ROCZNIKI CLEBOZNAWCZB T. XXXIV, N R 4, WARSZAWA 1983
HALINA JURKOWSKA, BARBARA WIŚNIOWSKA-KIELIAN, TERESA WOJCIECHOWICZ
WPŁYW NAWOŻENIA AZOTOWEGO N A ZAWARTOŚĆ Cu, Mo, Mn i В W ROŚLINACH W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU TYCH MIKROELEMENTÓW W GLEBIE 1
Katedra Chemii Rolnej Akademii Rolniczej w Krakowie
WSTĘP
Wpływ nawożenia azotowego na zawartość mikroelementów w roślinach może zależeć m.in. od ilości przyswajalnych form tych mikroelementów w glebie. Niewiele badań poświęcono poznaniu tej zależności, a większość z nich dotyczy wpływu azotu na pobieranie miedzi. Na ogół prace te dowodzą, że na glebach ubogich w przyswaja lną miedź nawożenie azotowe obniża koncentrację tego mikroskładnika w roślinach, natomiast na glebach zasobnych w miedź, przeciwnie, zwiększa jej zawartość [2-7].
Wpływ nawożenia azotowego na zawartość w roślinach molibdenu, manganu i boru jest mniej poznany. Według P e r ig a u d i B e lla n g e r [7] nawożenie azotowe tym bardziej obniża koncentrację molibdenu, im więcej molibdenu zawierają rośliny nie nawiezione azotem, czyli im gleba jest zasobniejsza w przyswajalne formy tego mikroelementu.
Tematem pracy były badania nad wpływem nawożenia owsa i szczawiu zróżnico wanymi dawkami saletry amonowej i mocznika na koncentrację miedzi, molibdenu, manganu i boru w częściach nadziemnych i korzeniach roślin w zależności od dawek tych mikroelementów.
METODY
Przeprowadzono 7 doświadczeń wazonowych. Gleba użyta do doświadczeń z Cu, Mo i Mn różniła się nieco od tej, którą przeznaczono do badań z В, a mianowicie (pierwsze cyfry odnoszą się do doświadczeń z Cu, Mo i Mn, drugie do doświadczeń z B ):pH H20 6,2, 7,0; pHKCi 5,6; 6,5; zawartość materii organicznej w procentach 1,60; 1,32; zawartość frakcji o 0 1,0-0,1 mm 73; 82; zawartość przyswajalnych form mikroelementów wynosiła, w ppm: Cu 0,8; 1,7; Mn 16; 7; Mo 0,02; 0,09; В 0,21; 0,06; Zn 23, 24; Fe 9, 5.
pH oznaczono potencjometrycznie, materię organiczną przez wyżarzanie, skład mechaniczny areometrycznie, Cu metodą Westerhoffa, Mn metodą Schachtschabela,
Mo metodą Grigga, В metodą Bergera i Truoga, Zn w wyciągu 0,1 N HC1, Fe metodą Olsena.
We wszystkich doświadczeniach stosowano na wazon (3,5 kg wysuszonej na powietrzu gleby) następujące dawki składników pokarmowych: 0,2; 0,4 lub 0,6 g
N w N H 4N 0 3 lub CO(NH2)2 ; 0,17 g P w Ca(H2P 0 4)2.H 20 , 0,5 g К w KCl, 0,1 g
Mg w M g S 04 *5H20 .
Przeprowadzono dwa doświadczenia ze wzrastającymi dawkami Cu (0,5, 20 mg w C u S 04 *5H20 ), jedno z Mo (0, 1, 5 mg w N a2M o 0 4 *2H20 ,), dwa z Mn (0, 20, 80 mg w M n S 04 H 20 ) i dwa z В (0, 0,5, 1,0 mg w N a2B40 7 -10H20 ). Pozostałe w danym doświadczeniu mikroelementy stosowano w sposób w następujący: w doświadczeniach z Cu, Mo i Mn (gleba 1 )—Cu— 10,5, Mo— 1,5, Mn 35, В—0,35, a w doświadczeniach z В (gleba 2) — Cu — 7, Mn — 70 mg/wazon.
Po wymieszaniu gleby z nawozami napełniono nią wazony, a po 3 dniach wysiano nasiona owsa odmiany Damazy i szczawiu odmiany Lioński.
Podczas wegetacji roślin utrzymywano wilgotność gleby początkowo na poziomie 40%, a następnie 60% maksymalnej pojemności wodnej. D o podlewania używano wody redestylowanej.
Zbiorów owsa dokonywano w początkowym okresie kłoszenia roślin, a szczaw zbierano po około 7 tygodniach wegetacji. Po zbiorze roślin pobierano z wazonów próbki gleby i oznaczano w nich pH.
Materiał roślinny wysuszono w 105°C i zmielono. W częściach nadziemnych roślin pochodzących ze wszystkich doświadczeń oznaczono całkowitą zawartość azo tu. Zawartość miedzi, molibdenu, manganu i boru oznaczono w częściach nadzien- nych i korzeniach roślin pochodzących z doświadczeń, w których stosowano zróżni cowane nawożenie tymi mikroelementami.
Poszczególne serie we wszystkich doświadczeniach obejmowały po 3 powtórzenia. Podane w tabelach liczby są średnią arytmetyczną uzyskanych wyników.
WYNIKI
Nawożenie azotowe w dawce 0,4 g N najczęściej powodowało wzrost plonów części nadziemnych roślin w porównaniu z plonami przy dawce 0,2 g. Zastosowanie dawki 0,6 g N nie powodowało dalszego wzrostu plonów, a w niektórych przypadkach nawet je obniżało (tab. 1-4).
