I N F O R M A C J E I O P R A C O W A N I A S T A T Y S T Y C Z N E
t i s
URZĄD STATYSTYCZNY w Katowicach
1997
r o ln ictw a
WOJEWÓDZKI BIULETYN
STATYSTYCZNY
MARZEC 1997
3
Urząd Statystyczny informuje:
1. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w kraju w gospodarce narodowej wynosiło:
- w 1996 r. - 873,00 zł
- w II półroczu 1996 r. - 938,20 zł - w I kwartale 1996 r. - 842,90 zł - w II kwartale 19% r. - 855,35 zł - w III kwartale 1996 r. - 890,54 zł - w IV kwartale 1996 r. - 985.32 zł
2. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w kraju w sektorze przedsiębiorstw wynosiło:
- w 1996 r. - 956,85 zł
- w I kwartale 19% r. - 853,27 zł - w II kwartale 1996 r. - 928,28 zł - w III kwartale 1996 r. - 961,82 zł - w IV kwartale 1996 r. - 1082,64 zł - w styczniu 1997 r. - 1024,32 zł - w lutym 1997 r. - 1025,36 zł - w marcu 1997 r. - 1073,37 zł w tym bez wypłat z zysku:
- w 1996 r. - 939,43 zł
- w styczniu 1997 r. - 1020,24 zł - w lutym 1997 r . -1017,00 zł - w marcu 1997 r. - 1044,97 z.ł
3. Przyrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w stosunku do poprzedniego okresu wyniósł:
- w 1996 r. - 19,9%
- w 1 kwartale 1996 r. - 6,8%
- w II kwartale 1996 r. - 5,0%
- w III kwartale 1996 r. - 2,0%
- w IV kwartale 1996 r. - 4,1%
- w I kwartale 1997 r. - 5,0%
- w styczniu 1997 r. - 2,9%
- w lutym 1997 r. - 1,1%
- w marcu 1997 r. - 0,8%
4. Przyrost cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku w I kwartale 1997 r. w stosunku do IV kwartału 1996 r. wyniósł 2,5%.
5. Średnia krajowa cena skupu żyta wyniosła za 1 q:
- w I - III kwartale 1996 r. - 34,88 zł - w styczniu 1997 r. - 40,82 zł - w lutym 1997 r. - 41,25 zł - w inarcu 1997 r. - 40,73 zł
6. Średnia cena sprzedaży drewna tartacznego iglastego uzyskana przez nadleśnictwa w l-III kwart. 1996 r.
wynosiła 157,80 zł za 1 m .
Dni kalendarzowe i robocze
W y sz c ze g ó ln ie n ie 1996 1997
Liczba dni roboczych: r o k ... 266 264 m arz ec ... 23 2 1
styczeń - m arzec... 68 65 Upływ czasu (w %) w marcu:
kalendarzowego... 24,86 24,66 roboczego ... 25,56 24,62
oo W ^ H o 05 oo W ¡ai H O 00
SCHEMAT ORGANIZACJI I STRUKTURY GOSPODARKI
S E K T O R WŁ AS NOŚ Ć F ORMA P R A W N O - O R G A N I Z A C Y J N A
własność Skarbu Państwa własność
państwo
wa własność
państwowych osób prawnych
organy władzy, administracji, kontroli państwowej wymiar sprawiedliwości
-» fundusze
• spółki Skarbu Państwa
• inne państwowe jednostki organizacyjne przedsiębiorstwa państwowe
fundusze
spółki państwowych osób prawnych inne państwowe jednostki organizacyjne jednostki samorządu terytorialnego --- » w tym przedsiębiorstwa komunalne
fundusze spółki komunalne
własność mieszana spółki z przewagą mienia sektora publicznego
dawny sektor prywatny
U w a g i
OGÓLNE
1. Od 1994 r. wprowadzono do stosowania Europejską Klasyfikację Działalności (EKD) w m iejsce stosowanej K lasyfikacji Gospodarki Narodowej (KGN).
EKD została opracowana na podstawie wydawnictwa Urzędu Statystycznego Wspólnot Europejskich EUROSTAT - "Nomenclature des Activités de Cominunante Européenne - NACE, rev. I”.
2. Publikowane dotychczas dane statystyczne w przekrojach działowo-gałęziowych w układzie KGN prezentowane są w układzie EKD według sekcji, działów i - w niektórych przypadkach - grup.
3. Dane p rezento w an e w B iu letyn ie Statystycznym dotyczą całej gospodarki narodowej, tj.: w sz y stk ic h podm iotów go spodarczych zaliczanych do sektora publicznego (własność państw ow a, w łasność kom unalna, własność mieszana z przewagą kapitału publicznego) oraz sektora prywatnego (własność prywatna krajowa m.in. spółdzielnie, organizacje społeczne, polityczne i związków zawodowych, zakłady osób fizycznych, spółki, fundacje; własność zagraniczna - m.in.
zagraniczne przedsiębiorstwa drobnej wytwórczości, spółki zagraniczne lub z przew agą kapitału
zagranicznego; własność mieszana z przewagą kapitału prywatnego).
4. Dane opracowano zgodnie z każdorazowym stanem organizacyjnym podmiotów gospodarki narodowej.
5. W Biuletynie Statystycznym dane miesięczne w zakresie:
a) pracujących, zatrudnienia i wynagrodzeń dotyczą podmiotów sektora przedsię
biorstw, w których liczba pracujących przekracza 5 osób, przy czym dane nie obejmują zatrudnionych poza granicami kraju, z atru d n io n y ch w d z ia ła ln o śc i statutow ej organizacji społecznych,
b) produkcji sprzedanej przemysłu, sprzedaży produkcji i usług budownictwa, sprzedaży usług transportu, gospodarki magazynowej i łączności oraz sprzedaży detalicznej towarów dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 5 osób.
Uwagi ogólne 3
Dane zbiorcze dotyczące pkt a i b obejmują wszystkie jednostki sporządzające miesięczny meldunek uzupełniony o szacunek zbiorowości jednostek nie objętych badaniem.
c) przychodów ze sprzedaży produktów (wyrobów i usług) w sektorze przedsiębiorstw obejmują jedynie przychody w bieżących cenach bazowych, tj. przychody ze sprzedaży produktów netto (bez podatku VAT) pomniejszone o podatek akcyzowy i powiększone o dotacje przedmiotowe.
d) wyników finansowych przedsiębiorstw dotyczą podmiotów gospodarczych prowadzących księgi rachunkowe i zobowiązanych do sporządzania co miesiąc sprawozdania o przychodach, kosztach i wyniku finansowym - F-01 (z wyjątkiem podmiotów, których podstawowym rodzajem działalności jest działalność zaklasyfikowana według EKD do sekcji "Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo", "Rybołówstwo i rybactwo") przy czym dane w zakresie:
□ górnictwa i kopalnictwa oraz działalności produkcyjnej dotyczą podmiotów, których liczba pracujących przekracza 50 osób,
□ pozostałych rodzajów działalności dotyczą podmiotów, w których liczba pracujących przekracza 20 osób.
6. Ilekroć w Biuletynie jest mowa o sektorze p rze d sięb io rstw , dotyczy to podm iotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie leśnictwa, pozyskiwania drewna i pokrewnych działalności usługowych: rybołówstwa w wodach
morskich; górnictwa i kopalnictwa; działalności produkcyjnej; zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę; budownictwa; handlu hurtowego i detalicznego, naprawy pojazdów mechanicznych, motocykli oraz artykułów przeznaczenia osobistego i użytku domowego; hoteli i restauracji, transportu, gospodarki magazynowej i łączności; obsługi nieruchomości, wynajmu i działalności związanej z prowadzeniem interesów; odprowadzania ścieków, wywozu śmieci, usług sanitarnych i pokrewnych;
działalności związanej z rekreacją, kulturą i sportem oraz pozostałej działalności usługowej.
Dane dotyczące sektora przedsiębiorstw nie obejmują wyników działalności gospodarczej jednostek budżetowych (z wyjątkiem tablicy -"Przeciętne zatrudnienie i w ynagrodzenie w gospodarce narodowej" - prezentowanej kwartalnie).
7. Ilekroć w Biuletynie jest mowa o przemyśle, dotyczy to sekcji EKD: "Górnictwo i kopalnictwo",
"Działalność produkcyjna" oraz "Zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę".
8. W tablicach - o ile nie zaznaczono inaczej - dane podano w cenach bieżących.
9. N iektóre dane m ają charakter danych wstępnych i mogą ulec zmianie w następnych wydaniach Biuletynu Statystycznego.
10. W stosunku do obowiązujących klasyfikacji w Biuletynie Statystycznym zastosowano nazwy uproszczone, których pełne brzmienie prezentuje EKD wydanie II - GUS Warszawa 1991 r.
