Badanie podmiotów gospodarczych województwa kujawsko-pomorskiego
założonych przez osoby bezrobotne w latach 2010-2013
Seminarium podsumowujące projekt Rynek Pracy pod Lupą II
Toruń, 11 czerwca 2015 r.
Kontekst dla badania
• Instrumenty wspierające przedsiębiorczość:
– refundacje kosztów wyposażenia stanowisk pracy dla skierowanych bezrobotnych, prace interwencyjne, staże, szkolenia i środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej
• Warunki przyznania dotacji:
– w ciągu 12 miesięcy nie odmówiono podjęcia zatrudnienia ani udziału ofertach aktywizacyjnych
– nie otrzymano wcześniej dotacji na podjęcie działalności gospodarczej – nie prowadzono działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 12
miesięcy
– nieskazani za przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu w ciągu 2 lat
– Obowiązek prowadzenia działalności przez min. 12 miesięcy
• Źródła dotacji: Fundusz Pracy, środki FP na realizację
Poddziałania 6.1.3 PO KL, rezerwa ministra, działanie 6.2 (od
2012 r.)
Cele badania
• Celem głównym badania była charakterystyka podmiotów gospodarczych z terenu województwa kujawsko-pomorskiego założonych przez osoby bezrobotne w latach 2010-2013 dzięki jednorazowej dotacji, przyznanej na ten cel przez powiatowe urzędy pracy.
• Cele szczegółowe badania:
– Ocena kondycji działających podmiotów gospodarczych powstałych w 2010 roku.
– Ocena trwałości wszystkich podmiotów powstałych w 2010 roku.
– Diagnoza głównych czynników wpływających na utworzenie i
funkcjonowanie podmiotów gospodarczych powstałych dzięki dotacjom w 2010 roku.
– Diagnoza problemów i barier dla prowadzenia działalności gospodarczej na podstawie badania podmiotów utworzonych w 2010 roku.
– Diagnoza przyczyn zawieszenia/zlikwidowania działalności gospodarczej rozpoczętej w wyniku dotacji otrzymanej w 2010 roku.
– Wypracowanie rekomendacji dotyczących systemu przyznawania jednorazowo środków na podjęcie działalności gospodarczej przez powiatowe urzędy pracy
Zakres badania
• Zakres podmiotowy:
– podmioty gospodarcze utworzone po uzyskaniu dotacji w latach 2010-2013:
• podmioty gospodarcze utworzone po uzyskaniu dotacji w 2010 roku objęto bardziej szczegółowymi analizami
• badanie statystyczne, dotyczyło łącznie 10616 podmiotów (w tym 3852 szczegółowo)
– osoby, które otrzymały dotację jako osoby bezrobotne w 2010 roku i w momencie prowadzenia wywiadu nadal prowadziły działalność gospodarczą
• badanie empiryczne (400 osób)
– osoby, które otrzymały dotację jako osoby bezrobotne w 2010 roku i zawiesiły lub zlikwidowały działalność, ale nie powróciły do rejestrów PUP do dnia 31 grudnia 2013 roku
• badanie empiryczne (100 osób)
Podmioty utworzone w latach 2010-2013
Podmioty utworzone w latach 2010-2013
Podmioty utworzone w latach 2010-2013
Podmioty wg lokalizacji w województwie
Podmioty wg lokalizacji w województwie
Podmioty wg rodzaju działalności
• 166 rodzajów działalności
• Sekcje PKD:
– Handel hurtowy i detaliczny, naprawa samochodów – 29,9% (3177 firm)
• sprzedaż detaliczna w sklepach wyspecjalizowanych i niewyspecjalizowanych, poza siecią sklepową, na straganach i targowiskach
• konserwacja i naprawa pojazdów (707), usługi blacharskie
– Budownictwo – 19,1% (2029)
• wykończeniowe i specjalistyczne roboty budowlane, instalacje
– Przetwórstwo przemysłowe – 11,2% (1191)
– Działalność profesjonalna naukowa i techniczna – 10,2% (1082) – Pozostała działalność usługowa – 8,8% (934)
• usługi fryzjerskie, kosmetyczne, solaria, zakłady pogrzebowe, gabinety masażu, pranie i czyszczenie, mycie i strzyżenie psów
• usługi fotograficzne, reklamowe
– Działalność w zakresie administrowania i działalność wspierająca –
4,5% (482)
Podmioty wg sekcji PKD i lokalizacji
w województwie
Cechy społeczno-demograficzne osób, które otrzymały dotację
• Mężczyźni częściej niż kobiety (57,6%-42,4%)
• Osoby młode (poniżej 35 roku życia – 65,2%) i w wieku mobilności zawodowej (do 45 roku życia – 21,2%).
