets concederé fcriptum illud volait՝. Autioris tantùm Iiidori Oh verii nomen, eße prodtdit. Conabar obnixc rogando prevalere՝, donee manu mihi prehenfa, dixit. Si quando ali - quem indolentem 0¡tentator em, five ghnofum Uhra*

fonémáin Viros doctrinó, illußres nefariè debacchan- tem, contumeliis grafjantem , convicta defpwnan- tem, veter atoriè multa, fóliáé nihil cönßcientem , audivifli vel legi fii; nunquid exinde a'iqua te ani­

mi voluptas cepit , Ճ non magis efferavit indi ­ gnation 'Eu erg» tawern orationem pervolutare difeupis ŕ magna Ճ jufice offen (ioni s vulnus tibi accerßre vis. АиЯог certè is eft , qui , cùm multa

ftpmano ore indigna evomat ; turn vel hoc indi- gniffimum , quad apud ilium, omnes vos, cum veßra Peripateticorum Ճ mea Philoíophia , mea inquam^

quam à vobis in juventute, fttidiosè perdidtci, Ճ uff hudie bene teneo, non hommes eft is fed infam',

perniciofi, rabulæ, blaterones.' Hoc etiam fu»

pra modurn polito nomenclátor։, vefiri Clajjium Magi/irt , latrinarum cur atore։ funt, Ճ inßttu - end« Juventutis Claffes , Grammaticorum cloa­

ca. Ultra hac , in Hxreticorum prcedicattonem , e (¡rum ý i fapi entí ce , acfi novarum fcientiarum In- ventncis commendationem, totus effunditur. Reh- gione, an Ration։ , / amor fit , дм vanior? quid re­

putas? Ego fentto, inquinatiorem ab illő , petulan- ttoremq; Sophiftam, magisq; inurbanum in Urbe logodtedalum nullum e fje. Sed mecum prandebi։ ,

& pofi dap e s traäabimus affatim hane materiam.

Urebant hxc intoleranter aure։ mea։, ab omni lingva inclementia refugíente։. Vacaham invitißimus audi ttom : volebamq; / latim admatu -

гам dtßejfionem. Sed » dum impetrare abitum contendo , vartasq ; excufattone։ pratexo » interim apparatur menfa, triclinia pofita, cibi illati. Re ­ gat u։, ut accumberem, potui tarn benigna ho- fpitalitati, citra rufiicitatis labern, renuntiare.

Pauciffimos inter difiumbentes , precipua։ л raf Nŕ/w ď?Sz Praiati, Indole liberali Juvenis, /ao Padagogo. Ifi um non obfcuré confiabat ab exotici։ Gymnafiis recèns commeâjje. Celebra- batur enim ab tilo philofophia nevitia, Ճ Philofi- phi, «f plurimùm novi Novatores. Menfa erat

frugaliter opima : non múltig fed exquifitijfimi a*

pfinii .

*

«Թ

i А?

i pfonii. Super quam, qui nes perbumnniter bábuit՝

Anttftes, 'rogatiunculam propofu.it de utili,

fluo fa Literarum tra'člatione. Quidnam in his fi ­ ve primo difcendis, Ду ť perftciendis, 0* perfecle con- fummandis ( nihil emm m or or tilos , qui ft rich m illiquid ex omnibus ftudiis՝ tanquam cants ex Ni- lo deguftàrunt ) quid in ob tunis Scienttis Ճ Afti- bus conduiibihus fit , quid expediat magis d U- trum fubftrifła compendiaría br evit as ŕ an verò prolixe operofa mora Ճ diut սրուէ as t

(*) Clai-idianuí.