I
CENA OGÓLNA
Pierwszy kwartał br. był okresem wyższych niż przed rokiem przychodów w sektorze przedsiębiorstw i to zarówno w prywatnym jak też publicznym, niższego poziomu pracujących oraz zarejestrowanych bezrobotnych ale wyższych wynagrodzeń miesięcznych i nieco gorszej sytuacji finansowej przedsiębiorstw zwłaszcza w sektorze prywatnym.
Przychody ze sprzedaży wyrobów i usług w sektorze przedsiębiorstw w bieżących cenach w I kwartale br. były wyższe niż przed rokiem o 13%, znacznie wyższe w prywatnym (o 23%) niż publicznym (o 8%). W najwyższym stopniu wzrosły przychody w sekcji hotele i restauracje (o 76%) oraz transport, gospodarka magazynowa i łączność (o 30%).
W przemyśle w I kwartale br. przychody w cenach stałych były wyższe niż przed rokiem o 2% a wzrost ten był efektem wyższych o 8% przychodów w sekcji zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę i o 5% w działalności produkcyjnej przy niższych o 5% przychodach w górnictw ie i kopalnictw ie. Szczególnie dynamicznie rosły przychody z produkcji maszyn biurow ych i komputerów (były ponad dwukrotnie wyższe niż przed rokiem).
P r o d u k c ja p o d sta w o w y c h w y ro bów przemysłowych tj. węgla kamiennego, koksu, energii elektrycznej była za okres styczeń-inarzec br.
niższa niż przed rokiem na co wpłynęły gorsze niż przed rokiem efekty uzyskane w marcu br. Więcej natomiast niż w 1 kwartale ub.roku wyprodukowano stali i wyrobów walcowych oraz znacznie więcej wędlin, przetworów mięsnych oraz nabiału.
W d z ia ła ln o śc i budowlanej pom im o obniżającej się z miesiąca na miesiąc liczby oddawanych mieszkań i tak w I kwartale br.
przekazano ich do użytku więcej niż przed rokiem o ponad 30%. Nie rozpoczęto jednak jak do tej pory budowy kolejnych mieszkań.
Gorsze niż rok temu efekty uzyskano w I k w artale br. w d z ia ła ln o ś c i przew o zo w ej.
Transportem samochodowym przewieziono mniej ładunków jak też pasażerów i jedynie przewozy ładunków koleją były ma poziomie ubiegłorocznym.
Liczba pracujących w marcu br. była niższa niż przed rokiem 0,1%, chociaż w stosunku do lutego br. nieznacznie wzrosła. W sektorze prywatnym, który koncentruje 45% pracujących całego sektora przedsiębiorstw pracowało o 6% osób więcej niż w marcu ub.roku natomiast w sektorze publicznym zbiorowość pracujących zmalała o 6%. Wzrosła
Ogólna ocena 5
zbio ro w o ść p racujących w działaln o ściach związanych z obsługą nieruchomości i prowadzeniem in te re só w (o 12% ), handlem (o 3%) oraz zaopatrywaniem w energię elektryczną, gaz i wodę (o 1%).
S ystem atycznie obniżająca się liczba zarejestrowanych bezrobotnych osiągnęła w końcu marca br. poziom 128 tys. osób tj. niższy niż przed rokiem o ponad 30 tys. (tj. 20%). W I kwartale br.
wyrejestrowało się w urzędach pracy i to głównie w wyniku nie potwierdzenia gotowości do pracy oraz podjęcia pracy 45 tys. bezrobotnych wobec 34 tys.
osób które zarejestrowały się w tym czasie jako pozostające bez pracy. Przed rokiem relacja była odwrotna tj. więcej osób rejestrowało się jako bezrobotne niż wyrejestrowywało z urzędów pracy.
Odsetek bezrobotnych, które uprzednio pracowały był w końcu marca br. wyższy niż przed rokiem chociaż osoby zwolnione z przyczyn zakładu pracy stanowiły analogicznie jak przed rokiem 10%
zbiorowość. Więcej niż przed rokiem bezrobotnych nie posiadało prawa do zasiłku.
Szanse na uzyskanie pracy za pośrednictwem urzędów pracy były identyczne jak przed rokiem, chociaż liczba ofert pracy była niższa niż w marcu ub.roku.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ukształtowały się w 1 kwartale br. na poziomie 1273 zł brutto i 1044 zł netto i były wyższe niż przed rokiem odpowiednio o 16%
i 17%. Zdecydowanie najwyższą wartość osiągnęły płace w górnictwie i kopalnictwie; były o prawie 50%
wyższe niż w całym sektorze przedsiębiorstw.
Znacznie poniżej poziomu przeciętnego (tj. o prawie 60% niższe) były wynagrodzenia w sekcji hotele i
restauracje chociaż dynamika wynagrodzeń była tam najwyższa. W marcu br. wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw były niższe niż w m iesiącu poprzednim o 5% na skutek niższych o 20%
wynagrodzeń w górnictwie i kopalnictwie (efekt znacznych dodatkowych wypłat w miesiącach poprzednich) podczas gdy w pozostałych sekcjach odnotowano wzrost wynagrodzeń.
W wymiarze realnym wynagrodzenia w marcu br. w stosunku do lutego br. obniżyły się o 6%.
Ceny towarów i usług konsumpcyjnych w marcu br. wzrosły o 0,8% w stosunku do miesiąca poprzedniego i był to efekt niskiego o 0,3% wzrostu cen żywności, któremu towarzyszył wzrost cen napojów alkoh olo w ych o 3,2% , artykułów nieżywnościowych o 1,2% i usług o 0,8%.
Podmioty gospodarcze w okresie styczeń-luty br. na poziomie zbliżonym do ubiegłorocznego osiągnęły zysk brutto, natomiast strata netto pogłębiła się. Wskaźnik rentowności obrotu brutto był nieco niższy, zaś netto na poziomie ub.roku. Nieco poprawiła się rentowność przedsiębiorstw sektora publicznego, ale pogorszyła się rentowność w sektorze prywatnym. Wskaźnik poziomu kosztów był wprawdzie nieco wyższy niż przed rokiem chociaż w sektorze prywatnym odnotowano znaczniejszy wzrost tego wskaźnika. Obniżyły się wskaźniki płynności czyli zdolność podmiotów gospodarczych do wywiązywania się z zobowiązań, i to zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym.
EDNOSTKI GOSPODARKI NARODOWEJ
Zbiorowość osób prawnych i samodzielnych jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej (bez spółek cywilnych) zarejestrowanych w rejestrze REGON obejmowała w końcu marca br.
22106 podmiotów tj. o 1,9% więcej niż w końcu ub.
roku i 0,6% więcej niż w końcu poprzedniego miesiąca. Przyrost liczby jednostek w I kwartale br.
(416) był mniejszy niż w analogicznym okresie roku ubiegłego (475), porównywalny jednak z przyrostem w IV kwartale ub. roku (411).
W omawianym miesiącu zarejestrowano 145 osób praw nych i sam odzielnych jed n o stek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej (bez spółek cywilnych) tj. o 17,6% mniej niż w miesiącu poprzednim i o 35,0% mniej niż w marcu ub. roku. Zlikwidowano w marcu br. 19 podmiotów.
Liczba nowych jednostek w wybranych g ru p o w a n ia c h w edług form praw no własnościowych przedstawiała się następująco:
■ spółki prawa handlowego ...75
w tym: - spółki państwowych osób prawnych . . 5
- spółki prywatne kapitału krajowego . 39 - spółki z udziałem kapitału zagranicznego... 28
■ organizacje społeczne, związki zawodowe, partie p o lity czn e ...54
■ fu n d a c je ... 1
■ przedstawicielstwa z a g ran iczn e ...1
■ spółdzielnie ... 1
■ jednostki samorządu terytorialnego... 4
■ pozostałe je d n o s tk i... 6
W procesie restrukturyzacji gospodarki narodowej odnotowano w omawianym miesiącu następujące fakty:
1. Prywatyzacja "KONSTAL" Spółki Akcyjnej w Chorzowie. Międzynarodowy koncern GEC ALSTHOM S.A. z siedzibą w Paryżu nabył 60%
akcji będących do tej pory w posiadaniu Narodowych Funduszy Inwestycyjnych. GEC ALSTHOM S.A. jako światowy lider w dziedzinie superszybkich kolei (TVG) jest w stanie umożliwić Spółce "KONSTAL" korzystanie z nowych technologii, know - how i doświadczenia.
2. Przekształcenie Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Wolbromiu (p rz e d się b io rstw o k o m u n aln e) w zakład budżetowy p.n. Miejski Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej.
3. Utworzenie dwóch nowych spółek handlowych tj.
- HK STAL-SERVICE Przedsiębiorstwo Remontowo-Produkcyjne Spółka z o.o. w Dąbrowie Górniczej, oraz
- HK Zakład Mieszkaniowo-Remontowy Spółka z o.o. w Dąbrowie Górniczej,
to kolejny krok w procesie restrukturyzacji Huty
"KATOWICE" S.A. 100% udziałów w w/w spółkach posiada Huta "KATOWICE" S.A.