Nawożenie mikroelementani na ogół nie miało większego wpływu na plony, tylko w niektórych przypadkach powodowało niewielki wzrost plonów (np. Cu) lub ich spadek (np. Mn).
W miarę wzrostu dawek azotu systematycznie wzrastała koncentracja azotu w częściach nadziemnych roślin oraz zwiększała się wartość stosunku koncentracji azotu do koncentracji badanego mikroelementu (tab. 5).
Nawożenie mikroelementami na ogół nie miało ukierunkowanego wpływu na zawartość azotu w roślinach. Jedynie pod wpływem molibdenu koncentracja azotu w większości przypadków wzrastała. Nawożenie mikroelementami obniżało wartość stosunku zawartości azotu do zawartości danego mikroskładnika.
T & b e l « 1
Wpływ n aw o żen ia azo to w eg o n a p lo n y r o ś l i n / g в .в * n a w a z o o / w z a l e ż n o ś c i od daw ki /m g / m ie d z i The e f f e c t o f n i t r o g e n f e r t i l i z a t i o n on th e y i e l d o f p l a n t s / g d .m . p e r p o t / a s d e p e n d in g on th e d o se /ra g / o f c o p p e r Dawki N g /w azon D oses o f N g p e r p o t C z ę ś c i nadziem ne - Торв K o rz e n ie R o o ts pH g le b y S o i l pH
Cuo Cuc Cu20 Cuo Cu5 Cu20 Cuo Cu^ Cu20
Owi e s ô a t s kh4no3 .0 ,2 1 3,33 1 4 ,1 0 1 4 ,4 7 2 ,8 3 2 ,6 3 2 ,4 8 5 ,9 5 ,7 5 ,9 0 ,4 1 4,15 1 6 ,5 7 1 6 , 1 0 2 ,3 0 2 ,4 3 2 ,5 8 6 ,0 5 ,9 5 ,8 0 ,6 1 5 ,3 0 1 5 ,2 2 1 5 ,4 2 2 ,2 7 1 ,8 0 1 ,8 7 5 ,5 5 ,6 5 ,6 co/m 2/2 0 ,2 1 5 ,0 7 1 4 ,8 7 '»5,25 2 ,7 2 2 ,6 0 2 ,5 0 5 ,5 5 ,9 5 ,8 0 , 4 1 6 ,6 2 1 6 ,0 7 1 5 ,5 7 2 ,3 8 2 ,2 2 2 ,0 3 5 ,9 5 ,8 6 ,0 0 ,6 1 3 ,8 2 1 2 ,5 3 1 3 ,4 7 1 ,9 3 1 ,8 0 1 ,5 7 6 , 0 6 ,1 6 ,0 1 ÎPKÜ - LSD P «= 0 ,9 5 - 1 ,2 6 - - 0 ,2 9 - - - -Szczaw S e rr e 1 M 4NC3 0 ,2 5 ,8 6 , 7 7 ,0 3 ,9 3 4 ,5 5 4 ,1 0 5 ,2 5 ,4 5 ,4 0 ,4 S ,5 8 , 7 9 ,2 3 ,1 3 2 ,6 3 2 ,8 5 5 ,1 5 ,2 5 ,2 0 ,6 7 ,9 9 ,1 8 , 9 1, C3 1 ,8 8 2 ,6 3 5 ,0 5 ,0 5 ,0 co/m 2/2 0 ,2 6 ,7 6 ,7 6 ,2 2 ,5 5 3 ,5 3 2 ,2 8 5 ,2 5 ,3 5 ,4 0 , 4 8 , 5 1 0 ,2 1 0 ,6 2 ,0 0 3 ,1 3 2 ,3 0 4 ,9 5 ,0 5 ,1 0 ,6 7 ,0 7 ,6 7 ,6 1 ,5 3 2 ,2 0 2 ,5 5 5 ,2 5 ,1 5 .2 NRU - LSD P » 0 ,9 5 - 0 ,6 0 - - 0 ,3 7 - - - -T p. b e 1 a 2 Wpływ n aw o żen ia azotow ego na p lo n y r o ś l i n / g s .m . na w azo n /
w r .a l e ż n o s c i od dawki / n g / m o lib d en u The e f f e c t o f n i t r o g e n f e r t i l i z a t i o n on th e y i e l d o f p l a n t e / g d . n . p e r p o t / a s d e p en d in g on th e dose /m g / o f molybdenum Dawki Я б /waz on D oses o f IT g p e r p o t
C z ę ś c i nadziem ne - Topa K o rzen ie R o o ts pH g le b y - S o i l pH
Моо Mo^ Мо5 Mo0 Ho1 Jflo5 M°o Uo1 as о
