M IEC ZY SŁ A W KOTER, GRZEGORZ N OW AK, JERZY C ZA PLA
W PŁYW NAWOZÓW W IELOSK ŁAD NIKO W YCH KO ND YCJO NO W A NY CH O LEJA M I ODPADOW YM I
Z PR ZEM Y SŁU GUM OW EGO NA PLO NO W A NIE K U PK Ó W K I P O S P O L IT E J
I n sty tu t C h em izacji R o ln ictw a A R T w O lsztyn ie
W ST ĘP
Je d n y m ze sposobów u zyskiw ania azotow ych naw ozów w olnodzia- łający ch jest m odyfikow anie istn iejący ch naw ozów przez nak ład anie na ich g ran u le różnego ro d zaju błon o ch ronnych [4, 6]. In s ty tu t C hem i zacji R olnictw a A kadem ii R olniczo-Technicznej w O lsztynie od w ielu la t prow adzi bad ania la b o ra to ry jn e , w azonow e i polowe nad przyd atno ścią olejów odpadow ych z p rzem y słu gum ow ego do otoczkow ania łatw o ro z puszczalnych naw ozów azotow ych. U zyskane pozytyw ne re z u lta ty w doś w iadczeniach z otoczkow anym m ocznikiem i sa le trą am onow ą zachęciły do podjęcia b adań nad kondycjonow aniem ty m i m ate ria ła m i nawozów w ieloskładnikow ych i[3, 4]. P rzem y sł gum ow y m ógłby się tą drogą po zbyw ać kłopo tliw y ch odpadów i rów nocześnie otw o rzy łyb y się m ożli wości p ro d u k cji naw ozów w ieloskładnikow ych o pow olnym działaniu.
M A TE R IA Ł Y I M ETO D Y K A B A D A Ń
D ośw iadczenie prow adzono dw a la ta (1976-1977) w w azonach M its- cherlicha napełnion ych 6,5 kg gleby b ru n a tn e j w ytw orzonej z gliny lek kiej. G leba posiadała pH w KC1 odczyn 5,8 i zaw ierała 0,14% N oraz 1,14% C, była zasobna w p rzy sw aja ln y fosfor i potas (oznaczone w edług E gnera- -R iehm a) i p rz y sw a ja ln y m agnez (według Schachtschabela).
D ośw iadczenie obejm ow ało 4 kom binacje naw ozow e w pięciu pow tó rzeniach (tab. 1). Do bad ań zastosow ano dw a naw ozy w ieloskładnikow e (polifoskę i fosforan am onu) w dw óch seriach: nie otoczkow ane i otocz- kow ane olejam i odpadow ym i z p rzem y słu gum owego. Na każdy wazon pod k u pków kę dano: 1,5 g N, 1,0 g P20 5, 2,0 g K 20 i 0,2 g Mg.
N aw ożenie polifoską (4,17 g na wazon) i fosforanem am onu (2,17 g
T a b e l a 1 Plon s ia n a kupkówki p o a p o l i t e j w graiaach z wazonu
Y i e l d o f c o c k s f o o t hay i n g per pot
Nawożenie Zbiór - Y i e l d Razem
F e r t i l i z a t i o n 1 2 3 T o t a l P o l i f o s k a 2 4 , 2 1 7 ,4 1 1 . 3 5 2 , 9 P o l i f o s k a x 2 6 , 5 2 0 , 2 1 3 ,2 5 9 , 9 F os fo r an amonu 23, 1 13,6 1 2 , 2 5 3 , 9 Anonium phosphate - - - -Fo s fo r an amonux 2 5 , 4 19 ,9 13 ,8 59, 1 Amonium phosphatex - - - -NUR przy p = 0 , 0 5 LSD a t p = 0 , 0 5 1 . 9 1 .2 0 , 6 2 , 8
x Kondycjonowane - Cond itio ned
na wazon) uzupełniono m ocznikiem i 60-procentow ą solą potasow ą. W serii nie otoczkowTan y ch nawozów daw kę m ocznika dano w dw óch ró w nych p o rcjach po pierw szym i d rug im zbiorze, n ato m iast w serii otocz- kow anych dano go jednorazow o, przedsiew nie. Rów nież sól potasow ą i siarczan m agnezu dano przedsiew nie. G ran u le naw ozów otoczkow a- nych pow lekano w a rstew k ą olejów odpadow ych z przem ysłu gum o
wego w ilości 1% wag. w sto su n k u do ich m asy. S kład chem iczny ole
jów odpadow ych oraz niek tó re ich w łaściw ości podano w poprzednich o pracow aniach [3, 4].
