Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 255 · 2016
Edyta Gheribi
Uniwersytet Łódzki Wydział Zarządzania
Katedra Finansów i Strategii Przedsiębiorstwa edyta.gheribi@uni.lodz.pl
PERSPEKTYWY ROZWOJU PRZEDSIĘBIORSTW GASTRONOMICZNYCH NA POLSKIM RYNKU
Streszczenie: Przedsiębiorstwa gastronomiczne intensywnie rozwijają się na polskim ryn- ku. Ma na to wpływ wiele czynników, m.in. czynniki społeczno-ekonomiczne. Istotną determinantą rozwoju jest ogólna sytuacja ekonomiczna kraju, która oddziałuje na pozy- tywne nastroje konsumenckie. Ważnymi czynnikami dla rozwoju przedsiębiorstw ga- stronomicznych są również dochody gospodarstw domowych oraz krajowy i zagranicz- ny ruch turystyczny. Analiza danych wskazuje na dalszy rozwój ilościowy i jakościowy przedsiębiorstw gastronomicznych w najbliższych latach.
Słowa kluczowe: przedsiębiorstwa gastronomiczne, rozwój przedsiębiorstwa, restauracje, ruch turystyczny.
Wprowadzenie
Rozwój gastronomii jest istotnym impulsem wpływającym na rozwój spo- łeczno-ekonomiczny kraju. Jej znaczenie przejawia się m.in. w wysokiej zdolno- ści do generowania nowych miejsc pracy, podnoszenia jakości życia lokalnych społeczności oraz podwyższania konkurencyjności regionów.
Usługi gastronomiczne zaspokajają zmieniające się potrzeby żywieniowe konsumentów, ale również te związane z zagospodarowaniem czasu wolnego [Bombol i Dąbrowska, 2003; Gheribi, 2013]. Rozwój rynku usług gastrono- micznych w ostatnich latach w Polsce niewątpliwie związany jest ze zmianami społecznymi i gospodarczymi zachodzącymi w naszym kraju [Kowrygo, 2000;
Sala, 2004]. Obserwuje się zmiany w liczbie przedsiębiorstw działających w tej
branży, zmianom ulega struktura rodzajowa oraz z każdym rokiem rosną przy- chody z prowadzenia tego typu działalności.
Przedsiębiorstwa gastronomiczne odgrywają również znaczenie w rozwoju gospodarki, miasta czy regionu. Badania [Au i Law, 2002] wskazują, że sektor usług związanych z gastronomią może mieć duże znaczenie dla gospodarki mia- sta. Warto podkreślić, że oferta gastronomiczna odgrywa istotną rolę w postrze- ganiu ogólnej atrakcyjności miasta czy regionu. Cechą charakterystyczną usług gastronomicznych jest to, że korzystają z nich mieszkańcy danego miasta, ale również turyści krajowi i zagraniczni.
W dzisiejszych czasach warunki prowadzenia działalności gospodarczej są coraz trudniejsze ze względu na wzrastającą konkurencję. Przedsiębiorstwa ga- stronomiczne na polskim rynku cechują się dużym rozproszeniem i rozdrobnie- niem podmiotów. Zmuszone są do ciągłego poszukiwania źródeł przewagi kon- kurencyjnej, żeby utrzymać lub wzmocnić swoją pozycję na rynku. Około 60%
przedsiębiorstw gastronomicznych zamyka działalność w ciągu pierwszych trzech lat funkcjonowania. Pierwszy rok od otwarcia działalności jest zawsze najtrudniejszy. Sukces w dużej mierze zależy od siły koncepcji.
Celem artykułu jest diagnoza funkcjonowania przedsiębiorstw gastrono- micznych wraz z rozpoznaniem uwarunkowań ich rozwoju, a także wskazanie perspektywy rozwoju w przyszłości. Materiałem badawczym były wtórne źródła informacji o przedsiębiorstwach gastronomicznych oraz informacje o budżetach gospodarstw domowych publikowane przez GUS.
1. Przedsiębiorstwa gastronomiczne w Polsce w latach 2000-2013 w świetle danych wtórnych
W badanym okresie zaobserwowano dynamiczny rozwój przedsiębiorstw działających w branży gastronomicznej. Rynek gastronomiczny w Polsce rozwija się szybciej niż inne działy gospodarki, bo jego wartość wyprzedza wzrost PKB.