vn Owies - O a ts т а 4Н°3 0 ,2 1 2 ,4 0 1 1 ,7 0 1 3 ,8 7 2 ,5 2 1 ,8 8 2 ,1 2 5,1 5 ,1 5,1 0 ,4 1 4 ,4 2 1 4 ,7 2 1 4 ,6 3 1 ,9 6 2 ,1 3 2 ,0 2 5 ,0 5 ,0 5,1 0 ,6 14,21 13 ,9 2 1 4 ,9 3 2 ,1 0 1 ,9 6 1 ,9 5 4 ,9 5 ,1 5 ,0 CC/KH2 / 2 0 ,2 1 3,93 14,01 1 4 ,9 4 3 ,1 0 2 ,7 2 2 ,4 7 5 ,1 5 ,3 5 ,3 0 , 4 1 6 ,3 5 1 6 ,9 4 1 7 ,4 5 2 ,4 8 2 ,3 0 3 ,1 5 5 ,2 5 ,2 5 ,2 0 ,6 17 ,2 3 1 7 ,0 9 1 6, 88 1 ,7 3 2 ,0 7 1 ,6 8 5,1 5 ,1 5,1 NBU - LSD P - 0 ,9 5 -1 ,8 6 - - 0 ,3 8 - - »
-T a b e l a 3
tfpłyft natooSenla aźotowegó rra plóny r ö f lin / £ з.о* WS f& W ttß w ia le ż n o ś c i od dawki /mg/ manganu'
Т?1в e f fà ô t o f n itrögen f e r t i l i z a t i o n 6ft thé ÿlël'd o f pldn^fl /g ct.m. pt?f $ ó t / a s depending on the dose /m£/ Of marigancrse
Dawki W C z ę ś c i nadziem ne - Торз K or2onló ^ Root'3 pH- g lo b y - S o i l pif 1,/ Dor>0 3 o f II r p e r p o t ‘Ł'no Kn20 ",n80 Kno к п 20 ^ 8 0 Kn0 Mft20 . ^ 6 0 O-jfioâ OàtS :n:4::o3 0 ,2 19,2 7 20, 33 5 ,0 2 4 ,5 0 G ,52 5 .4 5 ,4 0 ,4 2 0 ,6 2 2 1 ,3 7 2 0 ,7 0 6 ,1 0 G ,53 4 ,0 0 5 ,5 9 ,3 5 ,4 0,G 2 1 ,6 0 2 0 ,9 2 2 0 ,7 2 5 ,0 3 4 ,1 3 3 ,7 8 5 ,4 9 .3 5 ,3 c o /m ig /g o . i 13,42 2 1 ,6 0 2 0 ,0 3 4,79 5 ,3 0 5 ,5 0 5 ,3 5 ,4 9 ,3 ?C,23 2 0 ,5 7 2 0 ,0 2 6 ,5 0 б, 45 4 ,7 2 5 ,3 5 ,4 5 ,9 0 ,6 i o ,? 3 1 6, 03 1 3 ,9 0 G, 65 5 ,4 3 “ 3 ,3 3 5 ,2 5 ,4 5 ,4 Ш - LSD ? = 0 ,9 5 * 1 ,n o - - 0 ,5 8 - - - -S i ć Z o .J i S o r r e l :" V :o3 0 ,2 3 ,1 ? 3,4-) 3 ,1 3 2 ,0 7 1 ,5 7 1,10 5 ,0 4 , 9 4 ,8 0 ,4 3 / 4 3 ,7 5 3, 10 1 , 5 5 1,90 2 , 0 5 4 ,8 4 ,5 4 ,5 0 .6 >,7C 3 ,8 0 2 ,8 2 1,27 1 ,5 2 1,42 4 ,5 4 ,5 4 ,5 C u / If '! 2/ 2 0 , 2 3 ,8 9 ; 3 , 9 3 3 , 7 1 3 , 1 0 2 , 9 3 3 , 4 2 4 ,9 4 , 8 4 , 9 0 ,4 e ; 8 a 2,G7 3 ,1 3 2 ,8 5 3 , 0 2 2 , 2 2 4 ,8 4 ,9 5 ,0 0 ,6 i 3 ,0 9 2 ,4 6 3 ,0 5 2 ,7 2 2 ,7 2 1 ,9 0 4 ,8 4 ,8 4 ,8 îïfi’f - L3D *’ = 0 , 9 5 - 0 , 3 C - r 0 , 2 9 - - -
-Koncentracja mikroelementów w roślinach zależała zarówno od nawożenia azoto wego, jak od nawożenia mikroelementami (tab. 6-9).
W miarę wzrostu dawek azotu zwiększała się zawartość miedzi w częściach nad ziemnych oraz w korzeniach. Nawożenie azotowe najsilniej podniosło koncentrację miedzi w roślinach nawiezionych wyższą dawką miedzi, a najsłabiej w roślinach nie nawiezionych tym mikroelementem (rys. 1 i 2). Nie stwierdzono spadku zawartości miedzi w roślinach, notowanego zwykle przy niskim poziomie miedzi w glebie. Prawdopodobnie było to spowodowane niewielkimi przyrostami plonów uzyskiwany mi pod wpływem nawożenia azotowego. Wzrost dawek azotu zwiększał ilość miedzi pobranej przez rośliny zarówno wskutek podniesienia plonów, jak i koncentracji miedzi w roślinach. Nawożenie azotowe nie miało wpływu na stosunek koncentracji miedzi w częściach nadziemnych do jej koncentracji w korzeniach.
