H. Gawarecki
Województwo lubelskie
Ochrona Zabytków 5/4 (19), 271-277
1952
K R O N I K A
P R A C E K O N SE R W A T O R SK IE W O JEW Ó DZTW O LU B E LSK IE
D w u k ro tn e d ziałania w o je n n e oraz n i
sz c z y c ie ls k a d zia ła ln o ść okupanta sp o w o d o w a ły , że w ie le o b iek tó w za b y tk o w y ch na te r e n ie w o jew ó d ztw a zostało całk ow icie zm iszczonych, część zaś siln ie okaleczona w y m a g a ła n a ty ch m ia st zabezpieczeń.
Już w r. 1944 rozpoczęto prace m ające n a celu ra to w a n ie o b iek tó w najbardziej d o tk n ię ty c h sk u tk am i w ojn y. L ata 1945 — 46, to lata n a jw ięk szeg o n a silen ia robót z a b ezp iec za ją cy ch . W tym ok resie ty lk o ze
śro d k ó w M in isterstw a K u ltu ry i Sztuki su b w e n c jo n o w a n o c z ęścio w ą od b u d ow ę 19 o b ie k tó w św ie c k ic h i 16 sak raln ych . K o
sz te m p rzeszło 5,5 m il. ó w czesn y ch zł. za
p e w n io n o w ie lu obiektom sta lą op iek ę o d d a ją c je w u ży tk o w a n ie, w k ilk u rozpo
częto o d b u d o w ę zakrojoną na w ięk szą sk a l ę.1 L ata n a stęp n e, to okres pow iązan ia od
b u d o w y n iek tó ry ch w ię k sz y c h i w a rto ś
cio w sz y c h o b iek tó w z 3 -le tn im P lan em O d b u d o w y i z w ięk szen ia d otacji na r e m on ty o lu n d u sze M in isterstw a O dbudo
w y . Lata 1950 — 52 to lata d alszej in te n s y fik a c ji od b u d ow y n a jcen n iejszy ch o b iek tó w terenu.
N a jw a żn iejszy m i o sią g n ięcia m i w za k r e sie a rch itek tu ry w latach 1950 — 52
b yły:
1. K o n s e r w a c j a , z e s p o ł ó w u r b a n i s t y k i z a b y t k o w e j . M iała ona na celu u trzym an ie i w y d o b y cie w ła śc i
w eg o oblicza założeń starom iejsk ich . L u b l i n — B r a m a G r o d z k a i jej o toczenie. P race rozpoczęto już w roku 1946 zab ezp ieczen iem przez n ak rycie stro
pem ż e lb e to w y m i n ow ym dachem — B ram y G rodzkiej. D ziś w budynku tym . choć n ie o d restau row an ym ca łk o w icie, m ieści się p ra co w n ia rzeźbiarska Liceum Sztuk P la sty czn y ch . S ą sia d u ją cy z Bram ą G rodzką bu d yn ek przy ul. K o w a l s k i e j 17, pochodzący z X V III w ., zagrożony w sw ym istn ien iu pow ażną aw arią b u d o w laną w roku 1946, został zabezpieczony w stęp n ie w roku 1949, ob ecn ie zaś odbu
d o w y w a n y je st na c e le m ieszk a ln e; p r z y w raca m u się przy tym p ra w id ło w e propor
cje dach ów i szczytów . B u d yn ek przy ul G r o d z k i e j 23 (ryc. 288), jed en z X V III- w ieczn ych „dom ów h a n d lo w y ch “ d zieln i-
1 P atrz Z. T o m a s z e w s k i , z a b e z p ie c z e n ie sta ro m iejsk ieg o d om u przy ul. Z łote) Nr 5
w Lublinie. Ochr. Zab. 1, 1950, s. 52.
Ryc. 288. L ublin — k a m ien ica przy ul G rodzkiej 23. S tan z r. 1 9 5 2-
Ryc. 289. L ublin — k am ien ica p rzy ul.
J ezu ick iej 21 po zniszczen iach w o je n nych. Stan z r. 1949.