Obserwuje się rosnące przychody z prowadzenia działalności gastronomicznej, zmianom ulega struktura rodzajowa, co zostało przedstawione w tabelach 1 i 3.
Do 2005 r. obserwowany był wzrost ogólnej liczby placówek gastronomicznych, natomiast w kolejnych latach wraz z wystąpieniem kryzysu gospodarczego licz- ba ta zmniejszyła się, aczkolwiek tendencja spadkowa uległa obecnie przyha- mowaniu. Analiza danych zawartych w tabeli 1 wskazuje, że w kolejnych latach mieliśmy do czynienia ze spadkiem udziału przedsiębiorstw gastronomicznych w sektorze publicznym, gdzie dynamika spadku jest znacznie wyższa niż w sektorze prywatnym. Zaledwie 1,8% przedsiębiorstw gastronomicznych działa w sektorze publicznym, a 98,2% to przedsiębiorstwa prywatne.
1 T
Ź
i m r m k l d
R Ź
n s W 104 Tab
W
Og w t sek sek Res Bar Pun gas Sto Źród
i pu mal rynk mic ka z licz dług
Rys Źród
nyc skim W t
4 bela
Wyszc
ółem tym:
ktor p ktor p staur ry nkty stron ołówk dło: O
Z unk leje kow czne
zmi zba
g da
s. 1.
dło: O
Z ch z m. R
tabe a 1. L
czegó
m publi pryw racje
nomic ki Opra
an któw
e. R we
ej s ian res any
Str Opra
ana znaj
Rów eli 3
Licz ólnie
iczny watny
e
czne
cowa
naliz w ga Rów
ws ą re
w stau ych
ruktu cowa
aliz jduj wni 3 pr
zba enie
y y
e
anie
zy d astr wnie kaz esta bad urac GU
ura anie
zy d je s eż w rzed
21 4 a pla
wła
dan rono eż m zują aura dany cji w US w
pla wła
dany ię w w w dsta
447 aców
20
84 3 81 8 36 32 7 sne n
nych omi male ą, ż acje ym wzr w 2
aców sne n
ych w w woj awio 7
4 wek
000
4 342 3 320 022 8 519 6 436 2 377 7 010 na po
h G iczn eje że n e. W m ok
rosł 2013
wek na po
h GU woje
ewó ono 4 11
k gas
2 0 2 9 6 7 0
odsta
GUS nyc licz najl Wzro
kres ła o 3 r.
gas odsta
US ewó ódz o lic
5 stro
2
92 2 89 9 40 34 6 awie
S w ch, j zba lepi ost sie w o 98
prz
stron awie
wy ództ ztwi czbę
E onom
2005
2 072 2 398 9 674 9 716 0 834 4 572 6 950 e dan
wyni jedn a sto iej
w t wsk 8,8%
zed
nom e dan
ynik twi ie m ę pl
16
25 Edy micz
2 8 4 6 4 2 0 nych
ika, nak ołów fun tym kazu
%.
dstaw
micz nych
ka, e m maz
lacó 936
19 yta G zny
2
70 1 68 14 27 23 4 GUS
, że k ic wek nkcj m se uje
Str wio
znyc GUS
że n mazo zow ówe
6
5 Ghe ch w
2010
0 483 1 527 8 956 4 937 7 145 3 892 4 509 S.
e na h li k. Z jonu ekto
, że rukt ono
ch w S.
najw owi wieck
ek g erib w P
3 7 6 7 5 2 9
ajw iczb Zaró ując orze e w turę na
w Po
wię ieck kim gastr bi
olsc
2
67 1 66 16 25 21 4
więc ba w ówn cym e jes w 20
ę pl rys
olsc
ęcej kim m zn
ron ce w
2013
7 693 1 22 6 472 6 936 5 195 1 447 4 115
ej w w o no m s st s 013 lacó s. 1
ce w
j pr m, a najd nom
w lat
3 1 2 6 5 7 5
w P osta dan egm stały r. w ówe
.
w 20
rzed nas duje miczn
tach D 2
Pols atni
ne G men
y i i w p ek g
013
dsię stęp e si
nyc R B P S
h 20 Dyna zm 2013/
(w –19 –63 –17 +98 –30 –33 –41
sce ch GU ntem
inte poró gast
r.