Kapitały zakładowe nowych spółek prawie w całości pokryte zostałe aportami w postaci składników m ajątkow ych przy dzielonych dotychczas dwóm wydziałom Zakładu Huta
"KATOWICE".
w a m i ~ •
ATRUDNIENIE. WYNAGRODZENIA.
RYNEK PRACY
W marcu br. liczba pracujących w sektorze przedsiębiorstw (w dużych i średnich jednostkach) wyniosła 884,8 tys. osób i wzrosła o 0,3% w stosunku do miesiąca poprzedniego, natomiast porównując do analogicznego okresu ub. roku obniżyła się o 1,1%.
W sekcji górnictwo i kopalnictwo liczba pracujących (o k o ło 30% liczb y p racu jący ch sektora przedsiębiorstw) wyniosła 252,0 tys. osób i spadła o 0,5% w porównaniu do miesiąca poprzedniego.
P rzeciętn e za tru d n ie n ie w sek to rze przedsiębiorstw w marcu br. wyniosło 858,8 tys. osób i kształtowało się na tym samym poziomie jak w lutym br. Porównując z analogicznym miesiącem ub.
roku zatrudnienie spadło o 1,2%.
Największy wzrost przeciętnego zatrudnienia w stosunku do lutego br. zanotowano w sekcji pozostała działalność usługowa, komunalna, socjalna 0 4,0%, natomiast największy spadek w sekcji hotele 1 restauracje o 0,9%.
W okresie styczeń-marzec br. przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw było o 1,0%
niższe niż w analogicznym okresie ub. roku.
Największy spadek wystąpił w sekcji rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo o 11,3%, natomiast największy
wzrost w sekcji działalność usługowa komunalna, socjalna o 11,7%.
W sekcji górnictwo i kopalnictwo przeciętne zatrudnienie w okresie trzech miesięcy wyniosło 253,2 tys. osób. W odniesieniu do I kwartału 96 r. było niższe o 5,0%.
W przemyśle w okresie styczeń-marzec przeciętne zatrudnienie wyniosło 568,8 tys osób i porównując do ubiegłego roku było niższe o 2,3%.
K sz tałto w a n ie się d y n am ik i p rze c ię tn e g o zatrudnienia w przemyśle w 1997 r. (w stosunku do roku poprzedniego) przedstawia wykres:
100 /o---0/
99---
98• ~ — ---
97 F l ? # i
9 6 - 1 95 94 93 92 91
g g --- --- ---
I II III
8 Zatrudnienie. Wynagrodzenia. Rynek pracy.
Przeciętne wynagrodzenie miesięczne w sektorze przedsiębiorstw wyniosło w marcu br.:
■ brutto 1227,97 zł
■ netto 1006,64 zł
i w porównaniu do poprzedniego miesiąca spadło w obydwu przypadkach o 5,2%. W stosunku do analogicznego okresu ub. roku płace wzrosły o
15,8% brutto i 17,6% netto.
W marcu najwyższy poziom osiągnęły wynagrodzenia w sekcji górnictwo i kopalnictwo 1636,33 zł brutto i 1330,91 netto. Również za okres 3 miesięcy br. wynagrodzenia w tej sekcji były najwyższe.
W okresie styczeń-marzec płace brutto i netto w sektorze przedsiębiorstw wyniosły odpowiednio 1273,11 zł i 1043,50 zł i w odniesieniu do I kwartału 96 r. wzrosły o 15,7% brutto i 17,3% netto.
W przemyśle przeciętne wynagrodzenie za I kwartał wyniosło
■ brutto 1437,91 zł
■ netto 1175,98 zł
i w porównaniu do analogicznego okresu ub.
roku płace te wzrosły odpowiednio o 15,0% i 16,6%.
W poszczególnych sekcjach przemysłu płaca kształtowała się odpowiednio:
■ górnictwo i kopalnictwo brutto 1894,42 zł (netto 1540,83 zł)
■ działalność produkcyjna brutto 1023,79 zł (netto 845,49 zł)
■ zaopatrywanie w energię elektryczną gaz i wodę brutto 1459,42 zł (netto 1189,24 zł).
W marcu br. w porównaniu do lutego br.
n astąp ił spadek płacy realn ej w sek to rze przedsiębiorstw o 6,0%.
Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w końcu marca br. w rejonowych urzędach pracy województwa katowickiego wynosiła 127,6 tys. osób i była niższa o 5,5 tys. osób (4,1%) od stanu z końca lutego br. i o 31,3 ty s. (19,7%) od stanu z końca marca ub.r.
Bezrobotni pozostający w końcu marca br. w ew idencji urzędów pracy to głów nie osoby poprzednio pracujące (85,2%), 10,1% spośród nich utraciło pracę z przyczyn dotyczących zakładów pracy.
N ajw iększe sku piska b ezro b o tn y ch odnotowano w Rejonowym Urzędzie Pracy w Sosnowcu (10,4 tys.), Bytomiu (8,8 tys.), Gliwicach (8,2 tys.), a najmniej w Pszczynie (1,3 tys.) oraz Czechowicach-Dziedzicach (2,2 tys.).
Według stanu na 31 marca br. 72,3 tys. osób, tj. 56,7% ogółu bezrobotnych nie posiadało prawa do zasiłku. Największy procent bezrobotnych bez prawa do zasiłku odnotowano w RUP w Pszczynie (72,8%), Zabrzu (62,3%), Jastrzębiu-Zdroju (61,3%) oraz Olkuszu (61%) najmniejszy w Raciborzu (48%), Rybniku (48,8%) oraz Katowicach (49,6%).
W ostatnim dniu marca br. urzędy pracy dysponowały ofertami pracy dla 3,4 tys. osób, w tym 38,2% dotyczyło pracy stałej.
Zatrudnienie. Wynagrodzenia. Rynek pracy. 9
Na jedną ofertę pracy w końcu marca br.
p rzypad ało 37 osób zarejestrow anych jako bezrobotne.
W końcu marca br. 41 zakładów zgłosiło zwolnienia w najbliższym czasie 1,7 tys. osób, w tym 1,2 tys. to osoby pracujące w sektorze publicznym.
W marcu br. urzędy pracy zarejestrowały 9,4 tys. osób jako bezrobotne, tj. o 1 tys. mniej niż w lutym br. Wśród bezrobotnych zarejestrowanych w iększość p o p rzed nio pracow ała (81,8% ).
Bezrobotni nowo zarejestrowani w marcu br. (63,5%) to osoby rejestrujące się po raz drugi i więcej.
W m arcu br. w yłączono z ew idencji bezrobotnych 14,8 tys. osób spośród których 6,0 tys.
podjęło pracę a 6,7 tys. nie potwierdziło gotowości do pracy. Strukturę bezrobotnych wyrejestrowanych z ewidencji w I kwartale br. przedstawia wykres:
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45%
□ podjęcie pracy
UlII nie potwierdzenie gotowości do pracy
M inne przyczyny
Największy odpływ bezrobotnych w marcu br.
odnotowano w Rejonowym Urzędzie Pracy w Tychach (1,2 tys. osób), Sosnowcu (1 tys.) oraz Gliwicach, Olkuszu, Dąbrowie Górniczej, Rudzie Śląskiej, Katowicach (po 0,9 tys.), zaś niewielki odpływ odnotowano w RUP w Pszczynie (0,2 tys.
osób) o raz C z e c h o w ica c h -D z ie d z ic a c h i Mysłowicach (po 0,3 tys.).
Do głów nych akty w nych form przeciw działania bezrobociu należało m .in.
zatrudnienie przy pracach interwencyjnych, robotach publicznych oraz przyuczenie do zawodu lub zmiana kwalifikacji poprzez organizowanie szkoleń. Były to działania na niewielką skalę, gdyż w końcu marca br.
1,2% ogółu bezrobotnych przyuczyło się do zawodu lub zmieniło kwalifikacje, 1,8% bezrobotnych było zatrudnionych przy pracach interwencyjnych a 0,7%
przy robotach publicznych.
RODUKCJA MATERIALNA
W m arcu br. przychody ze sprzedaży wyrobów i usług w sektorze przedsiębiorstw wyniosły 5147,2 inln zł (w cenach bazowych bieżących) i były wyższe o 3,2% w odniesieniu do lutego br. W sekcji górnictwo i kopalnictwo przychody te osiągnęły wartość 1236,5 min zł ( 24,0% przychodów sektora przedsiębiorstw) tj. o 8,5% niższe niż w miesiącu poprzednim. Ponadto spadek przychodów ze sprzedaży wyrobów i usług wystąpił w sekcjach:
■ zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę o 6,3%
■ handel i naprawy o 0,7%
W zrost p rzy ch od ó w odn o tow an o w pozostałych sekcjach sektora przedsiębiorstw przy czym największy w sekcji pozostała działalność usługowa komunalna, socjalna i indywidualna (o 22,2% ), a najm niejszy w sekcji działalność produkcyjna (o 8,3%).