Ryc. 290. P u ła w y — odbudow a dom ku chińskiego. Stan z r. 1951.
Ryc. 291. Z am ość — k am ien ice R ynku G łów n ego. P o rząd k ow an ie fasad k a m ie
nic w sierpniu 1951.
R yc. 292. L u b lin — k am ien ica przy ul.
G rodzkiej 3 4 po rozpoczęciu robót. Stan z roku 1952.
cy P odzam cza, u leg ł w c za sie okupacji p ra w ie c a łk o w itej rozbiórce. O dbudow a t e go b u d yn k u , leżą c eg o u sam ego podnóża B ram y G rodzkiej, w ią za ła s ię jed n o c z e ś
n ie z za b ezp ieczen iem tr w a ło śc i m u rów tej ostatn iej. P ra ce b u d o w la n e p row ad zon e ob ecn ie — p r z e sk le p ie n ie strop am i o g n io tr w a ły m i i n a k ry cie d achem — zak oń czon e będą z w iosn a 1953 r. a b u d y n ek oddany zostan ie do u ży tk o w a n ia L iceu m Sztu k P la sty czn y ch na c e le szkolne. R ów n ież przy ul. G r o d z k i e j 32 i 34 p o d jęte z o sta ły prace m ające na celu z a p ełn ien ie luki w zab u d ow ie u lic y (ryc. 292). L u k a ta p o w sta ła już w ok resie m ięd zy w o jen n y m , kiedy to ru n ął b u d y n ek pod nr. 32; p o stę pująca d ew a sta cja ogarn ęła i b u d yn ek s ą siedni, z którego dziś stoi ty lk o fron tow a ściana. Ś cian a ta, jed n a z n ieliczn y ch , z a ch ow ała część d oln ą m uru a tty k o w eg o z za ch o w a n y m i podziałam i. O becnie po częścio w y m od gru zow an iu p rzy stęp u je się do robót zab ezp ieczających . P o od budow ie b u dynki słu ży ć b ędą celom k u ltu ra ln o - społecznym .
P o ła ć p o łu d n io w o -za ch o d n ia R ynku, k tó ra w raz z otoczen iem B ram y K rak ow sk iej n ajbardziej u cierp ia ła w cza sie działań w o jen n y ch 1919 n , została już częściow o odbudow ana. B u d y n k i przy ul. B r a m o w e j N r 2/8 po c a łk o w itej rozbiórce w cza sie okupacji z o sta ły zrek on stru ow an e, przy częścio w y m w y k o rzy sta n iu sta ry ch fu n d a m en tów . O db u d ow an e (w /g p la n ó w inż.
arch. J. O górkiew icza) u ży tk o w a n e są na c e le b iu ro w o -sk ła d o w e „C entrofarm u". B u d ynkom n ad an o ta k ą form ę a rch itek to n i
czną, któraby je z w ią za ła z sąsiad u jącym i k a m ien ica m i R ynku p rzy w ró co n o im w y sok ie d a ch y i p ok rycia d a ch ó w k o w e. K a
m ien ice w sp alon ej części p o ła ci R y n k u — nr. 16, 17 i 18 oraz od p ow iad a
jące im b u d y n k i przy ul. J e z u i c k i e j odbudow ano już w la ta ch u b ieg ły ch na c e le m ieszk a ln e i b iu row e. O dbudow a za
ch ow ała k la sy c y sty czn ą szatę zew n ętrzn ą, pochodzącą z ok resu rem on tów w p ocząt
kach X IX w .
O toczenie B r a m y K r a k o w s k i e j , zn iek szta łco n e przez sp alen ie i w y b u rze
n ie p rzy leg a ją cy ch do niej od strony p o łu d n io w ej k a m ien ic, je s t w ła śn ie porząd kow an e. O dgruzow any został teren i o d kopane fu n d a m en ty d aw n ego m uru obron
nego m ie jsk ie g o m ięd zy B ram ą a zach o
w an ą p ó łk o listą b asztą. C zęściow a odbu
d ow a m u rów oraz u p orząd k ow an ie i w y k szta łcen ie p rzedpola w yk on an e zostanie w roku b ieżącym . N a k ry cie b aszty da
chem i za b ezp ieczen ie jej m u rów zakoń
czy te roboty w roku 1953.