Nawożenie miedzią powodowało wzrost zawartości miedzi w częściach nadziem nych roślin oraz, w jeszcze większym stopniu, w korzeniach. Wzrost koncentracji
Wpływ nawożenia azotowego na zawartość Cu, Mo, Mn i B.., 59
T a b • 1 a 4 Wpływ n a w o że n ia azotow ego n a p lo n y r o ś l i n / g в . a . n a w a z o n /
w z a l e ż n o ś c i od daw ki / a g / b o ru The e f f e c t o f n i t r o g e n f e r t i l i z a t i o n on th e y i e l d o f p l a n t e / g d .m . p e r p o t / a s d e p e n d in g on th e doee / a g / o f b o re n Dawki N g/w azon Doee a o f N g p e r p o t C z ę ś c i nadziem ne - Торе K o rz e n ie R o o ts pH g le b y S o i l pH Bo B0 ,5 Bi Bo B0 ,5 B1 Bo В0 ,5 B1 Owlee - O a ts 0 , 2 1 0 ,9 2 1 1 ,4 9 1 1 ,3 3 1 ,5 7 1 ,5 7 1 ,2 3 6 ,8 6 ,8 6 , 9 0 , 4 1 4 ,3 7 1 4 ,0 5 1 4 ,3 6 1,0 8 0 ,9 1 1 ,0 7 6 ,9 6 ,9 6 ,8 0 ,6 14,21 1 4 ,5 2 14,3 1 1,01 0 ,9 0 1 ,0 2 6 ,7 6 ,6 6 ,7 co/s h2 / 2 0 , 2 1 1 ,8 7 1 2 ,1 5 1 2 ,1 3 1 ,6 6 1 ,5 2 1 ,7 1 7 ,1 7 , 0 6 ,9 0 , 4 1 5 ,3 6 1 5 ,3 2 1 5 ,2 4 1 ,4 0 1 ,4 0 1 ,1 6 6 ,9 7 ,0 6 ,9 0 ,6 1 4 ,8 4 1 4 ,6 9 1 4 ,9 2 1 ,0 5 1 ,1 8 1 ,1 5 6 ,7 6 , 7 6 ,8 ITRU - LSD P « 0 ,9 5 m 1 ,9 2 - - 0 ,1 1 - - - -Szczaw - S o r r e l HH^IÎO^ 0 , 2 8 ,4 1 9 ,3 3 9 ,6 1 2 ,9 2 3 ,4 5 3 ,4 9 6 ,6 6 , 7 6 ,7 0 ,4 1 1 ,2 3 1 1 ,8 3 1 1 ,5 8 1 ,9 7 1 ,8 2 1 ,8 2 6 ,6 6 ,6 6 ,5 0 ,6 10,71 1 1 ,2 4 1 1 ,0 2 1 ,1 5 1 ,1 0 1 ,2 2 6 ,4 6 ,3 6 ,4 С 0/Ш 2 / 2 0 ,2 8 ,6 4 8 ,5 0 8 ,9 6 4 ,2 4 4 ,0 9 4 ,4 6 6 ,7 6 , 7 6 ,6 0 , 4 1 1 ,0 9 1 1 ,4 4 1 1 ,3 4 1,71 1 ,4 2 0 ,8 2 6 ,7 6 ,6 6 ,6 0 , 6 1 0 ,4 2 1 0 ,1 2 1 0 ,4 2 1 ,0 0 0 ,8 4 0 ,6 5 6 ,4 6 ,4 6 ,4 ЯШ - LSD P « 0 ,9 5 - 1 ,3 4 - - 0 ,5 2 - - -
-miedzi w roślinach w wyniku nawożenia -miedziowego na ogół był większy przy wyż szych dawkach azotu.
Wpływ nawożenia azotowego na koncentrację molibdenu w roślinach na glebie nie nawiezionej tym mikroelementem był niewielki i nieregularny. Przy niższej dawce molibdenu nawożenie azotowe obniżało koncentrację molibdenu w roślinach, z wyjątkiem najwyższej dawki mocznika. Przy wyższej dawce molibdenu nawożenie azotowe systematycznie obniżało koncentrację molibdenu (rys. 3). Spadek zawartości molibdenu w roślinach był tym silniejszy, im poziom molibdenu w glebie był wyższy, co potwierdza opinię P e r ig a u d i B e lla n g e r [7]. Nawożenie azotowe miało niere gularny wpływ na stosunek koncentracji molibdenu w częściach nadziemnych do jego koncentracji w korzeniach. Na ogół wartość tego stosunku była wyższa w roślinach nawiezionych saletrą amonową niż w roślinach, pod które dano mocznik.
