Delft University of Technology
Richtlijn stijgers is geactualiseerd voor steigers van staal
Frijters, Adri
Publication date
2018
Document Version
Final published version
Published in
Arbo
Citation (APA)
Frijters, A. (2018). Richtlijn stijgers is geactualiseerd voor steigers van staal. Arbo, (6), 16-20.
Important note
To cite this publication, please use the final published version (if applicable).
Please check the document version above.
Copyright
Other than for strictly personal use, it is not permitted to download, forward or distribute the text or part of it, without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license such as Creative Commons. Takedown policy
Please contact us and provide details if you believe this document breaches copyrights. We will remove access to the work immediately and investigate your claim.
This work is downloaded from Delft University of Technology.
Voor steigers van staal
Sinds 2008 is de Richtlijn Steigers algemeen
geaccep-teerd als dé stand van de techniek om steigers op te
bouwen, te gebruiken en te onderhouden. Onlangs is
de richtlijn geactualiseerd. De scholingsstructuur heeft
daardoor nog meer inhoud gekregen.
WERKEN OP HOOGTE
Voor steigers van staal
I
nspectie SZW heeft de Richtlijn Steigers (RS) omarmd en gebruikt die als basis voor handhaving. Opdrachtgevers hebben de richtlijn eveneens onverkort overgenomen en in veel gevallen zelfs al toegevoegd aan hun eigen arbocatalogus. De richtlijn wordt een onderdeel van de arbocatalogi voor de bouw en infra. De verwachting is dat meer branches die te ma-ken hebben met werma-ken op hoogte, dit voorbeeld zullen vol-gen. Onlangs is de richtlijn opnieuw geactualiseerd. Daarmee is een volgende mijlpaal gezet in de strijd tegen valongevallen.Richtlijn Steigers
De Richtlijn Steigers is voor iedereen gratis in te zien, te lezen en te gebruiken op www.richtlijnsteigers.nl. In aanvulling en gebaseerd op de richtlijn werd de site https://steigerwijzer.nl ontwikkeld. Die maakt leerlingen in opleiding op hun niveau eenvoudig wegwijs in begrippen en regels. Maar uiteraard is de site ook interessant voor alle anderen die met steigers te maken hebben.
De richtlijn heeft betrekking op alle stalen steigers opgebouwd uit losse onderdelen. Aluminium (rol)steigers vallen niet on-der de werkingssfeer. Veron-der strekt de RS zich uit van het ont-werp, met teken- en rekenregels, via de bouw door steigermon-teurs, tot het gebruik en de demontage. De richtlijn bestrijkt daarmee de gehele levenscyclus van de steiger.
De Richtlijn Steigers geldt voor alle stalen steigers, dus ook voor systeemsteigers en ‘lichte steigers’. Vergelijk het maar met autorijden. Voor een kleine auto of een kort stukje rijden geldt ook de Wegenverkeerswet, heb je een auto nodig met APK en is een rijbewijs een vereiste.
In de Richtlijn Steigers en in dit artikel komt verschillende malen de term ‘opdrachtgever’ voor. Dit is niet de ‘opdracht- gever’ zoals bedoeld in de wet en het Arbobesluit, artikel 1.1.2.c. In de richtlijn staat opdrachtgever voor de partij die opdracht geeft voor de montage van de steiger.
Dat de Richtlijn Steigers gevolgen heeft voor de steigermontage-bedrijven, is helder. Maar er zijn ook gevolgen voor de gebruiker en de organisatie die een steiger laat plaatsen en gebruiken, en die toezicht houden op onder andere de veiligheid. Dit artikel gaat vooral daarop in, zonder de pretentie volledig te zijn.
Ontwerp van de steiger
Op het moment dat er behoefte is aan een werkplek op hoogte moet er rekening worden gehouden met de RS. Er zijn nog steeds andere manieren om op hoogte te kunnen werken.
De Richtlijn Steigers vraagt om een inventarisatie van gebrui-kers en hun gebruikseisen. Er moet een programma van eisen (RS 6.1.1) worden opgesteld.
Vaak maken meerdere bedrijven gebruik van de steiger. Het is verstandig om alle gebruikers op te laten geven welke eisen zij aan de steiger stellen. Deze informatie is van belang voor het steigermontagebedrijf die op basis hiervan de steiger berekent en tekent. Een steiger waarop wordt gemetseld krijgt bijvoor-beeld een andere belasting te verduren dan een steiger waarop alleen wordt geschilderd.