W cza sie k a p ita ln eg o rem ontu kam ienicy przy ul. J e z u i c k i e j 21 (ryc. 289) p o
272
ch o d zą cej z X V III w ., w yd o b y to spod w a r s tw y ty n k u d a w n e k a m ien n e ob ram ie
n ia ok ien n e, w sk a zu ją ce na w ie k budynku i je g o liczn e p rzebudow y. W e w n ętrzu n a tr a fio n o na p r o filo w a n e b elk i stropu I-g o p ię tr a m ó w ią ce o w y stro ju teg o budynku.
K a z i m i e r z — p race la t u b iegłych d o p ro w a d ziły do p lan ow ej odb u d ow y z e sp o łó w k a m ien ic w R yn k u i ostatn io przy u l. S en a to rsk iej. W R yn k u przeprow adzono sta r a n n ą k o n serw a cję fasad k am ienic P r z y b y ło w s k ic h 1, od b u d ow an o ju ż są sia d u ją c e z n im i k a m ien ice R y n e k Nr 3 i N r 4 oraz d rew n ian y pod cień budynku p rzy R y n k u Nr 5. D źw ig n ięto z gru
zó w k a m i e n i c ę G d a ń s k ą , zrek on stru o w a n o d rew n ia n e p od cien ia są sia d u ją c y c h z n ią k am ien ic. P rzy ul. S e n a t o r s k i e j p rzeprow adzono od b u d ow ę k a m ie n ic pod nr. 15 i 17. K a m ien icy nr. 17 p rzy
w ró co n o w ła śc iw y k szta łt attyk i, u zu p eł
n io n o i zrek o n stru o w a n o w y stró j rzeźbiar
sk i fa sa d y . O statn io rozpoczęto odbudow ę b u d y n k u przy ul. S e n a t o r s k i e j N r 9;
p ro w a d zo n e są roboty m u rarsk ie przy o d b u d o w ie ścia n zew n ętrzn y ch . B u d yn ek ten, w r a z z od rem on tow an ym p arterem sąsia
d u ją cej k a m ien icy C elejo w sk iej, p rzezn a
c z o n y je s t n a cele m u zealn e. Z d aw n iej przep row ad zon ych na teren ie zespołu m ie jsk ie g o K azim ierza — robót k on ser
w a to rsk ich , n a leża ło b y przypom nieć od b u d o w ę bóżnicy.
Z a m o ś ć — w r. 1951 uporządkow ano fa sa d y n iek tórych k a m ien ic R ynku G łów n ego. P rzez u zu p ełn ien ie brak u jących r y n ien i w y la so w a n y c h ty n k ó w oraz pom a
lo w a n ie fasad starano się u jed n olicić w y g lą d zew n ętrzn y całego R yn k u (ryc. 292).
2. K o n s e r w a c j a p a ł a c ó w i z a m k ó w . O dbudow a ty ch ob iek tów m iała na celu p rzy w ró cen ie im pełnego i w ła śc iw e g o użytk ow an ia,
L u b l i n — p a ł a c C z a r t o r y s k i c h poch od zący z końca w iek u X V II., spalony w 1944 r., rozpoczęto o d b u d o w y w a ć już w roku 1946. Od roku 1950 u żytk ow an y je s t już jak o D om T u ry sty czn y P.T.T.K . O bec
n ie p row ad zon e są roboty przy u zu p ełn ia
niu i rem on cie m u rów zew n ętrzn y ch przed p o k ry ciem ich tyn k am i. D zięk i przep row a
dzonej od b u d ow ie p a ła c w y d o b y ty został z otaczającej go b ezsty lo w ej zabudow y, p ro jek to w a n e zagosp od arow an ie n a jb liż
szeg o teren u p ozw oli n a od tw o rzen ie w a lo ró w u rb a n isty czn y ch jego u sytu ow an ia.