Nawożenie molibdenem znacznie zwiększyło koncentrację tego mikroelementu w roślinach oraz obniżyło stosunek zawartości molibdenu w częściach nadziemnych
T a b e l a 5
Wpływ naw o żen ia azotow ego na z a w a rto ś ć a z o tu w c z ę ś c i a c h nadziem nych r o ś l i n /% w s .m « / w z a l e ż n o ś c i od dawek /m g / m ikroelem entów
The e f f e c t o f n i t r o g e n f e r t i l i z a t i o n on th e c o r.tei t o f r . i t r o r e r . i r th e 1 с гз i i ' V ^ . s /'in j th e d rv k . S j / ciepcr.dir.£ cr. t h e d c s c s / v r . / o f t .i c r c e cr * з
L&wki N - g/w ason
Doeee o f N - g p e r p o t Owiee - Oat в Szczaw - S o r r e l j
Cuo Cu20 Cuo Cuc о с го
I о NH^N03 0 ,2 0 , 94 0 ,9 4 0 ,9 1 1 , 1 6 1 ,17 1 ,5 3 j 0 ,4 i , 6 l 1,5 8 1 ,4 2 2 ,5 3 2 ,8 4 2 ,6 0 0 , G 2 ,0 5 2 ,2 5 2 ,1 4 J . 41 3 ,3 0 3 ,2 2 ; С0/ИН2/ 2 0 ,2 0 ,8 3 0 ,7 3 0 ,7 6 1,3 2 1,32 1 ,4 9 0 ,4 1,40 1,34 1 ,58 2 ,6 3 2 ,1 3 2 ,3 4 0 ,6 2 ,3 0 2 ,4 0 2 ,5 3 3 ,1 3 3 ,4 7 3 ,31 Moo Ko1 *°5 ЯН4Н03 Q.2 1 , 6 1 1,51 1 ,86 0 ,4 1 ,40 1,76 i,9 4 0 ,6 2,01 2 , 1 6 2 19 C 0 /nh2/ 2 0 , 2 С ,4 e , 6 î ,0 6 1,56 1,7 6 1,08 ' , ü 1 i #eo 1 , ’Я 1 ,65 1 ,87 Mno Kn20 Mn80 Mno Mn20 jVîî80 мн4я о 3 0 ,2 0 ,6 3 0 ,8 7 0 ,7 0 2 ,6 7 2 ,4 3 2 ,7 3 0 ,4 1,26 1,46 1 ,4 2 2 ,9 5 2 ,9 0 3 ,1 4 0 ,6 1 ,40 1,63 1 ,8 0 3 ,2 0 3,41 3 ,3 1 с о / и н 2 / 2 0 ,2 1,46 C, 97 1, 16 2 ,7 6 2 ,7 8 2 ,7 3 0 ,4 2 ,0 3 1 ,8 0 1 ,8 2 3 ,1 0 3 ,1 0 3 ,3 4 0 ,6 2 , 1 6 2 ,1 2 2 ,5 6 3 ,2 4 3,0 8 3 ,2 2 Bo HU с^ ,5 R1 Üo B0 ,5 B1 NH4N03 0 ,2 1,24 1,68 1 ,7 3 1 ,8 3 1,75 2 ,1 5 0 ,4 2 ,4 1 2 ,5 0 2,2 1 2 ,7 2 2 ,9 7 3 ,1 7 0 ,6 • 2 ,5 3 2 ,7 5 2 ,5 8 3 ,5 0 3 ,5 0 3 ,2 2 co/nh2/ 2 0 ,2 0 ,9 7 1,1 2 1 ,0 9 1 ,3 3 1.51 1 ,2 4 0 ,4 2 ,1 0 1 ,9 7 2 ,1 2 2 ,8 9 3 ,2 2 3 ,3 9 0 ,6 2 ,4 2 2 ,4 7 2 ,4 4 3 ,4 1 3 ,6 2 3 ,5 3
do jego zawartości w korzeniach. Nawożenie molibdenem powodowało najsilniejszy wzrost zawartości molibdenu przy najniższej dawce azotu, a najsłabszy przy najwyż szej dawce azotu.
Wpływ nawożenia azotowego na zawartość Cu, Mo, Mn B... 61
T "i b i* i G
Wpływ n aw o żen ia azotow ego na z a w a rto ś ć m ie d z i w r o ś l i n a c h /ppm Cu w a .m . / w z a l e ż n o ś c i od dawki /m g / m ie d z i rhe e f f e c t o f n i t r o g e n f e r t i l i z a t i o n on th e c o n te n t o f c o p p e r in p l a n t s /ppm Cu in th e d ry m aos/- a s d e p e n d in g on th e dose /k? J o f cop p o r D a w k i N f’ / * a z o n D o s e s o f F, F ' ; r p o t C z ę ś c i n a d z i e m n e T o p s f o r z e n i e H o o t о c z ę ś c i ü t e n u r e к n a d z i e m n e : k o r z e n i e К ; i t i o t o p s : r o o t o C % C u ^ C u 2 0 C u o C u ,У Cu2C C u o L’ U f C u . , , O w i e s C a t s №i<N03 0 , 2 6 , 4 9 ,2 > » 6 U V . •I A t c I 0 ,7 0 , ‘. 0,2 0 ,4 7 , 0 2,6- 11,6 10,4 '< 2, H ч:), 2 <•»7 0 ,4 0 ,2 0 ,6 8 ,0 11.3 13,4 11,2 26,2 6-1,4 0 ,7 0,4 0,2 сс/.«гн2/ 2 0 ,2 7,6 8 ,6 10,3 1 ‘J , в 2 ;, Г .'■6,3 0 ,7 0,4 0 ,3 0 ,4 8 ,2 a , G 12,8 i i , ^ 0 ; , <1 0 ,7 0,4 0 ,2 G,o 8 ,6 1 1 , 3 1 4 , 4 11.'- 2':,2 6 J , 2 0 , 3 С, 4 0 ,2 с ал - : г r-.; i HH.NO-, * j J , 2 8 ,4 10,0 1 1 , 6 12,0 1 9 , С 30,4 0 , 7 0 , 5 0 , 4 r* M 1 0 , 3 ъ , 6 1 7 , C 16,1 2V,6 4 M 0,6 0 , 5 0 , 4 0 , 6 1 2 , 6 16, 4 2 0 , 0 20,4 1, o 5 4 , 0 0 , 6 0 . 5 0 , 4 ■ Ą 2 1 2 , 0 1 4 , 6 1 5 , 6 1 Ь , 0 2 0 , 8 I/O ,й 0 , 7 0 , 5 0 ,3 0 , 4 1 2 , 4 1 7 , 0 2 0 , 0 2 1 , 6 . 2 9 , 6 5 8 , 4 0 , 6 O.S 0 ,3 0 , 6 1 4 , 0 1 9 , 9 2 1 , 4 2 1 , 2 3 7 , 6 6 7 , 2 0 . 7 0 , 5 0 , 3 I a b e 1 a 7 Wpływ n aw o żen ia azotow ego n a z a w a rto ś ć m o lib d en u w r o ś l i n a c h /ppm Mo w з , я , /
w z a l e ż n o ś c i od daw ki /m g / n o lib d e n u ïh e e f f e c t Of n i t r o g e n f e r t i l i z a t i o n on th e c o n te n t o f molybdenum i n p l a n t a /рою Mo i n t h e d ry в а з е / a s d e p e n d in g on th e dose /m g / o f molybdenum Paw ki N g/w azon D oses o f Ц C z ę ś c i nadziem ne Tops K o rz e n ieH oote S to su n e k c z ę ś c i nad zien m e:!
