………..
Co to jest karnawał?
Karnawał to okres zimowych balów, zabaw, ulicznych korowodów i tańca.
Obchodzi się go głównie w krajach chrześcijańskich, gdyż wywodzi się on z chrześcijańskiej tradycji. Karnawał to czas pomiędzy Bożym Narodzeniem, a Wielkanocą.
pixabay.com
Początek i koniec karnawału
Czas karnawału zaczyna się 6 stycznia, w święto Trzech Króli (helligtrekongersdag).
Karnawał trwa parę tygodni, a kończy się we wtorek przed Środą Popielcową.
Ostatni dzień karnawału, czyli wtorek, bywa w Polsce nazywany „Ostatki” lub
„Śledzik”. Po norwesku dzień ten nazywa się fetetirsdag.
Środa Popielcowa (askeonsdag) rozpoczyna następny okres roku: Wielki Post (fastetiden), czyli oczekiwanie na Wielkanoc (påske).
W trakcie karnawału pojawia się kilka ważnych dni, np. polski Tłusty Czwartek lub norweski fastelavn.
Karnawał
KarnevalTrwa około 7 tygodni
Trzech Króli 6 stycznia helligtrekongersdag
Tłusty Czwartek
Fastelavn (tłusta niedziela)
Blåmandag
OSTATKI wtorek fetetirsdag
Wielki Post fastetiden
Środa Popielcowa askeonsdag
Wielkanoc påske
Skąd wzięło się słowo „karnawał”?
Brak jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Niektórzy twierdzą, że to zlepek dwóch łacińskich słów: ‘carne vale’ czyli ‘mięso żegnaj’. W
karnawale jadano tłusto i obficie, zaś w Wielkim Poście tradycyjnie ludzie ograniczali jedzenie mięsa i tłustych potraw, na znak pokuty i
przygotowania do święta Wielkanocy.
Jakie inne nazwy ma karnawał?
W Polsce karnawał był nazywany ‘zapusty’. Według starego porzekadła:
„W zapusty nie chcą państwo kapusty, wolą sarny, jelenie i żubrowe pieczenie”
W tym czasie urządzano zabawy, kuligi, pochody przebierańców i wielkie bale.
Był to czas, kiedy bawili się wszyscy, młodzi, starzy, bogaci i biedni.
Kulig
Wikipedia.org
Przebierańcy i kolędnicy
Na wsiach bardzo popularne były korowody przebierańców lub inaczej kolędników.
Młodzi ludzie przebierali się za diabły, konia, bociana, doktora, dziada, babę czy księdza, a towarzyszyli im muzykanci.
Taka wesoła grupa odwiedzała wszystkie domy we wsi, śpiewając
i grając. W zamian kolędnicy dostawali od ludzi przysmaki lub pieniądze.
W niektórych rejonach Polski ta tradycja jest nadal żywa! (film z Kaszub)
Potrawy karnawałowe
Wiedząc, że już niedługo przyjdzie czas postu i ograniczeń, w karnawale ludzie jedli tłusto i dużo. Stoły uginały się od pieczeni, mięs, ciast, pączków i faworków.
Karnawałowa uczta z dawnych czasów
Commons.wikimedia.org
Bale przebierańców
Ulubiona karnawałowa rozrywka dzieci i dorosłych. Wszelkie przebrania są dozwolone, często zakłada się na twarze maski. Czasami cały bal odbywa się w jednym stylu, na przykład trzeba przebrać się za postać z bajki, za osobę przeciwnej płci, albo założyć niezwykłe nakrycie głowy.
Karnawał na świecie
Na świecie wielką sławę zyskały karnawałowe bale w Wenecji we Włoszech,
karnawał w dzielnicy Notting Hill w Londynie oraz karnawał samby w Rio de Janeiro w Brazylii.
Karnawałowa zabawa w Wenecji
Commons.wikimedia.org
Commons.wikimedia.org
Karnawałowa zabawa w Londynie
Karnawał w Rio de Janeiro
Commons.wikimedia.org
Commons.wikimedia.org
Ważne daty karnawału:
6 stycznia Święto Trzech Króli
helligtrekongersdag, początek karnawału2 lutego Święto Matki Boskiej Gromnicznej,
czyli koniec czasu Bożego Narodzenia.Symbolem tego dnia jest gromnica czyli duża woskowa świeca. Tego dnia według starej tradycji, powinny już z wszystkich domów zniknąć choinki i ozdoby
bożonarodzeniowe. Od tego dnia nie wolno też było śpiewać kolęd. Był to też ostatni dzień w roku, kiedy kolędnicy mogli chodzić po wsi.
Gromnica według wierzeń miała chronić każde
domostwo przed uderzeniem pioruna (gromu), stąd jej nazwa.
W czasie burzy zawsze stawiano ją w oknie dla ochrony .
Commons.wikimedia.org
Tłusty Czwartek
czyli ostatni czwartek karnawału. Tego dnia w Polsce tradycyjnie je się duże ilości pączków i faworków, a przed cukierniami ustawiają się długie kolejki. Podobno ten, kto w Tłusty Czwartek nie zje ani jednego pączka, nie będzie miał szczęścia w nadchodzącym roku ☺
Obchodzi się go w Polsce, Niemczech, Grecji, Włoszech (Giovedi Grasso) i Hiszpanii
Fastelavn czyli Tłusta Niedziela
To norweskie święto, odpowiednik polskiego Tłustego Czwartku. To ostatnia niedziela karnawału. Tego dnia w Norwegii zjada się fastelavnsboller czyli pączki posmarowane dżemem i ozdobione bitą śmietaną. Tradycyjna ozdoba tego dnia to fastelavensris czyli bukiet gałązek ozdobiony kolorowymi piórkami.
pxfuel.com
Commons.wikimedia.org
Niebieski poniedziałek blåmandag
czyli poniedziałek, przedostatni dzień karnawału. W krajach
skandynawskich był dniem wolnym od pracy. Dziś oznacza raczej złe samopoczucie po hucznej zabawie.