Pro Grammatica , comiter ac modeftc refpan- dit meus Socius Magift er, ita pneloquens. In brevibus nnnqnam' feie probat Æolus undis.( * )

Thefim hanc (uccintlè tnduphonibus îiluftrando , 0- pinionem fuam de Arte Grammatica corroboraviť.

conclufitq; in hac disciplina էր adensa compendtis uti, perinde effe, acfi quis fuper luto , quod hyems dúravit, vedet altami durabilem œdificationem poneré. Sed idem contra novae Philofophtre brevi- tatem՝ valide cum predagogo concurrit : Cùm ft ef ­ fet, à pra h is Pbilofophicis recentifftmus , Ճ adhuc calent՛՝ facili negotio, ferme ludibundus compreffit ac frégit adverfarium , in tilo genere armor um , quee Logica cudtt, inexercitatum , rudern omnino ас talis belli inexpertum. Ego Nobili (firn urn Juvenem exploravi : at ft nonnudis de fihetorica pertontationibus vexato, cùm mibi doctrine fua fpecimen prrebutffet mon exiguurm, laudem ex ingé ­

nu

nii preßantia tribuí. Oratori « autem facultatif brevitatem, non modo Studiojce fuventuti ; Jed Ճ untverjie Ŕeipubtica fummoptrè detriment ojam ejje, gravtßimts rationibus oft endi.

Htec Mi difputata, ut inducem pr ofer ant ur, opera pretium fore duxi : adject ft animum ad ea pajfim interJerenda, prout in multiplici vario ft fer -

топит trapu , ft tantum non ubift, in contr over­

flam obtulerunt. Potijfimùm tarnen , quafi ex pre- pofito, bftertatione 3tia Ճ țta. Porro Pftet ori­

cum contrapone mancam Ճ mutilam, fierilem inutilem Ճ infruduo/am e ¡fe » Differ t alio yta fin- gtilari duello evincit.

Horum perjpicax Leilor, ut reftus fudex fis ; qualemcunft hane otieram, non prce judicata: c-

ptmonis (uperctlto, quod rationem ejfaf inat, ( ** ) Jed explorata veritatis pupillâ quaf percurre.

ait ft, fi (oltd'c compar andts melioribus , utiliori- busft f tentas, quas tue tur Ճ promovet, ab quant acctjfonem aliaturam reris bonis fiudits ti arti- bus congratuler։. Si public# rei bono , quod ti­

nt ce rejpicit, baud nibtl Jujfragaturam a filmas \

bona verba da Auftori, Si invidiu es ŕ parce

brev։ monturo. Valo»

(**) Tantum opinio præjudicata po- terat , ut etiam fine ratione valeret Auktoritás.

Cicero de Nat. Deirum 1. 1.

ELO-

E LO QU E N E IA

Propúgnate

&

STUDIORUM BREVTTAS

Impugnara.

f

I I

Sufiepi mibi perpetu

'am propugnationem , pro

omnibus Ornamentas luis.

Cicero ad Licinium CraSTum»

Ad Studiofam

Collegiorum NoftrorunC

juventutcm—

quód

, г '

effiorćfccrc; omni Literatura, omniq; eru- ditionis genere przRare nallus non geftiat;.

in cenfendis tamen de Eloquentia politio- re arbitriis; iniubiimiorisPhilofbphiætaxa.

ridne & t?rutina, trimis ріегіф, ut moderte lo֊

miar, faftidioíi funt; moroii արատ. Ad Critieorum Tribunal ci tant uc Oratores >

quorum Nomen & fama Orbc\ prætervc- Lla efl laben tis, quod de- currimus , feculi, five lan ­

dis , live labia vieifíitudo;, quèd, cùm oprimis inge- nuisá; Artibus & Scientiis

‘ *■ eru-

՛»■

v et a, videbatur longé & altiíTimè fupra.3

invidiam. cminuiíTc : cenforiis virgis crude- lii тr vapulant Triumphales , ас Laurean V iri : & propé i p fu m illud non Hominis , fe< 1 Eloquentiæ Nomen Cicero. Quid tai idem, eit, quod prax Гагат atq; utiliiii- m;im bene ornateq^ dicendi Artem, crimi ­ na .tionibus objicit ? Quicunq; ex animo de ­ votos Tullio es ; indue lugubria. Marci T uliii lingua einort ua comploratur.. In 1< dTum crmnpe !

Deflcndus Cicero eß, Latiactp, filentia lingvæ.

Sexttlius.