W okresie styczeń-marzec br. przychody ze sp rzed aży w yrobów i usług w sek to rze przedsiębiorstw osiągnęły wartość 15580,6 min zł i w porównaniu z analogicznym okresem ub. roku wzrosły o 12,9%, przy czym w sektorze publicznym przychody te wzrosły o 8,0%, a w sektorze prywatnym o 23,2%.
W przemyśle przychody ze sprzedaży wyrobów i usług w marcu br. wyniosły 4088,2 min zł (ceny bazowe bieżące) i w odniesieniu do lutego br.
wzrosły o 1,0% w cenach bazowych bieżących i o
1,5% w cenach bazowych stałych. W sekcji górnictwo i kopalnictwo przychody w marcu br. w cenach bazowych bieżących stanowiły 30,2%
przychodów w przemyśle i były niższe o 8,5% w cenach bazowych bieżących i o 6,7% w cenach bazowych stałych w porównaniu do ub. miesiąca.
Kształtowanie się dynamiki przychodów w sekcji górnictwo i kopalnictwo w cenach bazowych stałych w 1997 r. w porównaniu do analogicznego miesiąca roku poprzedniego przedstawia wykres:
%
W I kwartale br. produkcja sprzedana przemysłu wyniosła 12673,2 min zł (ceny bazowe bieżące)i w odniesieniu do analogicznego okresu ub.
roku wzrosła o 12,6% w rzeczywistym czasie pracy, i o 17,8% w porównywalnym czasie pracy. W cenach bazowych stałych przychody te w analogicznym czasie pracy również wzrosły odpowiednio o 2,2% i o 6,9%.
Produkcja materialna 11
W przeliczeniu na 1 zatrudnionego przychody ze sprzedaży wyrobów i usług (ceny bazowe stałe) w przemyśle w okresie styczeń-marzec br. były wyższe niż przed rokiem o 4,6%, na co przede wszystkim miał wpływ wzrost przychodów na 1 zatrudnionego w sekcji zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę o 6,6%.
W marcu br. kopalnie węgla kamiennego wydobyły 11,0 min. ton węgla, tj. o 7,8% mniej niż przed rokiem. W okresie styczeń-marzec wydobycie wyniosło 34,1 min. ton i było o 1,3% niższe niż w analogicznym okresie roku ubiegłego.
Spośród wyrobów, których produkcja była większa niż przed rokiem należy wymienić: paliwa do silników z zapłonem iskrowym (o 13,2%), oleje smarowe i specjalne (o 23,6%), walcówkę (o 34,2%), blachy ocynkowane (o 53,1%), wentylatory (o
13,4%).
Znaczny wzrost wystąpi! również przy produkcji maszyn i urządzeń do liczenia (o 164,7%), przyczep ciągnikowych rolniczych (o 57,1%), rowerów i pojazdów dziecięcych (o 50,2%), środków do zmywania i czyszczenia (o 100,0%), elementów ściennych ogółem (o 98,3%).
W o k re sie 3 m iesięcy br. w ięcej wyprodukowano również cementu (o 22,9%), elmentów ściennych ceramicznych (o 73,7%), płyt azbestowo-cementowych (o 32,7%), cegły wypalanej z gliny (o 17,4%), elementów konstrukcji budynków z betonu (o 83,1 %), kamionki budowlanej (o 39,7%).
W okresie styczeń-marzec br. w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku wzrosła również produkcja papieru (o 15,5%), tektury falistej (o 13,0%), ubiorów z tkanin (o 35,7%), odzieży ochronnej (o 67,2%), mięs surowych ze zwierząt rzeźnych i dziczyzny (o 7,0%), szynek i łopatek konserwowych (o 72,2%), wędlin mięsnych bez końskich (o 25,1%), przetworów z drobiu (o 18,4%),
serów towarowych niedojrzewających (o 49,8%), wyrobów ciastkarskich (o 47,4%), octu (o 72,3%).
W okresie styczeń-marzec br. wystąpił spadek produkcji niektórych wyrobów takich jak: blachy stalowe i blachy uniwersalne (odpowiednio o 19,4%
i 20,4%), wyroby walcowane z aluminium (ó 36,8%), wyroby wyciskane i ciągnione z miedzi (o 48,5%), okucia metalowe (o 21,4%), chłodziarki i zamrażarki domowe (o 56,2%).
Mniej niż przed rokiem wyprodukowano również: maszyn i urządzeń walcowniczych (o 67,8% ), przewodów nawojowych (o 25,0% ), urządzeń gospodarki magazynowej (o 13,2%).
Spadek odnotowano również wśród wyrobów przeznaczonych dla budownictwa takich jak: piasek podsadzkowy (o 18,1%) i papa (o 55,7%).
W porównaniu z rokiem ubiegłym spadła produkcja mleka spożywczego normalizowanego (u 22,3%), mąki (o 28,3%), makaronu (o 46,8%), tłuszczów roślinnych konsumpcyjnych (o 30,3%), gazet (o 72,4%).
W budownictwie w marcu br. przychody ze sprzedaży wyrobów i usług (ceny bazowe bieżące) wyniosły 433,2 min zł i były wyższe o 22,8% w porównaniu do analogicznego miesiąca ub. roku, przy czym w sektorze publicznym przychody te wzrosły o 16,8%, a w sektorze prywatnym o 24,0%. Przychody ze sprzedaży produkcji budowlano-montażowej (ceny bieżące) były również wyższe niż przedrokiem o 24,9% i wyniosły 307,5 min zł.
W okresie 3 miesięcy br. przychody ze sprzedaży wyrobów i usług w budownictwie wyniosły 1162,8 min zł co w odniesieniu do analogicznego okresu ubiegłego roku stanowiło wzrost o 16,4%. W przeliczeniu na 1 zatrudnionego przychody w budownictwie były również wyższe o
19,1 %. Nadal największy udział w przychodach w tej sekcji m ają p rzedsiębiorstw a zajm ujące się
12 Produkcja materialna
wznoszeniem kompletnych budowli lub ich części in żynierią lądow ą i wodną (74% ). W zrost przychodów ze sprzedaży w okresie styczeń - marzec br. w porównaniu do analogicznego okresu roku u b ieg łe g o w p o sz cz e g ó ln y c h g ru p ach w budownictwie ilustruje wykres:
. . ■ I■. .
■
■ ■ U W
r crs i
• 's"
h ę , .
■ r -- - - 2
■■
%'kA -
f& rn u m
0 10 20 30 40 50 60 %
a - przygotowanie terenu pod budowę b - wznoszenie kompletnych budowli
lub ich części, inżynieria lądowa i wodna c - wykonanie instalacji budowlanych d - budowlane prace wykończeniowe
e - wynajem sprzętu budowlanego i burzącego wraz z obsługą operatorską
Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej realizowanej w ramach zamówień publicznych w I kwartale (wykonane siłami własnymi i obcymi) w 72% ob ejm o w ała ro b o ty in w esty cy jn o -m o d e rn iz a c y jn e , p o zo stałe to roboty remontowo-konserwacyjne (28%).
W marcu 1997 r. oddano do użytku w województwie katowickim 164 mieszkania o powierzchni użytkowej 21,1 tys. m tj. o 13,7% mniej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku.
W okresie trzech miesięcy br. oddano do użytku 608 mieszkań tj. o 30,8% więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku, a ich powierzchnia użytkowa wyniosła 72,5 tys. m . W budownictwie indywidualnym oddano do użytku 527 mieszkań tj. o 35,5% więcej niż w analogicznym okresie ubiegłego roku, a ich powierzchnia użytkowa
wyniosła 66,0 tys. m2 Spółdzielnie mieszkaniowe oddały do użytku 19 mieszkań o powierzchni użytkowej 2,0 tys. m‘ .
P rz ec iętn a p o w ie rz c h n ia u żytkow a 1 mieszkania przekazanego do użytku w okresie styczeń-marzec 1997 r. wyniosła 119,2 m , przy czym2 w spółdzielniach mieszkaniowych 105,0 m , a w2 budownictwie indywidualnym 125,3 m . W okresie 2 trzech miesięcy wydano 539 pozwoleń na budowę budynków m ieszk aln y ch w b ud o w n ictw ie indywidualnym.
Jed n o stk i tra n s p o rtu sam ochodow ego dysponujące w marcu br. taborem o ładowności 31,5 tys. ton (stan na koniec miesiąca) przewiozły 1,2 min ton ładunków, czyli o 11,0% więcej w stosunku do miesiąca poprzedniego i o 13,3% mniej w odniesieniu do ub. roku.
W okresie styczeń-marzec br. transportem samochodowym przewieziono 3,6 min ton ładunków, tj. o 12,3% mniej niż przed rokiem.
Z usłu g tra n sp o rtu sam ochodow ego skorzystało w marcu br. 6,7 min osób tj. mniej niż w roku ubiegłym o 19,7% i więcej niż w miesiącu poprzednim o 4,0%. Natomiast w 1 kwartale przewozy osób wyniosły 19,9 min osób i były niższe niż. przed rokiem o 17,1%.