Ostatki fetetirsdag
czyli ostatni dzień karnawału, wtorek, zwany też Śledzikiem. Tego dnia organizowano huczne zabawy, potańcówki i bale. W wiejskich
gospodach bawiono się hucznie do północy. O północy muzyka cichła, na podłodze rozsypywano popiół, a do jedzenia podawano śledzie, czyli postną potrawę. Stąd właśnie nazwa ‘Śledzik’.
snl.no
W okolicach Poznania, czyli w Wielkopolsce, Ostatki nazywano Podkoziołek, a ulubioną potrawą był pieczony na rożnie baran lub kozioł. Na stołach stawiano wyrzeźbioną z drewna lub z rzepy głowę kozła.
Środa Popielcowa, Popielec
askeonsdagpoczątek Wielkiego Postu (langfasten), czyli czasu oczekiwania na Wielkanoc. Tradycyjnie tego dnia wierni kościoła katolickiego
przychodzą na nabożeństwo do kościołów. W czasie tego nabożeństwa posypuje się głowy popiołem, na znak pokuty i smutku.
Oto opis starych polskich karnawałowych tradycji ze strony: www.pomorskie.eu Tłusty czwartek był jednak tylko wstępem do hucznych zabaw, które odbywały się w ostatnie trzy dni karnawału. Starano się wtedy przed zbliżającym się Wielkim Postem najeść do syta dobrych rzeczy, wytańczyć, wybawić, wyśmiać i wykrzyczeć. Tańczono więc do upadłego w domach i w karczmach, a na ulice wsi, miasteczek i przedmieść wielkomiejskich ychodziły korowody płatających figle przebierańców. Przebieranie się i wkładanie masek czy choćby tylko czernienie sobie twarzy sadzą, było w ostatki regułą. Na wsi, która najdłużej zachowywała dawne zwyczaje, biegały po drogach i przychodziły do domów przebrane postacie, wśród nich zwierzęce, znane z wcześniejszych obchodów kolędniczych: koza, turoń, niedźwiedź i konik, a także bocian i żuraw – zwiastuny wiosny. Wierzono powszechnie, że wraz z nimi przychodzi do domów dostatek i urodzaj. Po ulicach biegali mężczyźni poprzebierani za kobiety, czarne, rogate diabły i inne cudacznie przyodziane postacie, zaczepiając przechodniów, porywając ich do tańca,
ściskając i całując, a przy okazji czerniąc im twarze i ubrania sadzą.
Commons.wikimedia.org
Oprac. Ludmiła Jezierska na podstawie „Polskie obrzędy i zwyczaje" Barbary Ogrodowskiej (Warszawa 2004)
Czy pamiętasz, co znaczą te słowa? Zaznacz słowo ☺, jeśli potrafisz wyjaśnić, co oznacza.
BLÅMANDAG CARNE VALE FASTELAVNSBOLLER
FASTELAVENSRIS FASTELAVN GROMNICA
HUCZNY KARNAWAŁ KOLĘDNICY
KULIG OSTATKI PODKOZIOŁEK PRZEBIERAŃCY
ŚLEDZIK
ŚRODA POPIELCOWA TŁUSTY CZWARTEK
TRZECH KRÓLI WIELKI POST
ZAPUSTY
pxhere.com
Brawo TY!
Podpisz fotografie i ilustracje po polsku i norwesku
C H R Z E Ś C I J A Ń S T W O O I Ś T L F A S T E L A V E N S B O L L E R P O M Ł Ó P K W I E L K I P O S T Z T I Ą F R U J N O F E R O F T H Z O P N Y R C P N W B K R O S T A T K I U U Ś L E D Z I K E R K O U Ć S Ł Ą C B H N D D Ż C K E I N A I W Y W L C E C Ę H Ń Y S G Ź I N G E Z H O T Ł U S T Y C Z W A R T E K F D C Y S D B Ś R O D A P O P I E L C O W A J L I Y A U B Ś D G Q F A S T E L A V N A I Ó N L P R Z E B I E R A Ń C Y J T F F A S T A L A V E N S R I S L Z W K R A H B V R O T R Z E C H K R Ó L I P U A W Y N P C W I E L K A N O C L Y U O L D O K A R N A W A Ł U C Z T A A L F P I Y R Z A P U S T Y B Z A B A W A Y H I G C K F E T E T I R S D A G K N P W U Ó J J I K E W O Ś S M A S K A G U H V Ó Ł M A S F A S T E T I D E N G R A T U L A C J E
karnawał Trzech Króli bal przebierańcy korowody
zapusty kulig Tłusty Czwartek fastelavn fastelavnsboller
fastalavensris pączki faworki uczta zabawa
Wenecja Brazylia maska ostatki śledzik
fetetirsdag Środa Popielcowa Wielki Post Wielkanoc popiół chrześcijaństwo tradycja fastetiden
pxhere.com