ï 'quidcm, fi de puritate, proprietateq; ver- t >orum Latinorum lis vertitur ; Grammati-

<cis à Profeiïione lapfis , dica graviflima_

impingcnda eft. Sic cniin illos officii ad- monet Fabius Quintilianus. Infiituere ata- tes nandum Rbetorem capientes , ut narrare f rmon e puro, nrbilef fe fupra modum exfolíen­

te condtfcant , Grammaticorum Profeffio eß. I*') Ií torom itaq; fuá fufceptæ Perfonz: oblivio, piuri, emendati, Latiniq; feimonis eft defe- ćtio. Nam Eloquentia , ut certæ cuidam lin.gvæ & genți alligata non eft 5 fed in o- re cujuscunq; demum Nationis , arque fui fim ilis clarefcit, fulgurar, & dominatur ; ita Virtutem , excellentiam vim quandam_>

fupe- (*) V i. cap: 9 .

3 Superiorem & admi rabilem obtinet, cujuś parata , porrigit fe ultra verba fublimiùs, ultra verba grandefeit amplias, emicat fplé- didiùs, penetrat fe in corda fvaviús; in a- nirnos, graffatur validiirs. üt, fi verünk»

audirc volumaș, , Ciceronis icntcntiæ fuc- clamandum. fit. Nemo unquam Ora­

torem, quod latine loque у e tur, admir atus efL ( ճ ) Alteram Eloqucntix сопѵісіипь dicitur, quòd ab habita naturar Rhetori­

cs differ elocutio. Nunquid Ars à natu­

ra non diftat ? aut non ar tis eft, excolere, emendare, ас reconcinnare náturám ? Sane quidem artes ingenuas funt, qux naturarru perpoliunt, perftciunt, perornant, locuple- tant, & confummant. Quantum igitur artis elegántiam, ac formam, a naturas per- vagata fpecie diftingvi diferepareq; neccfío eft; tantum Artificiofi fermonis сикипь differ re, difeerniq; à communi, ufitata, na ­ turali, impexa, incompta oratione. Ifti rei fi quis oggannire connititur, cervicofam o- pinationem Tullius jugulabit. Ars cft dux certior , quam natura. ( b j Altos prarterea Spiritus, eľatumq; fupercilium ap- pingunt Oratoribus. Ad vulgariftimam pc-

deftris, Lib: 3. de Oratore. CO Et fi ingeniis magnis nratditi quidam, dicendi copiam, line ratione confequutur, Ars tarnen eft dux certior, quàm natura. D« ftttibus be.

негкт Ճ тліогит Libre f.

Հ

d c ił ris, de prefix & obvi x dićłionis confve- tudincm fc décidant, cedimus; atq; Plinii Sccuiådi judicio lłamus. Oratorem debe- re erigi , attolli efferri^ : ut, quem ni­

hil magli quam апарта commend an t.

(c՜)՝ N i mils verborum flofculis & phale- ris, t enera m , tifq; ad delicias , luxuriate*

dićłiouis lafciviam ob j c ¿ta n t, Qnid dicam?

Hœrefis eft, qua nudum fequitur floran Qrationis: claré denunciar Cicero֊ (</ ) Per- Atingir forré hxrcfis ¡ftius oculos, excura- tus & teres period or um ambitus, figu r a- rum varieras , ас urn in u m le po s-, crpbra_»

transiationum lumina, rerum dives ncc in- dotata amplificationum profluentia; verbo­

rum Sententiarumq; torrente о ffend սորոր,.

Iraqi , exili t ar cin& о randi inopiam pro- fiteantur , macie pc remplimaié habiti atq; ligner Oratores, non xmulamur. Ri ­ der il l os Romanse Par ens facundia : qui.

quum obruerentur copia Sent ent iar um at ý verborum r jejunitatem & fament, fe malle , quàm libertatém СУ copiam dieebant. (e)

Et obtrećłationes- quiďem, tamer fi рп- tidé novitatis vu 1 rum prétendant, Vetül*

funt, (#) ad Lupercum. (Ճ) in Paradoxis. ff) libra

ado Tufe ul." quæfl՛

i

է

S' funt. Cum Etoqacntia íimul nata eft car- .pendæ Eloquentix libido: пес qmdquaiiu

«dioftim comminifci poreft nova dicacitas,

ш и

6

tis , hane gloriæ S pa r tam refigno , aliisq;

ut, five pro feverioribus, five pro mafveti- oribus Difciplinis vindicandis, ftrenuè di- gladientur, cedo саіпрішъ.

