R O C Z N I K P O L S K I E G O T O W A R Z Y S T W A G E O L O G I C Z N E G O A N N A L E S D E L A S O C l E T f i G E O L O G I Q U E D El P O L O G N E
T o m ( V o l u m e ) X X X I X — 1969 Z e s z y t ( F a s c i c u l e ) 1—3 K r a k ó w 1969
FR A N C ISZ E K BIED A
ONE HUNDREDTH ANNIVERSARY OF THE BIRTH OF JÓZEF GRZYBOWSKI
W stulecie urodzin Józefa Grzybowskiego
On 17th March 1869, Józef G r z y b o w s k i was born in Kraków.
A fter an illness lasting a few days, he died on 17th February 1922, Professor of Geology and Palaeontology in the Faculty of Philosophy of that time at the Jagellonian U niversity of Kraków.
The first ten (1892— 1901) of Grzybowsfki’s 30 years of scientific work, w ere devoted to research on Foram inifera in the P olish Carpathian flysch. 1892 m ay be taken as marking the beginning of G rzybowski’s micropalaeon'tological studies, since in January 1894, he subm itted for publication the first of his papers on Foram inifera in the Carpathian sandstone at Dukla. In the same year, he presented to the VII Congress of Polish N aturalists and Physicians held in Lwów results o f research carried out on other m icrofauna of the Carpathian flysch. His paper had the tittle: Previous results of research on bore-holes muds from the oil w ells of Galicia. The full text of this paper appeared in 1898.
G r z y b o w s k i wrote 13 papers dealing w ith micropalaeonitology.
Four of these (Nos. 2, 5, 9 and 13) were published entirely in P olish and short sum m aries of them (Nos. 1, 4, 8 and 12) in German were published separately. These papers are of a palaeontological and strati- graphical nature. The last paper, ,,The Foram inifera of the Inoceramian Beds in the Gorlice area (Nos. 12 and 13) was published in 1901. The
■descriptions of new species, the m ajority of which are species of agglutinating Foram inifera, were translated by Dr Eugene J a b ł o ń s k i arid subsequently appeared in the Catalogue of Foram inifera of the American Museum of Natural History, Departm ent of M icropalaeonto
logy, under the supervision of B. F. E l l i s .
Two micropalae'ontological papers of G r z y b o w s k i (Nos. 3 and 10) deal w ith applied m icrcpalaeontology and are the first workis in this field. They are published only in Polish in the P olish scien tific journal „Kosmos” of Copernican S ociety of Polish Naturalists in Lwów (Leopol). One of these papers (No. 10) is translated in English for first time and given in this Commemorative book (No. 14).
In this paper G r z y b o w s k i gives results of studies of cores from borings in the Carpathians. He indicated the p ossib ility of em ploying differences in the com position of m icrofaunal assem blages and in the appearance of characteristic species or groups for correlation and orien
tation in geological profiles, both on the surface and in the bore-holes.
The results, w hich Grzybowski obtained by applying this method, did
not becom e w id ely know n among geologists and palaeontologists. This w as because the papers w ere published in P olish and, in addition, the m aterial in G r z y b o w s k i ’ s possession consisted m ainly of agglutinat
ing Foram inifera. M. F. G l a e s s n e r notes this fact in his book:
Principles of M icropalaeontology (1948). Furthermore, the oil industry in Galicia at that time, the part of Poland then under the Austrian occu
pation, show ed no interest in Grzybowski’s research. Thus most of the tim e he had to work indepedently, w ith occasional financial support from the W ydział K rajowy Galicji (The Departm ent for A ffairs of Galicia) the autonom ous governing body.
The new method of correlating by use of Foram inifera the oil deposits, proposed by Grzybowski found no application and only later, was redis
covered in the U.S.A. towards the end of the First World War.
A fter 1901, G r z y b o w s k i turned his attention to other geological problem s but he did not neglect m icropalaeontology. Proof of this is in the fact that he encouraged his pupils to carry out m icropalaeontological research in the Palaeontological Laboratory, founded in 1912 at the Jagellonian U niversity in Kraków.
G r z y b o w s k i ’ s 1898 paper is now published in English; the text w as not changed. Even today it is not only of historical value; w e can trace the developm ent of the author’s thoughts and his w ay of m aking use of 'micropalaeontological material. G rzybowski’s original drawings are also given. However, the lists of fossils (lists of Foram inifera from oil w ells) are out of date and are not included.