R a t io t o p e : r o o t s
k o rz e n ie
& p e r p o t
Moo Mo1 Mo5 Mo5 * o Mo, Мо5
Ow ies - O a ts « r'4* o 3 0 ,2 0,308 0,912 3,450 0 ,3 0 0 .1,150 3,350 1 ,3 0, 0 1 ,0 .0 ,4 0,412 0,762 2,076 0,250 0,800 3,200 1,6 1,0 0 ,6 0,325 0,450 1,513 0,175 0,675 1,775 1,9 0 ,7 0 ,9 C0/№ 2/ 2 0 ,2 0,325 1,025 2,225 0,250 0,925 3,350 1 ,3 1,1 0 ,7 0,325 0,700 1,350 0,263 0,925 3,200 1.2 0 ,9 0 ,4 0 .« 0,369 0,825 1,100 0,250 1.275 2,425 1 ,6 0 ,6 0 ,4
T a b e l a 3
Wpływ n a w o że n ia azotow ego n a z a w a rto ś ć manganu w r o ś l i n a c h /p p a Mn w fl.m ./ w z a l e ż n o ś c i od daw ki 7mg/ manganu The e f f e c t o f n i t r o g e n f e r t i l i z a t i o n on th e c o n t e n t o f m anganese in p l a n t s /p p n Mn i n th e d ry m a s s / a s d e p e n d in g on th e d ose /m g / o f m anganese Dawki ft g/w azon D oses o f ft g p e r p o t C z ę ś c i n adziem ne Торэ K o rz e n ie R o o ts S to s u n e k c z ę ś c i fiadziem ne:! R a tio t o p s : r o o t s k o rz e n ie t o o смо ä * "8 0 Mnо Мпол20 *>80 MnQ “ "2 0 o i Owies O a ts 1Ш41ТО3 0 ,2 305 413 635 410 675 958 0 , 7 0 ,6 0 ,7 0 ,4 269 384 694 565 638 1265 0 ,5 0 ,6 0 ,5 0 ,6 294 400 744 290 663 950 1 ,0 0 ,6 0 ,8 С0/ЯН2 / 2 0 ,2 318 338 581 300 410 495 1 .1 0 ,0 1 ,2 0 ,4 275 328 675 290 344 635 0 , 9 1 ,0 1,1 0 ,6 269 356 690 200 4<э0 542 1 .3 0 ,8 1 ,3 Szczaw S o r r e l NH^NO^ 0 ,2 760 1407 1658 270 500 1150 2 ,8 2 ,8 1 ,4 0 ,4 8 00 1338 1880 450 560 1170 1#в 2 , 4 1 .6 0 ,6 8 8 0 1492 2100 350 558 . 8 3 0 2 , 5 2 . 7 2 .5 с о /к н 2 / 2 0 ,2 972 1298 1730 2 97 325 744 3 , 3 4 .0 2 . 3 0 ,4 8 5 9 • 1018 1940 35 0 370 795 2 . 4 2 ,8 2 , 4 0 ,6 961 1453 2208 350 400 . 1066 2 . 7 3 ,6 2 ,1
powodowało spadek koncentracji manganu w częściach nadziemnych roślin, w dawce. 0,6 g wywoływało wzrost koncentracji manganu. Przy najwyższej dawce manganu w miarę wzrostu dawek azotu zawartość manganu w częściach nadziemnych roślin zwiększała się (rys. 4 i 5). Wpływ nawożenia azotowego na koncentrację manganu w korzeniach był nieregularny. W związku z tym wpływ azotu na stosunek zawartości manganu w częściach nadziemnych do jego zawartości w korzeniach był także niere gularny. Wartość tego stosunku była wyższa w roślinach nawiezionych saletrą amo nową niż w roślinach, pod które dano mocznik.
Nawożenie manganem zwiększyło koncentrację manganu w częściach nadziemnych i w korzeniach. Wpływ manganu na stosunek zawartości tego mikroelementu w częściach nadziemnych do jego zawartości w korzeniach był nieukierunkowany. Zastosowanie wyższej dawki manganu wywołało silniejszy wzrost koncentracji man ganu w roślinach przy wyższych dawkach azotu. Wyniki te potwierdzają pogląd D o w n e s a i C a r o lu sa [1], że na glebach bogatych w mangan nawożenie azotowe może powodować nagromadzenie się manganu w roślinach, a nawet toksyczne dzia- łaniee tgo mikroelementu.