Śląska DOKP w marcu br. przew iozła taborem kolejowym 10,7 min ton ładunków, z czego 8,5 min ton stanowił węgiel kamienny. Ilość przewiezionych ładunków ogółem w porównaniu z lutym br. wzrosła o 1,5%, natom iast węgla kamiennego spadła o 0,9%. Wielkość ładunków przewiezionych od początku roku wyniosła 32,4 min ton i spadła o 1,0% w porównaniu z analogicznym okresem ub. roku.
*
INANSE
Porównując wyniki finansowe podmiotów prowadzących działalność gospodarczą uzyskane na przestrzeni dwóch m iesięcy br. do wyników analogicznego okresu roku ubiegłego można zauważyć, że zysk na sprzedaży wzrósł o 76,0 min zł (z 234,2 min zł do 310,2 min zł).
Było to spowodowane większym tempem wzrostu przychodów ze sprzedaży (20,3%) i jednocześnie wolniejszym tempem wzrostu kosztów ich uzyskania (20,0%). Ponadto wyższą dynamikę w śród przychodów w ykazały przychody ze sprzedaży towarów i materiałów - wzrost o 32,1 % (z 2824,5 min zł do 3731,3 min zł). Natomiast przychody ze sprzedaży produktów były wyższe o 15,9% niż przed rokiem i ich wartość wyniosła 8922,7 min zł.
Wśród kosztów uzyskania przychodów wartość sprzedanych towarów i materiałów w cenie nabycia wzrosła o 27,8%, natomiast wartość kosztów poniesionych na wytworzenie produktów wzrosła o 17,3%.
Pozostałe przychody operacyjne, które za okres I-II br. wyniosły 213,0 inln zł i pozostałe koszty operacyjne w wysokości 229,6 min zł, korygują w sposób niezbyt znaczący zysk na sprzedaży.
Uzyskany w ten sposób zysk na działalności
operacyjnej za dwa miesiące br. wyniósł 293,5 min zł, wzrastając w stosunku do ubiegłego roku o 21,4%.
Wynik na działalności finansowej wykazuje niekorzystną tendencję do zinian . Strata na działalności finansowej, która za okres styczeń-luty ub. roku wynosiła minus 82,2 min zł pogłębiła się o 78,4 min zł do straty prawie dwukrotnie większej, bowiem za dwa miesiące br. wyniosła ona minus 160,6 min zł. Przyczyną tego było mniejsze tempo zwiększania się przychodów finansowych, które za okres pierwszych dwóch miesięcy br. wyniosły ogółem 175,0 min zł (wzrost o 52,0%), niż kosztów finansowych w kwocie 335,6 min zł na koniec lutego br., które wzrosły o 70,1%.
W rezultacie tych zmian zmniejszył się o 16,7% zysk na działalności gospodarczej w porównaniu do okresu I-II ub. roku i na koniec lutego br. wyniósł 132,9 min zł. Saldo strat i zysków nadzwyczajnych za okres styczeń-luty br. było dodatnie i wyniosło 17,4 min zł.
Zysk brutto, stanowiący różnicę pomiędzy zyskiem na działalności gospodarczej a saldem strat i zysków nadzwyczajnych, za okres dwóch miesięcy br. ukształtował się na zbliżonym poziomie jak w analogicznym okresie ub. roku i wyniósł
150,3 min zł.
14 Finanse
Należy zauważyć, że w porównaniu do I-II ub.
roku wynik finansowy brutto jednostek zaliczanych do sektora publicznego wzrósł o 58,2% i za okres styczeń-luty br. wyniósł 69,8 min zł. W przypadku p o dm iotów sek to ra p ry w atn ego nastąpiło pogorszenie uzyskanego wyniku finansowego brutto, koszty wzrastały szybciej niż przychody czego efektem była niekorzystna zmiana - spadek o 24,3%
w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego.
Wyniki finansow e podm iotów sektora publicznego i prywatnego za okres I-II 1997 r.
przedstawia poniższe zestawienie:
Wyszczególnienie a - w min zl b -I-II 1996
= 100
Wyn ik finansowy na Saldo strat i zysków
nad- zwy- czaj- nych
Wynik fina
nsowy brutto sprze
daży
działalności opera
cyjnej gospo
darczej
Sektor publiczny a
b Sektor prywatny a
b 191.0 147,2 119.1 114.2
157.3 135.4 136,2 108.4
52.4 98.5 80.5 75,7
17,4
X
0,0
X
69,8 158,2 80,5 75,7
Zmniejszenia wyniku finansowego brutto (w 95,5% składające się z podatku dochodowego od osób prawnych i fizycznych) na koniec lutego br.
wyniosły 248,4 min zł. Na sektor publiczny przypadało 73,3% (181,9 min zł), na sektor prywatny 26,7% (66,4 min zł).
W ielkość obowiązkowych obciążeń w stosunku do uzyskanego wyniku finansowego brutto przez podmioty z podstawowych sekcji przedstawia poniższy wykres:
A - górnictwo i kopalnictwo B - działalność produkcyjna
C‘ - zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę D - budownictwo
E - handel i naprawy
F - transport, składowanie i łączność
G - pozostała działalność usługowa komunalna, socjalna i indywidualna
Wynik finansowy netto będący różnicą pomiędzy wynikiem finansowym brutto a kwotą obowiązkowych obciążeń za okres I-II br. był ujemny i wyniósł minus 98,0 min zł. Strata sektora publicznego wyniosła minus 112,2 min zł, natomiast podmioty sektora prywatnego uzyskały zysk w wysokości 14,2 min zł (o 71,1% mniej niż w analogicznym okresie roku ubiegłego).
W skaźnik rentow ności o b ro tu b ru tto przedstawiający relację wyniku finansowego brutto do przychodów ogółem za okres styczeń-luty br.
wyniósł 1,2% i był niższy o 0,2 pkt niż przed rokiem oraz o 1,4 pkt niż na koniec stycznia br.
[ ! w yn ik brutto
| o b o w ią zk o w e o b c ią że n ia
Finanse 15
Dla sektora publicznego przyjął on wielkość 0,8%, dla sektora prywatnego - 1,9% (rentowność brutto tych podmiotów zmalała o 1,4 pkt w stosunku do okresu I-II ub. roku).
W sekcji górnictwo i kopalnictwo wskaźnik ten był niższy niż w pozostałych sekcjach i wyniósł minus 3,5%. Należy zauważyć, że w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego kondycja finansowa podmiotów z tej sekcji uległa poprawie i nastąpił wzrost wskaźnika rentowności obrotu brutto o 3 pkt. W pozostałych sekcjach wskaźnik osiągnął wartość 2,5%, ale o 1,4 pkt mniej niż przed rokiem.
W skaźnik rentowności obrotu netto będący relacją wyniku finansowego netto do przychodów z całokształtu działalności za dwa miesiące br. był ujemny (minus 0,8%), przy czym w poszczególnych sektorach kształtował się on odpowiednio:
■ sektor publiczny minus 1,3% (wzrost o 0,4 pkt w stosunku do I-II ub. roku)
■ sektor prywatny 0,3% (spadek o 1,2 pkt w stosunku do I-II ub. roku).
Ujemny wskaźnik rentowności netto minus 5,4% osiągnęły podmioty z sekcji górnictwo i kopalnictwo (wzrost o 2,7 pkt w porównaniu do I-II ub. roku). Jednostki prowadzące działalność w pozostałych sekcjach uzyskały wskaźnik rentowności obrotu netto niższy niż w ub. roku o 0,9 pkt i za okres styczeń-luty br. wyniósł on 0,6%.
Udział przedsiębiorstw wykazujących stratę b ru tto i netto w poszczególnych sektorach przedstawia poniższy wykres:
Najwyższym wskaźnikiem rentowności obrotu cechowały się podm ioty gospodarcze zaliczane do sekcji zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz. i wodę (rentowność: brutto 8,5%, netto 4,4% ), pozostała działalność usługowa komunalna, socjalna i indywidualna (brutto 8,5%, netto 5,9%) i edukacja (brutto 8,8%, netto 4,5%).
Wskaźnik poziomu kosztów z całokształtu działalności będący relacją kosztów uzyskania przychodów do przychodów ogółem w okresie styczeń-luty br. wyniósł 99,0% i był wyższy o 0,5 pkt niż przed rokiem. W sektorze publicznym pozostał na zbliżonym poziomie co przed rokiem i wyniósł 99,4%, natomiast w sektorze prywatnym odnotowano niekorzystną zmianę - wzrost o 1,4 pkt (z 96,7% przed rokiem do 98,1% na koniec lutego br.).