G r z y b o w s k i did much for m icropalaeontology during this rela
tiv ely short period of then years; his original scientific work forms a lasting achievem ent. The publication of the present Commemorative book for the one hundredth anniversary of his birth is the homage of the Polish G eological S ociety paid to one of its founders. In this book, the authors are the Polish m icropalaeontologists and those from other countries, for w hose Grzybowski set an exam ple in his work.
*
W d'niu 17 marca 1869 urodził się w Krakowie Józef G r z y b o w s k i . Po parodniowej chorobie zmarł w Krakowie w dniu 17 lutego 1922 jako profesor geologii i paleontologii na ów czesnym W ydziale Filozoficznym U niw ersytetu Jagiellońskiego.
Z trzydziestoletniej działalności naukowej J. G r z y b o w s k i e g o obejm ującej lata 1892— 1922 pierwsze dziesięciolecie (1892— 1901) po
św ięcił on badaniom otwornic fliszu Karpat polskich. Rok 1892 można przyjąć za początek badań m ikropaleontologicznych przez J. G r z y b o w s k i e g o , gdyż pierwszą sw oją pracę o otwornicach karpackiego piaskowca z Dukli złożył gotową do druku w styczniu 1894. W tym sa m ym roku przedstaw ił na VII Zjeździe polskich przyrodników i lekarzy w e L w ow ie w yniki badań innych mikrofaun karpackiego fliszu. R eferat m iał tytuł: D otychczasowe rezultaty badań nam ułów w iertniczych w ga
licyjskich kopalń naftowych; w rozszerzonej objętości ta praca ukazała się w r. 1898 w 22 tom ie Kosmosu za rok 1897.
W dorobku naukow ym J. G r z y b o w s k i e g o z zakresu mikro- paleontologii jest 13 prac, z tego 4 ogłoszone w języku polskim w całości, a osobno w krótkich streszczeniach w języku niem ieckim , są to prace
— -9 —
o charakterze paleontologiczno-stratygraficznym . Ostatnia praca: Otwor- nice w arstw inoceram owych okolicy Gorlic ukazała się drukiem w r. 1901.
Opisy now ych gatunków, w tym w iększość stanow ią gatunki otwornic aglutynujących, zostały przetłum aczone przez dra Eugeniusza J a b ł o ń- s k i e g o i następnie w ydrukowane w Catalogue of Foram inifera w y daw nictw o American Museum of Natural H istory Department of Micro- palaeontology pod kierow nictw em B. F. E 11 i s a.
Dwie prace J. G r z y b o w s k i e g o są pracami z zakresu mikro- paleóntologii stosowanej, pierw sze w nauce w tej dziedzinie. Jedna „Do
tychczasow e rezultaty badań m ikroskopowych nam ułów w iertniczych galicyjskich kopalń naftow ych” z roku 1895 jest tym czasow ym doniesie
niem o badaniach, druga: „Mikroskopowe badania nam ułów w iertniczych z kopalń naftowych. I. Pas potocki i okolice Krosna. II. U w agi ogólne”
zaw iera w łaściw e w yniki nowej m etody m ikropaleontologicznych kore
lacji w pokładach naftonośnych. Obydwie te prace ukazały się w yłącznie w języku polskim w czasopiśm ie naukowym Kosmos, który jest w yd aw nictwem Polskiego Towarzystwa przyrodników im. M. Kopernika.
W tej ostatniej pracy G r z y b o w s k i podał rezultaty badań rdzeni w iertniczych z w ierceń naftow ych w Karpatach. Zwrócił on uw agę na m ożliw ość w ykorzystania różnic w składzie zespołów m ikrofaunistycz- nych dla orientacji w profilach geologicznych tak pow ierzchniow ych, jak i w w ierceniach. W yniki otrzymane w tej drodze przez G r z y b o w s k i e g o nie m ogły być znane szerszym kołom geologów i paleonto
logów na św iecie. Z jednej strony powodem tego było ogłoszenie pracy w języku polskim , z drugiej strony materiał, którym rozporządzał G r z y b o w s k i , składał się głów nie z otwornic aglutynujących. Pisze 0 tym M. F. G l a e s s n e r w książce „Principles of M icropalaeontology”
(1948). Ponadto Ówczesny przem ysł naftow y działający w Galicji, w by
ły m zaborze austriackim obejm ującym południową część Polski, nie in te
resow ał się badaniami G r z y b o w s k i e g o , tak że ten badacz w łaści
w ie zdany był na w łasne siły, pracował przy niew ielkich subw encjach udzielanych przez W ydział K rajowy Galicji, autonom iczną w ładzę Galicji.
