ZŁUDZENIA OPTYCZNE
Definicja
• Złudzenie optyczne – błędna interpretacja obrazu przez mózg pod wpływem kontrastu, cieni, użycia kolorów, które automatycznie wprowadzają mózg w błędny tok myślenia.
Złudzenie wynika z mechanizmów działania percepcji, które zazwyczaj pomagają w
postrzeganiu. W określonych warunkach
jednak mogą powodować pozornie tylko
prawdziwe wrażenia.
Złudzenia deformujące kształt, wielkość i długość
• Złudzenie ściany kawiarni
• Na ilustracji wszystkie szare linie są do siebie równoległe. Taki wzór został ułożony z
kafelków na ścianie pewnej kawiarni
Złudzenie Ponza
Górna pozioma kreska wydaje się dłuższa niż ta leżąca niżej. Dzieje się tak dlatego, iż rysunek przypomina tor
kolejowy zniekształcony przez
perspektywę.
Irradiacja
Biały kwadrat na ciemnym tle wydaje się być większy niż czarny na jasnym, mimo iż obydwa są tej samej wielkości. Dzieje się tak, ponieważ pole podrażnienia
fizjologicznego na siatkówce zajmuje większą
powierzchnię, niż wielkość postrzeganego obrazu w rzeczywistości, a to z kolei spowodowane jest tym, że
receptory na siatkówce połączone są w grupy.
Siatka Hermana
Na skrzyżowaniach białych pasów pojawiają się szare kropki. Jest to również wynik hamowania obocznego
– włókno nerwowe, które przewodzi pobudzenie z obszaru skrzyżowania białych pasków, jest
hamowane przez cztery sąsiadujące włókna.
Tymczasem wszystkie inne hamowane są słabiej –
tylko przez dwa.
Figura i tło
W 1915 duński psycholog Edgar Rubin opublikował rysunek, który stał się potem popularnym.
Złudzenie polega na dwuznaczności figury i tła. Szybkie odróżnienie figury od tła jest w normalnych warunkach względnie proste dla mózgu
człowieka, jednakże w szczególnych okolicznościach mózg może mieć z tym problem. Obserwator widzi albo białą wazę na czarnym tle (biel staje się figurą), albo dwa czarne profile na tle białym (czerń staje się figurą). Postrzeganie danego kształtu zależy to od tego, która z części konturu uznana zostanie przez nasz system percepcji jako część figury.
Wpływ na rozstrzygnięcie dwuznaczności może mieć również punkt widzenia obserwatora, jego nastawienie wewnętrzne, czy też sugestia.
Nie ma wątpliwości, iż złudzenie Rubina zachodzi przy udziale wyższych procesów korowych. Mózg danego obserwatora musi skojarzyć dany kształt z wiedzą na temat wazonów czy profili, aby móc je postrzegać.