ębio pnie ę n ch o Rest Bary Punk Stołó
000- amik mian /200
%) ,74 ,23 ,96 ,80 ,86 ,76 ,30
fun lata US, j m b ensy ówn tron
orstw e m
ajw oraz taur y
kty g ówk
-201 ka
0
nkcj ach jak bran ywn nan nom
w g małop
więc z prz racje
gast ki
13
cjon suk i o nży ny, niu micz
gast pol cej r
zyc e
tron Dyn
zm 2013 (w –3,9 –20 –3 +13 –7 –10 –8
nuje kce obse ga a d do zny
tron skim rest chod
nom namik mian
3/20 w %) 96%
0,04 3,61 3,38 7,19 0,24 8,74
e ba esyw
erw astro dyna 200 ych
nom m i taur dy z micz
ka n
10 )
arów wni wacj ono ami 00 r we
micz i ślą racj z ic ne
w ie je o-
i- r.
e-
z- ą- i.
ch
działalności według województw. W większości województw w latach 2010-2013 odnotowano wzrost zarówno ogólnej liczby placówek gastronomicznych, jak i re- stauracji. W sześciu województwach odnotowano spadek ogólnej liczby placówek gastronomicznych, ale już tylko w czterech spadek liczby restauracji. Największy spadek ogólnej liczby placówek gastronomicznych w 2013 r. w porównaniu do 2010 r. odnotowano w województwie lubuskim (20,54%), lubelskim (15,13%), warmińsko-mazurskim (10,59%) i podlaskim (9,88%). W badanym okresie naj- więcej restauracji przestało funkcjonować w województwie łódzkim (25,44%) i lubuskim (14,95%). Można przypuszczać, że przestały istnieć te przedsiębiorstwa, które nie miały dobrych konceptów biznesowych i nie wytrzymały presji konku- rencji, ponieważ analizując sprzedaż z działalności gastronomicznej w badanym okresie tylko w dwóch województwach nastąpił spadek sprzedaży w 2013 r. w po- równaniu do 2010 r. (były to województwa lubuskie i opolskie). W pozostałych czternastu województwach w 2013 r. sprzedaż była wyższa niż w 2010 r., a naj- wyższy wzrost zaobserwowano w województwie pomorskim (51,33%), święto- krzyskim (40,10%), dolnośląskim (35,46%) i małopolskim (30,26%).
Jak wynika z danych GUS, rynek gastronomiczny w Polsce rośnie co roku średnio o 2%-3%. Przychody ogółem z działalności gastronomicznej w 2013 r.
w porównaniu do 2000 r. wzrosły o 67,09%, a w porównaniu z 2010 r. o 18,53%.
Najbardziej dynamicznie rosną przychody z produkcji gastronomicznej. Naj- większe są w województwie mazowieckim. W 2013 r. sprzedaż z działalności gastronomicznej w mln zł w województwie mazowieckim wynosiła 5172,9 mln zł i stanowiła 33,57% ogólnej sumy sprzedaży w Polsce. Na drugim miejscu pod względem wielkości sprzedaży znajduje się województwo dolnośląskie. Do- kładne dane o przychodach z działalności gastronomicznej w Polsce przedsta- wiono w tabeli 3.
