Zygfryd Siwik
Sprawozdanie z obrony pracy
doktorskiej adwokata mgra
Zygmunta Ziemby
Palestra 13/7(139), 68-69
S p r a w o z d a n i e
z obrony pracy doktorskiej adwokata
mgra Zygmunta Ziemby
W d n iu 28 m a rc a 1969 r. przed R a d ą W y działu P ra w a U n iw e rsy te tu W ro c ław skiego im . B. B ie ru ta o d b y ła się p u b lic z n a o b ro n a p ra c y d o k to rsk ie j m g ra Z y g m u n t a Z iem by p t.: O szustw o w k o d ek sie k a rn y m (a rt. 264) i w p r a k ty c e sądow ej P o sied z en iu przew o d n iczy ł dziekan, doc. d r J a n K osik. P ro m o to re m p ra c y b y ł prof. d r W itold' S w ida, k ie ro w n ik K a te d ry P ra w a K arn eg o U n iw e rsy te tu W rocław skiego, a je j rec e n z e n ta m i prof. d r J e rz y S liw ow ski z U n iw e rsy te tu T o ru ń sk ieg o i doc. d r O lg ie rd C h y b iń sk i z U n iw e rsy te tu W rocław skiego.
P ra c a p rze d sta w io n a p rz e z d o k to ra n ta u jm o w a ła zag ad n ien ie o sz u stw a p rzede w szy stk im z d w ojakiego p u n k tu w idzenia, m ian o w icie dogm atycznego i krym iinolo- gicznego, a k o n c e n tro w a ła się w okół n iezw y k le ciek aw y ch zagadnień, ja k im i są: sp raw d ze n ie w p ra k ty c e , ja k k sz ta łtu je się re a liz a c ja ustaw o w y ch znam ion p rz e s tę p s tw a oszustw a, oraz zb a d an ie sposobów d ziała n ia oszustów , ich o p era ty w n o ści i ich osobow ości (płeć, w iek, w y k ształc en ie , s ta n ro dzinny, sta n o w isk o społeczno-za- w odow e, p o p rz e d n ia k a ra ln o ść itp.). A u to r w y chodził t u z założenia, że u sta le n ie p o w yższych idanych m oże w p ew n y m sto p n iu pom óc w zw alczaniu tego ciąg le jaszcze groźnego p rz e stę p s tw a . P oza ty m p ra c a za w ie ra ro zw aż an ia h isto ry c zn e dotyczące ro zw o ju p o ję c ia o sz u stw a o ra z u w zg lę d n ia — d la celów p raw n o -p o ró w n aw c zy ch — p rze p isy licznych kodeksów kairnych różn y ch p a ń s tw n o rm u ją c y c h p rze stęp stw o oszustw a.
A trak c y jn o ść p ra c y po d n o si fa k t, że p o ru szo n a w ro z p ra w ie p ro b le m a ty k a nie b y ła dotychczas o p rac o w a n a, zap o trzeb o w an ie zaś n a n ią z p u n k tu w idzenia p r a k ty k i je s t n ie w ą tp liw ie bardzo duże.
A u to r, c h a r a k te ry z u ją c sw o ją an a liz ę krym in o lo g iczn ą, podał, że o p a rł się z je d nej s tr o n y n a d an y c h sta ty sty c z n y c h M in iste rstw a S p raw ied liw o ści, a z dru g iej stro n y n a an alizie a k t sp ra w k a rn y c h o oszustw o, praw o m o cn ie zakończonych w y ro k a m i sk a z u ją c y m i S ąd u P ow iatow ego i W ojew ódzkiego w e W ro cław iu w la ta c h 1958—1963. W re z u lta c ie p rzed m io tem a n a liz y było 361 sp ra w ; sk a za n o w nich 438 sp raw có w , k tó rz y dopuścili się 577 oszu stw n a szkodę 7513 osób. Isto tn o ść w szy st k ic h w yliczeń sp ra w d z o n a została te ste m c h i-k w a d ra t.