Wpływ nawożenia azotowego na zawartość Cu, Mo, Mn i B.. 63
T a b e l a 9
Wpływ n aw o że n ia azotow ego n a z a w a rto ś ć b o ru w r o ś l i n a c h /р р л В w s . a . / w z a l e ż n o ś c i od daw ki /m g / b o ru The e f f e c t o f n i t r o g e n •f e r t i l i z a t i o n on th e c o n te n t o f b o ro n i n p l a n t s /ppm В i n th e d ry m a s s / a s d e p e n d in g on th e d ose /m g / o f b o ro n Dawki Hf g/w azon D oses o f H ' g p e r p o t C z ę ś c i n adziem ne Tops K o rz e n ie R o o ts S to s u n e k c z ę ś c i nadziem ne : k o rz e n ie R a tio t o p s j r o o t s Bo В0 ,5 В1 Bo B0 ,5 B1 Bo В0 ,5 В1 Owies O a ts UH^NO^ 0 , 2 6 ,2 9 ,3 2 8 ,1 6 ,8 1 0 ,5 9 ,0 0 ,9 0 ,9 3 ,1 CM 7 ,7 9 ,9 2 3 ,3 7 ,5 9 ,4 1 0 ,0 1 ,0 1,1 2 ,3 0 , 6 7 ,0 9 , 4 2 2 ,0 8 , 5 7 ,5 14 ,1 0 ,8 1 ,2 1 ,6 .С0/ЙН2 / 2 0 ,2 5 ,9 1 0 ,2 2 0 ,1 6 ,2 4 ,0 5 ,5 0 ,9 2 ,5 3 ,6 0 , 4 7 ,3 9 ,6 2 3 ,1 3 ,3 3 ,5 7 , 2 2 ,2 2 , 7 3 ,2 0 , 6 7 ,5 1 0 ,9 2 3 ,1 2 ,4 7 ,5 3 ,5 3 ,1 1 ,4 6 ,6 Szczaw S o r r e l HH4N03 0 ,2 2 1 ,8 2 3 ,7 3 6 ,8 1 5 ,7 1 7 ,9 2 1 ,4 1 ,4 1 ,3 1 . 7 0 , 4 г о и 2 7 ,2 3 8 ,4 1 5 ,6 1 9 ,7 2 1 ,5 1 , 3 1 .4 1рв 0 , 6 2 1 ,8 2 4 ,2 4 3 ,4 1 7 ,0 2 1 ,1 2 6 ,8 1 ,3 1 ,1 1 ,6 C0/HH2 / 2 — 0 , 2 2 3 ,0 2 8 ,6 4 3 ,2 1 4 ,5 1 7 ,5 1 9 ,5 I t * 1 ,6 2 , 2 0 ,4 2 2 ,0 2 6 ,0 3 7 ,2 1 6 , 6 2 1 ,0 2 5 ,8 1 .3 1 .2 1 . 4 0 ,6 2 3 ,а 2 5 ,5 4 0 ,5 1 8 ,8 2 7 ,6 2 2 ,2 1 ,3 0 , 9 1 .в
Nawożenia azotowe w sposób nieregularny wpływało na koncentrację boru w roślinach (rys. 6 i 7) oraz na stosunek zawartości boru w częściach nadziemnych do jego zawartości w korzeniach.
Nawożenie borem zwiększało zawartość boru w roślinach, przy czym wpływ ten silniej zaznaczył się w częściach nadziemnych niż w korzeniach. Nawożenie to pod nosiło więc wartość stosunku koncentracji boru w częściach nadziemnych do jego koncentracji w korzeniach.
WNIOSKI
1. Wzrost dawek saletry i mocznika zwiększał koncentrację miedzi w roślinach owsa i szczawiu. Wpływ ten był tym silniejszy, im więcej przyswajalnych form miedzi zawierała gleba.
2. Wzrost dawek azotu obniżał koncentrację molibdenu w roślinach. Wpływ ten zaznaczał się przy większej zawartości przyswajalnego molibdenu w glebie.
Rys. 1. Wpływ nawożenia azotowego na zawartość miedzi w częściach nadziemnych owsa w zależności od poziomu miedzi
w glebie (Cu przy dawce N i = 100)
A — N H4NO3, В — CO(NH2)a
Effect of nitrogen fertilization on the content of copper in tops of oats depending on level of copper in soil (copper content at N i=100)
A — ammonium nitrate, В — urea
Rys. 2. Wpływ nawożenia azotowego na zawartość miedzi w częściach nadziemnych szczawiu w zależności od poziomu miedzi
w glebie (Cu przy dawce N i=100)
a — n h 4n o 3, B -+ CO(NH2)3
Effect of nitrogen fertilization on the content of copper in tops of sorrel sa depending on level of copper in soil
(copper content at N A dose=100) A — ammonium nitrate, В — urea
Wpływ nawożenia azotowego na zawartość Cu, Mo, Mn i B.„
Rys. 3. Wpływ nawożenia azotowego na zawartość molibdenu w częściach nadziemnych owsa w zależności od poziomu molibdenu
w glebie (Mo przy dawce N i =100)
A — N H4NO3, B — CO(NH2)2
Effect of nitrogen fertilization on the content ot molybdenum in tops of oats as depending on level of molybdenum in soil
(molybdenum content at N1 dose =100)
A — ammoaiumni träte, В— urea
Rys. 4. Wpływ nawożenia azotowego na zawartość manganu w częściach nadziemnych owsa w zależności od poziomu manganu w glebie
(Mn przy dawce N1= 100)
4 - NH4NO3, в - CO(NH2)2
Effect of nitrogen fertilization on the content of manganese in tops of a oats as depending on level of manganese
in soil (manganese content at N1 dose =100)
Rys. 5. Wpływ nawożenia azotowego na zawartość manganu w częściach nadziemnych szczawiu w zależności od poziomu manganu
w glebie (Mn przy dawce N i =100)
A - NH4NO3. В — Co(NH2>2
Effect of nitrogen fertilization on the content of manganese in tops of sorrel as depending on level of manganese
in soil (manganese content at N1 dose= 100)
A — ammonium nitrate, B — urea
Rys. 6. Wpływ nawożenia azotowego na zawartość boru w częściach nadziemnych owsa w zależności od poziomu boru
w glebie (B przy dawce N i=100) A — NH4NO3, В — Co(NH2)2
Effect of nitrogen fertilization on the content of boron in tops of oats as depending on level of boron in soil
(boron content at N i= 100)
Wpływ nawożenia azotowego na zawartość Cu, Mo, Mn i B.., 67
Rys. 7. Wpływ nawożenia azotowego na zawartość boru w częściach nadziemnych szczawiu w zależności od poziomu boru
w glebie (B przy dawce N x= 100)
A — N H4NO3, B - Co(NH2)a
Effect of nitrogen fertilization on the content of boron in tops of sorrel as depending on level of boron
in soil (boron content at N i dose=100)
A — ammonium nitrate, В — urea
3. Wzrost dawek azotu zwiększał koncentrację manganu w roślinach przy wyso kiej zawartośći przyswajalnego manganu w glebie.