Po trzech dniach od naw ożenia gleby w ysiano nasiona kupków ki. W w azonach pozostaw iono po 20 roślin. W ilgotność gleby w w azonach uzupełniano do 60% k ap ila rn e j pojem ności w odnej. K upków kę zbierano trz y k ro tn ie w pierw szym i drug im ro k u u ży tkow ania w fazie dojrzałości paszow ej.
W m a te ria le ro ślinn y m azot oznaczono m etodą K jeld ah la, fosfor — m etodą w anadow o-m olibdenow ą, m agnez — z zastosow aniem żółcieni ty
tanow ej, a potas, sód i w apń — fotopłom ieniom etrycznie.
P rzed staw ion e w p racy w yniki są śred n ią z dwóch la t badań.
OM ÓW IENIE W Y NIK Ó W I D Y S K U S JA
K ondycjonow anie polifoski i fosfo ran u am onow ego olejam i odpado
w ym i z przem y słu gum owego (tab. 1) isto tn ie w płynęło na plonow anie
k upków k i pospolitej. Istotnie wyższe plony na naw ozach kondycjonow a n ych w stosun k u do nie k o nd ycjonow anych uzyskano w sum ie z trzech k olejny ch zbiorów. Różnice m iędzy plonam i poszczególnych zbiorów na naw ozach kondycjonow anych i nie k ondycjonow anych b y ły nie
kondyc jonow anej polifoski w zrósł o 13,2°/o, a w p rzy p ad k u kon- dycjonow anego fosforanu am onu o 9,6% w porów naniu z naw ozam i nie kondycjonow anym i. Lepsze plonow anie ro ślin na naw ozach kondycjono- w anych niż nie kondycjo n o w any ch w b ad an iach sw ych stw ierd zili także C z u b a [2], К o t e r i in. [3] oraz S a u с h e z [7].
K ondycjonow anie naw ozów (tab. 2) w y raźnie w płynęło na skład che m iczny k u pk ów k i pospolitej. W ystąpiły jed n ak znaczne różnice w za w artości poszczególnych składników w zależności od te rm in u zbioru. T a b e l a 2 Skład chemiczny s ia n a kupkówki p o s p o l i t e j w pro cen tac h suchej masy
Chemical co m po si tio n o f c o c k s f o o t hay i n per c en t o f dry matter
Nawożenie F e r t i l i z a t i o n Zbiór ï i e l d N P К Na Ca Mg P o l i f o s k a 3,05 0 , 8 4 3, 80 0 , 0 9 0 , 8 6 0 , 3 7 P o l i f o s k a x 3*2Ь 0 , 8 1 3 , 6 4 0 , 1 0 0 , 3 0 0 , 3 7 Fo s fo r an amonu 1 3, 53 0, 8b 3, 6 2 0 , 1 0 0 , 8 0 0 , 3 4 Amonium phosphate Fo sf or a n amonu* 3,80 0 , 7 9 3, 80 0 , 1 2 0 , 8 8 0 , 3 3 Amonium phoephatex P o l i f o a k a 2 ,7 0 0 , 8 6 2 , 8 2 0 , 1 0 . 0 , 6 7 0 , 3 2 P o l i f o s k a * 2 , 8 0 0 , 8 5 2 , 3 2 . 0,1 1 0 , 6 4 0 , 3 9 Fo sf or a n amonu о 2 , 7 4 0 , 8 6 2 ,5 6 0 , 1 4 0 , 6 8 0, 31 Amonium phosphate C. Fo s fo r an amonu* 2 , 6 3 0 , 8 7 2 , 6 4 0 , 1 5 0 , 8 0 0 , 3 8 Amonium phosphate* P o l i f o s k a 3,21 0 , 8 2 2 , 9 0 0 , 1 6 0 , 8 6 0 , 3 3 P o l i f o s k a * 3,30 0, 81 2 , 9 5 0 , 1 6 0 , 8 8 0 , 4 0 Fo sf or an amonu 3, 5 3 0 , 8 3 3,01 0 , 1 7 0 , 9 0 0 ,4 1 Amonium phosphate 3 F os for an amonu* 3,Ь4 0 ,8 1 3 ,1 0 0 , 1 8 0 , 9 2 0 ,4 1 Amonium phosphate* P r z e c i ę t n i e Ave rage P o l i f o s k a 2, 9 7 0 , 8 4 3,28 0 ,1 1 0 , 8 0 0 , 3 6 P o l i f o s k a * 3,11 0 , 8 2 3 ,0 4 0 , 1 2 0 , 7 6 0 , 3 8 Fo sf o ra n amonu Amonium phosphate 3,26 0 , 8 5 3, 1 2 9 ' 0 , 1 3 0 , 7 8 0 , 3 5
Fos for an amonu* 3,20 0 , 8 2 3, 25 0 , 1 4 0 , 8 b 0 , 3 7
Amonium phosphate*
Ogólnie m ożna stw ierdzić, że siano k upków ki z drugiego zbioru zaw ierało najm niejszą ilość azotu, potasu i w apnia.