L u b a r t ó w — p a ł a c S a n g u s z k ó w , p obudow any jeszcze w X V I w.
przez F irlejó w , rozb u d ow an y w w. X V II 1 P or. K . S i с i ń s к i, K am ien iark a i rzeźba d ek o ra cy jn a w K azim ierzu n/W., Ochr. Zab. 1952
nr 2, 3, s. 95, 163.
Ryc. 293. L ubartów — pałacow a b ram a w jazdow a.
R yc. 294. L ubartów — pałac. B udow a stalow ej w ięźb y d ach ow ej. S tan z r.
1951.
R yc. 296. Rijdzyń P od lask i — pałac.
F d -w sc h p aw ilon narożny. S tan z r.
1950.
Ryc. 297. H adzyń P od lask i — pałac.
O dbudow a w ią za n ia d achow ego. Stan z r. 1950.
Ryc. 298. Raótzyń P od lask i — pałac.
W idok od w ja z d u S la n z r. 1950.
i X V III, sta ł pustką i był n iem a l ruirną po zn iszczen iach w ojen n ych pierw szej w o jn y św ia to w ej. N ab yty w latach d w u d ziesty ch przez zgrom adzenie zakonne, k tóre p rzy
stąpiło do jego odbudow y, u leg ł sp alen iu w roku 1934 w zagad k ow ych o k o liczn o ś
ciach. Od tego czasu p ozostaw ał w ru in ie i opuszczeniu. P ierw sze roboty zabez:pie- czające rozpoczynają się już w roku 11947.
U ratow ano część w ystroju rzeźb iarsk iego praw ie ca łk o w icie zn iszczonego pożarem . W etap zasad n iczych robót w kroczono w roku 1950. Z m ontow ano w ó w cza s nad b u d yn k iem stalow ą w ięźb ę dachiową i przystąp ion o do odbudow y m u rów k o n stru k cy jn y ch p ołu d n iow ej części budymku.
W n a stęp n y ch latach prow adzono te rolboty w d alszym ciągu zabezpieczając m ury czę
ści p ółn ocn ej i w y k on u jąc stropy A k erm a - na. Znaczna kubatura budynku i o g r a n i
czone środki fin a n so w e nie p ozw alają na szyb sze tem p o robót (ryc. 293 i 294). P a
łac przeznaczony jest na siedzibę m ie js c o w ych rad narodow ych.
R a d z y ń P o d l a s k i — p a ł a c P o t o c k i c h z drugiej p o ło w y wiieku X V III. P óźnobarokow a a rch itek tu ra tego bogato u k szta łto w a n eg o budynku sta n o w i wraz z parkiem , fosam i i m ostam i w s p a n iałe założen ie urb an istyczn e (ryc. 295).
D obrze zach ow an e do o statn iej w o jn y ro
k okow e w y p o sa żen ie w nętrza sp ło n ęło w raz z p ałacem podczas w y c o fy w a n ia się w ojsk h itlero w sk ich w r. 1944. P ie r w sz e roboty k on serw atorsk ie rozpoczęły się już w latach 1944-45. D ziś korpus g łó w n y bu
dynku i część skrzydła w sch o d n ieg o m ają stropy o g n io trw a 'e i są p ok ryte d ach em . Z naczne rozm iary budynku w p ły w a ją ha
m ująco na tem po odbudow y (ryc. 296,297 i 298).
C z e m i e r n i k i (pow. lu b a r to w s k i) — p a ł a c F i r l e j ó w z końca X V I w ie k u , przebudow any częściow o w p o ło w ie w ie ku X IX . D ew a sto w a n y w o k resie o k u p a cji przez h itlero w có w b ył częściow o z a b e z p ie czony już w 1946 r. O statnio w 1951 roku został od rem on tow an y w ew n ątrz i a d a p to w an y na potrzeby P a ń stw o w eg o D om u D ziecka i dziś jest już na te cele u ż y tk o w an y.