4. Nawożenie azotowe miało niewielki i nieukierunkowany wpływ na koncen trację boru w roślinach.
5. Stosunek koncentracji azotu w częściach nadziemnych roślin do koncentracji poszczególnych mikroelementów wzrastał w miarę wzrostu dawek azotu, a obniżał się pod wpływem nawożenia danym mikroelementem.
6. Stosunek koncentracji mikroelementów w częściach nadziemnych do ich ko- centracji w korzeniach nie zależał od dawki azotu: w niektórych przypadkach pewien wpływ wywierała nań forma azotu.
LITERATURA
[1] D o w n es J .D., C arolu s R. J.: Manganese and iron accumulation on the onion in relation to nitrogen application. Proc. Am. Soc. Hort. Sei. 78, 1961, 393.
[2] K nabe О.: Einfluss der N-Düngung auf Mg-, Cu- und Mn-Gehalt im Weidegras. Z. Landes kultur 8, 1967, 99.
[3] K nabe O. i in.: Einfluss der N-Düngung auf den Kupfergehalt im Weidegrass. Z. Landes kultur 5, 1964, 245.
[4] M orugina M. P., C zujko w W. A.: Wlijanije azotnych i fosfornych udobrenij na sodierżanije- miedi w zlakovych pastwiszcznych trawach pri razlicznoj obespeczennosti poczw podwiżnoj miediu. Agrochimija 6, 1973, 89.
[5] M ulder E.G .: Investigations on trace elements in the Netherlands. Proc. Soil Sei. FIs. 10, 1950, 190.
[6] Perigaud S.: Les carences en oligoelements chez les ruminants en France. Leur diagnostic. Les problèmes souleves par l’intensification fourragère. Ann. Agron. 21, 1971, 635.
[7] P erigaud S., B ellen ger J.: Consequences de l’intensification fourragère sur la composition en oligoelements des fourrages. INRA (maszynopis).
Г. ЮРКОВСКА, Б. ВИСНЕВСКА-КЕЛЬЯН, Т. ВОЙЦЕХОВИЧ ВЛИЯНИЕ АЗОТНОГО УДОБРЕНИЯ НА СОДЕРЖАНИЕ Ca, Mo, Mn И В В РАСТЕНЯХ В ЗАВИСИМОСТИ ОТ УРОВНЯ ЭТИХ МИКРОЭЛЕМЕНТОВ В ПОЧВЕ Кафедра агрохимий Сельскохозяйственной академии в Кракове Р езю м е В вегетационных опытах исследовали влияние повышающихся доз нитрата аммония и мочевины на содержание меди, молибдена, марганца и бора в растениях овса и щавеля, при их дифференцированном содержании в почве. Влияние азотного удобрения на содержание меди, молибдена и марганца в растениях обозначалось более сильно при большом количестве усвояемых форм этих микроэлементов в почве. В случае бора такой зависимости не установлено. Влияние удобрения микроэлементами на повышение их содержания в растениях было обусловлено уровнем азотного удобрения. Соотношение содержания азота к содержанию отдельных микроэлементов в надземных частях растений увеличивалось по мере повышения доз азота, а уменьшалось под влиянием удобрения указанными микроэлементами.
Н. JURKOWSKA, В. WIŚNIOWSKA-KIELIAN, T. WOJCIECHOWICZ
THE EFFECT OF NITROGEN FERTILIZATION ON THE CONTENT OF Cu, Mo, Mn, AND В IN PLANTS AS DEPENDING ON THE LEVEL OF THESE MICROELEMENTS
IN THE SOIL
Department of Agricultural Chemistry, Agricultural University, Kraków
Summary
In pot experiments the authors investigated the effect of increasing doses o f ammonium nitrate and urea on the content of copper, molybdenum, manganese, and boron in the plants of oats and sorrel, while the microelement content in the soil was differentiated.
The effect of nitrogen fertilization on the contents of copper, molybdenum, and manganese in plants was visible more distinctly when the amounts of available forms of these microelements were considerable. In the case of boron no such dependency was observed.
The effect of fertilization with microelements on the increase of their content in plants depended on the level of nitrogen fertilization.
The ratios of nitrogen content to the contents of separate microelements in plant tops increased with the increase of the nitrogen doses and decreased as an effect of fertilization with the said micro elements.
Prof. dr Halina Jurkowska Katedra Chemii Rolnej AR Kraków, at. Mickiewicza 21