Non exile tarnen operæ pretium, cùm Reipublicæ; tum rei literaria: faâurum mc exiftimo; fi literis confignavero, excudamq;

aliquid dc celebri quadam difeeptationo , quae, me prxfcnte, in fplendidiílimo Opti ­ matum, Illuftrium, ас Nobilium Vir or u m ConfeíTu , De emendandis Eloquently vitiu excitata, пес m odieis conten tiombus jaćta-г ta fuit. Tantò verò impenfiùs mihi in­

cumbir , ut отпет objeâationúin feriem, diligenter expromam; quòd in illa cele ­ britate , non fpećlatorem otio fum, fed &

aćtorem, & propugnatorem, ex improvifo egeriin. Plané enim infperanti, ас iтpa ­ tato mihi quid loquerer? pl üres, qna fi ex infidiis, indagationes, baud immeditaté dis- pellendæ, objedtæ funt, à viris doćtrina, lapientiâ , dignit ate , authoritate , amplifli, mis. ,Quas ex tempore, ac manu brevi cnodare, non sequé expeditum mihi erat.

Refpondcre tarnen prompte debui, unicuiq;

ad fatisfaćiionem. Et , quod in tali dil- fentientium ingeniorum pugna, in concerta-

toriis

7 toriis fermonibus, fcopulofum eft, "prot :nl ab omni acrimonia, procul invidia, pro< :ul oftenfione. Neq; in filentio reponet :ur altera quædam fingttlarts conflićtatio, qur un habui cum uno, qui fi bi multarum feie n- tiarum perfvafionem indue rat, hornine ex- tranco ас peregrino, De fłudiorum coliéi На brevitate. Quam iile, ut valde utilei ru promovebat, ego contra, Juventuti æqu< :, ac Reipublicx, pro certo perniciofam fo te

•ftatuebanb. . i

Utriusq; argument! non incuriofar tu narrationcm, Erudite Lector , citra tædiun u accipies. Certe quidem prolixiore ferm< »- nis itinere proferendam; id agam tarnen, ,, ut neq; tibi expofitio faftidium aliaturi ւ_

fit; neq; mora fatigar ionem. Et nifi fal fi is animi fim, citiús me forte verba def*cier it, quàm perlegentem fames, vel aviditas ev օ- lutionis.

* T *

u * y * -

DISSER

'De Гете

DISSERTAÏIO I.

De Vera Eloquentia.

Olonis cútn innata mó-

rum cemitas , civiliffimaq;

confvctudo cft; tűm offici- ofx hoípitalitatis cura fin- gularis. Sumptuofæ fre- qucntiíTimxq; Procerum jux- да ас Nobilitatis menfas inftruuntur : ad .humanitatcm fplendidc, ad lautitias exqui-

f,tè. Verùm, quod præ omnibus ferculis pcundiorcs ejuírnodi commendat ac cubitus, funt fermonum condimenta. Perrarò c-

$im admittuntur parafiti , arrifores , qui ridicula fcurrilitate delicias, convivís faci- ant. Urbanas facetiae, falesq; , liberales, po- ftta feveritate jacíuntur, animosq; ad hi- laritatem traducunt tenero acumine. Prx- cipue tarnen diztam fibi vendicant quxfti- ones curio fie, doćtce, politics, perdifficilcs, ató; ex abdito ícientiarum fundo petits.

țt difeutienda quid cm problematu раійпь proponunt ipfi Magnates. Viros vero eru- jitionis opinions claros, ad refponfionem-,

provo-

Eloquentta. $

provocant. Eâ gratia, quicunq; ingenio certarc prompt! funt, qui omnibus Mufis innutriti eife creduntur, hos frequentiümx invitant cœnationcs : non ut gula in- dulgeant; fed ut doćtiffima quæq; c opios è différant, argutè rcfolvant difficillima. Ta ­ lis epuli honorem, cùm mihi nec excuià- re, nec citra exifitmationis jatiuram fub- terfugerc lic uit ; c on Uituc ram non impro - vidus adiré. Sed cùm plurima commen- tandi capita prxeogito , & rnecum retra­

cto; nihil minus prxdivinare animus potuit, quàm quod obvenit. Fortè tarnen fortuna faćtum eft, quòd non multis ante diebus, cum Eminentiffimi Pallavicini Vindicad- ones per otium evolverem; fimui Inftitu- tiones Oratorias Fabii Qifinriliani, Tulliiq;

de Or a tore tres Dialogi libros non obiter infpexi. Sederunt hxc finu memoriíe tena- dus, quàm ріиаЪапъ.