Vooraf zoveel mogelijk rekening houden met uiteenlopende eisen van verschillende gebruikers voorkomt verbouwen en aanpassen tijdens de gebruiksfase zo veel mogelijk. In ieder geval vindt het verbouwen gepland plaats.
Een opmerking met betrekking tot de bouw: ook bedrijven die steigers bouwen voor eigen gebruik moeten voldoen aan de Richtlijn Steigers. Dit heeft consequenties voor de competen-ties van de steigermonteurs (zie RS, hoofdstuk 7.2), maar ook voor de voorbereiding (hoofdstuk 6.1) en het rekenen en teke-nen (hoofdstukken 2.4 en 2.5).
Soorten steigers
Van alle steigers moeten de tekening en berekening aanwezig zijn. De Richtlijn Steigers onderscheidt standaard configura-ties en andere configuraconfigura-ties. Een standaard configuratie is een steiger die is beschreven in de Richtlijn (RS 2.2.6) of al eerder is gebouwd (een gestandaardiseerde bedrijfs- of fabrieksconfi-guratie). Een niet-standaard configuratie die later wordt her-bouwd, zou je dus vanaf dat moment een standaard bedrijfs-configuratie kunnen noemen. Voor de aanwezigheid van tekeningen en berekeningen maakt het niet uit, die moeten in alle gevallen aanwezig zijn.
Het is van belang om te weten dat niet iedereen zomaar alle configuraties mag bouwen (RS 2.2.3). Voor de opdrachtgever is het van belang om de steigermonteurs steekproefsgewijs te controleren op de juiste certificaten en diploma’s. Dit kan door het raadplegen van het centraal diplomaregister op https://cdr. ssvv.nl/. Meer informatie over de certificering en de beschik-bare opleidingen is te vinden op de site van de Stichting Veilig Werken Op Hoogte: www.svwoh.nl (RS 7.5).
Naast het onderscheid in configuraties is er voor de gebruiker een veel belangrijker verdeling, gebaseerd op het doel en de plaats van de steiger. De Richtlijn Steigers maakt een verdeling in gevelsteigers die bij een object zijn gebouwd voor allerhan-de werkzaamheallerhan-den, metselsteigers om te metselen en ruimte-steigers die in de vrije ruimte staan. Een andere indeling is een indeling in moeilijkheidsgraden (RS 2.3). Uiteraard is er ook een indeling in belastingen (RS 3.1.1). Voor de opdrachtgever
en de gebruiker is het eigenlijk alleen van belang om de eisen aan de steiger helder te formuleren. Het verdere werk, zoals ontwerpen, tekenen en berekenen, kunnen zij het beste overla-ten aan het steigermontagebedrijf. Die levert een tekening waar de gebruiker zijn akkoord op moet geven.
Gebruik van de steiger
Na het ontwerp wordt de steiger gebouwd door gecertificeerde of gediplomeerde steigermonteurs. Ter afsluiting van de bouw dragen zij de steiger over aan de ‘opdrachtgever’ van de steiger. Bij standaardconfiguraties doet de eerste monteur dit, bij alle andere configuraties de voorman (RS 5.4). Bij de overdracht beoordeelt de opdrachtgever of de steigerconfiguratie overeen-stemt met de berekening en tekening. Het handigst is als de opdrachtgever of gebruiker zich bij de overdracht laat vergezel-len door een inspecteur/toezichthouder die is ingevoerd in de Richtlijn Steigers.
Het betreden van een steiger is niet toegestaan als de steiger nog niet is vrijgegeven en overgedragen. Een niet vrijgegeven steiger is te herkennen aan de afwezigheid van een (groene) overdrachtskaart (steiger gereed) of de aanwezigheid van een (rode) kaart die aangeeft dat betreden niet is toegestaan.
Tijdens het gebruik moet een inspecteur regelmatig de kwali-teit van de steiger beoordelen (RS 6.3). Deze inspectie vindt plaats na iedere aanpassing, na wijzigingen in de directe om-geving zoals ontgravingen of wateronttrekkingen, na weers-omstandigheden die de steiger kunnen hebben beïnvloed (bij-voorbeeld storm of zware regen) en na omstandigheden die op andere wijze de stabiliteit of sterkte kunnen hebben beïnvloed (bijvoorbeeld aanrijding of overbelasting). Het doel is dat de steiger in alle opzichten identiek blijft aan het ontwerp en dus veilig te gebruiken is.