3. A r c h i t e k t u r a s a k r a l n a . G o ł ą b (pow . p u ław sk i) — p ó źn o re- n esa n so w y k o ś c i ó ł p a r a f i a In y z p ołow y X V II w iek u — ciek a w y d la sw e j północnej arch itek tu ry, u leg ł p o w a żn y m u szkodzeniom w czasie działań w o jen n y ch w r. 1944 (ryc. 300). O dbudow a d achu, szczytu fron tow ego, w ież w raz z h ełm a m i i dek oracją rzeźbiarską została o sta tn io zakończona.
274
j L u b l i n — k o ś c i ó ł k a t e d i a l - n ;y. P ob u d ow an y w sam ym k ońcu w iek u X W I jako k ościół jezu ick i, u le g ł p rzebudo- w iie fasad y frontow ej d ok on an ej przez C o- raizziego na pocz. X IX w. U szkodzony b om - baim i lo tn iczy m i w 1939 r. w y m a g a ł p rze
p r o w a d z e n ia szeregu robót k on serw ator skńch. P o odbudow ie dachu i h ełm u sp a lo n e j w ieży kościoła, p rzystąp ion o do w y d o b y c ia z górnych k o n d y g n a cji elew a cji fr o n to w e j p ierw o tn eg o w y str o ju arch itek to n ic z n e g o zatraconego przez Corazziego.
Zr ek on stru ow an o portyk sześcio k o lu m n o - wyy (ryc. 301) i up orząd k ow an o ty n k i z e w n ę tr z n e w szy stk ich elew a cji. D okonano ró'w nież ciek a w y ch tech n iczn y ch prac przy odlbudow ie sk lep ien ia w za k ry stii, zw. ak u sty c z n ą ; od b u d ow an e sk le p ie n ie żebrow e z 'Okładziną ceg la n ą — p osiad a w ła śc iw o ś
ci ak u sty czn e zburzonego sk lep ien ia.
Z a m o ś ć — K o l e g i a t a . W czasie roibót rem on tow ych p row ad zon ych w e w m ętrzu k ościoła stw ierd zon o, że p r z e w a ż a ją c a część dekoracji rzeźb iarsk iej a w ięc g z y m s y , fry zy , b elk o w a n ie, im p osty, arch i- wcolty arkad i chór w y k o n a n e są w k a m ie- niiu, który uk ryty był d o ty ch cza s pod gru - Ьэд w a rstw ą pobiały w a p ien n ej i farby.
U lkazanie p ierw otn ej fa k tu ry dekoracji w z b o g a c iło n iezm iern ie w y stró j, p odkreś
li ł o szla ch etn o ść p roporcji w n ętrza. P o d c z a s prow adzonej w r. 1952 k o n serw a cji t y n k ó w zew n ętrzn y ch e le w a c ji bocznych n a tr a fio n o na rem a n en ty ren esa n so w ej d e k o r a c ji w yk on an ej ró w n ież w kam ien iu , k tó r a zo sta ła częścio w o sk u ta podczas k la - sy'cystyczn ej restau racji k o leg ia ty dokona
n e j w początk ach X IX w . D ek oracja ta o b ra m ia ją ca łu k i n a d o k ien n e, składająca s i ę z p od w ójn ych leżą c y ch w o lu t, od p o- w iiada ś c iśle pom iarow i in w e n ta r y z a c y jn e mu! sprzed 1809 r. M a lletsk ieg o .
B y c h a w a (pow. lu b elsk i). D z w o n n i c ę d r e w n i a n ą z k oń ca X V III w.
p rzy k o ściele p a ra fia ln y m (ryc. 304) o d s ło n ię to z otaczających p rzyb u d ów ek , p o k r y to n o w y m gontem , w y m ie n io n o część b e le k r y g lo w ej k on stru k cji, oraz dano n o w e o sza lo w a n ie ścian.
S z c z e b r z e s z y n (pow . zam ojski) — c e r k i e w g reck o -k a to lic k a późn oren e- s a n s o w a z k ońca X V I w . (ryc. 299) p rze
b u d o w a n a w w iek u X IX , zan ied b an a w o k resie m ięd zy w o jen n y m , je s t obecnie z a b ezp iec zo n a przez p rzy k ry cie dachem i p rzez rem on t m urów z ew n ętrzn y ch (ryc.