Tabela 2. Liczba placówek gastronomicznych oraz przychody z ich działalności według województw w latach 2010-2013* Województwo Placówki gastronomiczne Sprzedaż z działalności gastronomicznej w mln zł Ogółem W tym restauracje Ogółem Produkcja gastronomiczna 2010 2013 Dynamika zmian 2013/2010 (w %)
2010 2013
Dynamika zmian 2013/2010 (w %)
2010 2013
Dynamika zmian 2013/2010 (w %)
2010 2013
Dynamika zmian 2013/2010 (w %) Polska 14408 15807 +9,71 4625 5264 +13,82 12759,2 15409,7 +20,77 10495,3 12992,6 +23,79 Dolnośląskie 1219 1341 +10,01 414 450 +8,70 1726,1 2338,1 +35,46 1536,7 2126,1 +38,35 Kujawsko-pomorskie 524 543 +3,63 181 201 +11,05 437,0 510,6 +16,84 356,7 413,5 +15,92 Lubelskie 509 432 –15,13 123177 +43,90 254,8 318,3 +24,92 203,4 254,4 +25,07 Lubuskie 297 236 –20,54 10791 –14,95 194,6 180,7 –7,14 157,9 148,5 –5,95 Łódzkie 664 625 –5,87 287 214 –25,44 536,7 612,8 +14,18 430,9 512,8 +19,01 Małopolskie 1480 1728 +16,76 515 668 +29,71 1151,4 1499,8 +30,26 900,4 1204,4 +33,76 Mazowieckie 3992 4937 +23,67 9131209 +32,42 4470,2 5172,9 +15,72 3759,8 4444,5 +18,21 Opolskie 254 235 –7,48 94 100 +6,38 160,3 155,7 –2,87 114,1 111,0 –2,72 Podkarpackie 511 563 +10,18 183 208 +13,66 321,3 363,2 +13,04 250,4 292,8 +16,93 Podlaskie 334 301 –9,88 107 114 +6,54 223,6 260,6 +16,55 169,5 212,4 +25,31 Pomorskie 702 869 +23,79 234 311 +32,91 538,5 814,9 +51,33 429,9 682,0 +58,64 Śląskie 1581 1615 +2,15 570 633 +11,05 1096,0 1325,9 +20,98 848,5 1081,8 +27,50 Świętokrzyskie 283 309 +9,19 93 115 +23,66182,8 256,1 +40,10 155,0 222,0 +43,23 Warmińsko-mazurskie 444 397 –10,59 162 173 +6,79 274,4 293,1 +6,81 217,8 234,9 +7,85 Wielkopolskie 968 986 +1,86 432 397 –8,10739,3 780,7 +5,60 592,8 616,9 +4,07 Zachodniopomorskie 646 690 +6,81 210 203 –3,33 452,3 526,1 +16,32 371,4 434,4 +16,96 * Dane dotyczą przedsiębiorstw, w których liczba pracujących przekracza 9 osób. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.
Edyta Gheribi 106
Tabela 3. Przychody z działalności gastronomicznej w Polsce w latach 2000-2013
Wyszczególnienie 2000 2005 2010 2013
Dynamika zmian 2013/2000
(w %)
Dynamika zmian 2013/2010
(w %) Przychody ogółem
z działalności gastronomicznej w mln zł
15 381 17 681 21 683 25 701 +67,09 +18,53
Przychody z produkcji gastronomicznej
7 740,5 9 646,7 15 022,0 18 661 +141,08 +24,22 Przychody ze sprzedaży
towarów, w tym alkoholi i papierosów
6 967,0 7 449,1 6 043,2 6 452 –7,4 +6,76
Przychody z pozostałej działalności
673,5 584,8 617,6 588 –12,7 –4,8
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.
W Polsce coraz więcej przedsiębiorców decyduje się na zakup licencji fran- czyzowej. Szczególnie jest to widoczne w branży gastronomicznej, zwłaszcza wśród właścicieli pojedynczych lokali w mniejszych miastach. Pomimo że w ostat- nich latach kryzys dotknął również tę branżę, to liczba lokali działających na li- cencji franczyzowej nieustannie rośnie. W 2009 r. w branży gastronomicznej działało 88 systemów franczyzowych, w 2010 r. − 105, w 2012 r. – 137, a obec- nie działa ponad 140 [Profit System, 2010, 2013, 2014]. Wzrasta liczba syste- mów, ale również przybywa jednostek franczyzowych. Rozwój nie jest może bardzo dynamiczny, ale zarówno przyrost systemów, jak i franczyzobiorców, czy placówek franczyzowych jest na stabilnym poziomie i cały czas utrzymuje tendencję wzrostową [Wilk, 2014]. Wszystko wskazuje, że franczyza jest bez- piecznym sposobem na biznes w branży gastronomicznej, a przedsiębiorcy ufają tej formie współpracy.
2. Uwarunkowania społeczno-ekonomiczne
i kierunki rozwoju przedsiębiorstw gastronomicznych
Funkcjonowanie przedsiębiorstwa na rynku wiąże się ze znaczną dynamiką.
