1
SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI —
... 2) 3 0 0 / . U S t f 1/1. Relacja —
I/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora —
I/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora —
II. Materiały uzupełniające relację \J lcAy5 A-l)
111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora —
III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r-—1- 111/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) — III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. —
III/5 - inne..:
IV. Korespondencja —
V. Nazwiskowe karty informacyjne
VI. Fotografie hurojj^
2
3
"OJCIKOWNA APOLONIA "Teresa Odrzańska" /13C3-.1.998/ d z i a ł a c z ! ^ ^ ka Związku Polaków w Niemczech,poetka.
Jest przykładem jednej z zapewne wielu k o b i e t ,której mimo wieloletniego zaangażowania patriotycznego nie danym było czynne uczestnictwo w walce z wrogiem w latach 1939-1945.Już we wrześniu 1939,jako osoba wroga III Rzeszy została osadzo
na w Ravensbr(1 ck , a po zwolnieniu nieustannie obserwowana przez niemiecką policję.
Urodzona 16 marca 1903 w Raciborzu,córka Ignacego Fojcika, tokarza oraz Matyldy z d.Piskała, wychowywała się w domu pa
triotycznym i katolickim. Ojciec udzielał się w Towarzystwie Po lsgjk-Górno Śląsk im , uczestniczył w polskim życiu kultural- raln$**o światowym, które koncentrowały się w Polskim Domu,tzw.
"Strzesze" w Raciborzu. Dziewięcioro swoich dzieci uczył li
terackiego języka polskiego,polskich pieśni , posyłał na naukę polskiego katechizmu.Gdy powstał w 1923 Związek Polaków na Śląsku został,jako jeden z pierwszych, jego członkiem.
Apolonia, najstarsza z rodzeństwa, ukończyła w 1916 niemiecka szkołę powszechną /polskiej wówczas nie było/ w Raciborzu i rozpoczęła pracę zarobkową w charakterze g o ń c a .Równocześnie kontynuowała naukę na wieczorowych kursach handlowych,po których ukończeniu zatrudniona została w polskiej spółdziel- ni"Rolnik",założonej przez polskich działaczy w Raciborzu.W 1921,w okresie plebiscytu prowadziła bibliotekę Polskiego Komitetu Plebiscytowego w rodzinnym mieście. Po podziale Śląska zatrudniona została ił/ 1923 w katowickim urzędzie wo
jewódzkim , mi granicach oaństwa polskiego. Po roku wróciła do Rac i b o r z a i podjęła pracę w polskim Banku Ludowym nie zaprze-' stając działalności społecznej.Została sekretarką koła Zwią
zku Młodzieży Polsko-Katolickiej,członkiem Towarzystwa Polek i Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". Z ramienia tego Towa
rzystwa wyjeżdżała na szkolenia do Polski. Udzielała się t a k że w Towarzystwie Śpiewu "Harmonia" i przez pewien czas była redaktorką tygodnika "Strzecha",powstałego w Raciborzu w 1926, Występowała także w teatrach amatorskich Opolszczyzny.Pisa
ła wiersze o k o 1 icznościowe,kato1 ickie i patriotyczne,które M stały się popularne na Śląsku.W 1932 po rozwiązaniu się Ban
ku L u d o w e g o, Apolonia -Straciła pracę,ale nadal udzielała się qnnłpr7nie W 1934 została zatrudniona jako bibliotekarka w
ffiSSSH M SKTKffl
h v ;:s :^
" - L a c i e s tanu". Po k i l k u m i e s i ą c a c h z w o l n i o n o ją z
F t o r e r a " jak jej o ś w i a d c z o n o . W m a j u 1939 p r . e n . e s y ° ją do w r o c ł a w s k i e g o o d d i i a ł u Z w i ą z k u P o l a k 6 w ^
4
11-3,
Autor Ljjdow^go żjij^wa^ lit er.a c k i ę_go .Z.Bednorz, na zakończenie prezentacji twórczości i życia Apolonii Fojcilcówny zacytował jej wiersz z
. WU *
1938 :
Heri^ znad Odry biją dzwony,
Polskiej ziemi fciją płyną tony, Z ziemi Piastów w polski kraj:
Gr a j ż e ,polska pieśni.graj!
A tym śpiewem oczarowana Cała Polska zasłuchana Pyta: skąd ten pieśni cud?
To opolski śpiewa lud.
/Tryumf polskiej pieśni,1938/
Rolę tej poezji Z.Bednorz skomentował słowami: W ładzie hitlero- w_skjl_e bardzo pode j rzJL iwie analizowały zawarte w ął^wach Lmys- li i idee. tak ż_e pisarka nie mogła swobodniej r o zwijać pjro- blematyki patriotycznej i wolnoścfojansj , toteż sąmo głosjzeni^e vi(, prasie chwały po lskJ^ejnTT, śpiewajjijcemu ludowi OpoJLszqzjr_z^ny_.
i .tal^ jTuż musimy uznać za czyn heroiczny ^fZ.Bednorz 1966,s.
118-119/"? — ~
Gdy Niemcy zaatakowali Polskę we wrześniu 1939,gestapo pono
wnie aresztowało Fojcikównę i skazało na pobyt w obozie kon
centracyjnym w Ravensbrllck. Powodem była jej wcześniejsza i wytrwała walka o Polskę, walka , w której jedynym orężem by
ło słowo.Apolonia została zwolniona z obozu we wrześniu 1940.
Powróciła do R a c iborza,gdzie pod bacznym okiem miejscowej policji pracowała w niemieckiej firmie.
Po zakończeniu wojny podjęła pracę w Urzędzie Starostwa w polskim już Raciborzu.Później ,do emerytury, pracowała w Nar1 rodowym Banku Polskim. Udzielała się nadal w ruchu śpiewa-*
czym,pisała wiersze , głównie r e 1i g i j n e ,które także zamiesz
czała w prasie katolickiej -"Katoliku" i w "Słowie na Śląsku^
0 swoim życiu i swojej pracy pisała we Wspomnieniach Opolan /Warszawa 1965,s .28-35/.Apolonia Fojcikówna “Teresa Odrza
ńska" zmarła 3 listopada 1998 w R a c iborzu,gdzie też została pochowana.
Róża Bednorz
R . Bednorz , Ap^l^onj^a Łęy_ęij£v» 2j=eu^ojT_ijm "Xgj~esa .Ojjgzańska" , w : Ludzie 3 ^od znaku Ro_dł_a , Opole 1992,s.45-4 7; Z.Bednorz, we żniwo 1 ite^acki^e , Wr oc ław 1996,s.338-242,110-120; Z.Zie- 1 onkaToJogTaJfia życia literackiego polskiego kr^gu kulturo
wego na ^TąsTuT, S łufp§T< 1994 ^s~T 240 .
5
6