Overbelasting en wijzigingen
Overbelasting van steigers komt helaas regelmatig voor. In principe is slechts één vloer berekend op een werkbelasting met werkvoorraad. Het zijn overigens niet de vloeren, maar de staanders die bepalen wat de steiger kan dragen. Belastingen van de steiger worden vóór het ontwerpen geïnventariseerd en vormen de basis voor de berekeningen en tekeningen. De maximale belastingen staan aangegeven op de tekening. Omwille van de veiligheid is het niet toegestaan om wijzigin-gen aan te brenwijzigin-gen of onderdelen weg te halen. Denk aan het Tabel 1: Dit schema geeft aan welke bevoegdheden nodig zijn om taken te kunnen/mogen uitvoeren.
Tijdens het gebruik
moet een inspecteur
de kwaliteit van de
steiger regelmatig
beoordelen
WERKEN OP HOOGTE
wegnemen van leuningen om bevoorrading te vergemakkelij-ken of het verwijderen van verankeringen om gevelelementen te kunnen plaatsen. Dit soort veranderingen maken de steiger onveiliger. Precies daarom moeten de gebruikers al in de ont-werpfase nadenken over voorzieningen voor bevoorrading en dergelijke. Hetzelfde geldt voor trappenhuizen en ladderop-gangen. Ook die moeten in het programma van eisen en het ontwerp worden meegenomen om improvisatie tijdens het werk te voorkomen.
De vloer
Uiteraard moeten alle vloeren volledig zijn dichtgelegd. Bij de gevel is een opening van maximaal 15 cm toegestaan. Alleen tijdens het aanbrengen van bijvoorbeeld metselwerk is een grotere opening acceptabel. De variatie in vloerbreedte ontstaat door het gebruik van kortelingen met een inschuifbaar deel. De steigervloer moet bij gebruik begaanbaar blijven. Dat lijkt logisch, maar tijdens het werk kan het gebeuren dat de werk-voorraad de doorgang belemmert. Door ook aandacht te schen-ken aan de bevoorrading en de werkvoorraad, blijft een steiger ook in de gebruiksfase veilig bruikbaar. Bij plaatsing van een tas stenen nabij de vloerrand bijvoorbeeld, is het zaak om te voorkomen dat er stenen naar beneden vallen. Plaats daartoe tussen de tas en de leuning bijvoorbeeld een plaat multiplex. Overigens moeten afdichtingen die wind kunnen vangen on-derdeel uitmaken van de ontwerptekeningen en berekeningen. Een steigervloer die te laag is voor het te verrichten werk levert problemen op. Want slechts onder voorwaarden is een verho-ging op de steiger toegestaan (RS 6.1.5).
LMRA-aandachtspunten
Een steiger op hoofdlijnen beoordelen is niet lastig en vereist geen speciale competenties. Alle steigergebruikers moeten voor het betreden een LMRA uitvoeren op de volgende punten: » Zijn er geen verbogen of kromme steigerpijpen?
» Staan de staanders te lood? » Zijn de staanders onderstopt?
» Is er een regelmatige verdeling van de staanders? » Is er een regelmatige verdeling van de schoren? » Is de steiger veilig te benaderen?
» Zijn de vloeren veilig (via vastgezette ladders of trappenhui-zen) te betreden?
» Is er een regelmatig patroon van verankeringen? » Zijn alle leuningen (dubbel met kantplank) intact? » Zijn alle vloeren volledig dichtgelegd?
Volgt geen overtuigend positief antwoord op één van de vragen? Dan is het verboden om de steiger te betreden en moet dit wor-den gemeld bij de leidinggevende. Een eerste vergelijk met de tekeningen en berekeningen maakt duidelijk of nadere inspectie noodzakelijk is. Blijft er twijfel? Dan zal een inspecteur uitsluit-sel moeten geven over het wel of niet gebruiken van de steiger. Let op, de LMRA is geen vervanging van een inspectie. Maar de punten geven houvast voor een snelle beoordeling en zijn duidelijk zichtbaar voor iedereen met enige ervaring. Zo'n LMRA moet een standaardgedachte worden bij iedereen die een steiger wil betreden. Dit kan ongevallen voorkomen.
Adri C.P. Frijters is consultant bij A3-A