Za dwa miesiące br. w sekcji górnictwo i kopalnictw o koszty przew yższały uzyskane przychody o 3,7% (wskaźnik poziomu kosztów na koniec lutego ub. roku wyniósł 106,5%). W pozostałych sekcjach przychody wystarczały na pokrycie kosztów bowiem wskaźnik ten przyjął
0
sektor publiczny sektor prywatny rentowność obrotu ^ m deficytowe brutto \ mi rentowne rentowność obrotu ^ » deficytowe
netto \ m rentowne
16 Finanse
wielkość 97,6%. Ważnym narzędziem w ocenie krótkoterminowej płynności finansowej są wskaźniki płynności obliczane poprzez porównywanie określonych pozycji m ajątku obrotow ego i krótkoterminowych zobowiązań. W odniesieniu do analogicznego okresu roku ubiegłego obserwujemy spadek wskaźników płynności zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym. Analiza wskaźników na koniec lutego br. wskazuje na mniejszą zdolność podmiotów gospodarczych do wywiązywania się z zobowiązań krótkoterminowych.
W skaźnik płynności I stopnia - relacja środków pieniężnych i papierów wartościowych p rz e z n a cz o n y c h do obrotu do zobow iązań krótkoterminowych - na koniec lutego br. wyniósł 8,5%.
W podziale na sektory przedstawiał się następująco:
■ sektor publiczny 7,0% (spadek o 0,4 pkt)
■ sektor prywatny 13,2% (spadek o 1,2 pkt) Wskaźnik płynności II stopnia określający re la c ję środków, p ien iężn y ch , papierów wartościowych oraz należności i roszczeń do zobowiązań bieżących wyniósł 73,8% (spadek o 10 pkt w porównaniu do analogicznego okresu roku ubiegłego).
Podmioty sektora prywatnego cechowała wyższa płynność, wskaźnik płynności II stopnia przyjął w omawianym okresie br. wartość 97,6%.
Pomimo spadku o 6,8 pkt w stosunku do lutego ub.
roku, w skaźnik oscyluje w granicach 100%
uważanego za wartość wzorcową, dlatego też można uznać, że podmioty te są zdolne do pokrycia w krótkim czasie wymagalnych zobowiązań. W
sektorze publicznym zanotowano spadek o 12,2 pkt (z 78,3% na koniec lutego ub. roku do 66,1% w bieżącym roku), w tym najniższa wartość wskaźnika płynności II stopnia cechowała jednostki z sekcji górnictwo i kopalnictwo (45,2%) i działalność produkcyjna (64,7%).
W skaźnik płynności III stopnia czyli relacja m ajątku obrotow ego do zobowiązań krótkoterminowych na koniec lutego br. wyniósł 102,4%, co może oznaczać, że podmioty nie posiadały wystarczających środków do spłacenia bieżących zobowiązań (w porównaniu do lutego ub.
roku zm niejszył sie o 12,8%). Duży spadek wskaźnika płynności III stopnia zaobserwowano u podmiotów sektora publicznego o 15,1 pkt (z 106,7%
do 91,6% na koniec lutego br.). Nieco mniejszy, choć również niepokojący spadek odnotowano wśród podmiotów sektora prywatnego, gdzie wartość majątku obrotowego przekraczała kwotę zobowiązań bieżących o 35,8%, tj. o 11,8 pkt mniej niż przed rokiem.
Wartość m ajątku obrotowego na koniec lutego br. wyniosła 20584,2 min zł i wzrosła o 16,1%
w stosunku do końca lutego ub. roku. W podziale na sektory było to odpowiednio:
■ sektor publiczny 13893,8 min zł (wzrost o 6,9%)
■ sektor prywatny 6690,4 min zł (wzrost o 41,3%)
W strukturze majątku największy udział stanowiły należności i roszczenia (63,8%) w kwocie 13122,5 min zł, w tym wartość należności z tytułu dostaw i usług wynosiła 11055,7 min zł. Zapasy stanowiły 23,0% ogółu majątku, środki pieniężne 7,4%, papiery wartościowe przeznaczone do obrotu 0,9%.
W m arcu na rynku województwa katowickiego odnotowano niższe dynamiki cen niż w poprzednim miesiącu.
W śród artykułów żywnościowych w porównaniu z lutym br. najbardziej zdrożały:
koncentraty spożywcze (0,7% - 11,4%), przyprawy (0,6% - 8,5%), przetwory owocowe i warzywne (0,7% - 6,6%) oraz przetwory zbożowe, pieczywo i wyroby ciastkarskie (0,3% - 4,5%). W tym samym czasie ceny nabiału wzrosły od 0,9% do 4,3%, wyrobów cukierniczych od 0,3% do 4,2%, mięsa, podrobów i przetworów od 0,1% do 2,5%. W n a jm n ie jsz y m sto p n iu z d ro żały w yroby garmażeryjne (0,1% - 2,4%) oraz przetwory rybne (0,1% - 2,1%). Obniżyły się nieco ceny cukru (3,3%) i tłuszczy roślinnych. Ceny jaj utrzymywały sie na poziomie poprzedniego miesiąca. Dynamiki cen w ybranych grup towarów w porów naniu do analogicznego okresu ubiegłego roku ilustruje wykres:
a w zro st minimalny
a - przetwory zbożowe b - mięso, podroby i przetwory c - przyprawy
d - przetwory warzywne i owocowe e - przetwory rybne
f - koncentraty spożywcze
Dynam iki cen podstaw ow ych warzyw przedstawia zestawienie:
Wyszczególnienie
1997
u Ul
miesiąc poprzedni = 100
Ziemniaki 95,7 93,3
Kapusta biała, świeża 95,7 98,5
Marchew obcinana 99,0 98,1
Pietruszka obcinana 100,5 100,3
Selery korzeniowe 104,1 97,0
Buraki obcinane 104,3 92,8
Cebula 98,0 95,9
Również na rynku owoców zanotowano wahania cen: owoce cytrusowe staniały od 0,5% do 1,1% jabłka od 2,9% do 4,9%, zdrożały natomiast banany - o 10,8%.
Katowice
Chrzanów
Dąbrowa Górnicza
Gliwice
Zawiercie
Sosnowiec
0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 zł rodzynki
pomarańcze cytryny banany
18 Ceny
Podniesienie w II połowie lutego stawki podatku akcyzowego spowodowało w marcu wzrost cen alkoholi (0,9% - 6,4%) i papierosów (3,8% - 7,7%).
W m arcu br. w zro st cen usług w województwie katowickim był nieco wyższy niż w poprzednim miesiącu.
Najbadziej w stosunku do lutego br. wzrosły opłaty za: zakwaterowanie studentów - 20,0%, pobyt dziecka w przedszkolu (bez wyżywienia) - 12,5%, usługi RTV -1 ,4%-21,7% oraz przejazdy autobusowe komunikacją miejską od 2,7% do 14,4%.
W m niejszym stopniu zdrożały usługi związane z mieszkaniem: remontowe (0,3%-9,4%) i nap raw a sp rzętu g o sp o d arstw a dom ow ego (0,6% -8,6% ) oraz fryzjerskie i kosmetyczne (0,4%-6,4%). Dynamikę cen niektórych usług (w porównaniu do analogicznego okresu ubiegłego roku) ilustruje wykres:
w ym iana g ra tk i ' 1
w elektryczne.
suszarce
d o w łosów _____■
bilet norm alny 1
n a p rze ja zd autobusem
miejskim
“ T " ' i 11
podg rzanie w ody dla gospodarstwa dom ow ego
opt. z a l m 3
\ \ 1
zakw aterow anie f •**
studenta w dom u akadem ickim
1 1 1 I
pobyt dziecka w p rzeds zko lu
(o p fó c z w yżyw ienia)
: r r r .... j
zam on tow an ie kuchni gazow ej 4-palrakowe]
- ----_ --- r
100 110 120 130 140 150 %
W m arcu br. na rynku w ojew ództw a katowickiego zaobserwowano również wzrost cen artykułów konsumpcyjnych nicżywnościowyeh.
Podrożały zwłaszcza (w porównaniu z lutym br.) ubiory gotowe - 0,2%-18,l% (w tym okrycia wierzchnie 0,l%-6,6%), obuwie - 0,2% -ll,4% , meble - 0,3%-14,6% oraz kosmetyki - 0,4%-16,5%.
W mniejszym stopniu wzrosła cena wyrobów chem ii gospodarczej (0,9% -5,9% ), sprzętu gospodarstwa domowego (0,4%-8,3%) oraz sprzętu RTV (0,4%-5,4%).
Kursy walut w połowie marca w prywatnych k a n to rach w ybranych m iast w ojew ództw a katowickiego kształtowały się następująco (ceny w zł za 100$ lub 100 DEM):
Wyszczególnienie a - sprzedaż b ■ skup c - różnica
Dolar amerykański
Marka niemiecka
Katowice a 291,80 182,70
b 289,00 181,50
c 2,80 1,20
Chorzów a 309,00 181,80
b 306,00 180,00
c 3,00 1,80
Bytom a 308,20 187,90
b 306,00 182,50
c 2,20 5,40
Sosnowiec a 308,50 182,00
b 306,50 181,00
c 2,00 1,00
Rybnik a 306,70 182,50
b 306,00 182,00
c 0,70 0,50
łychy a 309,00 182,50
b 304,50 178,50
c 4,50 4,00
Gliwice a 310,00 182,00
b 306,00 179,00
c 4,00 3,00
Dolary najkorzystniej można było kupić w Katowicach, a marki w Chorzowie, natomiast sprzedać marki najkorzystniej można było w Bytomiu, a dolary w Sosnowcu.