A u to r z a trz y m a ł się d alej n a a n a liz ie rodzajow ego i b ezpośredniego p rzed m io tu o ch ro n y w a rt. 264 k.k., a n a s tę p n ie om ów ił zag ad n ien ie sposobów o sz u k an ia d w y kazał, że oszuści d o p ro w a d z a ją sw oje o fia ry ido n ie k o rz y stn e g o ro zp o rzą d zen ia m ie n ie m w y łą c z n ie lu b p ra w ie w yłączn ie za pom ocą w p ro w a d ze n ia w b łą d . To w p ro w ad zen ie w b łą d n a s tę p u je p rz e d e w szy stk im za pom ocą słow a, b łą d zaś przy o szu k an iu dotyczy w zasadzie m lienia ii osoby, a ty lk o rz a d k o okoliczności to w a rz y
szących.
A u to r w ypow ied ział w iele in te re su ją c y c h w n iosków zw iązanych z osobow ością oszustów i ich o p era ty w n o ścią . N a p o d sta w ie b a d a ń u s ta lił w ięc, że 1) śre d n ia u d z ia łu k o b ie t w o sz u stw ie w e W ro cław iu je s t n ie ty lk o znacznie w yższa (24,1%) od ś re d n ie j u d z ia łu k o b ie t w .oszustw ie w s k a l k r a ju (17%), ale je s t te ż w yższa od śred n ie j u d ziału k o b ie t w przestępczości w ogóle w b a d a n y m o k resie (19,7%); 2 ) przeciętny w iek o sz u stó w je s t w yższy o d w ie k u p ozostałych przestęp có w przeciw k o w łasności in d y w id u a ln e j, a w śró d oszustów w ro c ła w sk ich n ajlic zn ie jsz ą g ru p ę stan o w ią
N r 7 (139) O b ro n a p r a c y d o k t o r s k i e j a d w . Z y g m u n t a Z ie m b y 69
lu d zie w w iek u 30—34 la t; Z) oszustw o u m ożliw ia sto sunkow o ła tw o i bez w iększego ry z y k a o sią g an ie nieuczciw ego za ro b k u w ta k im sto p n iu , ze często lu d z ie re z y g n u ją z w y k o n y w a n ia dobrego zaw odu, b y w sposób ła tw ie jsz y o siąg n ąć w yższe k o rzyści; 4) oszuści płci m ęsk iej są bardlziej o p e ra ty w n i an iżeli k o b ie ty , p rz y czym oszuści płci m ęsk iej .skuteczniej o sz u k u ją m ężczyzn, a oszuści p łc i żeńskiej — k o b ie ty ; 5) w śró d oszustów w ro c ła w sk ich o d se tek osób, k tó re ju ż p o p rze d n io ze tk n ę ły się z w y m ia re m sp raw ied liw o ści i zo stały p raw o m o c n ie sk a z a n e za p rz e stę p s tw a różnego ro d z a ju , je s t w y ją tk o w o duży d w y n o si 42,8%; 6) znaczny o d setek k a ra n y c h ju ż p o p rze d n io za oszustw o (2®,7%) św iadczy o ty m , że oszustw o n ie je s t p rz e stę p stw em p rzy p ad k o w y m , p o p ełn ian y m p rz y n a d a rz a ją c y c h się o k az ja ch , lecz je s t to p rze stęp stw o , do k tó reg o sp ra w c a pow raca.