W celu uogólnienia w yników wyliczono przeciętne (średnie ważone) dla trzech zbiorów. Z przeciętn y ch zaw artości w ynika, że kondycjonow a- nie polifoski spowodow ało w y raźn y w zrost zaw artości w sianie ku p k ó w ki azotu oraz nieznaczny sodu i m agnezu, n atom iast k o n cen tracja potasu i fosforu uległa zm niejszeniu. W p rzy p ad k u naw ożenia kondycjonow a nym fosforanem am onu zaw artość azotu i fosforu uległa nieznacznem u zm niejszeniu, n ato m iast pozostałych p ierw iastk ów wzrosła.
M a y s i T e r m a n [5] w b ad an iach sw ych stw ierdzili nieco m n ie j szą zaw artość azotu w roślin ach naw ożonych m ocznikiem kondycjono
w anym niż naw ożonych m ocznikiem nie kondycjonow anym .
P rzed staw ion e w p racy sto su n ki jonow e (tab. 3) w sianie kupków ki, w w y nik u naw ożenia naw ozam i kondycjonow anym i w porów naniu do
T a b e l a 3 K s zt ał to w an ie s i ę stosunków kationów w s i a n i e kupkówki p o s p o l i t e j
Formation o f the r a t i o s o f c a t i o n s in c o c k s f o o t hay
Nawożenie К К К Ca К K+Na F e r t i l i z a t i o n Ns Ca Mg Mg Ca+Mg Ca+Mg P o l i f o s k a 1 7, 4 2,1 2 , 8 1 ,4 1 .2 1 , 3 P o l i f o a k a x 14 ,9 2 , 0 2 , 5 1 ,2 1,1 1,1 Fo s fo r an amonu Amoniua phosphate 14 , 3 2 , 0 2 , 8 1*4 1,2 1 , 3 Fo sf o ra n amonu* Amonium phosphate* 13,6 1,9 2 , 7 1 ,4 1,1 1 ,2
* Kondycjonowane - Cond it ion ed
T a b e l a 4 Pobranie składników pokarmowych w mg z wazonu
Uptake o f n u t r i e n t s i n mg from pot
Nawożenie F e r t i l i z a t i o n N P К Na C r, Mg P o l i f o e k a 1571 446 1738 57 422 186 P o l if o s lc a * 1865 493 1623 70 458 230 Fo s fo r a n amonu 1756 460 1680 70 421 186 Amonium phosphate F os fo r an amonu* 1891 485 1918 85 510 213 Amonium phosphate*
naw ozów nie kondycjonow anych, uległy zw ężeniu. W yraźnem u zw ężeniu uległ stosu nek К : Na, szczególnie w p rzy p a d k u naw ożenia polifoską.
Naw ożenie naw ozam i k o n dycjonow anym i bardzo w yraźnie w płynęło na pobranie z gleby i nawozów azotu i składników m in e raln y c h (tab. 4). W p rzy p a d k u naw ożenia k ondycjonow aną polifoską pobranie azotu w zro
sło o 19%, fosforu o 10%, potasu o 5% , sodu o 23%, w apnia o 8%
i m agnezu o 22%. K upków ka naw ożona kondycjonow anym fosforanem
am onu p obrała w ięcej o 8% azotu, 5 % fosforu, 14% potasu i m agnezu,
29% sodu oraz 2 1% w apnia niż naw ożona fosforanem am onu nie kon
dycjonow anym .
Podobnie S a n c h e z {7] w b adan iach sw ych stw ierdził w iększe po b ranie i lepsze w y k orzystan ie azotu przez ro ślin y naw ożone m ocznikiem kondyc jonow anym .
W N IO SK I
1. K up kó w ka pospolita znacznie lepiej plonow ała na naw ozach kon
dycjonow anych niż nie kondycjonow anych. Lepsze w yniki uzyskano na polifosce niż fosforanie am onu.
2. K ondycjonow ane naw ozy na ogół nie m iały większego w pły w u na
skład chem iczny siana kupków ki.
3. K ondycjonow7anie naw ozów w płynęło na zwężenie w sianie k u p ków ki stosunków jonow ych, szczególnie w przy p ad k u naw ożenia poli foską.