Ceny 19
W kraju c e n y to w a ró w i u słu g konsumpcyjnych były w lutym br. o 1,1% wyższe niż przed miesiącem (wobec 2,9% w styczniu).
N ajbardziej wzrosły w lutym ceny napojów alkoholowych.
D yn am ika cen tow arów i usług konsumpcyjnych kształtowała się następująco:
Okresy Ogółem Żywność Napoje alkoho
lowe
Towary nieży-
wno- ściowe
Usługi
Grudzień roku poprzedniego = 100
1996 II 105,0 104,2 103,7 103,3 108,3
1997 II 104,0 101,8 103,1 102,4 109,1 Miesiąc poprzedni = 1 0 0
19971 D
102,9 101,1
101.4 100.4
100,6 102,4
101,5 100,9
107,0 101,9 Analogiczny okres 1996 = 100
19971 II I-II
117,8 117,3 117,6
117,9 116,3 117,1
112.5 114,7 113.6
116,2 116,1 116,1
120,6 120.7 120.7
Ceny żywności wzrosły w lutym br. w stosunku do poprzedniego miesiąca o 0,4% (wobec 1,4% w styczniu). Wśród towarów żywnościowych wysoką dynamiką cen charakteryzowały się w grupie
"p rzetw o ry zbożow e, p ieczyw o i w yroby ciastkarskie" (wzrost o 1,3%). Najwięcej podrożało pieczywo - o 1,5%, w tym pieczywo żytnie - o 2,3%.
Relatywnie wysoki wzrost cen pieczywa notuje się od października ub. roku. Utrzymywała się duża dynamika cen masła (wzrost o 2,6%). Spośród artykułów nabiałowych znacznie podrożały sery dojrzewające i topione (o 1,6%) oraz mleko i napoje mleczne (o 1,3%).
Ceny ryb były wyższe niż w styczniu o 1,5%.
Po wysokim wzroście po trzech poprzednich miesiącach w lutym nastąpiła niewielka obniżka cen towarów w grupie "ziemniaki, strączkowe, warzywa, owoce i przetwory (o 0,3%), mimo utrzymującej się dość znacznej dynamiki cen ziemniaków (wzrost o
2,5%). W czwartym z kolei miesiącu obniżyły się ceny mięsa, podrobów i przetworów (o 0,3%), w wyniku spadku cen mięsa wieprzowego (o 0,5), wołowego (o 0,2%) i drobiu (o 1,0%) przy wzroście cen mięsa cielęcego (o 0,5%). Podobnie jak w styczniu obniżyły się nieco ceny cukru (o 0,4%). Jaja były tańsze o 2,6%.
Wzrost cen napojów alkoholowych był w lutym br. znacznie wyższy niż w styczniu (2,4%, wobec 0,6%). Było to spowodowane podniesieniem w d ru g iej d ek ad zie lutego staw ki podatku akcyzowego.
Ceny towarów nieżywnościowych wzrosły w lutym br. o 0,9%. Najbardziej wzrosły ceny paliw do środków transportu (o 2,1%). Mniej niż w styczniu podrożała odzież (o 0,8%) i obuwie (o 0,4%).
Najwyższym wzrostem cen w lutym br. (choć znacznie niższym od notowanego w styczniu) charakteryzowały się usługi konsumpcyjne (1,9%, wobec 7,0%). Na relatywnie wysoki wzrost cen usług wpłynęły m.in. podwyżki cen kontrolowanych.
Opłaty za przejazdy i transport wzrosły o 6,5%, w wyniku zmiany od 1 lutego cen biletów PKP i PKS, w tym przewozy koleją podrożały o 10,6%, a autobusami zamiejscowymi - o 8,8%. Bilety na przejazdy środkami komunikacji miejskiej były droższe niż w styczniu o 3,8%. Ceny usług pocztowych i telekomunikacyjnych wzrosły o 4,8%
w wyniku podwyżek w pierwszych dniach lutego. W drugim z kolei miesiącu znacznie wzrosły opłaty za najem mieszkania (o 3,0%) i dostawę zimnej wody (o 3,1 %). Wysoką dynamiką charakteryzowały się także usługi związane z eksploatacją środków transportu (wzrost o 2,4%) i usługi remontowo - budowlane (o 2,1%). Mniej podrożały usługi w zakresie higieny osobistej i ochrony zdrowia (o 1,4%) oraz w zakresie sportu, turystyki i wypoczynku (o 1,3%).
i p ^ \ I— — ' " ""... — ... "
B u d ż e t y g o s p o d a r s t w
DOMOWYCH
W 19% roku przeciętny miesięczny dochód rozporządzalny na 1 osobę w gospodarstwach ogółem wyniósł 383,43 zł i był o 27,6% wyższy niż w 1995 roku.
W roku 1996 w porównaniu z rokiem po p rzed n im odnotow ano w zrost dochodów ro zp o rz ą d za ln y ch na 1 osobę (tj. dochodu obejm ującego w szystkie bieżące pieniężne i niepieniężne dochody gospodarstwa domowego pomniejszone o podatki od dochodów, spadków oraz nieruchomości) w gospodarstwach pracowników (o 31,2%). Wzrosła również wartość dochodów w gospodarstwach pracujących na własny rachunek (o 26,3%) oraz w gospodarstwach powiązanych z rolnictwem, a więc w gospodarstwach rolników (o 21,5%) i pracowników użytkujących gospodarstwa rolne (o 23,2%). W grupie gospodarstw emerytów i rencistów wzrost ten wynosił 25,9%.
U dział dochodów z głów nego źródła u trzy m an ia (tj. praca najem na, dochód z indywidualnego gospodarstwa rolnego, praca na w łasny rachunek lub dochód ze św iadczeń społecznych) - w dochodzie rozporządzalnym badanych grup społeczno - ekonom icznych gospodarstw domowych wynosił:
■ 79,1 % w gospodarstwach pracowników,
■ 47,0% w gosp odarstw ach pracow ników użytkujących gospodarstwo rolne,
■ 73,5% w gospodarstwach rolników,
■ 75,5% w gospodarstwach pracujących na własny rachunek,
■ 82,6% w gospodarstwach emerytów i rencistów,
■ 55% w gospodarstwach utrzymujących się z niezarobkowych źródeł.
W porównaniu z 1995 rokiem odnotowano w zrost udziału dochodu z głów nego źródła utrzymania w gospodarstwach pracujących na własny rach u n ek (o 4,0 p k t), w g o sp o d a rstw a c h pracowników użytkujących gospodarstwo rolne (o
1,1 pkt), w gospodarstwach utrzymujących się z n iez a ro b k o w y c h ź ró d e ł (o 0,6 p k t), w gospodarstwach pracowników (o 0,1 pkt) oraz spadek udziału w gospodarstwach rolników (o 2,7 pkt) a także w gospodarstwach emerytów i rencistów (o 0,7%).
Najmniejszym udziałem dochodów nie pochodzących z głównego źródła charakteryzowały się rodziny w gospodarstwach emerytów i rencistów, największym - w gospodarstwach pracowników użytkujących gospodarstwo rolne.
W gospodarstwach emerytów i rencistów ważne znaczenia miał udział dochodów z pracy najemnej (9,3%) oraz pozostałych dochodów (3,6%).
Budżety gospodarstw domowych 21
W g o sp o d a rstw a c h pracow ników użytkujących gospodarstwo rolne udział dochodów z indywidualnego gospodarstwa rolnego wynosił 28,6% i ze świadczeń z pomocy społecznej 20,7%.
Należy zwrócić uwagę na dość istotny udział dochodów ze świadczeń społecznych w dochodach w sz y stk ic h grup g o sp o d a rstw dom ow ych.
Największy był on w gospodarstwach utrzymujących się z niezarobkowych źródeł - wynosił 55,0%.
Najmniejszym udziałem dochodów ze świadczeń społecznych w dochodzie rozporządzalnym rodzin charakteryzowały się gospodarstwa pracujących na własny rachunek (7,6%).
Dynamikę dochodu rozporządzalnego w 1996 r. na 1 osobę w poszczególnych typach gospodarstw przedstawia poniższa tabela:
W y sz c z e g ó ln ie n ie
D o c h o d y g o s p o d a rstw
d o m o w y c h w 1996 r.
(1 9 9 5 = 1 0 0 )
OGÓŁEM 127,6
GOSPODARSTWA:
Pracowników 131,2
Pracowników użytkujących
gospodarstwo rolne 123,2
Rolników 121,5
Pracujących na własny rachunek 126,3
Emerytów i rencistów 125,9
Utrzymujących się z
niezarobkowych źródeł 128,5
W 1996 roku przeciętne miesięczne wydatki gospodarstwa domowego na 1 osobę (351,00 zł), były o 27% wyższe niż przed rokiem.