– osoby w wieku 50+ - 7,9% (specjaliści i personel średniego szczebla)
• Z wykształceniem średnim zawodowym/policealnym (29,2%) lub wyższym (26,7%)
• Specjaliści (24,8%), technicy średni personel (22,3%) oraz robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (21,5%)
– z roku na rok coraz wyższy udział specjalistów
– między 2010 r. a 2013 r. wzrosła liczba osób bez zawodu (z
14,3% do 17,2%)
Trwałość podmiotów
Trwałość podmiotów a lokalizacja
Rodzaj działalności a trwałość podmiotów
• Większa trwałość:
– budownictwo
– informacja i komunikacja
– działalność profesjonalna, naukowa i techniczna – edukacja
• Mniejsza trwałość:
– handel hurtowy i detaliczny (z wyjątkiem sklepów spożywczych i detalicznej sprzedaży przedmiotów użytku domowego)
– transport i gospodarka magazynowa
– działalność związana z zakwaterowaniem i usługami
gastronomicznymi
Cechy społeczno-demograficzne przedsiębiorców a trwałość podmiotów
• Cechy sprzyjające trwałości:
– płeć
• firmy prowadzone przez mężczyzn były bardziej trwałe
– wykształcenie
• w grupie przedsiębiorców z wyższym wykształceniem przetrwało więcej firm niż zostało zlikwidowanych
• najmniejsze szanse miały firmy, których właściciele mieli wykształcenie gimnazjalne lub niższe
– wiek
• rzadziej zawieszano/likwidowano firmy prowadzone
przez 26-30 latków (absolwenci szkół wyższych) i 46-50
latków, ale z dłuższym ogólnym stażem pracy
Kondycja podmiotów gospodarczych – zdolność do zwiększania zatrudnienia
• Większość badanych firm (95%) to mikroprzedsiębiorstwa, w tym w 41,6% pracuje tylko właściciel.
• W 42,5% wzrost zatrudnienia od początku funkcjonowania firmy.
– tylko 7 firm zmniejszyło zatrudnienie w ostatnich 3 latach
• Sektor gospodarki nie ma znaczącego wpływu na zatrudnienie
– nieznacznie wolniej rosło zatrudnienie w handlu
• Wzrostowi zatrudnienia sprzyja lokalizacja
– duże i średnie miasta
• Wzrostowi zatrudnienia sprzyja zasięg działania :
– firmy działające w skali ogólnopolskiej i międzynarodowej
• Ostrożne plany zatrudnieniowe na przyszłość
– bardziej aktywne pod tym względem firmy budowlane
Kondycja podmiotów gospodarczych – kondycja finansowa
7,8
64 14,3
8,5 1,3
4,3
Bardzo dobra Dobra Nie wiem Zła Bardzo zła Braki danych
Kondycja podmiotów gospodarczych – optymizm rozwojowy
21,3
63 15,8
Optymizm Ambiwalencja Pesymizm
•Bardziej optymistyczni:
• przedsiębiorcy niezależni od rynku lokalnego (rynek regionalny i ponadregionalny)
• wybrane sekcje gospodarki: budownictwo, przetwórstwo przemysłowe, usługi finansowe i ubezpieczeniowe,
edukacja
• młodzi przedsiębiorcy i osoby w wieku 50+ o ile wcześniej
krótko pozostawały w rejestrze osób bezrobotnych
Kondycja podmiotów gospodarczych – środki zaradcze
• Różne strategie stosują podmioty aktywne i stosowały te, które zawieszono lub zlikwidowano
Przedsiębiorstwa aktywne Przedsiębiorstwa
zlikwidowane/zawieszone zmiana cen usług/produktów zmiana branży
zmiana systemu promocji firmy, produktów i usług
zmiana cen
zmiana zawartości oferty usług/produktów
zmiana systemu promocji firmy, produktów i usług
zmiana strategii i kanałów sprzedaży zmiana zawartości oferty
zmiana organizacji pracy
Motywacja do podjęcia działalności
Przygotowanie do podjęcia działalności
Przygotowanie do podjęcia działalności