30 3). W roku p rzyszłym p row ad zon e będą ro b o ty , m a ją ce na celu u m ieszczen ie w b u d y n k u sa li w id o w isk o w ej.
S z c z e b r z e s z y n — b ó ż n i c a r e n e sa n s o w a , pochodząca z k ońca X V I w ie k u , od zn aczająca się ch a ra k tery sty czn y m ła m a n y m d ach em i in te r e su ją c ą dekoracją
Ryc. 299. Szczebrzeszyn — cerk iew . S tan z r. 15*51.
Ryc. 300. G ołąb, pow . p u ła w sk i — odbu
dow a k o ścio ła par, Stan z r. 1951.
Ryc. 301. L ublin — kated ra. R oboty w y k o ń czen io w e przy p ortyku k olu m n ow ym .
Stan z r. 15*31.
Ryc. 302. Szczebrzeszyn — bóżnica. Reszta dekoracji wnętrza. Stan z r. 1951.
Ryc. 304. Bychawa, pow. lubelski — dzwonnica przy kościele par. przed rozpoczęciem robót. Stan z r. 1951.
Ryc. 305. Lublin — polichromia w k ate
drze. Fragm ent z datą i przypuszczalnym autoportretem m alarza. Stan z r. 1952.
Ryc. 303. Szczebrzeszyn — cerkiew. Znisz
czona skarpa. Stan z r. 1951.
stiukową w nętrza (ryc. 302 i 306), uległa całkowitemu wypaleniu w 1939 r. ; runęło wówczas sklepienie, a kam ienne m ury ze
wnętrzne lasowały się pod wpływem zmian atmosferycznych. Obecnie przystąpiono do zabezpieczania pozostałych m urów zew
nętrznych i przygotowania więźby dacho
wej. Bóżnica po odbudowie ma być prze
znaczona na cele kulturalne — świetlicę i bibliotekę.
4. A r c h i t e k t u r a u ż y t k o w a L u b l i n . N o w y R a t u s z przy pl.
Łokietka. Gmach ten przebudowany zo
stał w latach 1827 — 29 z murów spalo
nego na początku XIX w. kościoła K ar
melitów Bosych. Budynek otrzym ał wów
czas późnoklasycystyczną szatę, w której przetrw ał do zniszczeń 1939 r, i pożaru w r. 1944. Odbudowę, pow tarzającą dawne formy, rozpoczęto już 1947 r., ciągnęła się ona dość długo ze względu na ograniczo
ne środki finansowe (ryc. 307). W bieżącym roku rozpoczęto już użytkowanie gmachu, obecnie kończy się budowę kolumnowego portyku i schodów kamiennych oraz uzu
pełnia się tynki zewnętrzne.
L u b l i n — budynek k i n a ,,Rialto“
przy ul. J e z u i c k i e j 20 o skromnych klasy cysty cznych formach wybudowany został w latach 1822—24, z przeznaczeniem na cele teatralne. Był on nieprzerw anie użytkowany aż do r. 1886, kiedy to wznie
siono nowy gmach teatru. Zaniedbany przez właścicieli, dziś adaptowany je st do nowych potrzeb, tak by mógł sprostać swej nowej funkcji. Przebudowano klatki schodowe, stropy, halle i poczekalnie, za
instalowano ogrzewanie centralne, wzmoc-
276
n o n o d rew n ia n ą k o n stru k cję sk lep ien ia nad w id o w n ią . Form a zew n ętrzn a bu d yn ku p o zo sta ła bez zm ian , p ro jek tu je się j e dnak w p rzyszłości rek on stru k cję n ie k tó rych n ie istn ie ją c y c h już e le m e n tó w arch i
tek to n iczn y ch jak szczyt fro n to w y czy gzym s głów n y.
K r a s n o b r ó d (pow. zam ojski) ■— dw ór z o ficy n ą pochodzący z X V II w ., ale o cech a ch zew n ętrzn y ch X I X w. u leg ł d e
w a sta c ji w czasie okupacji. O d rem on tow a
ny zo sta ł w u b iegłych latach przez n o w e go u ży tk o w n ik a , k tórym je s t P r e w e n to rium P rzeciw g ru źlicze dla dzieci.