W skazany przez G r z y b o w s k i e g o now y kierunek przeprowa
dzania korelacji pokładów naftonośnych nie znalazł w ięc zastosowania 1 dopiero później został on ponow nie odkryty w latach pod koniec pierw szej w ojny św iatowej w Stanach Zjednoczonych A.P.
Po roku 1901 G r z y b o w s k i przeszedł do innych zagadnień geolo
gicznych, ale o m ikropaleontologii pam iętał, dówodem tego jest, że za
chęcał sw oich uczniów do prowadzenia prac m ikropaleontologicznych w laboratorium paleontologicznym , które zostało utworzone w r. 1912 na U niw ersytecie Jagiellońskim .
Praca G r z y b o w s k i e g o z r. 1898 ukazuje się teraz w języku angielskim . Tekst nie uległ zmianie, posiada on jeszcze dzisiaj wartość nie tylko historyczną, m ożem y poznać tok m yśli i sposób w ykorzystania m ateriałów paleontologicznych. Podane są także oryginalne rysunki G r z y b o w s k i e g o , natom iast opuszczone są listy skam ieniałości, tj.
listy otwornic z szybów naftow ych, gdyż są one już przestarzałe.
G r z y b o w s k i zdziałał w iele dla m ikropaleontologii przez ten sto
sunkowo krótki okres dziesięciu lat, jego twórczość naukowa stanowi trw ały dorobek wiedzy. W ydanie niniejszej księgi pam iątkowej dla ucz
czenia stuletniej rocznicy jego urodzin jest hołdem, jaki składa Polskie
Towarzystwo Geologiczne jednemu ze sw oich założycieli. W tej księdze biorą udział jako autorzy tak polscy, jak i innych krajów m ikropaleon- tolodzy, dla których G r z y b o w s k i stanow ił wzór uczonego godny naśladowania.
— 10 —
L IS T OF THE SC IE N T IFIC P A P E R S BY J. G R Z Y B O W S K I D E A L IN G W ITH M IC R O PA LEO N T O L O G Y »
1. 1894. F ora m in iferen aus dem Eocan der K arp athen: M ik rofau n a des K a rp a th e n - sa n d stein s bei D u k la. Ab h . S i t z b e r . A k a d . Wis s. 1894, pp. 54— 57. K rak ów . 2. 1894. M ik rofauna k a rp ack iego .piaskow ca sipod D u k li. A k. Um. Ro z pr . W y d z . M a t . - p r z y r . 29, .pp. 181— 214, pl. 5, K rak ów (G erm an su m m a ry s e e No. 1).
3. 1895. D o ty c h c z a so w e rezu lta ty badań m ik ro sk o p o w y ch n a m u ló w w ie r tn ic zy c h g a lic y jsk ic h k op alń n a fto w y ch . K o s m o s , 20, p p. 519— 524, L w ó w (in P o lish only).
4. 1895. D ie M ik rofauna der K a rp a th en b ild u n gen I. D ie F o ra m in iferen der ro th en T on e v o n W ad o w ice. A nz . A k a d . Wiss. in K rakau, 1895, pp. 305— 311, K rak ów .
5. 1.896. O tw o rn ice czerw o n y ch iłó w z W adow ic. A k . U m . Roz pr . W y d z . M a t . - p r z y r . 30 (ser. 2, t. 10), pp. 261— 308, pl. 4, K rak ów (G erm an su m m ary s e e No. 4).
6. 1896. S tu d y a m ik r o sk o p o w e nad zielo n y m i zlep ień ca m i w sch o d n ich K arpat.
K o s m o s , 21, pp. 44—'62, L w ó w (G erm an .translation s e e No. 7).
7. 1897. M ik rosk op isch e S tu d ien liber d ie griin en C o n glo m erate der o stg a lizisch en K arp athen. Jb. Geol. Rei chsanst. , 46, pp. 293— 30'8, W ien.
8. 1897. D ie M ik rofau n a der K arpa'thenbildungen II. F o ra m in iferen der naiphta- fiih ren d en S c h ic h te n der U m geb u n g v o n K rosno. Anz. A k a d . Wis s. K r a k a u , 1897, pp. 180— 186, K raków .
9. 1898. O tw orn ice p ok ła d ów n a fto n o śn y ch o k olicy K rosna. A k . Um. R oz p r . W y d z . M a t . - p r z y r . 33, (Ser. 2, t. 13), pp. 257— 305, pl. 5, K ra k ó w (G erm an su m m ary s e e No. 8).