Narażone jest na oddziaływanie wielu czynników, które charakteryzują się zmien- nością. Przedsiębiorstwa gastronomiczne są bardzo podatne na wpływ otoczenia, a szczególnie na ogólny stan gospodarki kraju. Kondycja i perspektywy rozwoju przedsiębiorstw gastronomicznych uzależnione są od uwarunkowań makroeko- nomicznych, które są wspólne dla całego systemu gospodarczego kraju i stanowią otoczenie dalsze przedsiębiorstwa, ale również od uwarunkowań mezoekono- micznych, charakterystycznych dla sektora bądź branży gospodarki. Do najważ- niejszych czynników makroekonomicznych wpływających na sytuację ekono-
Edyta Gheribi 108
miczną oraz rozwój przedsiębiorstw gastronomicznych i innych z sektora MŚP należą dynamika wzrostu gospodarczego, kształtowanie się popytu na rynku, w tym dochody i wydatki gospodarstw domowych, regulacje systemu finanso- wo-podatkowego, wsparcie finansowe i pozafinansowe państwa, stabilność wa- luty, dynamika zmian bezrobocia i inne [Żurek, 2003].
Duże znaczenie ma najbliższe otoczenie przedsiębiorstwa, obejmujące czynniki o bardziej ograniczonym zakresie działania i związane przede wszystkim z bezpośrednimi relacjami z innymi uczestnikami obrotu gospodarczego. Należy tutaj wymienić rynek, na którym działa, konsumentów, kontrahentów i uwarun- kowania popytowe.
Dobra koniunktura sprzyja rozwojowi przedsiębiorstw poprzez m.in. zwięk- szanie się rozporządzalnych dochodów ludności i większej chęci do przeznacza- nia tych dochodów na usługi gastronomiczne. W obecnej chwili można mówić o niewielkiej stagnacji, której przyczyną jest spowolnienie gospodarki, co przy- czyniło się do trendu oszczędzania lub rezygnacji z wydatków na usługi ofero- wane przez przedsiębiorstwa gastronomiczne.
Rozwój przedsiębiorstw gastronomicznych niewątpliwie związany jest ze zmianami społecznymi i gospodarczymi zachodzącymi w ostatnich latach w naszym kraju. Należy podkreślić zmiany w warunkach i stylu życia poszczególnych grup społeczno-ekonomicznych. Na skalę i strukturę działalności przedsiębiorstw ga- stronomicznych mają wpływ m.in. przemiany społeczno-demograficzno-kulturowe gospodarstw domowych, ich sytuacja dochodowa i struktura wydatków. Badania budżetów gospodarstw domowych prowadzone przez GUS dostarczają wielu cennych informacji o cechach charakteryzujących sytuację materialną ludności.
Należą do nich m.in. dochód rozporządzalny oraz wydatki ogółem gospodarstwa domowego. Przeciętne miesięczne przychody gospodarstw domowych oraz wy- datki na gastronomię w latach 2000-2013 przedstawiono w tabeli 4.
Tabela 4. Przeciętne miesięczne przychody i wydatki na restauracje i hotele w zł na 1 osobę w gospodarstwach domowych w latach 2000-2013 w Polsce
Wyszczególnienie 2000 2010 2013 Dynamika zmian
2013/2000 (w %) Przeciętny miesięczny dochód
rozporządzalny 575,73 1201 1299 +125,62 Wydatki ogółem na restauracje
i hotele,
w tym na gastronomię,
8,41 7,59
22,93 19,71
30,64 bd.
+264,32 bd.
pracowników 11,17 21,54 33,78 +202,41
rolników 1,62 6,00 13,10 +708,64
pracujących na własny rachunek 15,64 35,61 54,40 +247,82
emerytów i rencistów 5,07 11,15 18,14 +257,79
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.
Czynnikami, które sprzyjają odchodzeniu od tradycyjnego modelu spoży- wania posiłków wspólnie w domu są zmiany zachodzące w stylu życia, coraz wyższe jego tempo, zróżnicowanie zajęć i wydłużanie godzin pracy. Tendencje te zauważalne są szczególnie w aglomeracjach miejskich, w miastach powyżej 500 tysięcy mieszkańców. Z danych GUS wynika, że najwięcej na gastronomię wydają gospodarstwa domowe mieszkające w miastach o liczbie mieszkańców 500 i więcej, a dynamika zmian wydatków w latach 2013-2007 jest w tym przy- padku najwyższa. W 2013 r. gospodarstwa domowe w dużych miastach o liczbie 500 i więcej mieszkańców wydawały na restauracje i hotele 84,04 zł miesięcznie na jedną osobę w gospodarstwie domowym i było to o 139,36% więcej niż w 2007 r.