• Ocena poziomu przygotowania:
– ogólna ocena wysoka (także u właścicieli firm zlikwidowanych – 83,1%)
– właściciele zlikwidowanych niżej oceniali
przygotowanie pod względem znajomości reguł prawnych i organizacyjnych prowadzenia firmy – wysoka ocena własnych predyspozycji
• Trudność w dokonaniu tej oceny – kobiety, osoby w wieku 46-50, wykształcenie średnie, w rejestrze bardzo krótko lub bardzo długo, 10-20 letni staż pracy
• Niskie oceny: osoby długotrwale bezrobotne, powyżej 60
roku życia, z wykształceniem zawodowym
Styczność z przedsiębiorczością
• Diametralnie różne doświadczenia właścicieli firm aktywnych i zlikwidowanych
– Firmy aktywne:
• 2/3 styczność z przedsiębiorczością (na ogół pośredni)
• wielokrotna styczność
• wcześniejsze własne firmy prowadzone przez 2-4 lata
• Wysoka determinacja do podjęcia działalności gospodarczej – 62,9% z nich podjęłaby działalność nawet bez dotacji PUP
– Firmy zlikwidowane/zawieszone
• 61,6% nigdy nie miała styczności z przedsiębiorczością
Wpływ dotacji na utworzenie firm
Wpływ dotacji na utworzenie firm
Adekwatność dotacji do potrzeb
W firmach nieaktywnych dotację przeznaczono na inwestycję w sprzęt, maszyny, surowce oraz na bieżące koszty firmy.
Problemy w prowadzeniu działalności
W firmach nieaktywnych dotację przeznaczono na inwestycję w sprzęt, maszyny, surowce oraz na bieżące koszty firmy.
Problemy w prowadzeniu działalności
Kondycja finansowa firmy nie była, bądź nie musiała być jedynym czynnikiem decydującym o zawieszeniu lub likwidacji działalności: 41,0%
respondentów wskazywało na dobrą kondycję firmy w momencie jej zawieszenia – niemal równie wielu badanych stwierdziło (45,0%), że kondycja finansowa ich firmy była zła.
Co ósmy przedsiębiorca wycofał się z działalności bez konkretnej przyczyny.
Wartość dodana programu dotacji
Rekomendacje
Dotacje są skutecznym instrumentem aktywizacji zawodowej.
Warto wzmacniać jeszcze jego skuteczność przez zastosowanie kilku rozwiązań:
• wsparcie dla osób starających się o dotację w postaci profesjonalnego doradztwa, obejmującego pomoc w:
• diagnozie własnych potencjałów u osób planujących prowadzenie firmy (m.in. dostosowanie wiedzy, doświadczeń, przygotowania zawodowego, kompetencji do planowanego przedsięwzięcia),
•diagnozie możliwości rynkowych dla przedsięwzięcia (doradztwo w zakresie rozpoznania potencjałów i zagrożeń na rynku gospodarczym),
•opracowanie bardziej realistycznego biznesplanu,
Rekomendacje
•wzmacnianie determinacji do utrzymania i rozwoju firmy przez wprowadzenie takich instrumentów, jak:
•możliwość uzyskania dodatkowej dotacji w drugim roku funkcjonowania firmy, która:
•mogłoby być warunkowa i zależeć np. od poziomu obrotów firmy lub poziomu realizacji biznesplanu
• mogłaby być celowa – np. z przeznaczeniem wyłącznie na inwestycje lub zwiększenie zatrudnienia,
•lub – przeciwnie – bez wskazania celu pozwoliłaby na czasowe odciążenie firmy,
•asystowanie w uzyskaniu dodatkowej dotacji w okresie przejścia do poziomu pełnych składek ZUS,
• wzmacnianie kompetencji przedsiębiorców po otrzymaniu przez nich dotacji (szkolenia jak skutecznie pozyskiwać rynek, jakie działania można podejmować w sytuacji zagrożenia płynności finansowej firmy, itp.).