O d rę b n ą n ie ja k o część p ra c y s ta n o w ią ro zw aż an ia pośw ięcone r o li p o k rzy w d zo nego p rz y oszustw ie. U stalo n o tu n ie ty lk o w iek, płeć, w y k ształc en ie i sta n o w isk o społeczno-zaw odow e pokrzyw dzonych, a le talkże — w m ia rę m ożliw ości — p rz y czyny, d la k tó ry c h o fiary te w p a d a ły w sid ła oszustw a. Ja k k o lw ie k n ie b r a k o szu stw w y p ły w ają cy c h ze zw ykłej naiw n o ści lu d zk iej, to je d n a k n a jw ię c e j osób zostało oszu k an y ch p rz y o k azji w y p ła c a n ia oszustow i zaliczek n a p o cz et p rzyszłych tra n s a k c ji. N ato m iast oszu k an i to lu d z ie p rze w a żn ie w w iek u śre d n im (35—35 i 36— —49). N a jm n ie j je s t oszu k an y ch w śró d lu d zi m łodych, co św iadczy, że oszuści po sz u k u ją sw oich o f ia r w śró d ludzi d y sp o n u ją cy c h ju ż pieniędzm i. N a jb a rd z ie j zaś p o d atn y m i n a o sz u stw a są ludzie o n isk im w y k ształc en iu , k tó rz y je d n a k z ra c ji sta n o w isk a społeczno-zaw odow ego d y sp o n u ją w iększym i od p rz e c ię tn y c h zasobam i . pieniężnym i.
P ra c a p rz e d sta w ia w k ońcu ró żn e ipróby ro zw iązan ia k o n s tru k c ji a rt. 264 k.k. n a tle dotychczasow ych p ro je k tó w k a rn y c h P R L .
P o om ów ieniu przez m g ra Z y g m u n ta Z iem bę n ajisto tn ie jsz y c h p ro b le m ó w z a w a r ty c h w p ra c y , głos z a b ra li recenzenci, p rz e d sta w ia ją c R adzie W yd ziału sw o je o p i n ie o p rac y .
P ro f. d r J e rz y S liw ow ski stw ie rd z ił, że rec en zo w an a ro z p ra w a je s t ow ocem rze teln e g o tr u d u i n ac ec h o w an a je s t chęcią w szechstronnego o p rac o w a n ia i po tr a k to w a n ia p ro b lem u . Dow odzi o n a p ełn ej o rie n ta c ji a u to ra w z a k re sie dogm a ty c zn e j analizy ipraw a k arn e g o , sk o re lo w a n ia te m a ty k i z życiem p ra w n y m reg io n u o raz chęci p o g łę b ien ia w iadom ości i znajom ości p ro b le m a ty k i sto jąc ej n a p o g ra n i czu p ra w a k a rn e g o i krym inologii.
Doc. d r O lgierd C h y b iń sk i p o d k re ślił, że ro z p ra w a w y k a z u je w nik liw o ść a u to ra w p rz e p ro w ad z en iu an a liz y d ogm atycznej i krym in o lo g iczn ej p rz e p isu o oszustw ie e ra z jego zdolność o p ero w an ia p ra w id ło w ą m e to d ą w y k ład n i. Z a w ie ra o n a elem e n ty tw órcze i o ry g in a ln e . D a je an alizę za g ad n ie n ia o dużej doniosłości te o re ty cz n ej i p ra k ty c z n e j. D o k to ra n t w y k az ał w p ra c y sam odzielność m yśli, w ie le k ry ty c y z m u i zdrow ego ro zsą d k u w k sz ta łto w a n iu p o glądów o raz d o b rą znajom ość te o rii i p r a k ty k i w z a k re sie in te re su ją c e j go p ro b le m a ty k i.
O baj recen zen ci, po w o łu jąc się n a tre ś ć sw oich p ise m n y c h rec en zji, p o ru szy li ró w n ież n ie k tó re z u w ag z a w a rty c h w ty c h rec en zjac h . O pinie o b u rec e n z e n tó w b y ły zakończone w n io sk am i o u zn a n ie p ra c y za o d p o w iad a ją cą w y m ag a n io m s ta w ian y m p rac o m d oktorskim .
N a p o d sta w ie o b ro n io n ej ro zp raw y d o k to rsk ie j i p om yślnie złożonych egzam inów d o k to rsk ic h , R a d a W ydziału U n iw e rsy te tu W rocław skiego p o s t a n o w i ł a j e d n o g ł o ś n i e n a d a ć a d w o k a t o w i m grow i Z y g m u n t o w i Z i e m b i e s t o p i e ń d o k t o r a n a u k p r a w n y c h .