W dużych miastach (500 i więcej tysięcy mieszkańców) jest największa gęstość rozmieszczenia i najlepiej rozwinięta baza gastronomiczna, tutaj działają wszystkie znane marki sieciowe i tutaj również powstają nowe trendy kulinarne, które są następnie przenoszone do mniejszych miast. Warto zauważyć, że wydatki na restau- racje i hotele znacznie wzrosły w miastach o liczbie mieszkańców 200-499 tysięcy.
Wynika to na pewno z faktu, że przedsiębiorstwa gastronomiczne zaczęły się rozwijać również w miastach o takiej liczebności. Także sieci gastronomiczne, które do tej pory stawiały tylko na duże aglomeracje i nie zezwalały na otwiera- nie placówek w mniejszych miastach zmieniły swoje strategie i w ostatnich dwóch latach zaczęły otwierać placówki również w mniejszych miastach o 200-499 tysięcy mieszkańców. W 2013 r. odnotowano ogólny wzrost liczby placówek franczyzowych, a rozwój sieci był możliwy m.in. dzięki obniżeniu kwoty inwe- stycji oraz skierowaniu franczyzy także do mniejszych miast. Telepizza posta- nowiła szukać partnerów biznesowych także poza dużymi aglomeracjami oraz ograniczyła koszty związane z otwarciem i utrzymaniem restauracji o około 20%-30%, a także uelastyczniła opłaty franczyzowe [Olbryś, 2014]. Również Sylwester Cacek – Sfinks SA chce wykorzystać potencjał mniejszych miast po- przez otwieranie lokali we franczyzie, ale dostrzega też duże możliwości rozwo- ju w największych aglomeracjach [Cacek, 2014].
Analizując wydatki gospodarstw domowych według wielkości gospodar- stwa domowego na przestrzeni analizowanego okresu, widać, że najwięcej na re- stauracje i hotele wydają gospodarstwa domowe jednoosobowe. W 2013 r. w po- równaniu do 2000 r. wydawały o 201,71% więcej. Z wielu prowadzonych badań i sondaży wynika, że głównymi konsumentami na rynku usług gastronomicz- nych są single oraz rodziny bez dzieci [Zimna, 2008; Gheribi, 2013]. Warto podkreślić, że największą dynamikę wzrostu wydatków na restauracje i hotele odnotowano w gospodarstwach domowych 5- oraz 6- i więcej osobowych.
Edyta Gheribi 110
Tabela 5. Przeciętne miesięczne wydatki na restauracje i hotele na 1 osobę
w gospodarstwach domowych według liczby osób w gospodarstwie domowym Wyszczególnienie
Gospodarstwa domowe
1-osobowe 2-osobowe 3-osbowe 4-osobowe 5-osobowe 6- i więcej osobowe
2007 37,43 16,78 17,57 14,31 8,18 5,89
2010 55,52 26,68 25,07 20,99 11,63 9,92
2013 68,49 36,73 32,90 28,49 18,70 12,49
Dynamika wzrostu 2013/2007 (w %)
82,98 118,89 87,25 99,09 128,60 112,05
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.
Według badania przeprowadzonego przez Millward Brown w najbliższym czasie większym zainteresowaniem będą się cieszyć restauracje, które będą od- bierać klientów barom i restauracjom typu fast food [Bartkowska, 2014]. Mając na uwadze prognozowaną strukturę gospodarstw domowych według wielkości do 2035 r., można wnioskować, że skoro liczba gospodarstw jednoosobowych i dwuosobowych będzie wzrastać, a trzy i więcej maleć, zapotrzebowanie na usługi przedsiębiorstw gastronomicznych będą rosły i również będzie wzrastała sprzedaż z działalności gastronomicznej (GUS, 2010). Można zatem wysunąć stwierdzenie, że perspektywa rozwoju przedsiębiorstw gastronomicznych do 2035 r. będzie obiecująca.
Warto podkreślić, że pozytywnym czynnikiem wpływającym na perspek- tywę rozwoju przedsiębiorstw gastronomicznych jest wzrost liczby turystów za- granicznych odwiedzających Polskę [Frontczak, 2014]. Liczba turystów zagra- nicznych korzystających z bazy noclegowej turystyki w 2013 r. w porównaniu do 2010 r. wzrosła o 26,79% [GUS, 2014]. Również pozytywny wpływ na roz- wój przedsiębiorstw gastronomicznych w Polsce ma krajowy ruch turystyczny.