Największy wzrost wydatków tzn spożycia w u ję c iu w arto ścio w y m (tow ary i usługi konsumpcyjne) oraz pozostałe wydatki miał miejsce
w gospodarstw ach pracow ników (o 29,2% ), najmniejszy zaś w gospodarstwach emerytów i rencistów (o 25,0%).
Najwyższym poziomem wydatków na 1 osobę charakteryzowały się w 1996 roku gospodarstwa pracujących na własny rachunek (449,00 zł). Oprócz wymienionej grupy gospodarstw poziom wydatków wyższy od przeciętnego odnotowano również w gospodarstw ach em erytów i rencistów oraz gospodarstw ach pracow ników . Najm niej na zaspokojenie potrzeb wydawały w analizowany o k resie go sp o d arstw a u trzy m u jący ch się z niezarobkowych źródeł (204,92 zł).
W 1996 r. podobnie jak w roku ubiegłym wydatki na towary i usługi konsumpcyjne w grupach społeczno-ekonom icznych gospodarstw były zróżnicowane.
I tak na ochronę zdrowia emeryci i renciści przeznaczali sumy w wysokości 21,97 zł co stanowiło 5,7% przeciętnych miesięcznych wydatków na 1 osobę. Natomiast w gospodarstwach utrzymujących się z niezarobkow ych źródeł zaledwie 2,5%
wydatków przeznaczono na ten cel.
Na transport i łączność gospodarstw a pracujących na własny rachunek wydawały w roku 1996 kw oty ponad 6 -k ro tn ie w ięk sze niż gospodarstwa utrzymujące się z niezarobkowych źródeł.
W p rzy p ad k u z a sp o k a ja n ia p o trz e b związanych z kulturą i sportem, najmniejsze kwoty były przeznaczane w gospodarstwach rolników blisko 4-krotnie niższe niż w gospodarstwach pracujących na własny rachunek.
22 Budżety gospodarstw domowych
Zdecydowanie mniejszy wpływ sytuacji dochodowej rodzin na poziom ich wydatków zarejestrowano w 1996 r. w wydatkach niezbędnych (żywność, stałe opłaty mieszkaniowe).
Zarówno emeryci, renciści, jak i pracujący na w łasny rach u n ek w iększą część w ydatków przeznaczali na żywność. Żywność i opłaty za mieszkanie pochłaniały prawie 2/3 wszystkich wydatków rodzin najbiedniejszych.
Analizując strukturę wydatków całej badanej populacji gospodarstw domowych w 1996 r. można zauważyć, że wydatki na żywność stanowiły około 38% ogólnych wydatków rodzin, wydatki na mieszkanie - ponad 21%, na transport i łączność - prawie 10%, odzież i obuwie - 7%, kulturę sport i wypoczynek - ponad 5%, ochronę zdrowia - prawie 4%, higienę osobistą - ponad 3%, a na naukę - około 2%.
W poszczególnych grupach społeczno- ekonomicznych gospodarstw domowych wydatki na żywność zawierały się w granicach od 31,0% ogółu wydatków w rodzinach pracujących na własny rachunek do 47% w gospodarstwach utrzymujących się z niezarobkowych źródeł. Wydatki na mieszkanie stanowiły od 17% w gospodarstwach rolników do 25% u emerytów i rencistów. Odsetek wydatków na transport i łączność kształtował się od 6% w g o sp o d a rstw a c h u trzy m u jący ch się z niezarobkowych źródeł do prawie 15% u pracujących na własny rachunek. Udział wydatków na odzież i obuwie wynosił od 5% u emerytów i rencistów do p rz e sz ło 8% u p racow ników użytk u jący ch gospodarstwo rolne, wydatków na kulturę, sport i wypoczynek - od około 3% w gospodarstwach pracowników użytkujących gospodarstwo rolne do
ponad 7% u pracujących na własny rachunek. Na ochronę zdrowia gospodarstwa przeznaczały około 3% ogółu wydatków w rodzinach utrzymujących się z niezarobkowych źródeł oraz rolników do około 6%
u emerytów i rencistów, na higienę osobistą - od 2%
u rolników do prawie 4% w gospodarstwach utrzymujących się z nie zarobkowych źródeł.
W 1996 roku w porównaniu z rokiem 1995, zmiany udziałów wydatków na poszczególne grupy potrzeb nie przekraczały 1 pkt. Najbardziej różnił się udział żywności. W 1996 roku spadł on w porównaniu z 1995 rokiem o 1,9 pkt. Wzrósł natomiast udział wydatków na transport i łączność (o 1,1 pkt) oraz na utrzymanie mieszkania (o 0,7 pkt). Na naukę, kulturę, sport i wypoczynek, odzież i obuwie udziały wydatków były bardzo zbliżone, a na ochronę zdrowia, a także higienę osobistą gospodarstwa przeznaczały w 1995 roku i 1996 taką samą część ogólnie wydatkowanych przez siebie kwot.
D ynam ikę p rzeciętny ch m iesięcznych wydatków na 1 osobę w gospodarstwach domowych przedstawia poniższe zestawienie:
W y sz c ze g ó ln ie n ie
W y d atk i g o s p o d a rstw
d o m o w y c h w 1996 r.
(1 9 9 5 = 1 0 0 )
OGÓŁEM 127,0
GOSPODARSTWA:
Pracowników 129,2
Pracowników użytkujących
gospodarstwo rolne 125,9
Rolników 126,9
Pracujących na własny rachunek 125,1
Emerytów i rencistów 125,0
Utrzymujących się z
niezarobkowych źródeł 126,5
ANIECZYSZCZENIE POWIETRZA
B ad an ia z a n ie c zy sz c z en ia p o w ietrza p ro w a d z o n e p rzez W ojew ódzką S tację Sanitarno-Epidem iologiczną w Katowicach w miesiącu pomiarowym od 16.02.97 do 15.03.97 wykazały przekroczenia dopuszczalnych stężeń dobowych w przypadku:
■ pyłu zawieszonego (PM-10) na wszystkich 23 spośród 25 stacji pomiarowych, maksymalnie przez 89,3% czasu w Zabrzu;
■ dw utlenku siarki na 2 spośród 28 stacji pomiarowych: w Będzinie przez 25% czasu oraz Rudzie Śląskiej przez 3,6% czasu;
■ tlenków azotu na stacji pomiarowej w Bytomiu przez 7,1% czasu ;
■ fenolu na 19 spośród 22 stacji pomiarowych, maksymalnie przez 89,3% czasu w Katowicach;
■ fo rm a ld e h y d u na 3 spośród 21 stacji pomiarowych, maksymalnie przez 28,6% czasu w Zawierciu;
■ tlen ku w ęgla na w szystkich 5 stacjach pomiarowych przez 96,4% do 100,0% czasu.
W odniesieniu jednak do 8-godzinnej wartości dopuszczalnej zalecanej przez Światową Organizację Zdrowia przekroczeń nie stwierdzono.
W analizowanym miesiącu pomiarowym nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych stężeń amoniaku.
Miesięczne stężenia składników pyłu w okresie od 16.01.97 do 15.02.97 osiągały poziomy:
3 • 1
■ ołów od 74 ng/m w Bojszowie do 440 ng/m w Szopienicach,
■ kadm od 1,1 ng/m1 w Bojszowie do 10,2 ng/m3 w Bukownie,
■ mangan od 8 ng/m3 w Raciborzu do 91 ng/m3 w Chorzowie,
■ nikiel od 2,1 ng/m3 w Bojszowie do 19,8 ng/m3 w Raciborzu,
■ chrom od 0,8 ng/m3 w Żyglinku do 25,6 ng/m3 w Chorzowie,
■ miedź od 0,11 H-g/m3 w Zawierciu do 0,53 |ig/m3 w Bukownie.
24 Zanieczyszczenie powietrza
DOBOWE STĘŻENIE ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA W ŚRÓDMIEŚCIU KATOWIC W MARCU 1997 R.
(według danych WSSE Katowice)
ug/m 240
200
160
120
PYŁ ZAWIESZONY
80
40
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31
Wartość dopuszczalna
3 DW UTLENEK SIARKI (S O j
ug/m
200 ---
1 8 0 --- 160 --- 140
120 ---— ---
1 0 0 --- ---
1 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 Wartość dopuszczalna
Zanieczyszczenie powietrza 25
DOBOWE STĘŻENIE ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA W ŚRÓDMIEŚCIU KATOWIC W MARCU 1997 R.
(według danych WSSE Katowice)
DW UTLENEK AZOTU (N O J ug/m
2 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 1 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30
Wartość dopuszczalna
ug/m TLENEK WĘGLA
(
CO^2800 —
2000
2 4 6 8 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 1 3 5 7 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30
Wartość dopuszczalna