L IT ER A TU R A
[1] C h o d a ń J., G r z e s i u k W. , Z a w a r t k a L., K u c h a r s k i J.: W p ływ agram id u i agroform u na p lo n o w a n ie i p ob ieran ie azotu przez k u p k ó w k ę p o sp olitą. R ocz. N auk roi. Ser. A, 103, 1978, 4, 69-77.
\2] C z u b a R.: M ięd zyn arod ow a k o n feren cja na tem a t m etod e fe k ty w n e g o sto so w a n ia n a w o zó w m in era ln y ch . P ost. n au k roi. 4, 1974, 89-98.
[3] K o t e r M., C z a p l a J., N o w a k G.: D zia ła n ie m oczn ik a i sa letry a m o n ow ej k o n d y cjo n o w a n y ch o leja m i od p ad ow ym i z p rzem ysłu g u m o w eg o na p lo n o w a n ie k u p k ó w k i p o sp o litej. R ocz. gleb ozn . w tym n u m erze, s.
[4] K o t e r M., N o w a k G., C z a p l a J.: P a ten t PRL. P 207 142 T.
[5] M a y s D. A., T e r m a n G. L.: S u lp h u r-co a ted urea and u ncoated so lu b le n itrogen fe r tiliz e r s for fescu e forage. A gron. J. 61, 1969, 489-492.
[6] P o p ł a w s k i Z., S a s J., W a l i g ó r a Z.: O toczkow ane n aw ozy m o czn i k o w e (MNO) — jako m o d y fik a cja m oczn ik a. R efera ty i k o m u n ik a ty II S y m p ozjum „B adania p o d sta w o w e i sto so w a n e w d zied zin ie tech n o lo g ii n a w o zó w m in e r a ln y c h ”, K rak ów 1978, 87-106.
[7] S a n c h e z P. A., G a v i d i a A. O., R a m i r e z G. E., V o r g e r a R., M i n - q u i l l o F.: P erfo rm a n ce of su lp h u r — coatcd urea under in te r m itte n tly flood rice cu ltu re in Peru. S oil Sei. Soc. of A m er. Proc. 37, 1973, 789-792.
M. KOTEP, Г. HOBAK, E. ЧАПЛА ВЛИЯНИЕ СЛОЖНЫХ (МНОГОСТОРОННИХ) УДОБРЕНИЙ КОНДИЦИОНИРОВАННЫХ ОТБРОСОВЫМИ МАСЛАМИ РЕЗИНОВОЙ ПРОМЫШЛЕННОСТИ НА ПЛОДОНОШЕНИЕ ЕЖИ СБОРНОЙ Институт химизации сельского хозяйства, Сельскохозяйственно-техническая академия в Ольштыне Р е з ю м е В сосудном опыте испытывали удобрительное действие кондиционированных сложных удобрений (полифоска и фосфат аммония) на плодоношение ежи сбор ной. Прибавка отбросовых масел к полифоске и фосфату аммония составляла 1% по весовому соотношению к массе удобрения. Установлено, что ежа сборная давала лучший урожай па кондиционированных удобрениях. Более благопри ятные результаты были получены на полифоске, чем на фосфате аммония. Применение кондиционированных удобрений в общем не вызывало изменений в химическом составе сена ежи сборной.
М. KOTER, G. NOWAK, J. CZAPLA
EFFECT OF COM PO U ND FER TILIZER S CO N D ITIO N ED BY W A STE OILS FROM THE R U B B E R IN D U ST R Y ON COCKSFOO T Y IE L D S
D ep artm en t of A g ricu ltu re C h em ization A g ricu ltu ra l U n iv e r sity of O lsztyn
S u m m a r y
In a pot ex p e r im e n t th e e ffe c t of fe r tiliz a tio n w ith co n d ition ed com pound fe r tiliz e r s (p olifosk a and am m on iu m p h osp h ate) on cock sfoot y ie ld s w a s .in vesti gated. W aste oils w ere added to p o lifo sk a and am m on iu m p h o sp h a te in th e am ou n t of 1 % in w eig h t ratio to th e fertilizer bulk. It has been found th at cocksfoot g a v e h igh er y ie ld s on con d ition ed fer tiliz e r s. B etter r esu lts w ere obtained on p o lifo sk a th an on am m on iu m p h osp h ate. T he fe r tiliz a tio n w ith con d ition ed fe r tiliz e r s did not cause, as a rule, any ch an ges in ch em ica l com p osition of the cock sfo o t hay.
P r o f . d r M i e c z y s ł a w K o t c r I n s t y t u t C h e m i z a c j i R o l n i c t w a A R T O l s z t y n — K o r t o w a