§ I.

A Ut ergo in corona primarum Dignitatem; in frequentiifimo illo prxftan- tium Virorum Scnaculo magis, quàm cæ- naculo, fedendi ordo dićtatus eft; ex or­

dine dilcubiiimus. Præguftata eft promut

՜՜ 5 ... - - fi r

го De Vera

fis, porrexftæ & liberal iter traâatx dapes ? primaq; fames placara. Dcrepentè, prí­

máé amplitud i nis Perlona, cùm principali- bus in Republica geftis muneribus , tum_>

sevo orandior, fermonem ind-uxit de rmmi ­ nuta ‘Eloquentiae dignitate, Multa in lau- dem priiez facundia: , multa de Proavorum claritate, judicio , nit orc , pondere dićtio- nis, in medium attulit. Illos au rum fu- iffe locutos dixit : hódié verd Minerváim, Iuțeam, pro Divina haber! : & поЛиапъ, qnæ bonarum artium Prxfldi appmgitur, religiose percoli : nodtux Genio, íangvi- nem & medailám Suadæ libar!, là criticări.

$ 21

Aućłoritas Víri eminentis, cunólo»

rum. ora in filentium compofnit. Harpo- crati Sacra facere videbantur omnes : meq;

unum rcfpiciebant. Nutu, pro imperii li­

gno accepto , datâq ; prxmeditationi brevi a

mora, tic oríus Типъ.

Curro in ՛էս am ťcntenmm, Prinei pum . Sapientíffime. Quis enim perfpicac-iíRmis oraculis ruis contravcnire prxfumpferit, ni- Հ, temerarius ? Tecum mihi plané , Vir Cc "Time, cít íemperq, érit cădem mens

& qph „

Eloquential ï i

& opinio. Fuit quondam Oratorom astas illa aurea : cùm Xenophnntis voce , Mufae qua fi loqui., in ejus labris fediffe quandam penûiadcndi Deam, fermonem ipfz finxiffe Gratiæ videbantur Հ Quintil: ) Florebant le- étillimis ac dl fertilii mis Viris, Rotita Ora ­ toria, quando Platónig ore, Jovem ipfum loc u t ur um f іи Ոճ decantarían, eft : Հք) atq;

ad vagientis cunábala convolâfíe apes, qизо

■tale eloquentix nedtar laborârunt, ut Lin ­ gua: Divini.tat.em .quandam tribuerint. Erat rile in diverfo orati.onis genere nitidus .&

comptus., atq; omnes dicendi veneres fcdta- tus I foc rates. (g ) cuqus eludo, tanquam esc Equo 'Trojano , гппитеп Principes exie.runt.

ait Cicero. (¿) .Neq; •oblivione fepelienda eft illa De metrii Phalerei Orar o riz digni ­ tatis virtus & copia, qua trccentis fexa- ginta xreis ft atuis, ab Athénien fibus dedi­

ca ti s., ad immortalitatcm corifee rata eft. (?) honore nondum ad hue juxtà, cum admira­

bili viii .facundia cerrante: dum ære Co- rinthio .futir imagines, aurei oris ætiimatio­

ni retipondere non pollent. Notița verò setate, borúm omnium, Lub fole ncq; tim ­ bram repcries. A deb dies hscc, pr ilex il-

B1 11 us

Cf3 Si Jupiter Orations и te retur, eum г ՞ո. aliter, Ччат Platon is ore locutuium. Cic: in В * ’

C S') Quintil: Lib: io. cap. I. (J) I atore,

( i 3 Plutarhus.

*

/ »

• 1

fint in Oratore , p» "«*•• • • — r jj ՝ ' Ճ՝ Sed quid tandem dat confilii? ťulcbrum bo-

niflumq- eJi, tn fecundis ttrtnsfl confrere, (n) Ut enim nummorum partim scris, partim֊.