10. 1898. M ik rosk op ow e b adan ia n am u łów w ie r tn ic zy c h z k opalń n a fto w y c h I. P as potocki i o k o lic e K rosna, II. U w a g i ogólne. K o s m o s , 22 pp. 393—439, L w ó w . (in P o lish only, th e E n glish tra n sla tio n is g iv e n in th is co m m em o ra tiv e book).
11. 1900. O sta tn ie rezu lta ty badań m ik ro sk o p o w y ch w g a lic y jsk ic h p ia sk o w ca ch karpackich. I X Z j a z d . Lek. i P r z y r , Pol. D z i e nn i k , nr 5, p. 108. (in P o lish only).
12. 1901. D ie M ik rofauna der K a rp a th en b ild u n g en III. D ie F o r a m in ifer e n der In o - cera m en sch ich ten von G orlice. Buli. i ntern. A c a d . Sc. Pol. 1901, ,pp. 221—
— 228, pl. 2, K raków .
13. 1901. Otworndce w a r stw in o cera m o w y ch ok olicy G orlic. A k . Um. R oz p r. W y d z . M a t . - p r z y r . 41 (Ser. 3, t. 1), pp. 219— 288, p l. 2, K rak ów '(German su m m ary se e No. 12).
14. 1969. M icroscop ic in v e stig a tio n s of b o r e -h o le m u d s from oil w e lls: I. T h e P oto k B e lt and the K rosno area. II. G en eral rem arks. Rocz. Pol. T o w . Geol . 39, 1— 3, K rak ów .
1 C om p lete lis t o f th e sie n tific p ap ers o f J. G rzyb ow sk i is to be fo u n d in th e ob itu ary w r itte n by W ła d y sła w S zajn och a.
REFER EN C ES D E A L IN G
W ITH G R Z Y B O W S K I ’ S SC IE N T IFIC W ORK
1923. S z a j n o c h a W ła d y sła w , P rof. dr Józef G rzybow ski. 1869— 1922. R ys ży cia i prac n au k ow ych . Rocz. Pol. T o w . Geol. 1, K raków .
1948. G l a e s s n e r M artin F., P rin cip les of M icrop alaeon tology, pp. 228—229, N ew Y ork.
1962. B i e d a F ran ciszek , W p ięćd ziesią tą roczn icę u tw o rzen ia P ra co w n i P a le o n to lo g iczn ej U n iw e r sy te tu J a g iello ń sk ie g o . Cinquaratiem e a n n iv e r sa ir e du L ab o- ra to ire de P a le o n to lo g ie a l ’U n iv e r site J a g ello n e. R o c z . Pol. T o w . Geol. 32, 4, K rak ów .
1962. B i e d a F ran ciszek , Z a ło żen ie p ierw szej sta c ji g eo lo g iczn ej w K arp atach w r. 1912. F on d ation d e la p rem iere sta tio n g eo lo g iq u e dans les K arp ates en l ’a n n ee 1912. Rocz. Pol. T o w . Geol., 32, 4, K raków .
1962. Ś w i d z i ń s k i H en ry k , W p ię ćd z ie się c io le c ie „P rzeg ląd o w ej m ap y g e o lo giczn ej Z iem P o lsk ic h ” J ó zefa G rzyb o w sk iego. C in q u a n tiem e a n n iv e r sa ir e
„de la C arte g eo lo g iq u e g e n e r a le de la region p o lo n a ise ” par Józef G rzy b o w ski. Rocz. Pol. T o w . Geol. 32, 4, K raków .
1963. B i e d a F ran ciszek , J ó z e f G rzyb ow sk i. W ydaw nic'tw a ju b ile u sz o w e U n iw e r sy te t J a g iello ń sk i, tom X . De Josepho G rzyb ow sk i. U n iv e r sita s J a g e llo n ica O pera ab U n iv e r sita te J a g ello n ica , S e x ta solemania sa ecu la ria cele b r a n te E dita,
10. K raków .
1965. H i l t e r m a n n H ein rich , Zur G esch ich te der a n g e w a n d te n M ik ro p a laon - tologie. Ber. N at ur hi s t. Ges. 109, H a n n over
1967. B i e d a F ran ciszek , T h e b eg in n in g s of M icrop ala eon tolo gy in th e fly s c h of
■the P o lish C arpathians. Biul. Inst. Geol. 211. T h e X th E uropean M icro- p a la eo n to lo g ica l C olloquium in P olan d — 1967. W arszaw a.