Polacy coraz częściej podróżują, a w czasie podróży chętnie korzystają z usług oferowanych przez przedsiębiorstwa gastronomiczne [Kowalczuk, 2013; Gheribi, 2014]. Najwyższy wskaźnik intensywności ruchu turystycznego notowany jest w województwie małopolskim i zachodniopomorskim oraz pomorskim i dolno- śląskim [GUS, 2014]. Najwyższy wskaźnik gęstości ruchu w 2013 r. był nato- miast odnotowany w województwie małopolskim, śląskim, dolnośląskim, po- morskim i mazowieckim [GUS, 2014].
Podsumowanie
Pomiędzy uwarunkowaniami społecznymi i ekonomicznymi występują wzajemne powiązania. Jednym z najistotniejszych determinantów korzystania z usług oferowanych przez przedsiębiorstwa gastronomiczne jest sytuacja finan- sowa polskich gospodarstw domowych.
Kryzys na światowych rynkach, a także spowolnienie gospodarcze w branży gastronomicznej wpłynął nieznacznie na większą oszczędność Polaków, a także ograniczenie ich wydatków na dodatkowe usługi, takie jak gastronomiczne.
W perspektywie czasu wszystko wskazuje, że usługi oferowane przez przed- siębiorstwa gastronomiczne będą cieszyły się coraz większym zainteresowaniem.
Nie będzie to wynikało tylko z chęci spożywania posiłków poza domem, ale przede wszystkim z chęci spędzania czasu wolnego w tych miejscach. Lokale gastronomiczne, zwłaszcza restauracje coraz częściej są miejscem, gdzie Polacy przenoszą dużą część swojego życia społecznego. Można przypuszczać, że ten trend będzie się nasilać, a styl życia i sposób spędzania czasu wolnego będzie się upodabniać do tych w innych krajach Europy Zachodniej.
Literatura
Au N., Law R. (2002), Categorical Classification of Tourism Dining, „Annals of Tourism Research”, No. 29.
Bartkowska M. (2014), Restauracje będą odbierać klientów fast foodom, „Nowości Ga- stronomiczne”, nr 2.
Bombol M., Dąbrowska A. (2003), Czas wolny, Konsument Rynek Marketing, Liber, Warszawa.
Budżety Gospodarstw Domowych 2013, 2010, 2006, 2003, 2000, GUS, Warszawa.
Cacek S. (2014), Gastronomia na prostej – kierunki rozwoju, Food Business Forum, Warszawa.
Frontczak J. (2014), Gastronomia na prostej – gdzie jesteśmy, trendy, nastroje, Food Business Forum, Warszawa.
Gheribi E. (2013), Konsument i przedsiębiorstwo na rynku usług gastronomicznych, Black Unicorn, Jastrzębie Zdrój.
Główny Urząd Statystyczny w Rzeszowie (2014), Turystyka w 2013, „Informacje i Opraco- wania Statystyczne”, Warszawa
Kowalczuk I. (2013), Specyfika zachowań turystów na rynku usług gastronomicznych,
„PTiR”, nr 3.
Kowrygo B. (2000), Studium wpływu gospodarki rynkowej na sferę żywności i żywienia w Polsce, „Rozprawy i Monografie”, SGGW, Warszawa.
Olbryś I. (2014), Gastronomia na prostej – kierunki rozwoju, Food Business Forum, Warszawa.
Raport o franczyzie w Polsce 2014, 2013, 2010, Profit System.
Rocznik Statystyczny 2014, ,2010, 2005, 2000, GUS, Warszawa.
Rocznik Statystyczny Województw 2013, 2012, 2011, 2010, GUS, Warszawa
Edyta Gheribi 112
Sala J. (2004), Marketing w gastronomii, PWE, Warszawa.
Wilk D. (2014), Gastronomia 2014, Raport w www.franchising.pl.
Zimna M. (2008), W jakim kierunku podąża polska gastronomia – szanse i perspektywy, Food Business Forum, Warszawa.
CATERING ENTERPRISES DEVELOPMENT PROSPECTS FOR THE POLISH MARKET
Summary: Catering enterprises have developed intensively in the Polish market. They impact on many factors, inter alia, socio-economic factors. They are an important deter- minant of the development of the general economic situation of the country, which has a positive effect on consumer sentiment. Important factors for the development of catering enterprises are household income, and domestic and international tourism. Analysis of the data indicates a further development of quantitative and qualitative catering enter- prises in the coming years.
Keywords: catering enterprises, development companies, restaurants, tourism.