В 3 argen-

( Q in proæmio Dialogi. (V ) Lib: ю cap. 2.

( ” •) Lib; i. de Oratorem Լ я J in Oralere.

Eloquentia. 13

fioruir. Ait en i m iile. Boni pe rdiu nullt, v/л? autem fingulis œtatibus^ fiiiguli TOLER A- BILES ORATORES tnvemuntur, (Հ) Ad co jam tunc, melioris moneta; Oratorum íté ­ li le fol um fuit. Qu o s vero iile tolera- - biles Orato res intel ligit ? fe nimirum, atq;

alios non ex toto áureos, пес omnibus numeris abfolutos , ncc omnis cenfuræ vi- tiiq; immunes. Nam ex Tullii Fabiiq;

Sententia, qui ad fummam pcrfečtionis in_»

orando pervenerit, nulla usq; xtas vidít, nulla vifura eft. §uos maximu adbuc nc - vimut Oratores, nemo inventus e[t , in quo nihil aut defideretur , aut reprebendatur ait Quiniilianus ( / ) Cicero vero mirabun- dus contatur : quid efl, cur plures in aliis artibus , quàm in dicendo admir abites exflitiflent d Admirabilem enim perhibct bonum qucmlibet pcrfedtumq; Oratorem֊».

Sic autem concludit. Nihil m hominum genere rarius per perło Oratore in veniri po-

tefl. enim in ahis artibus vel medio- cria fingula pr ob ant ur , ea nifi omnia (umma

> _ probări non pojjunt. (m՝) neflumq- eJi , tn fecundis ter tits fl confiflerefln)

12 Tie Vera

lius Oratorum gloria:, Те prater xvi no- itri Togatum Sagatumq^ Neftorem, ignara, inops , jejuna eit. Olim videlicet, olim֊»

de Promethei luto , ut homines fingcban- tur tori aurei, fie Oratores. Sed jam֊»

gleba hæc melioris venæ pridem exolevit : quantumcunqs nunc lutum exercueris , lu ­ tu m crit. Non cxiftimo tarnen Tibi -cre ­ dibile videri efFxtam ufcp adeò mat rem in- gcniorum eile , ut nobilis Metal li m inora-, quædam , parci às i n térd u m non profidat femina : quæ folertiori cura:, cultioni, &

arti commifla , Eloquentiam. proférant fal ­ tem toi era bi ľem. In hune fen í um, credo, facile defeendis.

Ceiïavi nonnihil, & continui me, dum iile animam fuum prod er et. Et cito pro- didit, efteens. Non admodum tibi contra- venio, neq; aiTentiri vcrcor, to 1er a biles in- vcniri polie novos irlos, & adhuc múlteos Oratores- Sed quid hoc conferí ad lan ­ dem praxlariiïimæ Eloquent ia: ? Quid i 1 los ju vat vél ornat talis appellatio? Egregiv.m fané mihi Oratorem, ùt tu afferis, vix tolerabilem.

In tuli ego. Eloqucntiam., qua: id tem­

poris prxvalct , fi tolerabilem eile übens admjft is > Æmulam vel comparem eile ne­

celie eft j appro bes il li ícenlo, quo Cicero

floruit.

Í4 De Vera

argent!, partim et iam nonnjhil auri fignatí copia, bcnè cupiditatem perm u ke t ; fie օ- ratío locupletiífima incedit, quam vis non_>

tota auro fordida֊,.

Si ergo Eloquentiam noftri fxculi non Iuțeam neq; ferrearn, fed xris argentiq;

prxdivitem, neq; auri penitus inopem often- dero» ii non faliam, non ipariam, fed le ­ gitime verana, veroq, Oratori apprimc con- venientem, atqj adeu à rationibus Reipubli- cx non alienam efľe pr obave ro. E diver-

fa, fi ar tem die end i, quam hac tcinpcftate, Scholl ne icio qux, novam archirećłatur , faliam» maiam, rei Ute rar i x nihil o utliem, Reiq; publicx neq; conducibilem, neq; con- fentaneam eíTe coargucro; nx ego veftris o- mnium fuffragiis Civicam reportabo-

§ 3*

Sufceptionem m earn jocabundus ex- cepit alius convivarum, inferioris fubfellii, fed non mediocris notai judiei i, hxc effatus.