5. P o l i c h r o m i e m a l a r s k i e , z a b y t k i r u c h o m e .
S u г с h ó w (pow . k ra sn y sta w sk i) — dw ór p ochodzący z początku X IX w . zo
stał w ew n ą trz w latach d w u d ziesty ch t e goż w ie k u pok ryty p o l i c h r o m i ą p ę dzla M ik ołaja M on tiego z P isto i. N a p la fo n ach i ścian ach zn ajd u ją s ię scen y m ito lo giczn e i historyczn e. P olich rom ia za n ied bana już w okresie osta tn ich p ięćd ziesięciu lat od p ad ała w raz z ty n k a m i su fitó w . O b ecn ie u zu p ełn ion o ty lk o ty n k i, p ozosta
w ia ją c b ia łe p lam y u b ytk ów . W roku b ie żącym przystąpiono do resta u ra cji m a lo w i
deł przez oczy szczen ie ich, p rzyw rócen ie p ierw o tn eg o k olorytu i u zu p ełn ien ie bra
ków . D w ór u żytk ow an y je s t przez Zakład dla N ieu lecz a ln ie C horych.
L u b l i n — w roku b ieżą cy m p rzy stą p iono do od czyszczen ia p o l i c h r o m i i w n ętrza k ościoła k a ted ra ln eg o wykonane.i w latach 1756—57 przez J ózefa M ajera. P o lich ro m ia ta p rzem alow an a przez Jana
S trza łeck ieg o w latach 1875— 76, u szk o
d zona częściow o od łam k am i p o cisk ó w oraz za w ilg o ce n iem , jest ob ecn ie odczyszczana z brudu i kurzu oraz z p rzem alow ań (ryc.
305). P raca ta obliczona je s t na k ilk a lat.
Z ciek a w szy ch prac k o n serw atorsk ich przy restau racji za b y tk ó w m a la rstw a sta - lu g o w eg o m ożna w ym ien ić: B i t w ę p o d T rę- b o w lą , obraz m a lo w a n y na p łótnie. O dna
le z io n y na strych u pałacu Z am oyskich w K le m e n so w ie złożon y k ilk ak rotn ie, za la n y naftą, b ył m ało czyteln y: spod łu sz
czącej się farby w y g lą d a ło w w ie lu m ie j
scach płótno. Po zd u b low an iu , u zu p ełn ie
n iu i od czyszczen iu , u kazał się ś w ie t
nie^ skom p on ow an y obraz o b atalistyczn ej tr e ś c i (d om n iem an y A ltom on te). M a d o n
n a z D z i e c i ą t k i e m — o b r a z m a lo w a n y na d esce z k o ścio ła OO. D om in i
k a n ó w w L ublinie. W czasie k on serw acji dok on an ej ostatn io zd jęto b arok ow e b ez
cerem o n ia ln e p rzem alow an ia, odsłan iając o k a le c z a łe nieco g o ty ck ie m alow id ło, p o ch o d zą ce za p ew n e z początku X V I w . M a
don n a trzym a w jed n ej ręce gruszkę, na
Ryc. 306. S zczebrzeszyn — bóżnica.
Stan z r. 1950.
stole przed nią leżą jabłko, ogórek i g ru szka, — zło te au reole dookoła g łó w p o siad ają g o ty ck ie insk ryp cje. W czasie k o n serw acji o b r a z u p rzed staw iającego p o stać św . D o m i n i k a (rów nież z kościoła D om in ik an ów w L ublinie) pod w a rstw ą osiem n astow ieczn ych przem alow ań z n a le ziono cie k a w ie zesch em atyzow an ą postać św ięteg o oraz podpis m alarza: ...P ingebat frater R egin ald u s 1645.
B. G a w a r e c k i
R yc. 307. L ublin — N ow y R atusz przy pl.
Ł okietka. O dbudow a w ieży. Stan z r. 1950.