Difficile onus aíTumplífti, non xquè fuftinen- dum. Vereor ego, ne tantus promiifor <

officias nihil. Centuriari pofiim t vitia, qui- bus' laborar is Oratores novitii : quorum., plauftra fi in te congeffero, multitudine

ос ci- J

Elequentia. _ z 1 5՜

occifûs es. Inter poful vocem. Die, a- mabo , quae majora crimina obfervâfti ? Ports enim criminationum. talis conncxio, talisq; confenfio eft, ut, ft unam jugula- vero, in tern eci one cafurx funt omnes reli- qux. I lie vero. Ut non te paulatina difi.

cruciem, inquit, effundo fimul omnia֊..

Genus Eloquentix, quod hie tempeftate în­

văluit, imprimis novum eft. Eft prxterea tumidum, obfeurum, affeftatum, leve, vo- eularum lufibus & argutiis refertum. Ta- ՝ lem tu Eloquentix faciem, vero Oratori ,

& Reipublicæ congruentem e fie affirm ab is ? Tota Antiquitas, totus Cicero ab illa ab­

hor mit. Retundo fentcntiam. Abhorru- ifle Ciceronem dicis à tali genere Orationis?

At mihi conftitutum eft, ut nihil in de- fen Попет me a m eloquar, quin Tullius &

Q и inti Hanus mecum fint : nihil in laocfa- ćtandas- accufationes firmius adferam, quod iftorum Rhetorum Prxceptione , aućtorita- te, doćtrina non apertillimè: fulciatur.֊ Il­

le fuccuflu capitis renutans , ait. Aliquis tibi ab Inferis excitând us érit , qm vadirno- nium adpromittat. Mihi eni m tam inc re- dibilia funt , qux prxfumis., ut autumenu citiùs in hac manu fetas, mihi naïcituras >

quàm tu Eloquentix tam vituperabih, ali-

B 4 quam

•!

16 De Vera

quam íliffragationem , vel aliquant' favoris auram à Cicerone re ta le ri s. Ego veru čertus fum, dico, p r ac ftat u ru m me id, quod aíTumpli : quarè, ti meo, ne alkui nafcan- tur fetæ. Interim non habet Illutriiïimus Dominus pluta quæ objiciat ? Nam allega»

tæ reprchcnfiones pa rum inanes funt, vix alicujus moment i inflar obt incut. Repo- fuir. Plurima reliant , fed his prius fac

fatis,

Dixi: non et mihi Iaborandum, ut fatisfaciam. Nihil en im novum adfertur, quod antiquitus, toto fæculo jam lap ib , objećtum diilolutumqț non fuer! t, Cen ­ tum anuos nata eft h sec accufatio : jamq;

edito Vindicationum volumine, olim 1Ճ49.

Anno, ab Eminentiilimo Sfortia Pallavici- no, Romanæ Purpuras, atq; omnium feien- tiarum facile Principe, refutara perfpicuè , ՛ contrita , expióla , difflata eil. Et hinc argumentum fumere licet: non degenerate à priftina dignitate, pretio , fplendore, ho- diernam Eloquentiam- Si enlm in accipi- endis cavillationibus, par et illi ævo, quo Perpinianus, Bencius, Stephonius, Strada,, Petavius , Gallucius , Ferrarin;, Caufmus , Guinifitis, atq; ipfc Pallavicinus floruerunt Oratoresi necefle eiî honore, excellentiâ,

opibus,

Eloquentia. 1 7

opibus ý non eile deteriorem, In lipida e- nim arbor à millo ca r pi rur : aurea poma_

floresq; confpicui, carptorem plurimum ha- bent- Sed quoniam mihi provinciám rc-

! fpondendi impofuitispartit! one cau farm»

շ expedio.

Prima vitio datur Novitas, Dito : primas boni Oratori։ partes eñe, Andero»

no virat!. An enim ignorar!; , primu\a_O- ratoris laborem eile , Invcntionem ? Inven- tío, aćtio utiq; inventons et. Quos verb Inventores nominamus ? Rei videlicet novas commenta tores , qui peculiar i ingem! fo Ier ­ ți a, naturæq; felicitate præditi, novas qiias- dam Ideas mente concipiunt, cogitations adinveniunt, committunt art i, pcrficiunt ac evulgant. Sic horariæ machinapyrote ­ chnics , optica: , íexcentarumq; artium pa­

rentes , Inventores appel lamus. Orator quilibet primó Inventor eit. An; ergo hoc nomine laudabitur, ni í! nová fingiilariq; in- ventiunculâ præpolleat ľ Jam fi Inventoris virtus et, ut finguľaria, inexí pc ¿tata , non obvia commoliatur, idem de contrućtione r1 adinventi operis, idem de exornatione judi ­

cium eto. Nova enim Sć congrua re (pon ­ dere debent novis Idcis, Itaq; qui liber О*

rátör novus érit.

Sed

1֊ ՜

ig De Tera

Sed" ut nervofiiis fortiùsq; cone 1 udam:՛

dicite , quis eft principalis labor Oratorrs ?' quod officium? Refpondebitis, ut moveat.

Optime: ita eft. Quae autem eft illa_, Herculis Gallican! aurea catena , quæ mo­

vere, trabe re, vincire valeat animos morta- Hum ľ Reŕponfirm dabit Cicero : eft Novi­

tas. Dicit enim. Animus nullâ-, niß nová aut admirabili re movetur. (») Jam igitur teneo vos: manibus pedibusq; in nervo ob- hxiiftis; Etenim inelućtabile eft, quod ex՛

AntcccdCntibus infero. Novi t at em illiga- tam efíe cmlibet tolerabili Eloquentiæ..

4*

Au di tion i operaba n tur omnes, &

poftquam fini vi , obticuerunt , refpicientes- fe mutuo Conic fibres. Donee idem ¡lio qui primus difficultatem veile, mihi faceflerc, шеф afpernari vi fu s eft.., voce m extulit.

Inventioncin y, partem Oratoris eile, nullus ambigit : fed hxc in eo rota defudare de ­ bet, ut Principum Eloquentiæ normam, &

Ideas, imitation! fuæ præftituat. Ad quas, Inventione , difpoiitione , elocutione , qui proxime accede rit, Oratoris eximii nomen_^

referet : qui ab bis difeefierit , ingenii delï- ratione infolens eft. Hic

(о) Tertio Rhetoricorum,

♦

*

J

Eloąuentwt J 9'

Iîïl ego abrupto dicendi genere utu$

font. 0 Imitatores , fervurn pecus ! habebat

?n ore Horatius* An tales imitatores ex­

pends? quales perftringit Quintilianus.

J)um horndè atq՝T incompofitè q.uidhbet illud p'rtgidum at q-, inane extule runt, Antiquis pares ß credunt. (?) Quid magis ad hominem

accedí t quàm fimiusľ Quid verb in ipfa^

imita ti one magis deforme ac ridic uhunk ­ éit ? Simius' eximió fïmium agit; ied tarnen hominem æmulatur lepidiiÜmè. Adeb, qua?

natura diferepant, nulla pacil'itate conferri poflunt. An verb vos aliquem hominem invenietis , cujus- bona ingenii., dos, natu­

ra, & vis, à quibufvis aliis non diftent?

non dife repent ? non djfientiant ? lalem_»

ergoy qui fe ad alienam propoíitum effin- gere totum ftnduerit , neq; fe ad íuum_»

genium accommodavent ,, pcrfcćtum abfo- lutumq; Oratorem fore creditis ? Si nihil de indole animi -fui præfeferet Orator; fi- miolum vocabit Cicero. (ÿ) ■Si vultu ier- monis, fe ipfum qua fi. penicillo elucubra- vent; Orator novus erit. Mihi non etc.

ditis ? Quintiliano՝ fidera date- Тигре eß contentura eße id confequi, quod imitera. Ni­

hil crefcit fola imitatione. Quidquid- altert fimile eß. minus eß tUo , ut umbra corpore ,

imago

Լք) Lib: i о. cap. շ. (-?) Hic fimiolut, mc in quem

invehcretur, delegerat. Ci t; Epí/f, 96,